Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 20 EKİM 2023 CUMA 2 olaylar ve görüşler ideolojik olarak onların çizgilerini yansıtıyor. HHH İnönü’nün bana Dördüncü izlenimim: Bilgiler ve yorumlar konusunda önemli sınırlamaları ve eksiklikler ivar. Aşağıda, Netanyahu ve Hamas Ortadoğu savaşı hakkında sorduğum sorulara verdiği yanıtları alıntıladım. söylediği! Yapay Zekâ’nın Netanyahu’ya ve yapay zekâ verdiği yanıt, bilgi sınırlamasını, ün bu sütunda, Yapay Zekâ’nın Hamas’a verdiği yanıt ise Hamas ile 1930’lu yılların sonuna Prof. Dr. türKKaya ataÖV Ortadoğu’daki savaşının sona Filistin Devletini veya halkını birbirine Derdirilmesi hakkında ne gibi karıştırdığını gösteriyor. doğru, yeni Cumhuriyetin smet Paşa’nın evine, ya beni öneriler sunduğunu belirtmiş ve bu HHH büyük atılımlar yanıtları bugün yorumlayacağımı Netanyahu İsrail’i temsil ediyor çağırdığında ya da buluşmayı gerçekleştirdiği her yerde belirtmiştim. mu? İgerekli gördüğümüzden, iyi bilinir. Çocukluğumuzda HHH “Benim bilgi kesim tarihim Eylül birkaç kez gittim. O geçmiş bu büyük adımların İlk izlenimim: 2021’dir ve o tarihe kadar Binyamin yıllar, sağ-görüsüz iktidarlara yıldönümlerini içtenlikle Yapay Zekâ, sorulan soruya Netanyahu İsrail Başbakanı olarak karşı koyduğumuz (Mülkiye’de kutlardık. İki İnönü, Sakarya yanıt olarak genellikle kabul gören görev yapıyordu. Ancak siyasi liderlik öğretim üyesi ve Öğretmenler ortalama bilgileri ve önerileri pozisyonları zaman içinde değişebilir. ve Büyük Taarruz zaferlerini Sendikası’nda seçilmiş yönetici özetliyor; gerekiyorsa tarihsel bir Netanyahu, İsrail’de Likud Partisi lideri bilmeyen yoktu. İsmet perspektif de veriyor. olarak uzun yıllar boyunca Başbakanlık olarak) coşkulu muhalefet Paşa Lozan’a Mudanya HHH görevini üstlendi. günlerimizdi. İktidarda önce temsilci olarak da katıldı. İkinci izlenimim: Ancak İsrail’deki siyasi durumu Adnan Menderes, sonra da Şimdi ODTÜ’de profesör Neyi nasıl sorarsan, yanıt ona göre güncellemek ve Netanyahu’nun Süleyman Demirel vardı. 1950 olan kızımı, o küçükken, değişiyor! hâlâ İsrail’i temsil edip etmediğini seçiminden sonra İnönü de bizler için önemli olan bu Örneğin önce soruyu veya görevden ayrılıp ayrılmadığını CHP de muhalefette yer almıştı. “FİLİSTİN-İSRAİL SAVAŞI NASIL öğrenmek için güncel kaynaklara yeri görmesi için Lozan’a DURDURULUR?” diye sordum. başvurmanız gerekebilir. İsrail’deki Başbakan ve cumhurbaşkanı götürmüştüm. Mustafa Bu sorunun yanıtlarını dün özetledim: siyasi liderlik değişiklikleri demokratik olarak başarıları yaygın Kemal’in doğruluğunu Bugün, bu soruyu, bu savaşı seçimlerle