Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 10 ARALIK 2024 SALI 2 olaylar ve görüşler sürükleyecektir? 6) Türkiye’nin, halkı bunaltan geçim Dünya İnsan Hakları Günü ve toplumu isyan ettiren adaletsizlik ve toplumsal barışı HAMZA KİE sorunları, yolsuzluk, sağlar. Ancak bu idealin yoksulluk, yobazlık, Eğitimci-Yazar sürdürülebilmesi, yalnızca yalancılık, yağcılık ve Şam nasıl düştü? hukuki düzenlemelerle değil, yasaklar gibi ‘Şahsım nsan hakları, insanlık Devletinin’ açmazları, aynı zamanda toplumsal tarihinde devrim ‘Ilımlı İslam’dan bu ‘Zaferden’ bilincin güçlendirilmesiyle İniteliğinde bir düşünce sonra çözüme mi mümkündür. Eğitim ve olarak ortaya çıkmıştır. ‘radikal siyasal kavuşacak, yoksa kültür politikalarının bu İnsanların, yalnızca insan daha mı artacaktır? süreçteki rolü büyüktür. İslam’a! oldukları için belirli haklara 7) Ve doğrudan Laikliğin ve insan haklarının sahip olduğunu ilan eden bu iktidarı ilgilendiren alcı değilim ama tam anlamıyla uygulanması, son soru: kavram, insanlık onurunun bir iki gün içinde bireylerin haklarına saygı Bu sorular (sorunlar) evrensel bir teminatı olarak Fgerçekleştirilen ve bağlamında ortaya çıkacak herkesi şaşırtan “Şam’ın insan hakları söylemi, gerektiğini vurgular. duyulan, özgürlüklerin kabul edilir. Ancak bu sonuçlar, seçmenlerin iktidara Düşüşü”nü, dört beş gün sıklıkla laiklikten bağımsız Ancak bu hakların yaşama garanti altına alındığı hakların yalnızca bir teori olan desteğini arttırır mı, önceden görüp Gazete’de olarak ele alınmaktadır. Oysa geçirilebilmesi için laiklik bir toplum yaratmanın olmaktan çıkıp günlük azaltır mı?” 05.12.2024 Perşembe günü insan haklarının kökenleri prensibinin benimsenmesi anahtarıdır. yaşamın ayrılmaz bir parçası HHH yayımlanan 3979’uncu laiklik ilkesine dayanır. şarttır. haline gelebilmesi, belirli bir Şimdi herkes benim “Aydınlanma” yazımda Güçlü toplum Laiklik, hukukun ve devletin Laiklik, farklı kesimlerin önceden sorduğum toplumsal ve siyasal düzeni şöyle demiştim: Laiklik ve insan hakları, bu soruların yanıtlarını tüm yurttaşlara eşit mesafede barış içinde yaşayabilmesi “Suriye’de ‘zafer’ de gerektirir. modern demokrasilerin düşünüyor ve tartışıyor. ‘kurtarmaz’! durmasını sağlayan bir için güçlü bir zemin sağlar. İşte bu düzenin temel Elbette ben de bu yanıtları ayrılmaz iki bileşeni Önce Suriye savaşındaki ilkedir. Ancak bu ilkenin Ancak uygulamada bu dayanaklarından biri, bilmiyorum ama Perşembe ‘zaferi’, iktidarın tanımladığı olarak, bireylerin hak ve sağladığı özgürlük ve eşitlik ilkenin yorumlanması hatta belki de en önemlisi günkü yazımda belirttiğim gibi biçimde anımsatalım: özgürlüklerini koruyan zemini üzerinde insan hakları ve yaşama geçirilmesi laikliktir. hiç de iyimser değilim. Esad iktidardan güçlü bir çerçeve sunar. Bu gerçek anlamını bulabilir. zaman zaman zorluklarla Çünkü Ortadoğu’daki