Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2025
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
gorus@cumhuriyet.com.tr
9 AĞUSTOS 2023 ÇARŞAMBA
2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER
Stratejide politik
amacın önemi
NEJAT ESLEN
EMEKLİ TUĞGENERAL
olitikanın ve politik
Siyasi iktidarın
amacın savaşa ve stratejiye
Püstünlüğünü ilk defa
sistematik olarak ifade eden,
Savaş Üzerine adlı kitabı ile
Carl von Clausewitz olmuştur.
sınırlandırılması
Clausewitz, bu eserinde, savaş
olgusunu ve savaşın politika ile
AV. EROL TÜRK Halkın egemenliği hiçbir surette
ilişkisini incelemiştir.
bir kişiye, zümreye veya sınıfa
Clausewitz’e göre: “Savaş
ukuk devletlerinde siyasi
bırakılamaz. Hiç kimse veya organ
politikanın başka vasıtalarla
iktidarın sınırları anayasa
kaynağını anayasadan almayan bir
devamıdır.” Savaş, “Her zaman
Hile belirlenmiştir. Yasama,
devlet yetkisi kullanamaz. Yasama
politik bir durumdan doğar,
yargı ve yürütme erkleri organik
yetkisi Türk milleti adına Türkiye
politik bir nedenle başlatılır
ve fonksiyonel olarak birbirinden
Büyük Millet Meclisi’nindir. Bu yetki
ve politik bir ortamda gelişir...
ayrılmıştır. Hükümet edenlerin
devredilemez. Anayasanın emredici
Savaş politikaya ait olunca,
her türlü eylem ve işlemi yargı
bu kuralları bugün uygulanmıyor.
doğal olarak onun karakterini
denetimine tabidir. Seçimle işbaşına
Siyasi iktidar anayasaya aykırı eylem
taşıyacaktır... Bir savaşın,
gelen ve kamu gücünü ele geçiren
ve işlemler yapmaya devam ediyor.
bir seferin, hatta bir meydan
siyasi iktidar, keyfi uygulamalarla
muharebesinin planlanmasında
Yasal direnme hakkı
kişi hak ve özgürlüklerini yok
ve uygulamasında da politik
edemez. Halkın haber alma hakkını Eğitim dinselleştirildi, medrese
unsurun etkisi tamdır... Politika, çoklu politik amaçların savaşın doğasıyla uzlaşması
engellemek için basını susturup, eğitimine dönüldü. Devlet kurumları
yönlendiren akıldır, savaş ise gerçekleştirilebilmesi için Rus mümkün olmayan düşüncelere
ekranları karartamaz. Yargıyı kendi tarikatlar tarafından paylaşılıyor.
sadece araçtır.” generaller, çok geniş cephede, asla kapılmamalıdır. Kapıldığı
ilkel amaçları için kullanamaz. Atatürkçü subaylar kumpas
çoklu askeri hedefler seçmek ve takdirde savaş üzerinde ve
Otoriterleşmeye başlayan siyasi davalarıyla tasfiye edildi. Barolar
Değişen plan
bu hedeflere yönelmek zorunda savaşın sonucu üzerinde zararlı
iktidarın demokratik ve hukuki bölündü. Ormanlar yok ediliyor.
Ancak Clausewitz, “Politik
kaldı. Zaman içinde Rus ordusu, olur, öldürücü olur. Bu sebeple,
yollar kullanılarak frenlenmesi Ormanları koruması gereken devletin
amaç, despot bir kanun koyucu
güç yetersizliği nedeni ile doğrudan doğruya siyaseti
gerekir. jandarma ve polisi, Akbelen’de
değildir” ifadesi ile politikacıya
askeri hedefleri ele geçirmekte yöneten hükümet adamının
Ülkeyi yönetmek için seçilen siyasi olduğu gibi ağaçları kesenleri
gönderme yapmıştır. Bu
ve politik amaçları sağlamakta (politik otoritenin) savaşın doğası
iktidar öncelikle anayasaya, yasalara, koruyor. Limanlar satıldı. Dış borçlar
ifade, politikacının politik
başarısız oldu. Politik amaçlar ve şekli yönetimi hakkında
uluslararası sözleşmelerle evrensel katlanarak artıyor.
