Katalog

EKONOMİ 5 MART 2023 PAZAR9 Prof. Dr. Boratav, krizin ağırlaştığını, çözüm için farklı bakış gerektiğini belirtti: ‘Masa’ sola açılmalı Altılı masada deprem Deprem sonrasında devletin üretken, yatırımcı ve inşacı Dış kaynak gerekli ürkiye’de halkın büyük bir işlevlerinin canlanması gerektiğini belirten Prof. Dr. çoğunluğu ekonomik yoklukların Korkut Boratav, “Bugün bu işlevler çökmüştür” dedi. ama IMF ile olmaz Tiçinde kıvranıyor. Dış politikada derin bir yalnızlık, sınırlarımızda büyük konomide mevcut kriz halkın krizidir, bölüşüm bir güvensizlik, milyonlarca göçmen İKTİSATÇI Korkut Boratav, politikaların devam krizidir. Genç kuşağın iş önümüzdeki dönemde ülkenin sosyal hayatımızı tehdit ediyor. Daha Eetmesinin mümkün bulamama krizidir. Yetersiz önce yaşanan yangın ve sel felaketleri ihtiyaçları için büyük boyutta dış gibi 6 Şubat depremi de Türkiye’nin olmadığını vurgulayan büyüme ile istikrarsızlık finansal kaynak gerekeceğine doğal afetler karşısında yönetilemediğini dikkat çekti. “Çünkü özellikle kamu duayen iktisatçı Prof. Dr. fırtınasının birleşmesinin muSTAfA gösterdi. Demokrasi bir hesap verme sektörünün dövizle borçlanması ÇAKIR Korkut Boratav, seçim süreci yarattığı krizdir. rejimidir. En büyük hesap ise seçimlerde arttı. Yani herhangi bir kamu ve muhalefetin durumuna da n mAli kurAl sorunlu: verilir. 21 yıldır iktidarda olan AKP artık tahvilinin faizinin vadesi geldiğinde atıfla şu değerlendirmeleri yaptı: Neoliberal politikalara dönüş halkın ülkeyi yönetemiyor. Ortak paydası ödeme sıkıntısı çekilmesi halinde n AnArşik politikA: Mevcut krizini daha da ağırlaştıracak. 5’li ve varoluş sebepleri bu kötü gidişi temerrüt ilan edilir. Birden bire bir durdurmak olan altılı masada ise bir “anarşik” politikaların sürmesi masanın artık daha sol seçeneklere borç krizi gündeme gelir” diyen deprem yaşanıyor. Ülkeyi yönetmeye mümkün değil. Hükümetin açılması lazım. Hele ki deprem Boratav, bu kapsamda şu noktalara talip olan muhalefetin, siyasette uzlaşma özellikle vurgu yaptı: neoliberal normları fazlasıyla sonrasında devletin üretken, sanatına ilişkin özgün bir örneği Türkiye bozarak yani “makro ihtiyati yatırımcı ve inşacı işlevlerinin tarihine bırakmaları mümkünken, Borç yapılandırma tedbirler” adı altında arka kapıdan, canlanması gerekiyorken... Bu şahsi egoları için Makyevelist siyasetin “Belli bir dış finansman Korkut Boratav ön kapıdan müdahale yoluyla işlevler çökmüştür. Mutabakat tuzağına düşmeyeceklerini ve belki de gereksinimi olacak. Bunun en bir çıkış yolu bulacaklarını umuyorum... döviz kurlarını, kredi faizlerini metni daha da çökertmeyi değil yepyeni, tutarlılığı olan sağlıklı yolu dış borçlarla ilgili yeni baskı altında tutmasının artık öneriyor. “Mali kural” getiriyor. planlama, yatırım, yeniden inşa pazarlama yapmak, yapılandırma Sorunlu büyüme yapmaktır. Bunu IMF’ye sürdürülebilmesi mümkün değil. Bu kamu harcamalarını frenleyen programı içinde olmalı. Belli ki bu konular çokça konuşulmaya başvurmadan yapmak sağlıklıdır. n Bölüşüm krizi: Seçim yasal kuraldır. Uygulanırsa n Disk’in önerileri: Türkiye’de devam edecek ama ben bugünkü Çünkü IMF muhakkak diyecek ki: sonrasında standart neoliberal ekonominin bugünkü kargaşadan geniş bir sol çevre var. Örneğin yazımda makro ekonomik dengeleri ‘Bütçe fazlası yaratarak dış borcun politikalara dönüş gündeme gelecek. durgunlaşmaya sürüklenmesi DİSK’in deprem sonrası politikalara bozan ve ekonomide temel sorun üretme finansmanını üstleneceksiniz.’ alanı olan Türkiye’nin büyüme modeli İktidar veya muhalefet (5’li masa ve halkın krizinin, toplumsal yönelik kısa öneriler listesi Kahramanmaraş merkezli büyük üzerinde durmak istiyorum. Hatırlarsanız, diyelim artık) için de aynı durum bunalımın daha da ağırlaşması yayımlandı. Oradan başlanabilir. depremler sonrası ortaya çıkan iktidar büyümeyi, “yatırımları ve ihracatı söz konusu. Çünkü muhalefetin anlamına gelir. Deprem sonrasında sol iktisatçılar büyük inşa, yeniden inşa, adeta artırarak” gerçekleştireceğini açıklamıştı. yeni bir Türkiye yaratmak gibi bir mutabakat metni klasik neoliberal n kAmu mAliyesi: Mutabakat neler yapılması gerektiğini Peki gidişat böyle mi? şey kamu maliyesini frenleyerek politikalara dönüş öneriyor. metni “neoliberal istikrar” öneriyor. yazıyorlar. Sola bakmak demek TÜİK’in açıkladığı rakamlara göre, yapılamaz. Dış finansmanı, dış Hükümet de IMF lafı etmeden, bunu Bu “istikrar” finansal daralma, solun yayınlarına bakmak, sol iktisat 2022 yılında Türkiye ekonomisi, yılın borçları yeniden yapılandırmak, son iki çeyreğinde ivme kaybetse de meşrulaştırarak aynı yola gidecek. ilaveten kamu maliyesinde daralma camiası ile iletişim kurmak demek. müzakere ile yumuşak bir şekilde toplamda yüzde 5.6 oranında beklenenin Bunun problemi şu: Milli gelir ve getirecek. Neoliberal politika Mutabakat metnindeki iktisat sağlamak lazım. Zor bir iş. Bunu üzerinde büyüdü. GSYH, 2022 yılının büyüme göstergeleri açısından cenderesinin yırtılması lazım. programının baştan aşağı değişmesi düşünmek lazım. Gündem ağır.” son çeyreğinde yüzde 3.5 oranında ekonomik kriz yok. Türkiye’deki Bugünkü “anarşik” politikalarla lazım. l AnkArA büyürken; tarım sektöründe yüzde 0.3 ve sanayi sektöründe yüzde 3.0 oranında daralma, hizmetler sektöründe ise yüzde 8.6 oranında büyüme gerçekleşmiştir. BakıRa R Sanayi sektörü yılın tamamında sustu yüzde 3.3 büyürken tarım sektörü yılın Müteahhit hapiste Malatya Madeni tamamında sadece yüzde 0.6 oranında Eşya Esnaf büyümüştür. Tarımdaki daralma ve Sanatkârları Türkiye açısından başka problemleri Odası, dün de beraberinde getiriyor. İnşaat yatmadan çıkıyor! bir açıklama sektöründeki daralma yıllık bazda yüzde yaparak Malatya 8.4 olarak gerçekleşti. Sanayi sektörü ŞEHRİBAN KIRAÇ edeceğine ilişkin bir madde var. Bakırcılar yavaşlarken büyümeye en büyük katkı Çarşısı’nda artık hizmetler (özellikle finansal hizmetler) Ortada ölüm varsa o zaman bilinçli ahramanmaraş merkezli çekiç seslerinin sektöründen gelmiştir. taksir olduğunda taksirle adam yükselmediğini Kdepremlerin yarattığı hasarın öldürmeden yargılama yapılıyor. duyurdu. yatırımlar ve net ihracat nedenleri ve sorumlularıyla Taksirli adam öldürme suçunun azalıyor ilgili tartışmalar her geçen cezası 2 ile 15 yıl arasında Büyümenin daha çok iç talep gün artıyor. Bu noktada, bir değişiyor. Bilinçli taksirde de bu üzerinden gerçekleştiğini görüyoruz. İç müteahhidin yaptığı konuttan 5 ceza 1/3 ila 1/2 oranında artırılır talep içinde hanehalkı tüketimin katkısı yıl boyunca sorumlu olduğunu diyor. Bazı durumlarda neredeyse TESK, depremle ilgili hazırladığı ön raporu açıkladı belirgin artmış durumda. Hanehalkı nihai anlatan hukukçu Av. Faruk Aktay hiç cezaevine girmeden tahliye tüketim harcamaları bir önceki yıla göre depremzedelerin haklarıyla ilgili şu yüzde 19.7 oranında, devletin tüketim olanlarla karşılaşıyoruz. Müteahhit tespitleri paylaştı: harcamaları da yüzde 5.2 oranında olası kastla yargılanırsa kasten Esnaf ağır hasar aldı artmış durumda. Gayri safi sabit 4 Eğer binada gizli ayıp varsa adam öldürme ile suçlanır. Buradaki sermaye oluşumunun ise yıllık bazda