Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 28 KASIM 2024 PERŞEMBE 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER ETIK, TIP AHLAKI VE HEKIMLIK Atatürk, Halkçılık ve CHP OP. DR. MURAT MOLU farklılaşmış bakış açısı olan MAHMUT ASLAN biyoetiğin akıl yürütmesi ile SAĞLIK YÖNETICISI SIYASET BILIMCI çözmeye çalışmaktadır. Günümüzde, gerek teknolojik şimde veya özel hayatımda eni program çalışmalarını gelişmelerden, gerekse kültürlerarası “İinsanlarla ilgili gördüğüm başlatan CHP, hazırlayacağı işbirliği ve çatışmalardan doğan veya öğrendiğim gizli bilgileri Yprogramın adı için de zorluklar geçerliliğini korumaktadır. kimseye açmayacağım ve sır olarak Cumhuriyetin kurucusu Mustafa Birbirinden çok farklı dini, toplumsal saklayacağım.” - Hipokrat Kemal Atatürk’ün 1920’de Meclis’e değerleri ve adetleri olan kültürler, Hekimlik mesleği; tıp bilimi, sunduğu metinden esinlenerek karşılıklı fayda sağladıkları hekimlik sanatı ve ahlaki normların “Halkçılık Programı” adını vermiş. alanlarda işbirliği yapmaya bir sentezidir. Ahlaki normlar ile Otoriter tek adamcı yönetim çabaladıkça, büyük ihtimalle tüm düşünme ve davranış pratiği, ahlak tarzının toplumsal yaşantımızın ülkelerde etikle alakalı önemli felsefesi olan etiği oluşturur. her alanına egemen olmaya değişimler meydana gelecektir. Milattan önce Mısır’a kadar başladığı günümüzde halkçılık Tıbbın her üç alanında; temel sağlık giden tıp etik kavramı, antikçağda ilkesini gündemde getirmek hizmetleri, koruyucu ve tedavi Hipokrat ile “mutlulukçu etik” oldukça anlamıdır. edici hekimlik uygulamalarında olarak, 11. yüzyılda İslam Mustafa Kemal’in 13 Eylül 1920 teknik, pragmatik ve ahlaksal bakış dünyasında İbni Sina ile yol tarihinde Meclis’e sunduğu bu CHF Halk Kürsüsü, 1930’lar, Zonguldak. açılarının ortak paydada buluştukları alırken Aydınlanma çağında ise programla ilgili Serdar Şahinkaya noktada hastaya daha doğru Kant ile kapsamlı etik, metafizik, Milletin yaygın öğrenimini prensiplerimizdendir.” tarafından yazılan “Devrime Doğru tedaviler uygulanacaktır. epistemolojik ve estetik çalışmalarla kolaylaştıracak en büyük adım -“Partinin bu prensiple göz İlk Adım-Mustafa Kemal Paşa’nın “evrensel yasalar” yani “deontolojik “Harf Devrimi”dir. önünde tuttuğu gaye, sınıf Halkçılık Programı” isimli kitap etik” kabul görmüştür. 20. yüzyılda ‘Hasta’ artık ‘müşteri’ Kemalizmin halkçılık ilkesinin kavgaları yerine içtimai nizam ve aslında bu konu hakkında bilgi Max Scheler ve Nicolai Hartman ile Ne var ki ülkemizde sağlık ana hedefi halkı uyandırıp, tesanüdü elde etmek ve menfaatlar sahibi olmak isteyenlerin merakını değerler etiğine ulaştığı gözlenir hizmetleri tamamen serbest bilinçlendirerek yönetimin bir arasında birbirine zıt olmayacak giderecek niteliktedir. Mustafa ve günümüzde ise “metaetik” pazar, piyasa düzeninde koşulsuz halk yönetimi olmasını sağlamak, surette ahenk yaratmaktır.” Kemal bu programı Nutuk’ta kavramı ile eylemlerle ilgili yargılar olarak küresel düzeyde teşvik halk düşmanlarının siyasal 1921 yılında yayımlanan Teşkilatı önermelerle analiz edilmekte ve edilerek rehin alınmış ve SGK ‘Halkçılığın temeli laiklik’ alanın dışına çıkarak, halkın Esasi’ye kaynaklık eden bir metin temellendirilmeye çalışılmaktadır. sağlık ödemelerini yapamaz hale Sınıfsızlık konusunda Şevket çıkarları doğrultusunda devletin olarak tanımlar. Felsefi disiplinin alanına giren getirilmiştir. Hastanının müşteri Süreyya’nın eleştirisine de kulak yönetilmesini sağlamaktır. Bu Şahinkaya’ya göre Halkçılık