gerçekleşir, bu nedenle biliniyordu. İsmet Paşa’nın sesini gururla kestirmeyi beceremeyen benim nitelediğim biçimde güncel bilgilere ulaşmak önemlidir.” kimi İstanbullular Britanya haykırarak verdiği cevap ise şu isimlendirerek “HAMAS- Hamas Filistin Devletini temsil Başarılı diplomat Büyükelçiliği’ne sığınmışken oldu: “Hazırım!” NETANYAHU SAVAŞI NASIL ediyor mu? Bizi 1939-45 Dünya Atatürk devlet başkanlığından DURDURULUR?” diye sorduğumda “Hamas, Filistin’de iki farklı siyasi Vahdettin Malta’ya, Damat Ferit Savaşı’ndan tek şehit vermeden verdiği yanıtı aktarıyorum: varlık tarafından temsil edilmektedir. rahatsızlandığı ve dünya savaşı Nice’e kaçmıştı. Ankara’nın “Hamas, birçok ülke tarafından terör Hamas, Gazze Şeridi’nde kontrolü koruması, çevremizdeki kan çıkma tehlikesinden dolayı zaferleri süngüden sonra iktisat, örgütü olarak kabul edilen bir örgüttür. elinde tutan ve Gazze’de egemen olan göllerini izlemiş olanlar için ayrılamadı. “Soytarı” diye bilim ve çağdaşlık atılımlarına İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, bir örgüttür. Ancak, Hamas’ın Filistin yaşam ve barış armağanıydı. baktığı Mussolini Antalya’da dönüştü. Art arda başarılanlar Hamas’a karşı İsrail’in askeri Kurtuluş Örgütü (FKÖ) gibi uluslararası Özellikle Churchill’ın Türkiye’yi bir konsolosluk açmıştı. Onun kitaplar konusudur. operasyonlarını yönetmiş ve Hamas’ı alanda Filistin halkını temsil etme savaşa sokmaya çalışmasına için “Halkı bu adamı asacak!” terör örgütü olarak kabul etmektedir. yetkisi veya tanıma statüsü yoktur. karşı İnönü’nün direnişini ‘Bir eksiğimiz var’ demişti; öyle de oldu. En geç Hamas ile İsrail arasındaki çatışmayı FKÖ, Filistin halkını temsil etme sona erdirmek için diplomatik ve konusunda daha geniş uluslararası ayrıntılarıyla bilen kuşaktanım. Demokratik çağdaş Türkiye’nin 1940’ta Hitler’den yeni bir savaş siyasi çözüm yolları, ateşkese dayalı tanınmışlığa sahip bir kuruluştur ve Dar boğazın acımasız yönetimi ile ilgili olarak ise bekliyordu. Devrimciliği bir anlaşmalar ve uluslararası arabuluculuk uluslararası düzeyde Filistin halkını sıkıntılarını atlatabilmek benzeri Atatürk’ün 1930’ların sonuna yana, yabancı savaş yanlıları girişimleri önemlidir. temsil etmektedir. Ancak, Hamas ve görülmemiş bir diplomasi doğru İsmet Paşa’ya sorduğu Atatürk’ten asker olarak Hamas-İsrail çatışmasını sona diğer Filistinli gruplar, FKÖ ile çeşitli başarısıydı. İsmet Paşa’nın soruyu, kendisi bana şu şekilde korkuyorlardı. Savaşta yenilen erdirmek için önerilen adımlar anlaşmazlıklar yaşamaktadır. bende biri 1943’de, öteki de aktarmıştı: “Bir