Katalog

20 KASIM 2023 PAZARTESİ 6 SÖYLEŞİ Prof. Boyunsuz, cumhurbaşkanı görev süresinin sadece Erdoğan için kaldırılabileceğini söyledi ‘Şahsım anayasası’ Meral Akşener’in kumarı artisinden sekiz milletvekili istifa etti, kimi AKP’ye kimi MHP’ye Pgeçti; kimi boşta kimi yeni parti kuruyor. Ama “Asena” esip gürlüyor. t Eh Lİk ESİ Tamam yeni ve toplama bir partide bunlar olabilir, ama bir değil üç değil beş edeflerden biri madde 101. 0 artı 1, iki turlu çoğunluk sistemi nayasa hukukçusu Prof. Dr. Şule Öz- değil... Sekiz olunca ciddi bir sorun var soy Boyunsuz Cumhuriyet’in sorula- H Cumhurbaşkanının görev 5 de anayasadan kaynaklanıyor. der, nedir bu diye bakarsınız. İYİ Parti’nin dağılmasını isteyen biri Arını yanıtladı. süresi 2 dönem ve 5 yıl. Bu sınırı Bunu da yüzde 40, 45’e indirmek değilim. İlk başta ortadan kalkan merkez n Mevcut anayasa kaç kez değişti? sadece t ayyip Erdoğan şahsında isteyebilirler. Ak P’nin iktidar şansını partilerin yerini alacak, sağa sola dağılmış 177 madde toplam 19 kez değişti ve 180 kaldırmak istiyor olabilirler. Zira artık artıracak bir değişiklik yapılmak seçmeni ve eski partilileri toplayacak bir ayrı madde düzenlemesi yapıldı. Yani 177 İYİ Parti hayalini kurdu politik arena. Bu bu sınıra ilişkin bahaneler tükendi. isteniyor olabilir. maddeli bir anayasa 180 ayrı maddeyle de- AKP’ye kaptırılan seçmen için de belki bir ğiştirilmiş oldu. Bir tur dönmüş desek yan- çekim alanı olabilirdi. Kılıçdaroğlu bunun için elinden geleni lış olmaz yani. Tabii hepsi değişmedi ama prof. dr. Şule özsoy boyunsuz yaptı doğrusu. Vedat a rIK bazı maddeleri birden fazla değiştirilmek P Fakat şu gerçek ortaya çıktı: AKP’den 1972’de İstanbul’da doğdu. İstan- suretiyle 180 ayrı madde düzenlemesi ger- seçmen (ve politikacı) çekip almak öyle bul Üniversitesi Hukuk Fakültesini çekleşti. 19 değişiklikten 12’si AK Parti dö- kolay değil. bitirdi ve kamu hukuku yüksek li- neminde yapıldı. Toplamda 140 madde dü- 0 Nedenini hepimiz biliyoruz: Yıllardır sansı yaptı. University of Essex’de zenlemesi yaptılar. Yani değişikliklerin çok iktidarda, seçmenlerine, adamlarına; insan hakları hukuku alanında büyük bir kısmı AK Parti döneminde oldu. para, iktidar, koltuk, makam, rütbe R doktora aldı. 2002’de Avrupa İn- dağıtıyor. Köşeyi dönen dönene. Paranın n AKP’nin değişiklikleri neler oldu? yağdığı, herkesin devlet bankalarına san Hakları Mahkemesi’nde görev Ben AK Parti döneminde yapılmış olan hortum taktığı bir iktidara yamanılır. T aldı. Galatasaray Üniversitesi’nde anayasa değişikliklerini üç gruba ayırarak Neyse hikâye uzun. 2004’te yardımcı doçent, 2011’de inceliyorum. Birinci gruptakiler, temel hak anayasa hukuku doçenti, 2017’de ve özgürlükleri bir nebze daha uluslararası İstifalar ne anlatıyor? R de profesör oldu. “1982 Anayasa- standartlara yaklaştırmaya yönelik değişik- Güncelde kalalım. İYİ Parti’de bu sının Yapım Süreci”, “Başkanlı Par- liklerdi. Bunlar, çoğunlukla AB’ye üyelik sü- kısmi dağılma, a) iktidar olma umudunun E lamenter Sistem”, “Dünyada Baş- recinin hızlandığı ve Kopenhag Kriterleri’ni uzakta olması, b) iyi yönetilememesiyle (Parti olamama! Liderlik sorunu) ilgili. kanlık