Katalog

23 EKİM 2023 PAZARTESİ SÖYLEŞİ 9 Duayen diplomat Onur Öymen, yasadışı olmasına karşın işgallerin sürdüğünü söyledi: İsrail’in yayılması durmaz srail, Batı Şeria, Doğu Kudüs, Gazze, Mısır’da Sina amas ortadan kalksa bile İsrail’in yayılma İYarımadası ile Suriye’de Golan Tepeleri’ni işgal etti. Hhedefi durmaz. İsrail’in hedeflerinin Filistin ile BM İsrail’in işgal ettiği topraklardan çekilmesini istedi. sınırlı kalacağını kanıtlayan bir gösterge yok. Golan ‘ Yasadışı kabul edilse de İsrail işgallerini sürdürdü. Tepeleri’ni geri vermeye niyetli olmadığı da ortada. mekli büyükelçi Onur Öymen EmEkli büyükElçi Onur ÖymEn Cumhuriyet’in sorularını Eyanıtladı. P 1940’ta İstanbul’da doğdu. İlk, orta ve lise n Filistin’de bu saatten sonra iki öğrenimini Galatasaray Lisesi’nde tamamladı. devletli çözüm ne kadar mümkün? AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni bitirdi. 1964’te 0 İki devletli çözüm BM’nin 1947- Dışişleri Bakanlığı’nda çalışmaya başladı. Kıbrıs 1948 tarihli ve daha sonraki Barış Harekâtı sırasında bakanlığın Kıbrıs’tan kararlarında öngörülmüştü. Fakat R sorumlu şube müdürlüğü görevinde bulundu. başta İsrail olmak üzere bazı 1988’de Kopenhag büyükelçisi, 1990’da bölge devletlerinin buna karşı T Bonn büyükelçisi, 1995’te Dışişleri Bakanlığı çıkması üzerine bu çözüm hayata müsteşarı, 1997’de NATO daimi temsilcisi olarak geçirilememiştir. BM 1947’de kabul görev yaptı. 2002’de İstanbul milletvekili seçildi R ettiği 181 sayılı kararı ile Filistin’i ve CHP genel başkan yardımcılığı görevine Yahudi ve Arap olmak üzere iki getirildi. Öymen, ‘Arka Plan: Teröre Yön Verenler’ devlete bölme kararı verilirken E adlı kitabında Ortadoğu’ya ayrıntılı biçimde İngiliz ordusunun geri çekilmesi ile dikkat çekmektedir. Filistin toprakları üçe ayrılacaktı. Arap devletinin kurulacağı bölüm Batı Celile, Akka, Batı Şeria ile Aşdod’un kuzeyinden güneyde Refah kentine kadar uzanan güney sahili ve Mısır ‘Aktif diplomasi uygulanmalı’ sınırı boyunca çölün bir kısmını içine alan 11 bin kilometrekarelik bir alandı. İsrail Hayfa’dan Tel Gemilerin bölgesel veya uluslararası bir çatışmaya taraf olmaları ihtimali zayıf. Rusya ile Amerika arasında bir Aviv’e kadar uzanan sahil şeridi, deniz savaşı olacağı ihtimalini şimdilik gerçekçi görmüyorum. Amerika’nın uçak ve savaş gemileri kuvvet gösterisi. Doğu Celile, işgal altındaki Filistin topraklarının kuzeydoğu sınırı imdiye kadar topraklarını Tepeleri’ni geri vermeye niyetli İsrail’i tanımıştır ve bölge ile Bugünkü aşamada Türkiye’ye ve Necef Çölü’nün çoğunluğunu Ş terk etmek zorunda kalan olmadığı da açıkça ortadadır. gelişmelerde en haksız olduğu yönelik doğrudan bir tehdit kapsayan 15 bin kilometrekarelik Filistinlilerin sayısı 6.4 durumlarda bile İsrail’i destekleme kuvvetli ihtimal değildir. Ancak bir alanda kurulacaktı. Kudüs ve ‘Uzlaşı gerçekçi değil’ milyona ulaşmıştır. Yıllardan politikasını sürdürmüştür. bölgede yaşanacak olumsuz Beytüllahim ile bunlara