müteahhit, vatandaşa tazminat ceza ise 20 ile 25 yıl arasında. sadece yüzde 2.8 arttığı görülüyor. Son Tür KİyE Esnaf ve Sanatkârları depremin etkilediği 11 ilde yaklaşık ödemeli. Yine ağır kusuru veya çeyrekte dış talebin büyümeye katkısı Konfederasyonu (TESK) Genel 321 bin esnaf bulunuyor. Bunların hileli davranışı varsa burada Kamulaştırma yasası çok zayıflamış, mal ve hizmet ihracatı, Başkanı Bendevi Palandöken, Türkiye toplamına oranı da yüzde 15. zamanaşımı da bulunmuyor. Aktay ayrıca devletin yabancılara 2022 yılının dördüncü çeyreğinde depremlerden olumsuz etkilenen Müteahhidin hilesi ile ağır kusuru bir önceki yılın aynı çeyreğine göre satılan ve halen boş olan konutları 2 yıl borç erteleme esnafın zararlarını tespit edip, onların zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde varsa ve bina riskli çıktıysa depremzedelere tahsis edebilmesi talepleri doğrultusunda projeler TESK Başkanı Palandöken esnafın 3.3 azalırken ithalatı yüzde 10.2 artmıştır. vatandaş hem ona hem diğer için kamulaştırması gerektiğine geliştirerek sorunlarının çözülmesi taleplerini ise şöyle özetledi: Net ihracatın büyümeye katkısı ise sorumlulara karşı dava açabilir. işaret ederek “Bunun için yasal amacıyla oluşturdukları “Deprem “Esnafımızın en büyük isteği hibe negatif olmuştur. Müteahhit ortada yoksa idareye de Bilgi Formu”nun ortaya çıkardığı desteği verilmesi ve mevcut borçların düzenleme yapılabilir. Yabancılara Tarımın büyümeye katkısı yok gibi, verileri açıkladı. 2 yıl süreyle ertelenmesi yönünde. dava açılabilir. satış da bir süre kaldırılmalı” diye yatırım harcamalarının büyümeye Dün bir açıklama yapan ve Öte yandan esnaf ve sanatkârlarımız katkısı çok düşük, stoklara üretim 4 Eğer kolon kesildiği için bina konuştu. ilk sonuçları ilgili bakanlıklarla şu anda iş yapamadığı için mevcut yapılmıyor. 2022 yılının tamamında çökerse bunun cezası 3 aydan 1 paylaştıklarını ifade eden borçların ödenmesi mümkün değil. yatırımlardaki daralma ve ithalattaki yıla kadar değişiyor. Eğer kolon Palandöken, “Buna göre deprem İşyerleri yeniden faaliyete geçene artış toplam büyümeyi zayıflatan bir kesme sonucunda bina çökmediyse, etki yaparken; Türkiye, tüketim ve bölgesindeki esnaf işletmelerinin kadar kredi ve kredi kartları başta takipsizlik kararı veriliyor. hizmetler sektörü üzerinden büyümesini yüzde 31.22’si az hasarlı, yüzde olmak üzere esnafımızın Bağ-Kur 4 Mevzuatımızda deprem suçu sürdürebilmektedir. 18.29’u orta hasarlı ve yüzde 50.49’u ve SSK gibi mevcut borçları en az yok. Yani imara aykırı, ruhsata ağır hasarlı durumda. En çok başvuru 2 yıl süre ile faizsiz ötelenmeli.” Ödemeler dengesi bozuluyor aykırı yapı yapmak ile ruhsatsız yapan illerimiz ise Adıyaman, Hatay, Palandöken ayrıca sağlıkla ilgili yapı yapmanın, imar kirliliği Kahramanmaraş ve Malatya oldu” düzenlemelere de ihtiyaç olduğunu ve enflasyon riski büyüyor suçu oluşturduğu, bunun da 1 dedi. Güncel TESK verilerine göre belirtti. l Ekonomi Servisi Önceki yıllarda, iç talep en güçlü Faruk Aktay ila 5 yıl arasındaki suç teşkil büyüme motoru olurken yanında her zaman ihracat kaynaklı talep (dış talep) te yer alıyordu. Oysa, 2022 son çeyreğinde dış ticaretin büyümeye katkısı negatif (3.1 puan) olmuştur. Şubat ayında ‘yıllık’ Bu durum, özellikle ödemeler dengesi üzerinden ekonomiyi zorlayacak başka gelişmelerin habercisidir. Döviz kurlarını istikrarlı bir şekilde tutabilmek daha da zorlaşacaktır. zam şampiyonu ilaç İlaveten, tüketim artışının çok kuvvetli KISA... KISA... KISA... seyretmesi, diğer yandan yatırım (üretim) Meraların