Sistemleri” kitaplarını yazdı. karşılamak istediğimiz, AKP’nin ilk dönem- Parti içindeki ilişkileri iyi bilmem ama lerinde yapılan değişikliklerdir. olan bitenlere dışarıdan bakınca fotoğrafı kısmen görüyorsunuz, bir de dışarı taşan Siyasi menfaat değişiklikleri parti içi kulis haberleri. İkinci grup değişiklikleri ise kendi kı- Ama son iki istifası çok şey anlatıyor: sa vadeli siyasi menfaatleri gereği ihti- Durmuş Yılmaz ve Bahadır Erdem. Kriz fırsatçılığı yaç duydukları değişikliklerdi. Mesela Tabii bir de Adnan Beker var. Nebi Hatiboğlu adındaki iş insanının 2002’de seçme ve seçilme hakkı bakımın- AKP’ye kapağı atmasının nedeni belli. dan Tayyip Erdoğan partinin genel başka- “Yeni anayasa yaparken bir önceki anayasanın, anayasa değişikliğini sınırlayıcı Ana sorunun Meral Akşener’in nıydı ama milletvekili olamıyordu. Önün- hükümleriyle bağlı değilsiniz. t amamen hukuk ötesinde bir alandasınız” ittifak yok, kantara çıkıp ne kadar deki hukuki engeller kaldırıldı. Bunun gibi çektiğimizi göreceğiz, demesi ve bu n Bu kriz neden çıkarıldı? takım mahkemelerden alınmış karar- hi edilemez” denilen maddelerle de yakın gelecekte kısa vadeli olarak ihtiyaç politikasındaki ısrarı. Bu politikası sabit Ben bunun bir fırsata çevrildiği- larla dayattıklarını, bu sayede bir ya- oynanabilir mi? duydukları ya da duyabilecekleri anayasa fikir gibi. 6’lı masayı terk etmesinden ni düşünüyorum. Öyle anlaşılıyor ki sallık görüntüsü, hukukilik görüntü- Tabii, çünkü yeni anayasa yapıyor. kurallarını değiştirerek kendi yakın siyasi hemen sonra, iki-üç analizimde AKP-MHP iktidar koalisyonuna des- sü vermeye çalıştıklarını görüyoruz. n Peki nasıl olacak? kafasındaki stratejiyi deşifre etmiştim. ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik yaptıkla- tek veren farklı, ideolojik yapılar ile çı- Doğrudan doğruya “Ben yaptım oldu” Bunu kabul ettirebilirse, demok- Kim danışmanlığını yaptıysa, çok rı anayasa değişiklikleri var. kar grupları arasında bir güç mücade- değil de “Bakın kararı o hâkim aldı”. ratik anayasa olabilmesi için anaya- cesur ancak gerçekleşmesi bugünkü lesi var. Bu grupların, tarikat ve ce- Yani yargı eliyle yapıyorlar. O yüzden sayı yazan, yapan demokratik ola- koşullarda olanak dışı bir strateji. CHP- İdeolojik motivasyon maat yapılarının yargı içinde de uzan- yargı çok araçsallaştırılmış durumda. rak seçilmiş bir kurucu meclis olma- Kılıçdaroğlu kaybedecek, kendisi, içinde Üçüncü gruptaki anayasa değişiklikleri tıları bulunduğu iddialarını duyuyo- sı lazım. Zira yeni anayasa yapma gü- bulunduğumuz beş yıl içinde eriyecek ise daha uzun vadeli, ideolojik motivasyo- ‘Korkuyor olabilirler’ ruz. Yani yargı içinde siyasal, tarikat, cü milletindir. Tüm milleti temsil gü- ana muhalefet yerine geçecek ve 2028 nu da olan düzenlemeler. Kendi dünya ve cemaat bağlantılarına göre, ideoloji- Bir yönüyle şu da olabilir: Her ne cüne sahip bir kurucu iktidar olma- seçimlerinde de bu kez RTE’nin yerine devlet görüşlerini kamu gücünü kullana- başkan seçilecek. lere göre gruplaşma ve örgütlenmeler olursa olsun Gezi tutukluları salıve- lıdır. Yani sadece iki partiden olu- Şimdiki kantara çıkma, yalnız başına