komşu n Bölgede İran’ın durumu ve beri bu Filistinlilerin birçoğu Karşısındaki Filistinlilerin haklı gelişmelerin Türkiye’nin bölgelerin yer aldığı 3. Bölüm ise rolü nedir? vatansız olarak başka ülkelerde olduğu pek çok konuda onlara çıkarlarını ve güvenliğini uluslararası koruma ile yönetilecekti. İsrail’in bölgedeki en büyük yaşamaktadır. Bu nedenle, destek olmaktan kaçınmıştır. etkilemesi beklenmelidir. hasmı İran’dır. İran’ın nükleer bugünkü gelişmeleri göz önünde Bu politikanın yakın gelecekte Türkiye’nin bölgede ateşkesin ‘Ortak zemin mümkün değil’ silaha sahip bir devlet haline bulundurarak değerlendirmek değişeceği ihtimalini de pek sağlanması, barışın ve istikrarın Ancak BM’nin bu kararı İsrail’in gelmesi İsrail’in en büyük endişe lazımdır ve İsrail’in genişlemeye kuvvetli görmüyorum. yerleştirilmesi, uluslararası kararın ötesine geçen yayılmacı kaynağı. Daha önce 1981’de yönelik politikalarını bugünkü n ABD’nin gönderdiği uçak hukukun ve bölgedeki masum politikası nedeniyle hayata Irak’ın ve 2007’de Suriye’nin koşullarda değiştirmesini gemileri, düşürülen Türk insanların hayatlarının geçirilemedi. Hatta İsrail yayılma inşa etmeye başladıkları beklemek gerçekçi SİHA’sını da göz önüne alarak korunması konularında aktif politikasını ileri götürerek 1967’de nükleer santrallar değildir. Hamas değerlendirdiğinizde Türkiye’nin bir diplomasi uygulaması doğru Türkiye’nin Batı Şeria, Doğu Kudüs, Gazze ve İsrail Hava Kuvvetleri ortadan kalksa bile Suriye’deki terör örgütüne olacaktır. Mısır’da Sina Yarımadası ile Suriye’de tarafından imha İsrail’in yayılma yönelik operasyonlarını n Savaşın küresel masumların Golan Tepeleri’ni işgal etti. BM, edilmişti. İran’ın hedefi durmaz. etkiler mi? ölçekte yayılma ihtimali korunması için İsrail’in işgal ettiği topraklardan Hizbullah’a ve n 7 Ekim Amerika’nın var mı, dünya çekilmesini istedi. Uluslararası aktif diplomasi Hamas’a verdiği Çin’in Ortadoğu bölgeye gönderdiği kutuplaşıyor mu? hukuka göre işgal altındaki için büyük destek İsrail için büyük uçak Özellikle İran- uygulaması doğru etkili bir aktör topraklarda bulunan tüm Yahudi bir değişimin sürekli bir endişe gemileri ve savaş Irak savaşı, olacaktır. olması, çok yerleşimleri yasa dışı kabul edilse de başlangıcı olabilir kaynağıdır. İsrail gemileri bir kuvvet Afganistan’daki İsrail işgallerini sürdürmeye devam mi, adım adım Büyük ve İran arasında bir gösterisi olarak gelişmeler, kutuplu dünyayı etmiştir. Bugünkü koşullarda, bölge İsrail, diye adlandırılan uzlaşma zemini aramak değerlendirilmelidir. Azerbaycan- konuşulur hale ile ilgili devletlerin arasında bu hedef mi gerçekleştiriliyor? bugünkü koşullarda gerçekçi Amerika bu Ermenistan savaşı, konuda ortak bir zemin bulmak bence Geleceğe yönelik tahminlerde değildir. getirdi. bölgedeki deniz Gürcistan-Rusya savaşı mümkün değildir. bulunmak zordur. Çünkü bu kuvvetlerini ve Rusya’nın Ukrayna’ya Kuvvet gösterisi sadece İsrail’in politikasına bağlı çeşitli