Katalog

PELİN DİLARA ÇOLAK Neden felsefe tarihi okumalıyız? DOĞAN KUBAN Diktatörlük basını, bütün kötülükleri iyilik olarak gösterir! MÜFİT AKYOS Yaratıcı ekonomiyi oluşturmak TANOL TÜRKOĞLU Dijital köprü MUSTAFA ÇETİNER Aşı karşıtlığının tuhaf tarifi gorus@cumhuriyet.com.tr 16 EYLÜL 2022 CUMA 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER olarak gerçekleştirdi. Bütün bunların sonucu olarak 1950’den beri toplumu sağ ve sol ola- rak ikiye böldü... Kıbrıs’ın geleceği Topluma, sonuçları bugün bile iktidar tarafından istismar edilen, düşmanlık ve nefret tohumları ekti... AHMET GÖKSAN Adada çözüm ve barışa ulaşmak isteniyorsa konuya Sağı ve solu birbirine düşman etti. ilişkin olarak yaşamakta olduğumuz dağınıklıktan fazla YAZAR Sağ iktidarlar ve Üstelik yaptığı Çok Partili Düzen’in ilk darbesi olan ve Demokratik Rejim’i tü- zaman yitirmeden kurtulmamız ve birlikte uzlaşarak lkelerini yönetenler eylül müyle rafa kaldıran 18 ve 28 Nisan 1960 darbeler-3 hareket etmemiz gerekir. ayının gelmesi ile denkleri- tarihlerindeki “Tahkikat Encümeni” Si- smet İnönü’nün tarihte eşi görül- vil Darbesi ile, Demokratik Rejimi koru- Üni hazırlayıp Birleşmiş Mil- medik bir biçimde, “Devrimcilerin mak için yapılan 27 Mayıs 1960 Askeri letler toplantılarına katılmak üzere Darbesi’ne yol açtı. İiktidarını, barışçı yöntemlerle, ser- New York’a doğru yollara düşüyor- 27 Mayıs Darbesi’nden sonra, İsmet best seçimlerle, muhaliflerine dev- lar. Güvenlik Konseyi’nin beş üye- retmesi” tarihe geçecek çok büyük İnönü’nün sözlü ve yazılı olarak şiddet- sinin verecekleri karar geçerli ola- bir atılım, Cumhuriyeti bir adım daha le karşı çıkmasına rağmen gerçekleşti- caktır. Bazı hallerde konseyin al- öteye taşıyacak büyük bir Demokra- rilen üç politikacının idamı ise ne yazık dığı kararların çözümsüzlüğü te- ki, Demokrat Parti’nin topluma empoze si Hamlesi idi. tiklediği biliniyor. Adada yaşanan ettiği bu sağ-sol düşmanlığını derinleş- Fakat Demokratik Rejimi kuracak olan sermaye ve işçi sınıfları gelişmeden, geniş tirdi ve güçlendirdi. kanlı olaylardan sonra BM Güven- kitlelerde “Demokrasi Bilinci” oluşmadan, HHH lik Konseyi’nin 4 Mart 1964 tari- serbest seçimler yapılınca, iktidar, Cum- 27 Mayıs 1960 Darbesi, dünyanın en hinde aldığı 186 sayılı kararı, çö- ileri Demokratik Anayasalarından biri huriyet karşıtı olan eski rejim temsilcileri- zümsüzlüğün kanıtlarından biri olan 1961 Anayasası’nı getirdi ama ne nin eline geçti. oluyor. Bu karar, Kıbrıs Rumları- Böylece İsmet İnönü’nün, Atatürk’ü yazık ki, bu Anayasa üç idam ile gölge- nın adanın tek egemeni olarak ka- tamamlamak için gerçekleştirdiği lenmişti. bul edilmesinin yolunu açıyordu. Çok Partili Düzen, 1946’dan itibaren Üstelik toplumsal ve ekonomik ya- BM ilke kararı olarak adadaki mü- pı, yine Demokratik Rejimi kuracak eski rejim egemenlerinin