rak dayatabilme, kamu kaynaklarını he- bulunduğu uzun süredir söyleniyor. rilmesin. Hukukun altını üstüne ge- şan bir kurucu meclis süreci demok- yerel seçimlere girme politikasında, Kendi içlerinde gruplara ayrılmışlar ve tirsek de bu insanları içeride tuta- ratik yapmaz. “Anayasayı yapacak bir sap vermeden kullanabilme gücünü tesis önceki politikasının izdüşümlerini birbirleriyle mücadele ediyorlar. lım ve tutalım ki bir daha Gezi benze- kurucu meclis yok, biz ayrı bir kuru- etmek amacı taşıyan hükümler bunlar. Bir görüyorum. n Asıl çatışma Cumhur ri olaylar yaşanmasın. Toplumsal so- cu meclis seçmeyeceğiz. Bu meclis ile kısmı 2015 sonrasına denk düşüyor ama Ama masayı terk ederken kafasındaki İttifakı’nın içinde mi? kak hareketlerinden insanları korkut- yapacağız” diyorsanız, bu bütünüyle öncesinde de varlar. Bu kategoride rakip- hayal ne kadar gerçekdışı ise şimdiki de Tabii, evet. O iç çatışmanın yargı için- mak istiyor olabilirler ya da kendileri yeni bir anayasaysa eğer onun usul- lerini elimine etmek, rekabetçi otoriterli- o kadar gerçekdışı. deki yansımasını görüyoruz. “İstanbul çok korkuyor olabilirler. lerini belirlemeniz gerekiyor. ği ve o patronajı, neopatrimonyal yapıyı grubu, MHP’ye yakın gruplar, Hak Yol- n Hedeflerinin arasında Cumhurbaş - 1 Nisan’da kötü beklenti tesis etmek üzere, hükümet sistemi başta ‘Biz yazdık’ olmaz’ cu’larla çatışıyor” gibi şeyler duyuyo- kanının görev süresi olabilir mi sizce? Demek istediğim, İYİ Parti’yi hiç ittifak olmak üzere, yargı üzerinde ve hükümet ruz. Tabii bunları birebir bilmem müm- Şüphesiz ki kısa vadeli siyasi çıkar- “Biz AK Parti’de oturduk 3-5 kişi kurmadan, yalnız ve tek başına yerel sistemine ilişkin olarak getirdikleri kural- kün değil. Söylenilenlerden, duyumlar- lar bunu gösteriyor. Dolayısıyla he- yazdık, bir metin çıkardık bunu refe- seçimlere sürüklerse, 1 Nisan’daki lar var. Bunların içine 2010 paketinin bir dan anlaşılan bu. Çünkü zaten bunla- deflerden biri madde 101. Madde 101 randuma sunuyoruz” derlerse, bunun manzarayı söyleyeyim. Bugünkü koşullar kısmını da katmak lazım. rın hepsi AK Parti tarafından belirlen- Cumhurbaşkanının görev süresi 2 demokratik olmayacağı, otoriter bir itibarıyla, çok önemli değişiklikler miş yargıçlar. Dolayısıyla kendi dönem ve beş yıl. Bu sını- anayasa yapıcılığı olduğu netleşir. Ya- n Yargı krizi sizce bilinçli mi çıkarıldı? olmazsa politik arenada, Meral içlerindeki mücadele dışa rı sadece Tayyip Erdoğan ni topluma dayatma şeklinde olacak- Öyle olduğunu düşünüyorum. İki nedeni Akşener’in parti liderliğinden ayrılması vuruyor gibi görünüyor. için, Tayyip Erdoğan’ın tır. Demokratik anayasa yapımı, tüm var. 2024’te üç üyenin görev süresi doluyor. çok büyük olasılık. Belki bazı yerlerde n Yerel seçim önce- şahsında kaldırmak toplumsal kesimleri kapsayan katı- Laikliği başarı kazanabilir ama işte o kadar, oy n Abdullah Gül’ün atadığı üyeler mi? si gündem değiştirme istiyor olabilirler. lım, müzakere, pazarlık, uzlaşma sü- kaybı büyük olur. Ben Gül’ün veya Erdoğan’ın atadıkları ola- diyenler de var... Sadece bu da değil, reçlerini içermelidir. Muhaliflerin, ga- Meral Hanım bunu hesap etmiyor