Katalog

[email protected] EKONOMİ 4 EYLÜL 2022 PAZAR9 Son 9 ayda konutlarda doğalgaz tarifesi yüzde 119.5, elektrik yüzde 26.3 yükseldi Enerji fakirliği artıyor Ekonomi büyüdü ama biz Enerjide dışa bağımlılığın son 10 yılda hızla arttığını büyümedik belirten TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı ılın ilk yarısındaki büyüme per- Yener, yurttaş için yeni destek ve vergi muafiyeti önerdi. formansımızı gösteren milli ge- Ylir (GSYH) verileri hafta başında KP iktidarının akıldışı ve Açıkladıkları raporla ilgili de- yayımlandı. 2022 yılı ikinci çeyrek bü- toplumun geniş kesimleri- ğerlendirme yapan TMMOB Ma- yümesi bir önceki yılın aynı çeyreği- Ane uzak politika tercihleri- kina Mühendisleri Odası Başka- ne göre yüzde 7.6 gibi yüksek bir se- ne son dönemde eklenen ulusla- nı Yunus Yener, şu noktara dikkat viyede gerçekleşti. İlk altı ay büyümesi rarası enerji sorunları, yurttaşın çekti: “Çok ciddi bir sorun olan ve ise yüzde 7.5 olarak gerçekleşti. Makro özellikle doğalgaz ve elektrik fatu- giderek çoğalan enerji yoksullu- ekonomik parametrelerin çoğunun bo- zuk olduğu bir dönemde moral veren rasını her geçen gün büyütüyor. ğunun yakıcı etkilerini azaltmak bir gelişme gibi görünüyor. TMMOB Makina Mühendisleri için enerji yoksullarına kamusal Öncelikle milli gelir büyümesinin doğ- Odası’nın dün yayımladığı rapo- destekler artırılmalı ve genişletil- ru tespiti, enflasyon oranının doğru tes- ra göre, 1 Eylül itibarıyla yapılan meli. Düşük gelirli ailelere yapı- pitinden geçiyor. Aksi halde enflas- son zamla birlikte 2022 başına lan elektrik yardımının üst sınırı yondan arındırma amacıyla kullanılan kıyasla doğalğaz fiyatları konut- ise hâlâ 150 kilovat saat. 2 milyon GSYH zincirlenmiş hacim endeksi yan- ta yüzde 119.5, işyerlerinde yüz- 140 bin hanenin 150 kilovat saate lış sonuçlar verir. Bu durumu not ettik- de 151.3-219.2, elektrik üretimin- kadar tüketimlerini devlet karşı- ten sonra, büyümeye yönelik tespitlerimi yapmak amacıyla bu yazıya başlıyorum. de yüzde 50 arttı. Elektrik fiyat- lıyor. Bu uygulama derhal gözden Anlaşılan, hükümet büyüme hede- ları ise konutta yüzde 26.3, kamu geçirilmeli, hanede yaşayan kişi fini öncelemiş vaziyette ve seçime gi- ve özel hizmet sektörlerinde yüz- sayısından bağımsız olarak yok- den yolda kendisine en fazla oy katkı- de 21.9-62.5, sanayide yüzde 125, sul ailelerin 240 kilovat saate ka- sını büyümenin getireceğini düşünerek Soba yakmak da lüks oldu tarımda yüzde 26.3 arttı. dar tüketimlerinin tamamı kamu bu hedefine çok önem veriyor. Diğer tarafından karşılanmalı. Konutlar- makro hedefleri ise (cari açık, enflas- tış yüzde 160’ı buluyor” dedi. İthal kö- SARP SAĞKAL Muş’tan gaz itirafı da temel ihtiyaçlardan olan elekt- yon, gelir dağılımı, bütçe açığı vb.) şim- müre de zam geldiğini belirten Akın Yine rapora göre örneğin dilik göz ardı etmiş durumda. rik, doğalgaz, su ve iletişim, çağ- ylül başında doğalgaz ve elektriğe şöyle devam etti: Ankara’da bireysel ısıtmalı bir daş insan yaşamının temel