amaçları belirlemeden önce
ve askeri hedefler küçültüldü ve eksiksiz bilgi sahibi olması
insan hakları sözleşmelerine uymak Üniversitelere, biat eden, eylem ve
savaşın doğası hakkında bilgili
savaş planı değiştirildi. gerekir. Bu hükümet adamının
zorundadır. Siyasi iktidarın görevi, söylemleriyle çağdışı adamlar rektör
olması, generallerin taleplerini
(politik otoritenin), savaşı
ülkenin bağımsızlığını, bölünmez olarak atanıyor. Akıl ve bilimin
Uzlaşmanın önemi
karşılaması ve politik amaçların
yöneten kumandanla her konuda
bütünlüğünü, cumhuriyeti ve yerine hurafeler öğretiliyor. Milli
tespitinde askeri gücün Mustafa Kemal Atatürk,
aynı düşüncede bulunması,
demokrasiyi korumaktır. Toplumun eğitim bakanı eğitimin kalitesini
sınırlamalarını dikkate alması Medeni Bilgiler kitabında,
anlaşmış olması şarttır.”
refahını, huzur ve mutluluğunu artırmak yerine karma eğitimi
anlamına gelmektedir. politikanın savaşın doğasına
Politik amaç, politika-komutan
sağlamak; kişinin temel hak ve sonlandırma projeleri hazırlıyor.
Güncel bir örnek vermek uygun olmayan amaçlar peşinde
ve ordusu ilişkilerinde, Mustafa
özgürlüklerini, sosyal hukuk devleti Yurt sorunları çözümlenmediği
gerekirse; Ukrayna savaşının olmasının neden olabileceği
Kemal Atatürk ile Carl von
ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak için gençlerimiz tarikat yurtlarına
başlangıcında, Rusya’da, tehlikeleri vurgularken politik
Clausewitz’in düşünceleri
şekilde sınırlayan siyasal, ekonomik yönlendiriliyor. Bağımsız yargı yok
politik otoritenin, karmaşık ve otorite-komutan ilişkilerinde
ötüşmektedir. Bu gerçek ise
ve sosyal engelleri kaldırmak edildi. Yargı, yüksek yargı da dahil
askeri güçle orantılı olmayan ve politik amaç üzerinde
Atatürk’ün ne kadar önemli
zorundadır. tek adamın istediği kararları veriyor.
politik amaçlar belirlemesi uzlaşmanın önemini şu şekilde
bir stratejist olduğunu
Gazeteciler, aydınlar suçsuz yere
gösterilebilir. Bu savaşta, açıklamaktadır: “Siyaset,
göstermektedir.
Eyleme geçilmeli
içeri atılıyor. Uyuşturucu baronları,
Anayasa dışına çıkan siyasi
kadın katilleri, tecavüzcüler ve halkı
iktidarın eylem ve işlemlerinin kolay
soyanlar için infaz düzenlemesi
ve etkili bir şekilde sınırlandırılması
adıyla örtülü af getiriliyor.
Oppenheimer ve Hibakuşalar
için demokratik kuruluşların yasal
Otoriterleşen siyasi iktidar
yollara başvurmasının yanında
anayasal meşruiyetini yitirir.
kültürel, ekonomik, siyasi ve idari
Meşruiyetini yitiren siyasi iktidara
PROF. DR. ÜLKÜ SARITAŞ Programın başına
kurumlar vasıtasıyla da eyleme
karşı vatandaşların yasal direnme
Oppenheimer
geçilmesi gerekir.
Ağustos 2023 Hiroşima’ya
hakkı vardır. Direnme hakkı pasif
getirilir.
Üniversiteler, akademiler, barolar,
atom bombası atılmasının
direniş veya eylemli direniş şeklinde
Japonların
meslek odaları, dernekler, sivil
6 78. yıldönümünde
olabilir. Bu hak anayasanın ruhunda
Pearl Harbor
toplum kuruluşları, işçi ve işveren
vizyona girdi Oppenheimer
var olan bir haktır. Enflasyon ve
baskını sonrası
sendikaları, siyasi partiler, yazılı
filmi. Bir teorik fizikçinin, bir
hayat pahalılığı karşısında ezilen
ABD Japonya’ya
ve görsel medya, kamu idareleri ile
bilim insanının keşfinin acı
insanların sesi olması ve bu karanlık
unutulmayacak bir
yüksek yargı makamları özellikle
sonuçlarını öngöremeyen, ABD
gidişe dur demesi gereken, başta
ders vermek için
Anayasa Mahkemesi otoriterleşen
Başkanı Truman’ın Manhattan
ülkenin kurucu partisi CHP olmak
sivillerin hedef
siyasi iktidarı anayasa ve yasalara
Projesi’nin direktörü, ilk
üzere bütün siyasi partilerin halkı
alınacağı ve atom
uymaya zorlamalıdır. Anayasaya
nükleer bombanın mucidi
harekete geçirmesi, işçi sendikaları
bombasının ilk
uymayan siyasi iktidarı anayasaya
Julius Robert Oppenheimer’ın
ve sivil toplum kuruluşlarıyla
kez kullanılacağı
uymaya zorlamak yerine, ona
yaşamöyküsünün filmi. Filim
birlikte eylemler düzenleyerek
bir saldırı planlar.
uygun anayasa değişikliği yapmak
Kai Bird ve Martin J. Sherwin’in
siyasi iktidara-tek adama-anayasa
“Enola Gay” isimli
parlamenter demokrasiye yapılmış
yazdıkları, Pulitzer ödüllü
sınırları içine çekilmesi gerektiğini
uçağın taşıdığı
bir darbedir.