etik konusu nedeniyle, tıp etiği de olarak görülmesi, sayısı artan vermek gerek: “Türkiye’de elbette da ülkemizdeki demokrasinin Programı esas olarak Milli felsefenin bir kolu olarak kabul tekelleşmiş özel sağlık zincirleri, ki sınıflar vardı. Derebeylik temelidir. Mücadele’nin programıdır. edilebilir. Etik tarihçesinin ışığında, yalnızca nicelik bakımından münasebetleri, ağalık, şeyhlik, Halkı uyandırıp bilinçlendirme Halkçılık programının en önemli hekimlik sanatının insana yakışır bir değerlendirilen devasa şehir aile, cemaat imtiyazı vardı. Atatürk’ün halkçılık politikasının amacı bağımsızlığı kazanmaktır. biçimde yapılabilmesi için hekimlere hastaneleri, koruyucu sağlık Bizce bunları gidermek için temelini oluşturan, halk için halkla Bu programın yol göstericiliği yol gösteren kurallar; önce zarar hizmetlerinde ve birinci basamakta de ‘inkılapçılık’ ve ‘devletçilik’ beraber anlayışını uygulamak sonrasında Kurtuluş Savaşı vermemek, sonra yararlı olmak, aile hekimlerinin yaşadığı haksız ilkeleri evvela parti programına, amacıyla Halkevleri kurulmuştur. kazanılmış ve kurulan devletin hastanın istemesi ve sağlığına uygulamalar, sağlıkta yaşanan sonra da anayasaya girmiştir.” Toplumu aydınlatma ile görevli “halk devleti” olduğu bizzat kavuşturulması ise en yüksek şiddet, onurları kırılan, meslek 13 Eylül 1920’de başlayan Halkevleri ve daha sonrasında Atatürk tarafından şöyle ifade buyruktur. Dünya Sağlık Örgütü’ne aşkını yitirilen hekimleri ve sağlık halkçılık uygulamaları 5 Şubat kurulan “Köy Enstitüleri” hem edilmiştir. “Bugün haklı olarak göre önemli olan yalnızca daha uzun çalışanlarını mutsuz, özverisiz 1937 tarihinde halkçılık ilkesi emperyalistleri hem de yerli kıvanç duyabileceğimiz bütün süre nasıl yaşayabileceğimiz değil, çalışmanın eşiğine hatta uçurumuna ile anayasamızın 2 maddesine işbirlikçilerini ürkütmüş ve DP’nin başarıların sırrı yeni Türkiye başkalarına daha az bağımlı kalarak sürüklemektedir. girmiştir. ilk yıllarında kapatılmıştır. Devleti’nin yapısındadır. Türkiye daha sağlıklı bir yaşamı nasıl Yetiştirdiğimiz hekimlerin 27 Mayıs İhtilali sonrasında Devleti’nin, bu yeni örgütün sürdürebileceğimizi öğrenmektir. yurtdışına gitmeleri, sığınmacılara Imtiyazsız toplum yapılan 1961 Anayasası ile dayandığı temeller, nitelik Diğer taraftan, etik bir yaşam sağlanan ücretsiz sağlık hizmetleri, İsmet Giritli’nin “Atatürk ve halkçılık ilkesi sosyal devlet olarak yönünden, kendinden önceki yaşamaya kararlıysak etik değerler merdiven altı sağlık kabinleri, Halkçılık” başlıklı makalesinde tanımlanmıştır. Niyazi Berkes, tarihi kurumların temellerinden bilgisine gereksinimimiz vardır. yakınlarda gün yüzüne çıkan ve CHP’nin 1931 tarihli programına “sosyal devlet” konusunda kaleme çok başkadır. Bunun bir kelime ile tedavi için yatırılan yenidoğan göre halkçılık ilkesi kısaca şöyle aldığı bir yazıda şöyle demektedir: ifade etmek gerekirse diyebiliriz Teknolojik gelişmelerin etkisi çocukların yoğun bakımlarda anlatılmıştır: “Gerçekte ‘laik’ teriminin ki yeni Türkiye Devleti bir halk gördüğü insanlık dışı uygulamalar, Sosyal ve kültürel yaşam -“İrade ve hâkimiyet kaynağı etimolojik anlamı ‘halksal’ devletidir, halkın devletidir.” sağlıkta dönüşümün getirdiği alanlarında ahlak anlayışımız millettir. Bu irade ve hâkimiyetin, olmaktır. O zaman sosyal devlet çöküntünün en üstte görünen, çerçevesinde, kişisel yaşamımızda Toplumu aydınlatma görevi devletin vatandaşa ve vatandaşın deyimini daha önceki anayasadaki ve kamuda karşılaştığımız etik tıbbi