Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 7 OCAK 2023 CUMARTESİ 2 olaylar ve görüşler Millet İttifakı sivil toplumla Daha iyi mutabakat oluşturmalı bir yaşam PROF. DR. ÖZKAN YILDIZ Sivil toplum örgütleri, aşırı kutuplaşmanın yarattığı puslu iklime gömülmeden, vatandaşların, aktif ve SOSYOLOG sorumlu yurttaş bilinciyle, ülkenin yaşamsal ve reel arbe mağduru siyasal akım- sorunlarına odaklanmasında kritik rol oynayabilirler. ların ideologları, 1980’lerin Dsonlarında Türkiye’de demok- rasi eksikliğini, tarihsel ve sosyolo- jik olarak devletin otoriter yapısına, canlı ve güçlü sivil toplumun inşa edilmemesine bağlamıştı. Devletin, li” olarak tanımlamakta), Bireylerin ve toplumun refah ve toplumun her alanını “totaliter” bir Kendisini geliştirmeye olanak verecek mutluluğunu, yaşam kalitesinin biçimde kuşattığı, “devletin yurt- nitelikte ömür boyu eğitim hakkı, taş için değil, yurttaşın devlet için sürekli yükseltilmesini Eşitsizliklere, haksızlıklara, baskılara var olduğu” düşüncesi, bu ideolog- karşı kendisini koruyabilecek anayasal amaçlayan, demokratik, laik, ların ortak kanısıydı. Öyle ki bu dü- bir düzenin varlığına, adil bir hukuk siste- sosyal bir hukuk devletinin varlığı mine duyulan ihtiyaç, şüncede olanların savunusuna gö- “daha iyi bir yaşam” arayışının İş dışında kendisini mutlu edecek uğ- re Türkiye’de, canlı ve güçlü bir si- raşlar edinme olanağı, belki de biricik güvencesi. vil toplumun inşası, hem bireyi dev- Bütün bunları gerçekleştirebilmek için let karşısında koruyup güçlendire- İBRAHİM BERKSOY yeterli bir gelire sahip olma durumu. cek hem de devleti demokratikleş- Toplumsal düzlemde ise bireylerin ve toplu- MAKİNE MÜHENDİSİ meye zorlayacaktı. Bu nedenle, si- mun refah ve mutluluğunu, yaşam kalitesinin vil toplumun, hem nitel hem de ni- sürekli yükseltilmesini amaçlayan, demokratik, aşam kalitesi kavramı, insanlığın yüzyıl- cel anlamda gelişmesi, politik kül- laik, sosyal bir hukuk devletinin varlığı ve bu- Ylardır süren “daha iyi bir yaşam” arayışı- sürecindeki en önemli katkısı, ka- niden oluşturulmalıdır. Devletin türün demokratikleşmesinin ön ko- nunla birlikte demokratik toplum düzeninin tüm nın ürünüdür. Yaşam kalitesini ve daha iyi bir musal ahlak anlayışı geliştirerek eylemlerinin sivil toplum tarafın- şulu olarak görülmüştü. kurum ve kurallarıyla işliyor oluşu “daha iyi bir yaşam isteğini ortalamalara dayalı “endüstri- iktidarın eylem ve işlemlerinden dan denetlenmesine hizmet etme- yaşam” arayışının belki de biricik güvencesidir. yel büyüme” ölçütleriyle ve yine ortalamalar Örgütlü güç dolayı hesap verme sürecinin önü- si ve topluma devlet tarafından ko- üzerinden insanların, toplumların refah dü- nü açmasıdır. Türkiye’de otonom runma sağlanması ancak bu yolla Yoksullukla terbiye! Otoriter AKP rejimi başlangıç- zeylerini ölçmede kullanılan birtakım veriler- ve güçlü sivil toplum yapıları ol- olanaklıdır. Demokrasi, özgürlük, ta Kürt, Alevi ve Roman vb. açı- le açıklamaya çalışmak yanıltıcıdır. Örneğin Bugün ne yazık ki “yaşama içgüdüsü”ne da- “kişi başına düşen milli gelir” denildiğinde o yalı hak ve özgürlük alanları (can ve mal güven- saydı otoriter tek adam yönetimi- temel haklar ve kaliteli büyüme lım politikalarıyla “sivil/demokra- ülkedeki tüm insanlar bir çırpıda ortalanıver- liği, iş güvenliği, hayatta kalma, barınma, te- için devlet ve sivil toplumun den- ne bu kadar kolay geçit verilmez- tik adımlar atılıyor” izlenimi verdi. miş ya da “enflasyon oranı” açıklandığında miz suya, sağlıklı gıdaya