Katalog

Sağnak 28 HAZİRAN 2023 ÇARŞAMBA 6 HABER (3) Türkiye’de Eğitimde Devrim ve Karşıdevrim Yazarımız yıllık izinin bir bölümünü Atatürk’ün Eğitim Devrimi kullandığı için yazılarına bir süre ara vermiştir. “Bir memleketteki azınlık eğer menfaatini çoğunluğun SINAN MEYDAN cehaletinde ararsa umumi felaket muhakkaktır.” (Atatürk, 1923) Tarihten 10.238’di. Tüm ülkede sadece 72 ortaokul, bu ortaokullarda sadece Günümüze 5.905 öğrenci ve 796 öğretmen vardı. Tüm ülkede sadece 23 lise, bu liselerde 513 öğretmen ve sadece 1.241 öğrenci vardı. Mesleki ve teknik öğretimde ise toplam 64 okulda, 583 öğretmenin Ege Bölgesi bayram ürkiye’de 1923’te cumhuriyet gözetiminde 6.547 öğrenci öğrenim ilan edilirken 40 bin köyün görüyordu. Ortaokullarda sadece tatilinde rekor kırdı T37 bininde okul ve öğretmen 543, liselerde ise sadece 230 kız yoktu. Nüfusun yüzde 90’dan öğrenci okuyordu. Öğretmenlerin DOKUZ günlük Kurban Bayramı tatilini fazlası okuma-yazma bilmiyordu. üçte biri öğretmenlik eğitimi fırsat bilen vatandaşlar tatil bölgelerine akın Kız çocuklarının çok azı okula görmemişti. Ülke genelindeki etti. Ege’nin önemli turizm merkezlerinden gönderiliyordu. Mevcut eğitim- 9 fakülte ve yüksekokulda 307 İzmir’de de ziyaretçi yoğunluğu yaşanıyor. öğretim sistemi de eski-yeni ve öğretim elemanı ve 2.914 öğrenci Denizi, kumu ve güneşinin yanı sıra yabancı okullarla parçalanmış bir vardı. Türklerin okul, öğrenci rüzgârıyla da yerli turistin Ege’deki en görünümdeydi. ve öğretmen azlığına karşın önemli tercihlerinden Çeşme’deki otellerde yabancıların okul, öğrenci ve neredeyse boş oda kalmadığı ifade ediliyor. Cehaleti Yenmek öğretmen sayıları hayli fazlaydı. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın verilerine Atatürk, cumhuriyeti kurarken (İstatistik Göstergeler 1923-1992, göre İzmir’e, 23-26 Haziran tarihlerinde öncelikli olarak çözülmesi gereken DİE, Ankara, 1994; Komisyon, toplam 280 bin 713 araç girişi oldu. Aynı iki sorundan biri eğitimdi. (Diğeri Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, tarihlerde deniz yoluyla gelen turist sayısı da sağlıktı, ülke salgın hastalıkların Ankara, 2010, s.7-8; Cumhuriyet 6 bin 50 kişiye ulaştı. Ayrıca 23-25 Haziran pençesindeydi). Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, tarihlerinde kente 165 iç, 178 dış hatlar olmak Cumhuriyet kurulurken Türkiye’de C.3, s.666) üzere toplam 343 uçuş gerçekleştirildi. Bu üç yaygın bir cehalet vardı. Bu Cumhuriyetin ilanı sonrası köy nedenle Atatürk, birçok defa, “her günlük süreçte iç hatlardan gelen yolcu sayısı okulları başta olmak üzere yeni şeyden önce cehaleti ortadan 29 bin 674’e, dış hatlardan gelen yolcu sayısı ilkokullar, ortaokullar, liseler açıldı. kaldırmak gerektiğini” söylemişti. 1934’ten itibaren kız sanat ve ise 27 bin 874’e ulaştı. l DHA “Bu memlekette eskiden beri yapı enstitüleri, ticaret okulları, bir cehalet (bilgisizlik) devam kız teknik, erkek teknik yüksek ediyor. Eski idareler, bu cehaleti öğretmen okulları açıldı. 