Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
gorus@cumhuriyet.com.tr
22 ARALIK 2023 CUMA
2 olaylar ve görüşler
değiştirmiş,
Osmanlı
topraklarından
emperyalistleri
‘Sarıkamış’ta yıkıldı
kovmuş ve
yepyeni bağımsız
bir Türkiye
Cumhuriyeti
kurmuştu.
Savunma ve
Yine Mustafa Kemal
Atatürk’ün önderliğindeki
eğitim niçin
90 bin evin ocağı’
bu Cumhuriyet, geç
kalmış olan ulusallaşma
millidir?
sürecini, Harf Devrimi, Dil
Prof. Dr. Bingür SÖnMEZ
Devrimi, Tarih Devrimi,
22 Aralık 1914’te, Sarıkamış taarruzu başladığında
ürkiye’de savunma
Kıyafet Devrimi, Saat ve
118 bin 174 olan 3. Ordu’nun toplam kuvveti
ve eğitim niçin
irçok tarihçinin şehit sayılarını çok
Ölçü Devrimi, Medeni
taarruzun bittiği 18 Ocak’ta 8 bin 900’e inmişti.
Tmillidir?
farklı rakamlar ile ifade etmelerinin
Kanun, Laiklik, okuryazarlık
Niçin tarikatların,
Bnedeni; her ay, hatta her gün
seferberliği gibi, hukuk ve
cemaatlerin işgaline asla
eğitim atılımlarıyla başlatmış
bu rakamların farklı olması ve yitik,
izin verilemez?
ve millet bilincinden yoksun
gaip ve şehit kavramlarının farkından
Çünkü bu ülke iki savaşla
Osmanlı Toplumu’nu, millet
kuruldu:
kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla “son bir
bilincine sahip olan Türkiye
1) Kanlı bir İstiklâl
ay içinde” veya “Sarıkamış önünde” gibi
Cumhuriyeti Toplumu’na
Savaşı...
rakamlar, hiçbir zaman bütünü ifade
dönüştürmüştür.
2) Devrimci bir kültür
etmediği gibi yitik sayısı her zaman şehit
Bütün bu süreç,
savaşı!
sayısından fazladır.
Din Tarım Toplumu
Bu nedenle de savunma
Askeri terminolojide “şehit, gaip ve dönemindeki tarikat
bakanlığının ve eğitim
ve cemaatlerin, bilime,
yitik” kavramlarının tanımlamasında ciddi
bakanlığının adlarının
teknolojiye, yaşamın
bir kavram karmaşası yaşanmaktadır. önünde Milli ifadesi
gerçeklerine aykırı,
vardır!
Şehitlik, bir unvandır ve komutanın
hurafelere ve yalanlara
Dün yazdığım yazıda
bilgisi dahilinde yaşamını yitiren
dayalı, insanları
değil, kayıtlara geçen şehit sayısını ifade bu derece oynamak, bu felakette büyük
değinmiş olduğum, Milli
askerin künyesi saptanarak askerlik
köleleştiren ve sömüren
etmişlerdir. Diğer önemli bir nokta, her sorumluluğu olan bir Alman kurmay Savunma Bakanı’nın ve
şubesine bildirilince “şehit” olarak
egemenliğine son vermiş,
Milli Eğitim Bakanı’nın son
iki komutanımız da ordunun 118 bin kişi subayının başarısızlığını minimalize etme
kayıtlara geçmektedir. Fakat Divik
bireyleri kulluktan
günlerdeki açıklamaları,
olduğunu beyan etmiş, bahsedilen 90 bin hezeyanından başka bir şey değildir.