erişme, insanlık onu- di. Türkiye, sivil toplumun gönül- ge içinde çalışması zorunludur. Ancak uzun iktidar döneminin son enflasyonun tüm etkileri yine bir çırpıda o ül- runa yaraşır “asgari” bir hayat sürme ihtiya- lü motivasyonuna ve örgütlü gücü- Sivil toplum örgütleri, aşırı ku- yıllarında ortaya çıkan tablo, şahıs kenin tüm bireylerine aynı oranda yansıtılı- cı vb.) “daha iyi yaşama” talebinden çok daha ne “Gezi Hareketi”, “Büyük Adalet tuplaşmanın yarattığı puslu iklime devletinin toplumsal yaşamın her vermiş oluyor. Bu ve benzeri “ortalamalar”, yakıcı ve elzemdir. Tepemizde bir uçtan öbür gömülmeden vatandaşların, aktif milimetrekaresini kontrol ve dene- Yürüyüşü”, “Kayıp 128 Milyar” ve toplumsal eşitsizlikleri, derin çelişkileri giz- uca salınan tehlikeli bir sarkaç var; bu sarka- çevre direnişlerinde tanık oldu. ve sorumlu yurttaş bilinciyle, ül- tim altına almış olmasıdır. Bu de- lemede ne yazık ki oldukça kullanışlıdır. Oy- cın zoruyla kimi zaman terör korkusuyla sus- kenin yaşamsal ve reel sorunları- netimi, yargı organları, üniversite- sa yaşam kalitesi üzerine yapılacak olan ça- turulup milyarlarca dolara mal olan macera- Çoğulculuğun gelişmesi na odaklanmasında kritik rol oy- ler, işveren dünyası, muhalif med- lışmalar bireyleri, toplumları bir ortalama de- cı güvenlikçi politikalara mahkûm ediliyoruz 6’lı masa, “güçlendirilmiş par- nayabilirler. Böyle atıl ve gizli bir ya ve muhalif sivil toplum (sendi- ğerde buluşturmayı değil tam tersine bel- kimi zaman da üç kuruşa üç vardiya ihracata ki de onları “hanehalkı” ölçeğinde anlamayı lamenter sistem” inşasında, ka- güç vardır. Bu gücün sinerjiye dö- çalışıp açlık ve yoksullukla terbiye ediliyoruz. kalar, meslek odaları, dernekler, amaçlamalıdır. lıcı ve sürdürülebilir demokrasi- Söylene söylene artık nakarata dönüşen bir vakıflar) üzerindeki uygulamala- nüştürülmesi demokrasi kümesi Saray stratejisi var: “Yatırım, istihdam, üretim, yi sivil toplumla kuracağı muta- bileşenlerinin becerisine bağlıdır. rında görüyoruz. Temel göstergeler ihracat, cari fazla yoluyla büyüme.” Özü şu: bakatla oluşturabilir. 6’lı masanın Sivil toplum kuruluşları, devletin Oysa çağdaş demokrasilerde si- Yaşamsal ihtiyaçların ötesinde, bireylerin Başkaları için yatırım, istihdam, üretim; borca vil toplum iyi toplum yönetimi- mevcut sivil toplumla organik iliş- taleplerini topluma dikte etmeye karşılık ihracat, cari fazla. Bu stratejinin sonu yaşam kalitesini belirleyen temel göstergeler ki kurması özerk, güçlü sivil top- değil toplumun taleplerini devlete nin en önemli dayanağıdır. Çoğul- arasında en azından şunlar sayılabilir: -söylendiği gibi- tam bağımsızlık değildir; ak- culuk, özerklik, hoşgörü, katılım- lumu nasıl inşa edeceğini açıkla- iletme, devletin eylemlerini meş- Çevreyle uyum içinde sağlıklı bir ya- sine, adım adım yarısömürge olmaktır. Paha- cılık, diyalog, müzakere ve uzlaş- ması kritik önem taşımaktadır. Si- rulaştırma değil denetleme sorum- şam arzusu, (Dünya Sağlık Örgütü, sağlı- lılıktan kendi memleketimizde, kendi ürettiği- ma kültürü demokrasinin kalbini vil toplumun müzakere, katılım ve luluğuyla hareket ederek çoğulcu ğı, “hasta olmama hali” olarak değil “fizik- miz mal ve hizmetlere artık her geçen gün -göz oluşturmaktadır. Canlı ve uyanık denetim kapasitesini güçlendire- demokrasinin gelişmesine ve kök- sel, zihinsel, ruhsal ve sosyal tam iyilik ha- göre göre- daha uzaktan bakıyoruz. sivil toplumun demokratikleşme cek “yasal çerçeve” muhakkak ye- leşmesine katkıda bulunabilirler.