etik dışılığın ve kurumsal devlete karşı vazifelerini ‘halkçılık’ ilkesinin yerine ve Halk devletini yönetecek problemlerini ele alırken, insan ahlaksızlığın yanı sıra, büyük bir tamamıyla yerine getirmek için bir adım daha ileri gidilmek partinin adı da bu nedenle onurunu koruyarak eylemde yolsuzluğun yalnızca bir yüzüdür. kullanılması, partinin başlıca amacıyla konduğunu anlarız. “Halk Partisi” konmuştur. bulunmak en çıkar yoldur. Hekim Sonuçta, günümüzde sağlıkta prensiplerindendir.” Atatürk döneminde halkçılık Bu çağda topluma dayanmayan, karar verirken hastanın lehine yaşadığımız sorunların, tıp etiği uygulamalarına bakıldığında - “Kanunlar önünde mutlak bir laikleşmemiş bir devletin sosyal olan tercihleri seçmelidir. Ahlaklı ve ahlaksal boyut açısından eşitliğin öncelendiği eşitlik kabul eder, hiçbir ferde, devlet olması ölü gözünden yaş bir insan, gerçekleri nasıl ahlaklı diğer meslekler ve kurumlardan görülmektedir. 1926 tarihli hiçbir aileye, hiçbir sınıfa, hiçbir gelmesi kadar olanaksız bir olmayan bir insandan farklı görüp bağımsız olması düşünülemez. Medeni Kanun ile kadın erkek cemaata imtiyaz tanımayan şeydir.” öyle davranacaksa etik bakan vicdan Unutmayalım ki ülkemizde tüm eşitliği, 1934’te kadınlara seçme yurttaşları, halktan ve halkçı Halkçı politikaların temeli laiklik sahibi bir hekim veya sağlık çalışanı kurumları ve insanları ile değer ve seçilme hakkının verilmesi ile olarak kabul ederiz.” ve egemenliğin kayıtsız şartsız da aynı şekilde hareket edecektir. yargılarında yaşadığımız yozlaşma de siyasi haklar açısından eşitlik - “Türkiye Cumhuriyeti halkta olmasıdır. CHP yönetimi Pratik uygulamalarda tıp etiği, ve ahlaki çöküş için gerekli önlemler sağlanmıştır. 1923’te oy vermek halkını ayrı ayrı sınıflardan parti programında halkçılığı hekim-hasta ilişkisi, hasta hakları bugünlerde alınmaz ise gelecek için için vergi verme şartının, 1934’te mürekkep değil, fakat ferdi ve inceleyecekse siyasal İslamcı tek ve hasta özerkliğine saygı, yasalara fiziksel ve ruhsal sağlığı yerinde ise çeşitli lakap ve unvanların içtimai hayat için işbölümü adam yönetime karşı, parlamenter saygı, özel yaşam ve gizlilik, ötanazi, ahlaklı nesiller yetiştirmek hayalden kaldırılması ile vatandaşlar bakımından türlü hizmetlere sisteme geçişi ve laikliği daha gür kürtaj, organ nakli, gibi konulara öte gidemez. arasındaki eşitliği sağlamıştır. ayrılmış bir cemaat saymak esas sesle dile getirmelidir. Ayrıca küresel boyutta düşünecek katkı sağlar. olursak Hans Küng’in dediği Diğer yanda teknolojik gelişmeler, gibi, “Küresel bir etik, bağlayıcı gen mühendisliği, tüp bebek, değerler vazgeçilmez ölçütler ve klonlama gibi günümüzde yapay Sayıştay’ın anayasal görev ve yetkileri zekânın, güçlü bilgisayarların kişisel tutumlar üzerine temel bir devreye girmesi ile büyük veri konsensüs anlamına geliyor, bunlar TURGUT AŞCI dolayısıyla borçluluk durumundan Mevcut uygulamada sorumlular dizileri onam, gizlilik ve mülkiyet olmaksızın bir topluluk er geç anarşi kurtarılmış oluyorlardı. Sayıştay’a hesap vermeye hazır E. SAYIŞTAY UZMAN DENETÇISI konularındaki güçlükleri, hem ya da yeni bir diktatörlüğün tehdidi AB mevzuatına uyum amacıyla oldukları halde, Sayıştay bu bilimin hem de felsefenin ortak altında kalır”. yeni baştan düzenlenen 6085 hesapları yargılayamıyor. Bu arada arlamenter demokrasilerde sayılı Sayıştay Kanunu’nun 8’inci hesap denetimi ile mali denetim Pbütçe hakkı, halkın maddesinin birinci fıkrasında, (düzenlilik denetimi) arasındaki parlamentolar