(Yayıklı) Yaylası’nda 29 Aralık 1914 özgür vatandaşlığa, eşit
ülkenin varlığının devamına
rakamının sadece muharip asker sayısı Kayabalı-Arslanoğlu da Türk Kültürü
yurttaşlığa terfi ettirmiştir.
sabahı tamamını yitiren 90. Alay’ın kaç (bekasına) ilişkin tehditler
olduğunu da belirtmişlerdir. Dergisi’nde Türk ordusunun kayıplarını
HHH
içeren tarikat ve cemaat
kişi olduğunu, Çerkezköy’e girmeyi
Dukakinzade (Dokakinzade) Feridun 75 bin olarak vermişlerdir. (10) Necati
Bu süreç bağlamında
sorunlarını gündeme
başaran 87. Alay’da kaç kişi bulunduğu
(Dirimtekin) Bey; Erkânı Harbiye Ökse, Askeri Tarih Bülteni’nde sunduğu Atatürk Milliyetçiliği:
getirmiştir.
ve Kars’tan gelen tahrip taburunun
1) Türkiye Cumhuriyeti’ni
(Kurmay) Mektebi’nin 1926-1927 tedrisatı “3. Türk Ordusu’nun mevcudu 75 Her iki bakanın
havaya uçurduğu köy evinde kaç
kuran halkı, öteki milletlerle
açıklamaları da Türkiye
bin kişiyi bulmuştu” derken savaşçı
(3. sınıf) için yazdığı “Büyük Harb-Türk
askerin paramparça olduğunu, tüm bu
eşit olan, Türk milleti olarak
Cumhuriyeti’nin varlığına,
Cepheleri” adlı eserinde “3. Ordu’nun (muharip) sayısını kastetmekte, “Bu
kahramanların isimlerinin ne olduğunu kabul eder...
bağımsızlığına, Demokratik,
kasım ayı sonlarındaki mevcudu 90 bini savaşta Ruslar 32 bin kişi kaybetmiş,
2) Irkçı (etnikçi) değildir;
kimse bilemez. Kayıtları bile yapılamadan Laik ve Sosyal Hukuk
muharip, diğerleri geri hizmette olmak Türklerin zayiatı ise yaralı ve şehit
Türk milletinin öteki
Devleti kimliğine karşı
cepheye katılan gönüllülerin, gerektikçe
üzere 134 bin kişiydi” demiştir. (5) Bazı olmak üzere 60 bin kişiyi bulmuştur”
milletlerden üstün olduğunu
bir tehdidin, büyük bir
cepheye sürülen depo askerlerinin
tarihçiler, bu 90 bini muharip rakamını (11) derken verdiği kayıp rakamları, öne sürmez...
tehlikenin varlığına işaret
isimlerini ve gerçek sayılarını da kimse
3) Bağımsızlıkçıdır,
(hatta bazen 70-75 bin olarak), anlamsız Fevzi Çakmak’ın verdiği şehit rakamına ediyordu.
bilemeyecektir. Bunlar “gaip” veya “yitik”
Antiemperyalisttir...
Çünkü Osmanlı’yı
bir şekilde Sarıkamış’ta savaşan ordunun uymaktadır.
olarak isimlendirilecektir.
4) Cumhuriyetçidir;
paylaşmak hayalleri İstiklal
tamamı gibi göstermeye çalışmaktadır.
Sarıkamış Muharebeleri sonrasında 3.
istibdada, diktatörlüğe
Savaşı ve Lozan’la suya
Ozanların anıları
Binbaşı Larcher’in sıklıkla referans
Ordu Kurmay Başkanı olan Aziz Samih karşıdır...
düşen emperyalistlerin,
Emekli Korgeneral Hüseyin Işık,
olarak gösterilen Büyük Dünya
5) Laiktir; çağdaştır,
Atatürk ve Cumhuriyet
(İlter) Bey 22 Aralık 1914’te, Sarıkamış
Sarıkamış Harekâtı’na katılan
Savaşı’nda Türk Cepheleri adlı eserinin
demokratiktir; eşitlikçidir,
karşıtlığını, tarikatlar ve
taarruzunun başladığı gün 3. Ordu’nun
kuvvetlerimizin muharip mevcudu 73 bini
Kafkas Cephesi bölümünde; “Osmanlı
özgürlükçüdür, Sosyal
cemaatler üzerinden,
toplam kuvvetinin 118 bin 174, 18 Ocak’ta
600 kişi idi” (12) demektedir. Korgeneral
Devlet’ten yanadır...