unsur- Ezam geldiği gibi ısınma için alterna- Tüketime dayalı konutun aylık doğalgaz fatura- Kömür 7 bin 600 lira larıdır. Yurttaşların bu temel ihti- tif olarak kullanılan kömür ve odun gibi sı 456 TL, elektrik faturası 240 yaçları KDV, ÖTV vb. vergilerden “Eylül 2021’de bir ton ithal kömür fi- ürünlerin fiyatları da arttı. enflasyonist büyüme KWH için 416.30 TL, elektrik ve Son durumla ilgili bilgi veren CHP yatı 2 bin 600 ile 3 bin lira arasında de- muaf olarak karşılanmalı.” Büyümeyi nasıl gerçekleştirdik diye ğişiyordu. Bugün aynı kömürün fiyatı 8 Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın, gaz fatura toplamı 872.30 TL’ye harcama yöntemiyle baktığımızda şunla- “özellikle kırsal bölgede vatandaşların bin ile 8 bin 600 lira arasında. Yerli kö- 100 milyar dolar rı görüyoruz: Önceki çeyrekte olduğu gi- ulaştı. Bu kapsamda özellikle do- mürün fiyatı ise 7 bin 600 liraya kadar kışın ısınmak için kullandığı odun ve bi iç talebin yıllık büyümeye katkısı ilk sı- ğalgazla ilgili Ticaret Bakanı Ayrıca iktidarın izlediği yanlış kömür fiyatı da olağanüstü artış gös- çıktı. Kömür fiyatındaki artış neredeyse rada yer alıyor. İç talep içinde ise özel Mehmet Muş’un şu itirafı dikkat politikalarla, son 10 yılda enerji- üç kat oldu. Yanlış ekonomi politikaları tüketimin katkısı belirgin şekilde artmış terdi. Eylül 2021’de kış öncesi sobada çekti: “Doğalgazda halen sübvan- de dışa bağımlılığın hızla arttığını durumda. İkinci sırada ise son bir yıldır yakmalık bir ton odunun fiyatı 1200- nedeniyle Türk Lirası’ndaki değer kaybı, siyon var. Bu artışlar, artık bütçe- anımsatan Yener, 2022 yılı ener- azalan bir trende girse de ihracat geliyor. bağımlı olduğumuz enerji fiyatlarındaki 1400 lira arasında değişiyordu. Bugün nin imkânları daha fazla elverme- ji hammaddeleri ithalatının 100 Yatırım ve kamu tüketim harcamaları- aynı odunun fiyatı 3 bin 500 ile 3 bin artışın Türkiye’de çok daha fazla hisse- diği için yansıtılmak durumunda milyar dolara ulaşarak rekor kıra- nın büyümeye katkısı çok zayıf görünü- dilmesine neden oluyor.” l ANKARA 600 lira arasında. Odun fiyatındaki ar- yor. Yani, yatırım ile büyümediğimiz bir kalındı.” cağını belirtti. l Ekonomi Servisi dönem daha geçmiş oldu. Son iki dö- nemde stokların büyümeye katkısının negatif olduğunu görüyoruz. Büyüme- nin zorlandığı dönemde stokların yeni- ‘Dar gelirli paketi’ çıkmadan çöktü den pozitif katkı yapacak biçimde kul- lanılabileceğini, gelecek için olumlu bir tespit olarak söyleyebiliriz. İç talebin me yaparken yurttaşlara destek sağ- fiyatı yüzde 20, sanayide kullanılan MUSTAFA ÇAKIR büyümeye katkısı ikinci çeyrekte 13.6 lanacak borçların önemli bir kısmı- elektriğin fiyatı da yüzde 50 zamlan- puan oldu. İthalat negatif (-1.1 puan) ktidar, 24 Ağustos’ta açıkladığı nın temel ihtiyaçları kapsayan elekt- dı. Konuta doğrudan yapılan zamla- etkilerken ihracattaki artışın (+3.9 puan) İdar gelirlilere yönelik destek pake- rik, su, doğalgaz, telefon abonelikle- rın yanında sanayiye yapılan zam- desteği