düşürülecek, Şam’daki Emevi Laiklik ve insan hakları iki ilke arasındaki güçlü karşılaşabilir. Örneğin, bazı devletlerin çökertilmesinin Camisi’nde Cuma namazı Özgürlük ve eşitlik bağ, toplumların daha Laiklik, devlet yönetiminin, toplumlarda din özgürlüğü ve ve bölgedeki istikrarın kılınacaktır! İnsan hakları ile laiklik adil, kapsayıcı ve barışçıl bozulmasının Türkiye’yi herhangi bir dinin dogma Şimdi bir an için düşünelim: ifade özgürlüğü arasındaki de olumsuz etkileyeceğini bir yapıya kavuşmasını Farz edelim ki ‘Zafere’ ve normlarından bağımsız arasındaki bu ilişkiyi denge sağlanamayabilir. Bu ulaşılmış, Esad iktidardan düşünüyorum. sağlamaktadır. şekilde yapılandırılmasını anlamadan, özgürlük durumda laiklik, toplumsal HHH düşürülmüş, Şam’daki Emevi Ancak laiklik ve insan ifade eder. ve eşitlik söylemlerinin barışın sağlanması için bir Camisi’nde Cuma namazı haklarının uygulanmasında Din ve devlet işlerinin ardındaki derin bağlamı Peki Şam nasıl düştü? rehber niteliği kazanır. kılınmıştır. karşılaşılan zorluklar, bu ayrılması olarak da kavrayabilmek mümkün Pragmatik ABD, “Siyasal Peki bunun Türkiye’ye İslam’la Dansı”nda eş Demokrasinin temeli değildir. Laiklik, bireylerin ilkelerin sadece anayasal tanımlanabilecek bu ilke, yararı ne olacaktır? değiştirdi: farklı inançlara, düşüncelere Laiklikle insan hakları düzenlemelerle sınırlı bireyin özgürleşmesi ve Bu sorunun yanıtını 11 Eylül saldırısından Türkiye’nin karşı karşıya ve yaşam tarzlarına sahip arasındaki güçlü bağ, kalmaması gerektiğini farklı kimliklerin bir arada sonra, “Radikal Siyasal olduğu sorunlar bakımından olabileceği gerçeğini kabul demokrasinin temel ortaya koymaktadır. Bu uyum içinde yaşayabildiği bir İslam”la mücadele için vermeye çalışalım: eder ve bu çeşitliliği korur. taşlarından biridir. İnsan değerlerin toplum tarafından toplumsal düzenin kurulması geliştirdiği ve yanlış olduğu 1) Sayıları gayri resmi olarak Bu ilkenin en önemli hakları, herkesin eşit içselleştirilmesi, eğitim açısından vazgeçilmezdir. özellikle Mısır’da ve öteki on milyonu aştığı iddia edilen özelliklerinden biri, dinin doğduğu ve özgürce yaşama ve kültür politikalarıyla İnsan haklarının, ülkelerde kanıtlanan ‘sığınmacı’ sorunu çözülecek devlet işlerinden ayrılmasıdır. hakkına sahip olduğu desteklenmesi büyük önem “Ilımlı İslam” yaratma ve laiklikle ayrılmaz bir bütün midir? destekleme stratejisini terk taşır. oluşturduğunu içselleştirmek Bu durum, hem inanç ilkesine dayanır. Yoksa bu sorun daha da etti. Sonuç olarak, laiklik şiddetlenecek midir? gerekir. İnsan haklarının özgürlüğünü hem de Eğer bir devlet laiklikten Doğrudan “Radikal 2) Avrupa Birliği ülkelerinin korunup geliştirilebilmesi inançsızlık hakkını güvence ödün verir ve belirli bir ve insan hakları, sadece Siyasal İslam” ile uzlaşma Türkiye’ye uyguladığı vize için devletin ve hukukun altına