3. Ordusu’nun uğradığı felaket, din ve ırk ayrımcılığı ile
geri kalan mevcudun 8 bin 900 olduğunu
Işık, daha sonra “Sarıkamış Şehitleri” için 6) Hukuk Devleti’nden
sürdürdükleri bilinen bir
tamamen Enver Paşa’nın hatasından ve
ve kaybın 109 bin 274 olduğunu ortaya
yanadır...
gerçektir.
en doğru rakamları vermiştir; “Sarıkamış
hava koşullarının aşırı kötülüğünden
koymaktadır. (1) 22 Ocak 1915’te geri
Ve bütün bu değerleri,
HHH
Harekâtı’na katılan 118 bini kişiden ancak
kaynaklanmıştır. Dokuzuncu Kolordu
çekilme tamamlandıktan dört gün sonra
Endüstri Devrimi akıl ve bilim yolu olan
18 bini kişi geri dönmüştür. Korgeneral
tamamen yok olmuştur. Otuz ve 31.
“Atatürkçülük” adı altında
bile, toparlanmalar ile birlikte mevcut, döneminde, hâlâ Tarım
Işık, 118 bini askerin 73 bin 600’ünün
tümenler (10. Kolordu’dan Allahuekber’i
Devrimi döneminde kalan birleştirmiştir.
ancak 21 bin kişi olup kayıp sayısı 97
muharip olduğunu belirtmesine rağmen
aşan tümenler) baştan aşağı yeniden HHH
ve patinaj yapan dünya
bindir. (2)
tereddütsüz bir şekilde şehit sayısını
Emperyalistler,
düzenlenmesi gerekir hale gelmiştir. 23 imparatorluğu Osmanlı,
90 bini olarak vermiştir. General Işık’ın zayıflamış, “Hasta tarikatlar ve cemaatler,
Ocak 1915’te yeniden bir araya getirilmesi
Türk ordusunun sayısı
Atatürk’e, Laikliğe,
Adam” diye nitelenmiş ve
verdiği 73 bin 600 muharip rakamından
için toparlanan asker sayısı 12 bin 400
Mareşal Fevzi Çakmak, 1935’te Harp
emperyalistler tarafından Cumhuriyete karşıdırlar...
sonra “Kaybımız 90 bini kişidir” demekle,
kişidir. … Osmanlı’nın kaybı toplam 90 bin
Akademisi’nde verdiği konferanslarda
Türkiye
nasıl parçalanacağı ve
bazı tarihçilerin sadece muharip asker
olarak belirtilmektedir.” (6)
Sarıkamış Harekâtı esnasında verilen
bölüşüleceği, tarihe Cumhuriyeti’nde, özellikle
sayısı olan rakamı telaffuz ederek “75 bin
şehit sayısını 60 bin olarak ifade etmiştir. “Doğu Sorunu” (Eastern de Milli Savunma ve Milli
Kayıpların toplamı
mevcutlu ordunun nasıl 90 bini şehidi
Question) olarak geçmişti. Eğitim Bakanlıklarında,
Çakmak, Sarıkamış Harekâtı başladığında
Genelkurmay, 1993 tarihinde olur?” şeklinde haksız yorumlarının ne
Mustafa Kemal emperyalist uşaklarına,
Türk ordusunun 118 bin kişi olduğunu
yayımlanan “Birinci Dünya Harbi’nde kadar boş olduğunu ortaya koymaktadır. tarikat ve cemaat
Atatürk’ün önderliğindeki
kabul ediyor, yaralıları, Rusların baharda
İstiklâl Savaşı, tarihi mensuplarına yer yoktur!