1927- sürdürmeyi kendi devamları için 1933 arasında 5 yeni sanat okulu bir gereklilik gibi görüyorlardı. açıldı. Daha sonra bu okullar Bu memlekette cehaleti süratle kız enstitülerine dönüştürüldü. ortadan kaldırmak lazımdır. 1940-1941’de bu okulların sayısı Başka kurtuluş yolu yoktur.” 15’e ulaştı. Kız ve erkek meslek (Milliyet, 3 Aralık 1929; Utkan okullarının sayısı 1938’de 50’ye Kocatürk, Atatürk’ün Fikir ve çıktı. Kız meslek okullarına devam İstanbul’da yollar Düşünceleri, Ankara, 1999, s.121) eden öğrenci sayısı da 1931- Atatürk, Türkiye’deki cehaletin 1938 arasında 717’den 10.130’a boyutları yanında, o cehaletin yükseldi. 1937’den itibaren köylere bomboş kaldı kaynağını da çok iyi biliyordu. öğretmen göndermek için Köy Onun, bu konudaki –neredeyse MILYONLARIN yaşadığı İstanbul, bayram Eğitmenleri Projesi başlatıldı. Bu hiç bilinmeyen- ancak bugüne de proje Köy Enstitülerinin altyapısını tatili dolayısıyla en sakin günlerini geçiriyor. ışık tutan 1923 yılında dile getirdiği oluşturdu. Kurban Bayramı tatilinin başladığı 24 şu sözleri çok dikkat çekicidir: 1933’te Ankara’da Yüksek Haziran’dan itibaren birçok kent sakini “Memleketteki cehalet mutlaka Ziraat Enstitüsü açıldı. Ülkenin tatil beldeleri ve memleketlerine gitmeyi Milliyet, 10 Kanunusani 1930, s. 1 giderilmelidir. Bunu yapmaya dört bir yanında tarım enstitüleri tercih etti. Bayram öncesi, özellikle hafta mecburuz. Hepimizin esenliği ve tohum ıslah istasyonları açıldı. içi sabah saatlerinde yüzde 70’leri aşan için bunu yapacağız. Yazık ki, Ayrıca Osmanlı’dan kalan 3 tarım İstanbul trafiği de en düşük seviyelerini Atatürk, bilimsel ve uygulamalı yurdu matbaalarla donatmak memlekette bilenler azınlığı okulu iyileştirildi ve bunlara ek, gördü. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) eğitim konusunda 1923’te de şöyle gerekmektedir.” teşkil ediyor. Hepimizin şahsi 13 farklı ilde 13 yeni tarım okulu Trafik Yoğunluk Haritası’na göre trafik akışı demişti: 3 Mart 1924’te Tevhidi Tedrisat saadeti, çoğunluğun hayat ve açıldı. 1930’ların sonundan itibaren dün saat 09.00 ila 10.00 arasında yüzde 2’ye “İlk ve orta eğitim insanlığın Kanunu ile öğretim birleştirildi. saadetiyle mümkündür. Eğer Sümerbank fabrikalarında fabrika düştü. Genellikle trafiğin kilitlendiği TEM ve medeniyetin gerektirdiği Bütün okullar Eğitim Bakanlığı’na çoğunluk, yani memleket ve ilkokulları açıldı. Otoyolu, D-100 Karayolu ve bağlantılarında ilmi ve fenni versin. Fakat o bağlandı. Medreseler kapatıldı. millet, mesut ve mamur olmazsa Ankara’da Musiki Muallim kadar uygulamalı bir tarzda da yoğunluk yaşanmadı. Her gün işe, okula Atatürk, eğitim devrimini, bu beş-on kişinin saadetinden ne Mektebi (1924), Hukuk Mektebi versin ki, çocuk okuldan çıktığı konuda uzman yetenekli ellere gitmek için binlerce kişinin kullandığı, kimi çıkar? Bir memleketteki