“American Prometheus” adlı
hatırlatmalıdır.
4 tonluk “Little
biyografiyi temel alıyor ve fim
Boy” 6 Ağustos
bu sekansla başlıyor: “American
1945 sabahı saat
Prometheus”.
8.15 te Hiroşima
kentinin üzerinde
Manhattan Projesi
patlar. Patlamanın
II. Dünya Savaşı yılları, tarih
yakınındaki
1945 yazını gösteriyor. Müttefik
zeminin ısısının
güçler Almanya’yı yenilgiye
9000 dereceyi
uğratmış ve olanca dikkatlerini,
aşması ile 70 bin
sonuna kadar savaşmaya hazır 2
olmasıydı. Ancak öngörüsü
kişi o anda yanarak can verir.
milyonu aşkın askerden oluşan
Truman’ın gerçeği ile örtüşmez,
Bombanın patlamasından
birlikler ve intihar saldırısına
yüzbinlerce insanın ölümüne ve
sonraki 5 yıl içinde radyasyon
hazır 9 bin uçağı olan Japonya’ya
sakatlanmasına yol açarak onu
yağmurlarından ölen insan sayısı
çevirmişler. Ancak ABD’li
derin bir depresyona sürükler.
250 bini bulur. On binlercesi
uzmanların Japonya’yı istila
İlk atom bombası patladıktan
de radyasyonun uzun süreli
girişiminin, 500 bin Amerika
sonra “Ben artık dünyaları
etkileri ile yaşamları boyunca
askeri ile birkaç milyon Japonun
yıkan ölümün ta kendisiyim”
mücadele etmek zorunda
ölümüyle sonuçlanabileceğini
söylemi ile neden olduğu
kalır, bunlar “Hibakuşa”lardır.
öngörmeleri böylesine inanılmaz
trajediyi özetler. 1950 yılında,
Japonca “patlamadan etkilenen
kayıpları göze alamayacak olan
bir toplantı için Japonya’ya gidip
kişi” anlamında kullanılan
Amerikalıları, atom bombasını
“Hibakuşaların” öyküleri ile
“hibakuşa”, Hiroşima ve
kullanmaya yöneltir. Daha
yüzleşen Oppenheimer dönüşte
Nagazaki’deki patlamalardan sağ
1939’da, Albert Einstein ile
tamamen içine kapanır. 1962
kurtulmuş olan binlerce Japona
bazı önemli bilimadamları, ABD
yılında gırtlak kanseri teşhisi
verilen isimdir. Hibakuşalar
başkanına bir atom bombası
konulur ve 18 şubat 1967 yılında
sonraki yıllarda kanser ve
geliştirmek üzere özel bir
62 yaşında hayatını kaybeder.
lösemi gibi, bombayla ilişkili
araştırma programı önerirler.
Oppenheimer’ın ABD Başkanı
hastalıklardan ölmeye devam
Japonya’nın1941’de Pearl
Harry S. Truman ile yaptığı
eder, tanınmayacak hale gelmiş
Harbor’a saldırması ile ABD
görüşme sırasında “eline kan
olan başkalarıysa yıllar boyu
savaşa girer ve böyle bir kitle
bulaştığını” söylediğinde
acılar içinde yaşar ve işkence
imha silahının geliştirilmesine
Truman’ın cevabı, “Bombaları
çeker.
bahane oluşur. 1942’de, ilk
atan bendim, siz değil” olur.
Büyük trajedi
çalışmalar Manhattan’daki
Nükleer silah ne yazık ki Japon
Columbia Üniversitesi’nde
halkının yaşadığı bu unutulmaz
Robert Oppenheimer atom
başladığı için “Manhattan
drama karşın günümüzde hâlâ,
bombasını icat ederken
Projesi” diye adlandırılan, son
insanlığın sonunu getirebilecek
öngörüsü, icadının masum
derece gizli bir atom bombası
bir tehdit olarak devam
insanlara karşı kullanılmaması,
geliştirme programı başlar.
etmektedir.
Hitler’e karşı caydırıcı