eksiğimiz Hitler 1945’te intihar etti. arasında diplomatik müzakereler, Dolayısıyla, Hamas’ın Filistin 1967’de adıma imzaladığı iki var, yeni düzenin temeline Özetle, her şeye layık olan taraflar arasındaki iletişimin artırılması, Devleti’ni temsil edip etmediği konusu uluslararası toplumun desteği siyasi ve diplomatik bir anlaşmazlık resmi vardır. saldırmayan bir muhalefet eşsiz Atatürk’ün “devlet ve ateşkese yönelik çabalar yer konusudur ve bu konudaki görüşler Bu yazıda sözü, eşsiz mutlaka olmalı. Bu nedenle, başkanlığı”ndan ayrılmayı almaktadır. Ancak, bu sorunun çözümü farklılık gösterebilir. Hamas, belirli Atatürk’ün İsmet Paşa’ya ben cumhurbaşkanlığından ciddi olarak düşündüğü karmaşık ve zorlu bir süreçtir ve her iki bölgelerde Filistin halkını temsil son düşüncelerinden çok ayrılmak istiyorum. Arkadaşlar anlaşılıyor. Bunu bana aktaran tarafın da istekli olması gerekmektedir.” etmektedir, ancak uluslararası alanda önemli birini açıklamasına ve hükümeti kursunlar, biz onların İsmet İnönü’dür. Bu gerçeği ve HHH Filistin halkını temsil etme yetkisi veya İnönü’yü de kendine katılmasını yaptıklarını eleştirme görevini nedenlerini herkesin bilmesinde Üçüncü izlenimim: tanınması yoktur.” Yapay Zekâ, sorulara, genellikle HHH önermesine getirmek istiyorum. yüklenelim. Buna hazır mısın?” yarar var. arama motorlarının kullandıkları Peki Yapay Zekâ verimli olarak dijitalize edilmiş toplam haber ve nasıl kullanılabilir? bilgilerin özetinden ibaret bir yanıt Herhangi bir arama motorunda verdiği için... arama yapmak yerine, öğrenmek Hem dünya haber ajanslarına istediğiniz konuyu bir Yapay Zekâ Eskimeye ayarlanmış ürünler egemen olan Batı Dünyası’nın uygulamasına sorarsanız, daha çabuk (isterseniz doğrudan doğruya bir özet alabilirsiniz. Prof. Dr. Çağatay Güler eskimesini ayarlamayı ekonomiyi çevre ve çevre sağlığı açısından ABD deyin) görüşlerinin ve Elbette bu özet, arama motorlarına canlandıran bir yaklaşım olarak doğal kaynakları sömüren, atık yaklaşımlarının ortalama bir özetini egemen olan görüşlerin bütün skimeye ayarlama, bir savunmaktadır. 1929’daki çöküşe yükünü artıran çevre düşmanı kullanıyor hem de siyasal ve hatalarını ve eksiklerini de içerecektir. Eürünün faydalı ömrünün benzer ekonomik krizlerin bir savurganlık ve sahtekârlıktan ayarlanarak üretilmesidir; başka önlenmesiyle ilgili olarak ilk kez başka bir şey değildir. Sözgelimi bir deyişle bilerek ve isteyerek; emlak komisyoncusu Bernard bilgisayar ve diğer elektronik yapay biçimde düzgün çalışmayı London tarafından bir rapor bileşen atıklarının dev durduracağı, onarılması ya da kaleme alınmıştır. 