azınlık, (1925), Gazi Orta Öğretmen Okulu zaman aç kalmaya mahkûm bıraktı. Mustafa Necati, Dr. zaman kuyrukların oluştuğu metrobüs, eğer menfaatini çoğunluğun ve Eğitim Enstitüsü (1926), İsmet olmadığından emin olsun… Reşit Galip, Rüştü Uzel, Cevat otobüs, metro ve Marmaray istasyonları da cehaletinde ararsa umumi Paşa Kız Enstitüsü (1928), Milli Eğitim programımızı takip eden Dursunoğlu, İsmail Hakkı nispeten boştu. l AA felaket muhakkaktır. Şimdiye Musiki Temsil Akademisi (1934), insanlar güzel çiftçi, kunduracı, Tonguç, Hasan Ali Yücel gibi kadar izlenen yöntem, maalesef Siyasal Bilgiler Okulu (1936), fabrikacı, tüccar olacak… isimler Cumhuriyetin eğitim azınlığın refahının sağlanmasına Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Bundan başka bu güzel ve devrimini şekillendirdiler. yönelikti. Bu millet ve memleket (1935), Devlet Konservatuvarı İSKİ, Kurban Bayramı zengin ülkedeki serveti ortaya 1924’te Amerikalı eğitimci ve beş-on kişinin saadet ve selameti (1936) açıldı. 1933’te Üniversite çıkarmak için yüksek meslek felsefeci Prof. John Dewey, için, beş-on kişinin sefahati Reformu yapılarak İstanbul öncesi yurttaşları uyardı erbabına, uzmanlara ihtiyacımız 1925’te Alman eğitim danışmanı yüzünden bu hale gelmiştir.” Darülfünunu çağdaş bir vardır.” (Milliyet, 9-10 Kânunusani Prof. Kühne, 1927’de Belçikalı (Milliyet, 10 Kânunusani /Ocak ISTANBUL Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) üniversiteye dönüştürüldü. 1940’ta, 1930, s.1) eğitimci Omar Buyse, 1932’de 1930, s.1) Hasan Ali Yücel, İsmail Hakkı bağlı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi İsviçreli profesör Albert Malche Hatırlayacaksınız! 2016 Tonguç öncülüğünde “eğitim (İSKİ) çevre ve insan sağlığı açısından Eğitim Devriminin davet edildi. Kendilerine eğitimle yılında, bir profesör, “Okuma içinde üretim, üretim içinde kurban kanlarının ve atıklarının yağmur ilgili raporlar hazırlatıldı. Eğitim oranı arttıkça beni afakanlar Kilometre Taşları eğitim” sloganıyla özgün bir suyu hatları ile derelere dökülmemesi devrimi yapılırken bu raporlardan basıyor! Ben daha çok cahil ve 6 Mayıs 1920’de TBMM’de eğitim-öğretim modeli olan Köy gerektiği konusunda yurttaşları uyardı. da yararlanıldı. okumamış, tahsilsiz kesimin Eğitim Bakanlığı kuruldu. TBMM, Enstitüleri hayata geçirildi. İSKİ’den yapılan açıklamada, geçmiş 1926’da eğitim her kademede ferasetine güveniyorum!” 25 Kasım 1920’de aldığı bir Cumhuriyetin eğitim devrimi dönemlerde kesilen kurbanların kan parasız hale getirildi. demişti. İşte o profesör, Atatürk’ün kararla öğretmen ve öğrencilerin sonrası okul, öğrenci ve öğretmen ve atıklarının yağmur suyu hatlarına ve 1927’de kız-erkek öğrencilerin ifadesiyle, “kendi menfaatini askerlik görevlerini erteledi. sayılarında olağanüstü artışlar derelere dökülmesi dolayısıyla yaşanan bir arada olduğu karma eğitime çoğunluğun bilgisizliğinde arayan Atatürk, savaşın ortasında, 16-21 oldu. Örneğin, 1923’te 4.894 olan olumsuzluklara dikkat çekildi. Açıklamada, geçildi. azınlığa” iyi bir örnektir. Temmuz 1921’de Ankara’da -kadın ilkokul sayısı, 1940’ta 10.596’ya “Her ne kadar kurban kesimi için çeşitli 1928’de Türkçenin yapısına öğretmenlerin de katıldığı- Maarif çıktı. 