Türk Harbi-Kafkas Cephesi” isimli kitapta 90 bin rakamının 15 günlük savaşın
defnettikleri kayıpları, hastaneye giren
75 bin rakamına açıklık getirmiş ve şehitleri için bir sembol haline
hastaları, geri dönen firarileri ve esarete
adeta Fevzi Çakmak’ın verdiği rakamın gelmesinde, Enver Paşa sansürünün
gidenleri hesaplayarak bu rakama (60 bin)
açık dökümünü yapmıştır; “Sarıkamış karşısında herkes sessiz kalırken, cesur
Dipnotlar:
ulaşıyor. (3)
kuşatma harekâtına başlandığı 22 bir şekilde dik durarak söylemlerini
Kazım Karabekir de Fevzi Çakmak
(1) Aziz Samih İlter, Birinci Genelkurmay Basımevi, Ankara
Aralık 1914 günü, 3. Ordu’nun 75 esirgemeyen ozanların sağduyusunun
gibi Genelkurmay kayıtlarına dayanarak
Dünya Savaşında Kafkas 1964, s. 535.
bini muharip olmak üzere genel insan büyük rolü olmuştur. Uygulanan ağır
Cephesi Hatıraları, Genelkurmay (9) Alman Yarbay Guze,
“Sarıkamış taarruzunda 90 bin kişilik
mevcudu 112 bini buluyordu. Sonradan sansür, bir tek ozanları susturamamış,
Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Birinci Dünya Savaşı’nda Kafkas
(muharip) kahraman bir ordudan ancak
Başkanlığı Yayınları, Ankara Cephesi’ndeki Muharebeler, Çev:
Erzurum depolarından alınan 6 bin onlar Sarıkamış gerçeğini ağıtlarla
12 bin kişi sağ kalmıştı” demiştir. (4)
2007, s. 7; Salâhaddin Güngör, Hakkı Akoğuz, Haz: Alev Keskin,
erle ordunun insan mevcudu 118 1915’ten günümüze kadar, belki de en
Her iki komutanımız da yitik sayısını
Kumandanlarımızın Harp Hatıraları, Genelkurmay Askeri Tarih ve
bine yükselmişti” dedikten sonra, kesin rakam olan;
Kanaat Kitabevi, İstanbul 1937, s.13- Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları,
“Bizim kendi arşivlerimizden ve “Sarıkamış diye kırıldı 90 bin evin
14. Ankara 2007, s. 41.
yazarlarımızdan edinilen bilgilere göre ocağı”,
(2) Aziz Samih İlter, age, s.14. (10) İsmail Kayabalı, Cemender
(3) Fevzi Çakmak, Büyük Harp’te Arslanoğlu, “Milli Mücadele
Ruslar, muharebe esnasında 7 bin esir “Allahuekber’de söndü 90 bin evin
Şark Cephesi Harekâtı, Haz: Ahmet Döneminde Kuzey Doğu Anadolu
aldıklarını ve muharebeden sonra 23 bin ocağı”,
Tetik, Türkiye İş Bankası Kültür Cephesi-Sarıkamış Savunması
ölü gömdüklerini (bu sadece Sarıkamış “Bir Sarıgamış uğruna 90 bin fidan
Yayınları, İstanbul, 2011, s. 114. (26-31 Aralık 1914)”, Türk Kültürü
önündeki şehitlerdir) resmi yayınlarında gırıldı”
(4) Feridun Kandemir, Araştırma Enstitüsü Aylık Dergisi
bildirmişlerdir. Bu, aynen kabul gibi cümlelerle şehitlerin yüreğimizde
Cumhuriyet Tarihinde Yakılan İlk (TKAED), Kuzey Doğu Anadolu
Kitap, İstiklal Harbimizin Esasları Sınırlarının Tarihi Sayısı, S: 126
olunmaktadır. 11. Kolordu bölgesinde 10 yer etmesini sağlamışlardır. (13) Üstelik
Neden Yakıldı? Yağmur Yayınları, (1973), s. 443.
bin, muharebe hatları gerisinde donma ozanlar bunu sansürün evlerde bile
İstanbul 2007, s. 140. (11) Necati Ökse, Birinci Dünya
ve hastalık nedeniyle 20 bini erin daha Sarıkamış’ın konuşulamayacak kadar
(5) Feridun Dokakin Zade, Harbinde 3 üncü Türk Ordusunun
öldüğü sanıldığından, kayıpların toplamı katı olduğu bir zamanda korkusuzca
Büyük Harp Türk Cepheleri, Harp Harekâtı, Askeri Tarih Bülteni, Sayı
60 bini bulmaktadır.” (7) Fahri Belen de dile getirmişlerdir. Bu nedenle ozanların Akademisi 1926-1927 Ders Senesi III. No: 7, Ankara 1979, s. 26.