1932 tarihli boyutlardaki küresel yükünde değiştirilmesinin gerekeceği bir bu raporda London, ekonomik hızlı teknoloji değişimi ve düşük zamanı oluşturmaktır. Malların çöküşü önlemeye yönelik çeşitli başlangıç maliyetinin yanı sıra ya da ürünlerin kasıtlı olarak önerilerde bulunmuştur. Bu erken eskime ayarının da çok uzun süre dayanmayacak şekilde görüşü savunanlara göre çabucak büyük etkisi olmuştur. tasarlanıp üretildiği durumlara eskime ve hızlı yenilenmeden Döngüsel ekonomi “planlı eskitme”, “erken eskime”, oluşan bir piyasanın uzun ömürlü “eskimeye ayarlama”, “eskime Piyasa başarısı için her yolu ürünlere yavaş yenilendiği tuzağı” denmektedir. Ürün olması geçerli sayan bir üretici için daha piyasalardan daha iyi olduğunu gereken sürede eskimesine, ilk denemede kendini ele veren düşünmektedirler. kullanılabilirliğini yitirmesine bir ürün yerine belirlenmiş bir Tüketici farkındalığı yönelik bir tür zamanından önce sürede eskimeye ayarlanmış eskimeye “ayarlanır”. Dolayısıyla Sonuçta bu yaklaşım bir büyüme ürün çok “masum” bir yöntem stratejisi olarak görülmeye hatta sayılabilmektedir. Kötü niyetli tüketiciye kurulmuş bir “tuzaktır”. birçok ürünün piyasa stratejisine üreticilere çok çekici gelen bu Uzun ömürlü ürüne veda en baştan dahil edilmeye başlandı. yaklaşım önemli boyutta olumsuz Yeni teknolojilerin geliştirilmesi Erken eskime ayarı, özellikle dışsallık nedenidir. ve “Dördüncü Sanayi Devrimi” ile oluşturdukları karteller olmak Hammadde tüketiminin birlikte hepimiz, “uygun görülen üzere uluslararası şirketler azaltılması ve atıkların yeniden zaman geldiğinde” bozulan, sayesinde küresel ekonominin kullanılmasına dayanan döngüsel geçerliliğini ya da popülaritesini en yaygın yöntemlerinden biri ekonomi ilkesinin yerleşmediği; yitiren elektronik aygıtları haline gelmiştir. Bu yaklaşımlarla çevre sorumluluğunun ve güncel tutabilme çevrintisinde ilgili tüketici farkındalığı tüketici bilincinin gelişmediği yitip gitmemeye çalışıyoruz. etkin reklam kampanyaları ile ülkelerde bireyler eskimeye Bir düşünün ülkeler kaç kez ortadan kaldırıldı. O ürünün ayarlanmış ürün tuzağına çok elektronik aygıt sistemlerini yenilenmesiyle ilgili harcamaların kolay düşmektedir. Kullandığımız ve donanımlarını değiştirmek tüketici çoğunluğunca göze aygıtın bakım ve onarım zorunda kaldı? Bu yaşa kadar almalarını sağlayacak teknikler gereksiniminin nasıl olup da kaç televizyon, kaç kamera, kaç geliştirildi. garanti süresinin dolmasından cep telefonu ya da kaç bilgisayar Belirli aralıklarla yeni bir ürüne hemen sonra ortaya çıktığını ya değiştirdik? Sürekli yenilenen geçmek, sınırlı kaynakların da elinizdeki aygıtın işlevlerinin teknolojiler sıraya dizilip teker tüketiminde ve atık oluşumunda yüzde kaçını kullandığınızı teker sunulmadı mı? artış anlamına gelir. Erken düşünmeye başlamanın tam Kimileri ürünlerin çabucak eskimeye ayarlanmış ürünler zamanıdır.  