ile net dış talebin büyümeye tini gelecek ay Meclis’e sunmaya ha- rinden kaynaklandığını söylemişti. lar da ürün fiyatlarında artış olarak katkısı 2.7 puan olarak gerçekleşti. zırlanıyor. Bu paketle 5 milyona ya- Özet olarak hem iç hem de dış talebin Paketle, yurttaşın 15 Ağustos önce- yurttaşa yansıyacak. büyümeye yüksek katkı sağladığını gö- kın ailenin 2 bin liraya kadar olan sine ait icra ve haciz işlemi başlatıl- Böylece paket 15 Ağustos’a ka- rüyoruz. Ancak son dört çeyrekteki eği- borçlarının icradan düşeceği belirti- mış 30 milyar lira tutarındaki borç- dar olan borçları kapsadığı için ge- limler dikkate alındığında, tüketim artışı- liyor. Bu şekilde yaklaşık 9 milyon Borçluların icra larının silineceği belirtiliyor. lecek zamlar nedeniyle bu tarih- nın çok kuvvetli seyretmesi, öte yandan icra dosyasının tasfiye edileceği dile ten sonra da yurttaş yine icralık yatırım artışındaki hız kaybının sürmesi getiriliyor. Yurttaşın, varlık yönetim Ödeme olanaksız hale gelecek. Yurttaşın bu fatura- dosyaları birikti iç talep dinamikleri ve enflasyon açısın- şirketlerine devredilen icralık borç- Ancak iktidar eylül başında do- dan olumsuz bir görünüm sergiliyor. Bu ları ödeyebilmesi olanaksız. Zam- u yılın ocak-ağustos döneminde ic- ları devlet tarafından karşılanacak. büyüme dinamiğinin daha fazla enflas- ğalgazda konut tarifesine ortala- lar yağmur gibi yağarken maaş ve Bra ve iflas dairelerine toplam 5.6 mil- yon üretmesi kaçınılmaz görünüyor. 1 milyona yakın yurttaşın bu şirket- ma yüzde 20.4, KOBİ tarifesine yüz- ücretlerde herhangi bir yeni ar- yon yeni dosya geldi. Yeni dosya sayı- lere devredilmiş 2 bin 500 liraya ka- de 47.6, sanayi tarifesine yüzde 50.8 tış olmadı. Temmuzdaki zamların sı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde Tarım alarm veriyor dar borçlarını devlet üstlenecek. ve elektrik amaçlı üretim tarifesine 25 arttı. İcra dairelerinde derdest bulu- önemli bir bölümü de gelir vergisi Hazine ve Maliye Bakanı Nured- nan dosya sayısı ise son bir yılda 1.4 mil- yüzde 49.5 zam yaptığını duyurdu. yeni yatırım yok dilimlerinde düzeltme yapılmadığı yon artarak 24 milyon 94 bine çıktı. din Nebati, paketle ilgili değerlendir- Büyüme hedefini yatırımları artırarak Konut ve tarımda kullanılan elektrik için vergiye gitti. l ANKARA gerçekleştireceğini açıklayan bir ekono- mi yönetimi için bu amaca hiç uygun ol- mayan hatta bu politikaları destekleme- yen bir sonuç ortaya çıktı. İkinci çeyrek- te yatırımlardaki daralma ve ithalatta- Esnaf bu yıl okul Asgari avukatlık ki artış toplam büyümeyi aşağı çeken bir etki yaptı. Bu dönemde daralan sektör- alışverişinden 40 ücretine ortalama ler önceki çeyrekte olduğu gibi tarım ve inşaat oldu. Her iki sektörde de daralma milyar lira bekliyor zam yüzde 110 belirginleşti. İnşaat sektöründeki daral- ma ikinci çeyrekte -yüzde 10.9 olurken ğitime hizmet veren esnaf ve döken, geçen yıl bu rakamı ortalama ürkiye Barolar Birliği’nce (TBB) ha- Bu rakamlar yeni tarife öncesi sıra- büyümeyi 0.68 