vesilelerle müdahalesi ve Libya’daki ‘Gitmek zorunda kaldılar’ n ABD ve Rusya arasındaki değil. Bölgedeki başka faktörlerin, böyle güç gösterileri için gelişmeler savaşın fiilen bu n İsrail’in kurulma sürecini de göz rekabet, Ortadoğu’ya nasıl başka unsurların, başka devletlerin değerlendirmiştir. Ama bu bölgelere dayanmış olduğunu önüne aldığınızda Hamas’ın ortadan yansıyor? yaklaşımlarını da dikkate almak gemilerin doğrudan doğruya göstermektedir. kalktığı bir senaryoda İsrail’in Amerika ve Rusya arasındaki lazım. Hatta bugünkü durumla bir bölgesel veya uluslararası genişlemesi durur mu? rekabetin bütün dünyada farklı ‘Dünya çok kutuplu’ yetinilmesi ihtimali de zayıf. çatışmaya taraf olmaları ihtimali İsrail’in kuruluş aşaması yeterince yansımaları görülmektedir. Bugünkü koşullarda, İsrail’in Bunun başlıca nedeni de ilgili bence zayıf. Putin’in son değerlendirilmeden bugünkü Ortadoğu’da Amerika’nın yeni yerleşim bölgeleri kurmak devletlerin uluslararası ilişkilerin demeçlerine rağmen Rusya ile gelişmeleri anlamak zor. 20. yüzyılın ve Rusya’nın farklı stratejik ve daha önce yaptığı gibi şimdi de temel kuralları olan karşılıklı Amerika arasında bölgede bir başlarında Filistin’de yaşayan Yahudi menfaatleri vardır. Bu menfaatler Gazze’yi kendi etki alanına almak bağımsızlığa, egemenliğe ve deniz savaşı olacağı ihtimalini de nüfusuyla toplam nüfusun küçük yalnızca İsrail meselesinden hususundaki çabaları ortadadır. toprak bütünlüğüne saygı şimdilik gerçekçi görmüyorum. bir bölümünden ibaretti. Fakat Bu koşullarda İsrail’in genişleme kaynaklanmıyor. Aynı zamanda gösterme gereğini çoğu zaman daha sonra bölgede bir İsrail devleti ‘Kabul edilemez’ politikasından vazgeçmesini bölgedeki petrol ve doğalgaz göz ardı etmeleridir. Aslında kurulması amacıyla ile yürütülen beklemek bence gerçekçi olmaz. kaynaklarının hem Amerika’nın Türk SİHA’sının düşürülmesi Soğuk Savaş’ın bitmesinden siyasi çalışmalar ve mücadeleler hem de Rusya’nın politikalarını hiç kabul edilemeyecek bir sonra tek kutuplu dünya fikrini n İsrail’in yayılması, Filistin sırasında bazı Avrupa ülkelerinden etkileyecek stratejik unsurlar durumdur. Bir NATO ülkesinin savunan yazarlar ve düşünürler dışında başka ülkelere de uzar ve Rusya’dan çok sayıda göçmenin olduğu ortada. başka bir NATO ülkesinin çıkmıştı. Fakat daha sonrasında mı, böyle bir tehdit öngörüyor İsrail’e yerleştirilmesi politikası n Peki bölgede ABD’nin insansız hava uçağını düşürmesi yaşanan gelişmeler bunun musunuz, Ortadoğu’daki çerçevesinde bölgede yaşayan amacını nasıl okuyorsunuz? gerçekten NATO’nun hiçbir doğru olmadığını bize gösterdi. ülkelerin haritalarının yeniden Filistinliler çeşitli yöntemlerle, Amerika, kurulduğundan kuralına uymamaktadır ve Şimdi Çin’in de uluslararası çizilme ihtimali var mı? bazen zorla ve terör tehdidine maruz beri İsrail’i desteklemeyi kendi İsrail’in genişleme hedeflerinin Türkiye-ABD ilişkilerine de zarar ilişkilerde etkili bir aktör olarak