etkilerine ve koruyacak gelişme düzeyine erişe- re önce birbirlerinin boğazına sa- Parmak Dağı’nın eteklerinde yerle- açılmış, 1950’den itibaren de tama- zakerelerde bütün konularda an- men Cumhuriyet karşıtlarının iktidarı- memişti. rılanlara birbirinize sarılarak bir- şim yeri yeterli görülüyordu. laşmaya varılmaması halinde alı- na teslim olmuştu. HHH likte yaşayacaksınız dayatması Annan’ın belgesinin oylaması nan ara kararların sonucunun ge- Demokrat Parti, kendisini iktidara geti- 1961 seçimlerinden sonra İsmet İnö- yapılmış oluyordu. öncesinde İngiltere’nin kendi as- çerli olamayacağını kaydediyor. nü, CHP seçimlerde birinci parti olarak ren Demokratik Rejim’in en temel ilkesini, Bu uygulamaya gelinirken Rum- keri üs bölgesinde kullanmadıkları Kıbrıs’ın tek egemeni olarak ka- çıktığı için hükümeti kurdu ama iktidar “Temel Hak ve Özgürlükleri” yani “muha- lar, adanın Yunanistan’a bağlan- arazilerin yüzde 10’unu Türklere bul edilen Rum yöneticiler, Kıbrıs lefet hak ve özgürlüğü” ile “ifade ve basın olamadı. ması çalışmalarını yapıyorlardı. yüzde 90’ını da Rumlara verilme- Cumhuriyeti kurulurken Garanti özgürlüğünü” yok saydı. Koalisyon ve azınlık hükümetleriyle ül- Türkler ise adanın eşit olarak bö- si önerisi İngiliz adaletinin bir kez ve İttifak Antlaşması’nın 1. mad- Bir başka deyişle, Demokrat Parti, keyi sağ salim 1965 seçimlerine kadar getirdi. lünmesini istiyorlardı. Bu yakla- daha öne çıkmasını sağlıyordu. Gö- kendi bindiği dalı kesti, kendisini ik- desine aykırı olarak AB’ye üye Bu arada Talat Aydemir’in 22 Şubat tidara taşıyan Demokratik Rejimi çö- şımları dikkate almayan İngiliz yö- rüldüğü gibi adalet terazisinin ada- olarak kabul edildiler. Ayrıca eko- pe attı: 1962’de ve 21 Mayıs 1963’te giriştiği dar- netimi her iki halkın ortaklaşa ya- letsizliği de kanıtlanıyordu. Son nomik olarak güçlü olan Rumla- Seçilmiş olmayı, bütün temel hak ve öz- beleri de önledi. pacakları oylama ile adanın kade- dönemde yapılan müzakere süreç- rın ulusal gelirlerini zayıf konum- gürlükleri yok saymanın gerekçesi yaptı. 1965 seçimlerinde Demirel’in liderliğin- rini belirlemenin hesaplarını yapı- lerinde Türklere bırakılması düşü- da olan Türklerle paylaşmak iste- deki Adalet Partisi iktidara geldi. İktidarı, Demokrasi uğruna kendisine ik- yordu. Bu tür bir oylama çoğunluk nülen toprak oranının yüzde 30 ci- mediler. Bunlar da çözümsüzlüğü Demirel sürekli olarak 1961 ram eden CHP’nin mallarına el koydu... olan Rumların çıkarlarına uygun- varında olduğu biliniyor. tetikleyen diğer etkenler. Basını sınırladı ve kısıtladı... Anayasası’nı “lüks” olarak niteledi ve orta- du. Uygulamanın kabul edilmesi Adadaki çözümsüzlüğün can alı- Bir parti genel başkanı dahil, muhalif mı, 12 Mart 1971’de Tağmaç ve arkadaş- Adanın kaderi politikacıları ve kendisini eleştiren çok kı- larının “Sosyal