Sınıf, 2. Basım, Yıldız Harp Akademi (12) Genelkurmay Başkanlığı,
“Kayıpların toplamı 60 bin eri bulmuştur” verdiği bu mesaj kutsaldır ve cesurca
Komutanlığı Matbaası, İstanbul Birinci Dünya Savaşında Rus
(8) diyerek Fevzi Çakmak’ın raporundaki verilen bu rakama saygı göstermek
1930, s. 121. Cephesindeki İlk Muharebeler ve
sonucu vermektedir. gerekmektedir. Hiçbir ağıtta bundan farklı
(6) Maurice Larcher, Türk Sarıkamış Harekâtı, Dördüncü
Yarbay Felix Guze, şehit ve yitikler rakama rastlamak mümkün değildir. Bir
Savaşları, Kafkas Harekâtı, Haz: Askeri Tarih Semineri Bildiriler,
konusunda en samimiyetsiz bilgiyi sembol değer haline gelmiş olan bu rakam, Bingür Sönmez, Omnia, İstanbul Genelkurmay Askeri Tarih ve
2010, s. 84-85. Stratejik Etüd Başkanlığı, Ankara
vermiştir: “Yaklaşık 30 bin insan geri ozanların hatırına “folklorik bir değer”
(7) Genelkurmay Başkanlığı, 1989, s. 313.
dönmüş. Bazı kaynaklara göre Ruslar olarak kabul edilmelidir.
Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi, (13) Ali Berat Alptekin,
tarafından 27 bin esir alınmış, 30 bin ölü. Bütün tartışmalara rağmen ozanların
Kafkas Cephesi, 3. Ordu Harekâtı, Abdurrahman Güzel, Geçmişten
Diğer bilgilere göre esirlerin miktarı 3 verdiği 90 bin rakamı kutsaldır ve artık
Cilt I, Ankara Genelkurmay Günümüze Âşıkların Dilinden
bin 500, gömülen ölülerin miktarı ise 11 bir sembol haline gelmiş olan bu rakam, Basımevi, Ankara 1993, s. 535. Sarıkamış, Haz: Prof. Dr. Bingür
(8) Fahri Belen, Birinci Dünya Sönmez, Omnia Yayınları, İstanbul
bin kadarmış.” (9) Bu bilgi içinde verilen ozanların hatırına “folklorik bir değer”
Harbinde Türk Harbi C: 2 1. Kitap, 2010, s. 74.
rakamların hepsi yanlıştır. Rakamlar ile olarak kabul edilmelidir.
Türkiye’nin varlığını tüm dünyaya
…Lozan Antlaşmasına imza koymayan İttihat ve Terakki döneminden beri
onaylattıran Lozan Barış Antlaşması; Türkiye’de çok partili sistem mücadelesi,
ABD, bugün yeni yeni sorunlar yaratıyor.
özgürlüğün, ulusal egemenliğin ve
Türkiye 21. yüzyılın eşiğinde bir yol daha çok iktidardaki ve muhalefetteki
bağımsızlığın açık ve net duyurusudur. partiler arasında sürdürülmesine
kavşağına doğru hızla sürükleniyor. Bu
Cephede süngüyle kazanılan zafer
kavşağa açılan yollardan biri Sevr’e, öteki rağmen, siyasi mücadele aslında
müzakere masasında kaybedilmemiş, karizmatik bir lidere karşı bir parti
de Lozan’a doğru gidiyor…
İsmet İnönü’nün müthiş diplomatik
mensuplarının mücadelesi şeklinde
yeteneği bu toprakları Türk ulusuna geçmiştir. Bunun ilk örneği Türkiye
vatan yapmıştır.
Cumhuriyeti’nin kurucularından İsmet
Ktap okuduğunuzu blyoruz.
İnönü’ye karşı Demokrat Partililerin
mücadelesidir.
13,5x23- 136 sayfa- İnceleme 13,5x20,5 – 276 sayfa- İnceleme
12,5x19,5- 384 sayfa- İnceleme