bırakılarak evlerini ve bölgelerini terk Filistin topraklarıyla sınırlı stratejik çıkarlarının bir gereği verecek niteliktedir. ortaya çıkması ile çok kutuplu etmek zorunda kalmışlardır. Bugünkü kalacağını kanıtlayan bir gösterge olarak saymaktadır. İsrail n Türkiye’ye yönelik bir tehdit dünya düzeninden bahsedenler ‘ meselenin özünde bu yatar. yok. Suriye toprağı olan Golan kurulduktan hemen sonra ABD, öngörüyor musunuz? çoğalmıştır. Barış ve istikrar çok uzak n Türkiye böyle bir ortamda nasıl Felajinstleri İsrail’in koruması altındaki arasındaki ilişkilerde belirleyici çeşitli eylemler sonucunda 72 İsraillinin bir politika izlemeli? kamplarda 2 gün süren katliamla kadın konumda oldu. Bu katliamlar üzerine öldürülmesi üzerine dönemin ABD Türkiye yüz yıldan beri bölgede ve çocuk ayırt uluslararası toplumun gösterdiği Başkanı Clinton’ın girişimi ile Mısır’ın barış, istikrar ve karşılıklı işbirliği, etmeden 2 binden fazla Filistinli tepkiler de maalesef sonuç verici Şarm el Şeyh kentinde bir dünya zirvesi ortak güvenlik gibi kavramları müteciyi katletmiştir. İsrail olmadı. Bu karşılıklı katliamlar sorunu düzenlenmesiydi. Cumhurbaşkanı savunan bir ülke olmuştur. Avrupa’da hükümetinin kurduğu bir komisyon büsbütün çözümsüz hale getirmiştir. Süleyman Demirel’in de katıldığı ve bölgede bu kadar üzün süre barış İsrail askerlerinin katliamı durdurmak Filistin’in uzun süreden beri batı bu zirve beklenen olumlu sonucu içinde yaşayan nadir ülkelerden için hiç çaba sarf etmediklerini belirtti Şeria ve Gazze olarak ikiye bölünmüş vermemişti. Hatta Suriye ve Lübnan biridir. Katliamın şiddetle ve kayıtsız ve İsrail’in bu katliamdan dolayı olması ortak bir Filistin yaklaşımının gibi ülkeler bu toplantıyı boykot şartsız tüm dünya ülkeleri tarafından kusurlu olduğunu açıkladı. Buna oluşturulmasını da güçleştirmektedir. etmişlerdi. Maalesef İsrail ile Hamas kınanması lazımdır. benzer masum insanların hayatına İşgal edilen toprakların İsrail arasında yaşanan son saldırılar mal olan çok sayıda saldırı gerek İsrail tarafından Filistin’e geri verilmemesi de bölgede barışı tehdit eden ve çok sayıda ‘Falange, 2 bin Filistinliyi gerek Filistin örgütleri tarafından uzlaşma yollarını tıkamaktadır. masum insanın hayatına mal olan düzenlenmiştir. bazı devletlerin egemenlik haklarının öldürdü’ Şarm el Şeyh zirvesi fiilen ortadan kaldırılmasına yol açan Filistinlilerin veya İsraillilerin ‘Tepkiler sonuç vermedi’ Yapılan uluslararası zirve toplantıları olaylarla birlikte düşünüldüğünde arasında yaşanan bu katliam ilk İsrail ile Filistin arasında zaman da beklenen sonuçları vermemiştir. Türkiye’nin civarındaki bölgenin uzunca katliam değildir ve sonuncusu olması zaman yapılan uzlaşma girişimlerine Bunun en belirgin örneklerinden bir süre daha barıştan ve istikrardan da maalesef beklenmemektedir. rağmen neticede şiddet iki ülke biri de 1996 yılında İsrail’de yapılan mahrum kalacağını göstermektedir. Örneğin, 1982 yılında Lübnan ‘ ‘