puan aşağı çekti. Tarım- Esanatkârların yeni eğitim-öğre- 25 milyar lira olarak açıklamıştı. Tzırlanan yeni avukatlık asgari üc- sıyla 675 ve 1475 liraydı. Yine her daki daralma ise -yüzde 2.9 ile büyüme- tim yılından umutlu olduğunu açık- Bu yılla ilgili dün bir açıklama ya- ret tarifesi, dünkü Resmi Gazete’de türlü dilekçe, ihbarname, ihtarname ye 0.12 puan negatif etki yaptı. Tarım- layan Türkiye Esnaf ve Sanatkârları pan Palandöken, şu önemli uyarıyı yayımlanarak yürürlüğe girdi. TBB’nin ve protesto düzenlenmesinde 1900, daki daralma Türkiye açısından başka Konfederasyonu (TESK) Genel Başka- yaptı: “Bu yıl yükselen fiyatlarla bir- açıklamasında ise ücretlerde yüzde kira sözleşmesi ve benzeri belgelerin problemlere de işaret ediyor. nı Bendevi Palandöken, “Ülke genelin- likte özellikle kırtasiye sektöründe 70-199 arasında olmak üzere ortala- hazırlanmasında 2 bin 300 lira veri- Üretim yöntemiyle hesaplanan milli geliri ikinci çeyrekte, finans sektörü yüz- de okulöncesi, ilkokul, ortaokul ve li- ucuz ama kanserojen ve ağır metal ma yüzde 110 artış yapıldığı bildirildi. lecek. Sulh hukuk mahkemelerinde- de 26.6, hizmet sektörü yüzde 18.1 ve se seviyelerinde yaklaşık 18 milyon oranı yüksek ürünler fırsatçılar tara- Buna göre örneğin avukatlık büro- ki davalar için 5 bin 500, asliye mah- sanayi sektörü yüzde 7.8 büyümeyle yu- öğrenci ile 8 milyonu aşkın üniversi- fından sezonluk olarak piyasaya sü- sunda sözlü danışmanlıkta ilk bir sa- kemelerindeki davalar için 9 bin 200 karı çekti. Burada sanayi sektörü dikkat te öğrencisi eğitime başlayacak. Bu rülebiliyor. Halkımız bu tür ürünlerde at için 1200, çağrı üzerine gidilen lira avukatlık ücreti alınacak. Ayrıca çekiyor, ilk çeyrekte de yüzde 8.2 büyü- yıl okul alışverişlerinden ortalama 40 ‘CE’ belgesi olmasına özellikle dikkat yerde sözlü danışmanlıkta ilk bir sa- duruşmalı işlerin ücreti duruşmasız- müştü. Ancak bu veriyi, yatırımların art- milyar TL ciro bekleniyor” dedi. Palan- etmeli.” l Ekonomi Servisi at için 2 bin 500 lira ücret ödenecek. ların iki katı olacak. l ANKARA madığı bir dönemde elde edilen bir bü- yüme olarak değerlendirmek doğru ana- liz yapmak açısından önemli olacaktır. Bu büyüme bile yeni yatırımlara yol aç- Halkın yüksek enflasyona karşı birikimini koruma çabası altına ilgiyi büyütüyor mamış. Hükümetin bu durumu bir kez TMSF’DEN SATIŞ İLANI daha değerlendirmesinde fayda var. Aynes ile Dünya Fakirleştiren büyüme Altında en hızlı Kırklareli Sağlık’a yeni ihale devam ediyor Milli gelir analizimizi yine çok önem asarruf Mevduatı Sigor- ankacılık Düzenleme ve Denet- ra ile Edirne, yüzde 72.9 artış ve 34.3 artış ve 4 milyar 350 milyon verdiğimiz bir konuya yönelik tespitle- Tta Fonu (TMSF), dünkü Res- Bleme Kurumu (BDDK) bünye- 1 milyar 428 milyon lira ile Yalo- lira ile Gaziantep izledi. Her alan- rimiz ile tamamlayalım: Bizim düzenli mi Gazete’de ilan yayımlaya- sindeki Fintürk’ün il bazında peri- va izledi. da olduğu gibi en çok altın mevdu- olarak ele aldığımız ve literatürdeki “fa- rak “Aynes Gıda Ticari ve İkti- kirleştiren büyüme” kavramı ile değer- yodik açıkladığı veriler, yurttaşın atı bulunan şehir de yüzde 64.8 ar- sadi Bütünlüğü” ve “Yeni Dünya lendirdiğimiz süreç ilk altı ay verileri iti- En az büyüme Siirt’te altına olan köklü ilgisi konusunda tışla 149 milar 107 milyon liraya Sağlık Hizmetleri Hisseleri Tica- barıyla da devam ediyor. Toplam altın mevduatına gö- önemli ipuçları veriyor. ulaşılan İstanbul oldu. Bu tür top- ri ve İktisadi Bütünlüğü” için da- TÜİK’in açıkladığı son büyüme ra- re en az artış ise yüzde 26.7 yük- Buna göre Türkiye genelinde lam mevduat Ankara’da yüzde 59.8 kamları yalnızca son iki yılda çalışan- ha önce ertelediği satış ihalele- selişle 468.2 milyon lira mevdua- bankalardaki toplam altı mevdu- artışla 49 milyar 672 milyon lira, ların milli gelirden aldığı payın yüzde rine yönelik yeni tarih açıkladı. ta ulaşılan Siirt’te hesaplandı. Bu atı, Haziran 2022 itibarıyla Ha- İzmir’de de yüzde 63.7 artışla 28 38.8’den yüzde 25.4’e düştüğünü, ser- Buna göre Aynes ve Yeni Dün- ili de yüzde 27.9 artış ve 2 milyar ziran 2021’e kıyasla son bir yıl- milyar 146 milyon liraya yükseldi. maye sahiplerinin aldığı payın ise yüz- ya için son teklif verme tarihi 7 de 42’den yüzde 54’e yükseldiğini gös- 175 milyon lira ile Şanlıurfa, yüzde da yüzde 60.6 artarak 458 milyar l Ekonomi Servisi Eylül, ihale tarihi ise 8 Eylül ola- teriyor. “Ekonomi büyüyor ama biz bü- rak ilan edildi. 18 Haziran ve 2 407 milyon liraya çıktı. Bu kap- yümüyoruz.” Gelir dağılımı giderek da- Temmuz’da yayımlanan ilanlar- sama gerçek kişilere ait mevduat ha fazla bozuluyor. Sabit gelirlilerin, bü- da muhammen bedeller Aynes yüzde 63 artarak 433 milyar 120 yümeden yeterince pay alamadıkları ve ‘Yastıkaltı’ da canlı Gıda için 785 milyon 500 bin li- milyar lira, tüzel kişilere ait mev- giderek fakirleştikleri anlaşılıyor. Bu sü- ra ve Yeni Dünya için 11 milyon duat yüzde 28.3 artarak 25 mil- NG Türkiye’nin “Türkiye’nin Tasar- reç, sosyal problemlerin de kapısını açı- 450 bin lira olarak açıklanmıştı. Iruf Eğilimleri Araştırması”nın 2022 yılı yor. Türkiye ilginç bir şekilde, sermaye- yar 287 milyon lira oldu. TMSF bu iki şirkete, 15 Tem- ikinci çeyrek sonuçlarına göre, tasar- den yana bir büyüme patikası içinde bü- Türkiye genelinde toplam altın muz 2016 darbe girişimi sonra- rufu olanların yatırım aracı tercihlerin- yüme sürecini devam ettiriyor. mevduatında en yüksek artış gö- sı süreçte FETÖ/PDY terör ör- de “yastıkaltı altın ve nakit (döviz+TL)” Son olarak şu tespitimizle yazımızı ta- rülen il yüzde 80.6 yükselişle 1 gütü iddiaları kapsamında açılan yüzde 22 ile gücünü koruyor. Ayrıca mamlayalım; öncü göstergeler, 2022 yı- milyar 845 milyon liraya ulaşılan davalar nedeniyle kayyum olarak altın, yüzde 13’lük “sistem içi” payıyla lının ilk yarısındaki büyümenin üçüncü Kırklareli oldu. Bu ili yüzde 74.9 atanmıştı. l Ekonomi Servisi da yatırımlarda dikkat çekiyor. çeyrekte yavaşlayacağını gösteriyor. artış ve 1 milyar 734 milyon li-