artık kâğıt rak bakmıyorum. Daha özgürlükçü düşü- Çok muhtemel. Ye- orada bir seçim sis- zetecilerin hapsedildikleri baskı or- mu? Bir politik lider şüphesiz büyük nenler ile iktidarın isteği doğrultusunda ha- rel seçimleri daha gü- temi tarifi de var. tamlarında zaten demokratik anaya- oynayabilir, partisi ve seçmenini bu üzerinde bile reket edenler olarak bakarsak; iktidarın is- venlikçi söylemlerinin Yüzde 50 artı 1, iki sa yapımı süreçleri işletilemez. büyük oyunun peşinden sürükleyebilir. teği doğrultusunda hareket eden bir üye ve Fakat politika mucizelerin işi değildir. eksenine sıkıştırmak, turlu çoğunluk sis- n Böyle bir durumda referandu- istemiyorlar Bir hesap kitap gerektirir. muhalif kanatta yer alan daha özgürlükçü seçmenlerinde sürek- temi de anayasadan ma gitmek ne kadar doğru? Burada esas olan, bu politikanın li devletin güvenliği bi- kaynaklanan bir du- Demokratik meşruluğunuzu bir olmaya çalışan iki üyenin görev süresi dolu- sadece Meral Hanım’a değil aynı ze bağlı algısı oluşturabil- rum. Bunu da yüzde 40, yerden almanız lazım. Türkiye’de ger- yor. Mahkeme başkanı Zühtü Arslan da bu zamanda İYİ Parti’ye de faturasının ağır mek, özgürlükleri tehlikeli gös- 45’e indirmek isteyebilirler. çek bir demokrasi yok, bir serbest iki üyeden biri. Biliyorsunuz ki eşitlik ha- olabileceğidir. termek isteniyor olabilir. Bahçeli’nin Hem Cumhurbaşkanlığı dönem kısıt- tartışma ortamı, örgütlenme özgür- linde başkanın oyu geçerli oluyor. Yani kı- İşte bu faturayı peşin görenler partiden AYM başkanı Kandil’e çıksın söylemi laması zira artık bu sınıra ilişkin ba- lüğü, ifade özgürlüğü yok. Bizde reka- sa süre içinde mahkeme çoğunluğunu ye- ayrılıyor. gibi tutumlar bunu yansıtıyor... Siya- haneler tükendi hem de seçim siste- betçi otoriterlik var. AKP ve MHP’nin niden tanzim etme gücü Cumhurbaşkanı Peki bu “kararlılıktan” geri dönüş yok set bilimciler bilirler. Onların literatü- mi. AKP’nin iktidar şansını artıracak kendi siyasi çıkarlarını ve dünya gö- mu? İkinci bir hesabı çekmecesinde Erdoğan’ın eline geçecek zaten. İçtihatlar da ründen benim de öğrendiğim bir şey. bir değişiklik yapılmak isteniyor ola- rüşünü toplumun tamamına dayat- tutuyor olabilir mi? (Yarına) bununla birlikte değişebilecektir. Güvenlik odaklı olarak seçimlere giril- bilir. Bu hiç şaşırtıcı olmaz. mak için yapılacak olan bir anayasa diği zaman seçmen daha az liberal ta- n İstedikleri neyi yapamadılar? demokratik bir anayasa zaten olmaz. ‘Amaç üzüm yemek değil’ vır sergiliyor. Yani daha muhafazakâr İlk dört madde değiştirilemez. Referandum da ancak plebisiter bir ‘CHP’nin sesi’ veda etti İkincisi de AYM’nin Atalay Kararı; mil- oy kullanıyor. Tartışmaları ulusal gü- Cumhuriyetin nitelikleri her ne kadar dayatma aracı olur. letvekili dokunulmazlığının istisnası ola- venlik, yabancıların oyunları, milli yar- kâğıt üzerinde kalsa da anayasadan n O halde demokratik bir anaya- 16 YAşı NDAYKEN ses teknisyeni olarak rak gösterilen anayasa 14’teki hakkın kötü- gı-milli olmayan zillet yargısı eksenine silinemedi. sa ne kadar mümkün? CHP Genel Merkezi’nin kapsından çektiğinizde, insanları gerçek sorunlar- n İlk dört madde için risk