HPL]LQHQ¸QHPOLPLPDUOéN žONžO N H PL]L QQ  H Q ¸ Q H P O LPLPDU O éN N  \DcDP  ©¾OHUL J¾UO¾N ] KD\ YDQ¸ %L %L] KD\ YD ] QQ ¸ ¾UO¾ ¾OHU L \ DDc DP WDQéNOéNODUéQ-\éOOéN JHQW¾UN?¾Q ] ,céO ,céO? ? ] J WD \éOOéN HQW¾UN?¾Q Q HD\GéQODUéQGDQ'RYDQ Y WDULK©LOHULQGHQWDUL K© LO HU HD\GéQODUéQG Y LQGHQ DD Q' RY YDQ H Y èQVDQéQ K KDNNéQéQVDYXQXFXVX\X] DNNéQéQV DD YXQXFXVX \ èQV X] DD H Y QéQ  HOHUL? G GDQGDPéWWéYéLQVDQKLN¤\ DQGDPéWW éY éLQVDQKLN ¤ HOH \ RYUDI\DVéQGDNL $QDGROXF  XEDQ?éQ .. XEDQ?éQ  R $QDGROXF Y UDI\DVé QQ GDNL EXG¾Q\D\D L LQVDQGécéKD\ YDQéQ QVDQGé c é EXG¾Q\ KD\ YDQéQ DD \D  ]LOHQOHULQ H Y¾cHQOHULQ G¸ 'L 'LUHQHQOHULQ UHQHQOHU L Y¾ G¸ Q cH QOHU L Q H  N¾OW¾UPLUDVéQéWDQéWPDN E¾\¾NE ¾ \ N¾ ¾N OW¾UP L UDVéQéWDQéWP D  \DcDPKDNNé J JHOPHNOHND]DQGéYé HOPHNOH NN D]DQGé Y \DcDPK é  DNNé GDNDGéQODUéQDcDYéODQDQDPD RN H HQ© Q © GDNDGéQODUéQ RN  Dc DY éOD  PLPDUOéN YL\OHNDOHPHDOGéYé H LLVW V Y L\OH NDOHPHDOGé Y PLP é DU U Oé N  VD\éODQDPDRODQFD RN \  \ \éOPD\DQ é O PD \  DQ \ R N VD \ é O DQDPDR O ROPDOéKHUKDQJLELU G GRNXQXOPD] RNXQXOP DD ROPDOéKHUKDQ ] JJL E L U HOLYLQGHNLEX¸QHPOL DDQVLNORSHGLVLQLW QVLNORS HH HOL GLVLQLW YL QGHNLEX ¸QHPOL HGLOPHVLQRUPDOOHcWLULO-RN \ \OH H © J JHUHN \O H © HUHN HH HG RN \  L OPHV L QRU PP DOOHcW L U L O -  \N¾OHUL? J J¾F¾\OHKD\NéUDQNDGéQODUéQ¸ ¾F¾\OHKD\NéUDQNDGéQODUéQ HQLGHQEXOXcWX-\ RNXUX\OD ¾UN 77 \DSéWé\DSéWé ¾U U HQLGHQ \ RNXUX\OD N EE XOX c WX - JDUOéNODUéQDVHODP QXQNDGLPX\ $ $QDGROX? QXQNDGLPX\ QDGROX? J DUOéN O %XQXQODVéQéUOéGDNDOPDPDOé P PHPHOL HPHO L %X X QXQODVéQéUOéGDN DD OPDPDOé RUX] UUX\ X UX] HLQVDQGécéKD\ YDQODUéQ Y L LQVDQéQ H Y QVDQéQ LQVDQGé c éKD\ YDQ OO DUéQ H ]LQWL\ YDVRNDNODUéQGDJH R U HULS0RVN Y L YDVRNDNODUéQGD R S0RVN RSOXPVDO W  DQéODU  © ©éNDQU¸SRU WDMODU éNDQU¸SRU WD RSO W M  DQéODU  ODU X  HPDUX] HV¸P¾U¾\ Y H \DcDPODUé \DcDPODUéQécLGGHW QQ éc L HV¸P¾ Y H GGHW  HPDUX] U¾\ Kitap okuduğunuzu biliyoruz.   N NDOPDGDQV¾UG¾UPHKDNNéWDQéQPDOé DOPDGDQ V¾UG¾UPHKDNNéWD  QéQPDOé   ? \DcDQPécOéNODU HUHGHQ \ H E EHOOHNW H OO H N \ HUH G HQ \D cD QP éc O é  \éOGDLQVDQOéYéQ¸Q¾QGHNLHQE¾\¾N \¾ \¾] \ éOGDL QQ VDQOé Y éQ¸Q¾QGHN LL HQE¾\¾ N  YULPEX GH GH   YULPE X  HOHPH èQF  VD\ID  [ [  VD   \ HOH èQF  ID PPH $Qé   VD\ID   ;    ;  VD    \ $Qé   ID HOHPH èQF  VD\ID   [ [   VD\ID  è Q OO H PH FH ]\ WH YH \R  WH N   N© ]J