aracılığı ile kamu “Kamu idarelerinin hesapları, farklılığı belirtmekte yarar var. gelir ve giderlerini belirleme muhasebe yetkilileri tarafından Hesap denetimlerinin amacı hakkıdır. Milletimiz bütçe 449. sayı bayilerde hazırlanarak üst yöneticiler sorumluların gerçekleştirdikleri hakkının kullanılmasını seçimle ALMAYI UNUTMAYIN veya görevlendirdiği harcama hesap ve işlemlerden dolayı milletvekillerine ve milletvekilleri yetkilileri ile muhasebe yetkilileri aklanmalarını sağlamak, mali de kuvvetler ayrılığının gereği tarafından denetime hazır bekletilir denetimlerin amacı ise kamu olarak iktidara devretmektedir. veya Sayıştay’ın bildireceği yere kurumlarının/kamu idarelerinin İktidara verilen bütçe kullanma gönderilir” denerek sorumluların mali tablolarının güvenirliklerini yetkisinin verilen yetki dahilinde hesap vermeleri düzenlenmiş ve doğruluklarını test etmektir. kullanılıp kullanılmadığının fakat bu hesapların denetlenip Hesap yargılamalarının sonucunda denetlenmesi ise milleti temsile 4 2050 yılında yargılanması ile ilgili olarak bu hesap ilamı, mali denetimlerin yetkili olan TBMM’ye aittir. dünyada defa herhangi bir düzenleme sonucunda ise denetim raporu Ancak bütçe uygulamalarının kanserden yapılmamıştır. düzenlenmektedir. denetlenmesi uzmanlık gerektiren ölümlerin iki Şu anda Sayıştay denetim olarak bir iş olması nedeniyle bu katına çıkması Hesaplar yargılanamıyor mali denetim ile performans görev anayasamız ile Sayıştay’a denetimi, yargı olarak da kamu bekleniyor Halbuki anayasanın 160’ıncı verilmiştir. zararlarının yargılamasını maddesinin, “Sayıştay, merkezi Yasal düzenleme yapılmadı yönetim bütçesi kapsamındaki yapıyor. Sayıştay Kanunu’nda 4 Yapay zeka ile Sayıştay, mülga 832 sorumluların hesap ve işlemlerinin kamu idareleri ile sosyal güvenlik kanser tespiti Sayıştay tarafından denetlenerek sayılı Sayıştay Kanunu’nun kurumlarının bütün gelir ve yargılanmasına (yargısal denetime) yürürlüğünde, görevlerinin gereği giderleri ile mallarını Türkiye 4 Hortumların ilişkin düzenlemeler yapılmamış olarak Sayıştay’a hesap vermekle Büyük Millet Meclisi adına içinde ne olur? yükümlü olan sorumluların denetlemek ve sorumluların olması önemli bir eksikliktir. 4 Doğaya bakmak (saymanların) hesaplarına ait hesap ve işlemlerini kesin hükme Hukuk devleti olabilmenin en yevmiye defterlerinin bir sıra bağlamak ve kanunlarla verilen esaslı şartı hukuk normlarına bile iyileşmeyi numarasından son sıra numarasına uymayı gerekli kıldığından inceleme, denetleme ve hükme hızlandırıyor söz konusu eksikliğin telafisi kadar kayıtlı tüm hesap ve bağlama işlerini yapmakla 4 Hava kirliliği ile işlemlerini kadro imkânları görevlidir” hükmü gereğince için Sayıştay Kanunu’nda bu otizm arasında bir dahilinde inceleyip yargılayarak yeni kanunda da sorumluların konuda düzenleme yapılması kesin hükme bağlıyordu. hesaplarının yargılanması ile gerekmektedir. Aksi halde bağlantı var Kadro yetersizliği nedeniyle ilgili düzenlemeler yapılması Sayıştay, söz konusu anayasal yargılanamayan sayman hesapları gerekiyordu. Bu husus göz ardı görevini yerine getirememiş edilmiş olmakla Sayıştay, anayasal ise yasa uyarınca hükmen onanmış olmakla sorumlular aklanma sayılıyordu. Böylece sorumlular görevini yapamaz duruma hakkından mahrum bırakılmış Günlük bilim portalımız ve abonelik: www.herkesebilimteknoloji.com’da Tel: 0216 449 99 42 hesap vermiş sayılmakla aklanmış, düşürülmüştür. olacaktır. Günlük bilim portalımız ve abonelik: www.herkesebilimteknoloji.com’da Tel: 0216 449 99 42