1923’te 72 olan ortaokul alanlar belirlense de bireysel olarak kesim uymadığı için okuma-yazmayı Bilimsel ve Uygulamalı (Eğitim) Kongresi düzenledi. sayısı 1940’ta 283’e çıktı. 1923- güçleştiren Arap Alfabesi kaldırıldı yapılması bazı olumsuzluklara sebep Kongre açış konuşmasında “ulusal Eğitim 1940 arasında ilkokulda okuyan yerine, Türkçenin yapısına uygun olabilmektedir. Çevre ve insan sağlığı eğitim” vurgusu yaptı. Cumhuriyetin kurucu felsefesinde öğrenci sayısı yaklaşık 342 binden Latin kökenli Yeni Türk Alfabesi açısından kurban atıkları ve kanlarının dere Askeri orduların başkomutanı eğitimin öncelikli amacı, bilimsel ve 956 bine, ortaokullarda okuyan kabul edildi. ve yağmur suyu hatlarına dökülmemesi Atatürk, Kurtuluş Savaşı sonrası uygulamalı eğitim-öğretimle yaygın öğrenci sayısı yaklaşık 6 binden Halka yeni alfabeyi öğretmek için büyük önem arz etmektedir. İstanbulluların başka bir ordudan, “eğitim ve cehaleti yenmekti. 95 bine, liselerde okuyan öğrenci Millet Mektepleri açıldı. Okulsuz bu konuda hassasiyet göstereceklerine olan kültür ordusu”ndan söz etmeye Atatürk, daha Kurtuluş Savaşı köyler için Gezici Dersaneler, sayısı 1.241’den 25 bine çıktı. inancımızla, tüm hemşerilerimizin Kurban başladı. 27 Ekim 1922’de Bursa’da devam ederken tuttuğu özel Seyyar Muallimler, Gezici Mesleki ve teknik okul sayısı Bayramı’nı tebrik ediyoruz” denildi. öğretmenlere seslenirken şöyle notlarda şöyle demişti: Kütüphaneler uygulamaları 64’ten 103’e, buralardaki öğrenci dedi: “Hanımefendiler, efendiler! “İlim ve eğitim lazımdır… İlim başlatıldı. sayısı da yaklaşık 6 binden Ordularımızın kazandığı zafer ve eğitimin merkezi okuldur... 1929’da Arapça ve Farsça 20 bine çıktı. 1923’te ülkede sizin ve eğitim ordusunun zaferi Milleti yetiştirmek için okullar, dersleri müfredattan çıkarıldı. sadece 9 yüksekokul varken için yalnızca ortam hazırladı. üniversiteler kurmak için de aynı 1930’larda okul programlarındaki bu sayısı 1940’ta 20’ye çıktı. Gerçek zaferi siz kazanacak, yöntemi izleyeceğiz. Milletin, zorunlu din dersleri önce azaltıldı, Yükseköğretimde yaklaşık 3 bin yaşatacak ve kesinlikle başarıya siyasi ve sosyal hayatında, fikri sonra -köy ilkokulları hariç- olan öğrenci sayısı da 13 bine ulaştıracaksınız.” 