talanına açıklamaya bırakması ise büyük SERHAT ALİGİL artışının çok düşük gerçekleşmesi, iç l Depremler nedeniyle talep dinamikleri ve enflasyon açısından tartışmalara neden oldu. karşı iptal davası olağanüstü hal (OHAL) uygulanan olumsuz bir görünüm sergiliyor. Bu ÜİK’in yeni açıkladığı “Tüketici Şubat 2023 raporu üzerinden bu illerdeki araçlar için muayene TMMOB Ziraat Mühendisleri büyüme dinamiğinin daha fazla TFiyat Endeksi, Şubat 2023” süresi, OHAL’in bittiği mayıs 143 temel başlıkla ilgili yapılan enflasyon üretmesi riski önümüzde Odası, olağanüstü hal kapsamında, raporu, geçen ayki yüzde 3.15 ile ayına kadar donduruldu. OHAL yıllık değişim hesapları ise tüm duruyor. yerleşme ve yapılaşmaya ilişkin bittikten 30 gün sonrasına kadar birlikte fiyat aylık artışlarının 50 başlıklarda fiyat artışları olduğunu olarak çıkarılan 126 sayılı araçlar istenilen yerde muayene aydır kesintisiz devam ettiğini, gösteriyor. Bu kapsamda özellikle Çalışanların milli gelirden Cumhurbaşkanı Kararnamesi ile, ettirebilecek. yıllık artışın ise baz etkisiyle temel ihtiyaçlarla ilgili fiyat “meraların ve ormanların talan aldığı pay azalıyor l KOSGe B, girişimcilik yüzde 55.18’e kadar çekildiğini artışları dikkat çekici. Verilere edilmemesi” için düzenlemedeki Bizim düzenli olarak ele aldığımız bir destekleri kapsamında bu yıl ortaya koydu. Bu “resmi enflasyon” göre yıllık bazda fiyatların en çok ilgili maddelerin yürütmesinin hususu tekrar vurgulayalım: Literatürdeki 13 bin kadını desteklemeyi raporunun detayları ise hem aylık arttığı temel başlık yüzde 127.4 durdurulması ve iptali talebiyle “fakirleştiren büyüme” kavramı ile hedefliyor. 2023’te kadınlara hem özellikle yıllık bazda önemli değerlendirdiğimiz süreç 2022 yılı verileri Danıştay’da dava açtıklarını “ilaçlar” oldu. Bu artışı yüzde 123 sağlanacak girişimcilik itibarıyla da devam ediyor. sonuçlara işaret ediyor. duyurdu. desteklerinin toplam girişimcilik ile “alkolsüz içecekler”, yüzde 114.3 TÜİK’in açıkladığı son büyüme Dava dilekçesinde kanunda TÜİK, Şubat 2023’te endekste destekleri içindeki payının yüzde ile “diğer süt ürünleri”, yüzde 111 rakamları, yalnızca son beş yılda açıkça düzenlenen konularda 29.5’i bulması bekleniyor. kapsanan 143 “temel başlık”tan ile “demiryolu ile şehirlerarası çalışanların milli gelirden aldığı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi l Ul UdAğ Yaş Meyve Sebze 117’sinde artış, 23’ünde düşüş yolcu taşımacılığı”, yüzde 110.6 ile payın yüzde 38.8’den yüzde 25.2’ye çıkarılamayacağını anımsatan İhracatçıları Birliği Başkanı Prof. ve üçünde ise değişim olmadığını “pirinç”, yüzde 109.8 ile “taze süt” düştüğünü, sermaye sahiplerinin aldığı Oda, şuna da dikkat çekti: Dr. Senih Yazgan, üreticilerin duyurdu. Anımsanacağı gibi payın ise yüzde 42’den yüzde 56.7’ye temel başlıkları izledi. “Düzenlemenin devlete, çayır ve domates ihracatına getirilen yükseldiğini gösteriyor. Bu süreç, sosyal TÜİK Nisan 2022’ye Ayrıca artış “şebeke meraların amaç dışı kullanılmasını kısıtlamanın kaldırılmasını problemlerin de kapısını açıyor. Türkiye kadar endekste takip suyu”nda yüzde 102.2, istediğini açıkladı. Yazgan bunun ve tahribini önlemek görevini veren ilginç bir şekilde, sermayeden yana bir ettiği 409 “madde”nin “dana eti”nde yüzde yerine firmalara ihracat kapasitesi anayasanın 45. maddesine aykırı büyüme patikası içinde büyüme sürecini fiyatlarını açıklıyordu. 101.6, “doğalgaz”da oranında kota konulmasını önerdi. olduğu açıktır.” l Ekonomi Servisi devam ettiriyor. O tarihten sonra bunları yüzde 97.7 oldu. cıl