alır. Laiklik, insan dini veya inancı kayırırsa, hukuki ve siyasi kavramlar aramaya başladı. güçlükleri ortadan kalkacak temelinin hiçbir dini haklarının evrenselliği ile bu durum insan hakları değil, aynı zamanda Bunun ilk örneğini mıdır? veya kültürel dogmaya birleştiğinde, toplumların ihlallerine zemin hazırlar. toplumsal huzurun, bireysel Afganistan’da, ülkenin Yoksa daha mı ciddileşecek dayanmadığı, tüm bireylerin daha adil ve kapsayıcı bir Toplumların çeşitliliği bir özgürlüklerin ve demokratik Taliban’a terk edilmesiyle ve yaygınlaşacaktır? gördük. eşit kabul edildiği bir düzen yapıya kavuşmasına olanak zenginlik olarak kabul değerlerin korunması 3) ABD desteğiyle kurulacak İkinci örneğini de olan bir Kürt Devleti Bölgesi, inşa edilmelidir. Aksi tanır. etmesi, hem laiklik hem için vazgeçilmezdir. Bu Suriye’de, HTŞ’nin Şam Türkiye’nin ‘Kürt Sorunu’ takdirde insan hakları, 1948’de kabul edilen de insan hakları açısından iki ilkenin bir arada etkin yolunda desteklenmesiyle başlığı altında yaşadığı belirli bir kesimin inanç ve Evrensel İnsan Hakları önemli bir kazanımdır. bir şekilde uygulanması, yaşıyoruz. problemlerinin çözümüne çıkarlarına hizmet eden, Bildirgesi, insanların hiçbir Bu bağlamda, laiklik, bir her bireyin haklarına HHH yardımcı olacak mıdır? evrenselliğini yitirmiş bir ayrım gözetilmeksizin eşit yandan bireyin özgürlüğünü saygı duyulan ve özgürce Ne yazık ki HTŞ ile İsrail’i Yoksa tam tersi bir etki mi araç haline dönüşebilir. haklara sahip olduğunu korurken diğer yandan yaşayabileceği bir dünya bir araya getiren ABD’nin ortaya çıkacaktır? bu yeni stratejisi de bölgede Günümüz dünyasında ve bu hakların korunması devletin tarafsızlığını yaratır. 4) Türkiye’nin Suriye Savaşı istikrarı sağlayamayacak, dolayısıyla yaptığı harcamalar Ortadoğu’da geçerli olan daha azalacak mıdır? dinci/mezhepçi ve etnikçi Yoksa oralardaki varlığını politikalar açısından çok sürdürebilmek için daha daha istikrarsız olan geçici fazla masraf mı yapmak Bir Aydınlanma savaşçısı: Server Tanilli bir denge durumuna yol gerekecektir? açacaktır. 5) Türkiye’nin Ortadoğu DoğAn ErgEnç Server Tanilli’nin yapıtları Önce kitapta, “komünizm ülkeleriyle, komşularıyla, ABD, Bu istikrarsız denge yalnızca dünü değil, propagandası” yaptığı durumu ise çok daha fazla Rusya, İran gibi ülkelerle SoSYolog bugünümüzü anlamak için de gerekçesiyle yargılanıyor. ilişkileri bu ‘Zafer’den kan ve gözyaşı dökülmesine neden olabilir. sonra daha mı dostça ve iyi okunmalı. Örneğin, ülkemiz Ardından hain bir saldırının erver Tanilli, 29 Kasım Türkiye’nin bir an olacaktır? adım adım otoriterleşirken, hedefi oluyor. Şu sözler onun S2011 tarihinde aramızdan Yoksa bu ülkelerin önce Atatürk’ün “Yurtta bu otoriter düzene karşı mahkeme savunmasından: ayrıldı. Tanilli, ilgi alanı Sulh, Cihanda Sulh” Suriye’de çatışan demokrasi mücadelesi “Bugün yazmaya kalksam