1923’te terbiyesinde her türlü dış etkilere müfredattan çıkarıldı. Buna karşın çıktı. (Cumhuriyet Dönemi Türkiye yaptığı başka bir konuşmada da dayanabilmesi için ilim ve fenni 1930’larda okul kitaplarında “Evrim Ansiklopedisi, C.3, s.666) şunları söyledi: “Memleketimizi, rehber kabul edeceğiz.” Kuramı”na yer verildi. Atatürk’ün eğitimin devriminin Bodrum’a 4.5 günde toplumumuzu gerçek hedefe, Atatürk, aynı notlarında “Maarif 1932’de Halkevleri ve temelinde öğretmen vardı. mutluluğa eriştirmek için Programı” başlığı altında da şunları Halkodaları kuruldu. Buralarda “Öğretmenler, yeni nesil sizin 100 bin araç giriş yaptı yazmıştı: iki orduya ihtiyaç vardır: Biri halka kültür-sanat başta olmak eseriniz olacaktır” diyen Atatürk, vatanın hayatını kurtaran asker “En uygun program, üzere çok çeşitli konularda çeşitli MUĞLA’NIN dünyaca ünlü turistik ilçesi “Hiçbir zaman hatırınızdan milletimizin sosyal hayatıyla, ordusu, diğeri milletin istikbalini bilgiler verildi, çeşitli kurslar Bodrum’a 4.5 günde 100 bin aracın giriş çıkmasın ki, Cumhuriyet sizden yoğuran kültür ordusu... Bu ikinci çağın gerekleriyle tamamen düzenlendi. Halkevi kütüphaneleri yaptığı bildirildi. Yoğunluk nedeniyle ilçede ‘fikri hür, vicdanı hür, irfanı uygun olandır. Bizim ordu olmadan, birinci ordunun sayesinde halk kitaba ulaşabildi. güvenlik seviyesi en üst düzeye çıkarıldı. hür nesiller ister” diyerek de izleyeceğimiz eğitim politikasının verimli sonuçları kaybolur.” Güvenlik güçleri havadan helikopter ile Cumhuriyetin eğitim felsefesinin temeli önce mevcut cehaleti (Kocatürk, s. 127) Cumhuriyetin Okulları ilçede 24 saat görev yapmaya başladı. temel amacının “özgür düşünen gidermek olmakla birlikte bir Atatürk, 1 Mart 1923’te eğitim 1923’te cumhuriyet ilan edilirken Jandarma ve polis ekipleri, ilçeye giren insan” yetiştirmek olduğunu ortaya taraftan da memleket evladının devriminin boyutlarını şöyle ortaya Türkiye’de 40 bin köy, buna karşılık tüm araçları didik didik arayarak kimlik koydu. toplumda ve ekonomide etkili ve koydu: “Uygulamaya dayanan şehir, kasaba ve köylerde sadece kontrolleri yaptı. Güvenlik güçleri narkotik Aradan 100 yıl geçti. Cumhuriyetin verimli olabilmesini sağlayacak yaygın bir eğitim öğretim için 4.894 ilkokul vardı. Bu ilkokullara ve bomba arama köpeği “Efor” ile de otobüs birliği esas alan, eşit, yaygın, karma, uygulamalı yöntemler izlemektir. vatanın önemli merkezlerinde toplam 341.941 ilkokul öğrencisi ve şüpheli gördükleri araçlarda aramalar Erkek ve kız çocuklarımızı parasız, akıl ve bilim temelli, laik ve çağdaş kütüphaneler, botanik devam ediyordu. Bu öğrencilerin yaptı. Ekipler, sürücüleri dikkatli olmaları aynı eğitim derecelerinden ve hayvanat bahçeleri, ulusal karakterli, evrensel nitelikli 273.107’si erkek, 62.954’ü kızdı. geçirerek toplumsal hayatımıza eğitim-öğretim sistemi her geçen ve trafik kurallarına uymaları konusunda konservatuvarlar, atölyeler, Toplam öğrenci sayısının sadece ruh ve yaşama yeteneği vermek müzeler ve güzel sanatlar gün daha da zayıflatılmaktadır. da uyardı. İlçeye giriş çıkışların 24 saat yüzde 18’ini kızlar oluşturuyordu. zorundayız.” sergileri kurmak… Bütün İyi bayramlar... boyunca denetleneceği, havadan ve karadan Bu okullardaki öğretmen sayısı kontrollerin sıklaştırılacağı öğrenildi. l DHA