var mı? Bu anayasanın en problemli mad- içeri giren ve uzun bir süredir partide ye kullanılması anlamını taşıyan eylemlerin dan uzaklaştırıyorsunuz. Yeni anayasa yaparken bir önceki ana- deleri cumhurbaşkanlığı hükümet sunuculuk yapan Barış Bozkurt, CHP ile neler olduğunu Yargıtay kendisi belirleye- n Yerel seçimde bu krizin Cum- yasanın anayasa değişikliğini sınırlayı- sistemine ilişkin. “Onlara dokunma- yollarını ayırdığını duyurdu. mez, bunu TBMM anayasaya uygun bir ka- hur İttifakı lehine sonucunu görebi- cı hükümleriyle bağlı değilsiniz. Tama- yacağız” derlerse, geriye hak ve öz- Barış Bozkurt vedasını şu sözlerle nunla belirlemeli diyor. Yani iki yıl önce bu- lir miyiz? men hukuk ötesinde bir alandasınız. gürlükler kalıyor. İlk üç maddeyi ca- duyurdu: “Baba ocağım Cumhuriyet Halk nu söylemişti zaten ve bir kanun çıkarılma- Böyle bir strateji uyguluyor olabilir- n Peki iktidarı ne bağlayacak nımızın istediği gibi boşaltalım. Muh- Partisi’ne veda etmenin burukluğunu dı. Bu yönde bir kanun ya- ler. Çünkü burada Yargıtay-AYM ara- böyle bir dunumda? temelen kâğıt üzerinde bile artık laik- ve bu büyük ailenin bir ferdi olmanın pılarak konu çözülebile- sında olup bitenler, yargının araçsal- Türkiye’nin taraf olduğu temel hak ve lik ilkesinin durması, hukuk devleti il- onurunu tüm hayatım boyunca cekken olayın bu safha- laşması ve partizanlaşması dışında hürriyetlere ilişkin sözleşmeler bağlar. kesinin durması rahatsız ediyor onla- yaşayacağım. Hoşçakal baba ocağı, lara taşınması amacın pek çok kişi için gündelik, gerçek bir Onun dışında 1982 Anayasası’nın mev- rı. Kâğıtta bile görmek istemiyorlar. hoşçakal büyük ailem.” üzüm yemek olmadı- soruna denk düşmüyor. Bugün baktı- cut hükümlerine bağlı olmadan yapar. Çünkü bir yerde bir yargıç çıkıyor ve ğımız zaman, hukuka aykırılıkları bir- n Yani “değiştirilmesi teklif da- “Bizim anayasamız böyle” diyor. ğını gösteriyor. İzmir’de AKP’li başkan yedi arsayı satıyor MENEMEN Belediyesi tarafından iki ay önce ‘Muhalefet pazarlık dahi yapmamalı’ satışa çıkarılan ancak alıcı bulamayan yedi arsa ikinci kez ihaleye çıkarılıyor. 5 Aralık’ta n Peki muhalefet nasıl bir duruş iki dönem sınırını isteyeceklerdir. düşünüyorum. Yani bu kısa, orta yapılacak ihalede satış gerçekleşirse sergilemeli? Orta vadeli olarak temel hak ve ve uzun vadeli hedefler içinde belediyenin kasasına 373 milyon 320 bin TL Muhalefet bu pazarlık hürriyetlerin tasfiyesi, daha da yürünen bir yol. O bakımdan bu girmesi bekleniyor. Arsaların en büyüğü için süreçlerinin içine dahi sınırlanması, yargının özgürlükleri yolu onlarla yürümenin anlamı 102 milyon 246 bin TL isteniyor. Önceden girmemeli. Neyin koruma fonksiyonunun tamamen yok. Belli ki hükümet sistemine satışa konulan ama alıcı bulmayan pazarlığı yapılacak elimine edilmesi gibi hususlar ortaya dokunulmayacak. Hükümet sistemi Seyrek’teki yedi arsayı yeniden vitrinde. burada? Kısa vadeli çıkıyor. Uzun vadeli hedefin de değişmediği müddetçe oturup Arsaların satılması durumunda Menemen olarak seçim sistemi ve Cumhuriyetin nitelikleri olduğunu konuşacak bir şey yoktur. Belediyesi’nin kasasına 373 milyon TL girecek. l İzMİr/Cumhuriyet