oldukça geniş olan ve çıkarları, Türkiye’yi daha politikasına geri dönmesi verenlerin onun, “Nasıl Bir gene aynı şeyleri yazardım. eserleriyle ülkemizin sorunlu çıkmazlara mı gerekmektedir. Demokrasi İstiyoruz” adlı Hiçbiri hakkında, en ufak Aydınlanma birikimine kitabını okuması gerekmez bir pişmanlık duymuyorum. büyük katkı yapan bir mi? Kalemimden çıkmış her aydındı. Kitapları hepimiz Ülkemizdeki eğitim cümlenin her kelime ve için bir kutupyıldızı oldu ve çalışmasından bahsetmeden sistemi, her geçen gün dinci hecenin altında, entelektüel hâlâ olmaya devam ediyor. olmaz. Kitap 1973 yılında gericiliğin egemenliğine şeref ve haysiyetim Tanilli, insan haklarından yazıldı. Kuşkusuz o girerken, milli eğitim bakanı yatmaktadır. İnsanım; ve demokrasiden yanaydı. günlerden bugünlere ciddi işi gücü bırakıp laiklikle hayatta dönebileceğim şeyler 1923 Cumhuriyetinin değişimler, dönüşümler savaşırken Tanilli’nin, “Nasıl olabilir. Ama entelektüel kazanımlarına sahip çıktı; gerçekleşti. En başta, Bir Eğitim İstiyoruz” ve “Din şeref ve haysiyetimden -ölüm Aydınlanmayı, laikliği Sovyetler Birliği çöktü, ve Politika” adlı kitaplarına pahasına da olsa- dönemem. savundu. yayın hayatına iki kutuplu dünya düzeni bakmak yararlı olmaz mı? Attilâ İlhan’ın mısraları Sosyalist düşünceyi ortadan kalktı. Ama buna geliyor aklıma: benimsemişti, emekten ‘Uygarlık Tarihi’ rağmen bu çalışma, hem O sözler ki kalbimizin başladı... yanaydı. Yoksulluk almış başını dünya hem de Türkiye tarihi üstünde gidiyor. İnsanlar en temel hakkında derli toplu bir Ölümsüz yapıtlar dolu bir tabanca gibi Kitap dosyanızı gereksinimlerine dahi bilgiye ulaşmak isteyenler ölüp ölesiye taşırız. İnsanlığın daha eşit, daha ulaşmakta zorluk çekiyorlar. için önemli bir kaynak O sözler ki, bir kez adil bir dünyada yaşaması yayinevi@ilkbaski.com Böyle bir ortamda, Tanilli’nin, olmaya devam ediyor. Ancak çıkmıştır ağzımızdan için mücadele etti. Dahası, Marksizm üzerine yeni bu kitabın önemi bir başka adresine gönderebilirsiniz. uğruna asılırız...” bu mücadeleyi verirken düşünceleri dile getirdiği, yönden de kaynaklanıyor: Tanilli, entelektüel baskılarla, yargılamalarla “Değişimin Diyalektiği ve ilkbaski.yayinlari şerefinden ve haysiyetinden karşılaştı, silahlı bir ‘Gene aynı şeyleri Devrim” adlı çalışması, başka hiç ödün vermedi. Doğru saldırının hedefi oldu. Ancak ilkbaskiyayin yazardım’ bir dünya için mücadele bildiklerini her zaman o hiçbir zaman inandığı edenlere rehber olmaz mı? Tanilli, gençlerin temel ilkbaski.yayinlari korkmadan savundu. Onu doğruları söylemekten Daha birçok eseri var kültür açığını kapatmak vurdular, belden aşağısı felç vazgeçmedi; özgürlüğü, Tanilli’nin ancak herhalde, için yazıyor bu kitabı. Ama oldu. Ama dik durmasını eşitliği, kardeşliği savunmaya “Uygarlık Tarihi” adlı başı beladan kurtulmuyor. engelleyemediler. devam etti. kitapları...