uyanış ekonomik kalkın- Türklerin azınlık olarak kabul edi- cı kısmı sürdürülen müzakereler- mayı geçti” sloganıyla ifade ettikleri sağcı demli gazetecileri bile hapse attı... lerek Rumların egemenliğine gi- de bütün konularda anlaşma sağ- Bunlara koşut İngiliz sömürge darbeye hazırladı. Kendisine oy vermeyen Kırşehir ilini il- yöneticilerinin uyguladıkları So- den yolu da açmış olacaktı. lanmaması halinde arada yapıla- çeye çevirdi... Böylece 1960-1965 arasındaki bir ne- cak anlaşmaların geçerli olmayaca- ğuk Savaş yöntemleri iki toplumun Kendisine iktidar olma şansını veren İs- vi fetret devri hariç, ülke, 1950’den Barışa ulaşmak için kanlı bir geçmişi yaşamalarına ne- ğının BM tarafından ilke olarak ka- met İnönü’nün bütün hak ve özgürlükleri- 1971’e kadar 16 yıl boyunca sağ ikti- Ayrı ayrı yapılacak oylama ile bul edilmesi oluyor. den oluyordu. Bir başka çözümsüz- darlar tarafından yönetildi. ni engellemeye, memleket gezilerini önle- Kıbrıs’ın geleceğinin belirlenmesi lük olayı da 1959 yılında iki toplu- Adada çözüm ve barışa ulaşmak Buna 1946-1950 arasındaki sağa ka- meye kalktı; kafasına taş attırarak linç et- düşünülürken İngiliz Anayasa Ko- isteniyorsa konuya ilişkin olarak mun önderleri tarafından imzala- meye kalkıştı... yışı ve sağ etkisini de eklerseniz, ülke- miseri Lord Radcliffe, adanın yüz- En sonunda Çok Partili Düzen’in, nin 1946-1971 arasındaki 25 yıllık dö- nan Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kuru- yaşamakta olduğumuz dağınıklık- Anayasa’ya karşı olan ilk darbesini “Tah- nemde 20 yıl boyunca sağ politikanın de 20’sinin Türklere yüzde 80’inin tan fazla zaman yitirmeden kurtul- luş antlaşmalarının her iki kesim etkisinde olduğu gerçeğini görürüz. kikat Encümeni” yasasıyla, “Sivil Darbe” de Rumlara verilmesi önerisini ge- tarafından halk oylaması yapılma- mamız ve birlikte uzlaşarak hare- tiriyordu. Bu öneriyle Türklere Beş ket etmemiz gerekir. dan kabule zorlanmasıdır. Kısa sü- 337. sayımız çıktı. Aldınız mı? Türkçeyi korumak ulusal benliği sürdürmektir nun sonucu olarak yazar “Türk, ğini ve özgüvenini geri kazanma- BORAN YILDIRIM Türkçe konuşandır” diyerek Türk- sı ve uygar uluslar arasında ken- ODTÜ KIMYA MÜHENDISLIĞI BÖLÜMÜ lük olgusunu dilbilimsel olarak di kimliğiyle yer alması istenmiş- tanımlamıştır. Ne var ki Türkle- tir. Bunların bize gösterdiği şudur: ürkçe, kökü 9000 yıla daya rin kitleler halinde İslama geçi- Bir ulusun dili, onun benliğini ve Tnan, dünyadaki sayılı dillerden şiyle ve Ortadoğu-İran bölgelerin- kimliğini oluşturan birincil unsur- biridir. Ayrıca sondan eklemeli bir de egemen olmalarıyla birlikte dur ve korunması, bir ulusal var dildir; bu da kolayca sözcük türe- Farsçadan ve Arapçadan Türkçe- olma meselesidir. tebilmenin ve sözcüklerin kökeni- ye yazın, din ve medrese yoluyla Sonuç olarak Türkçe, sahip ol- ne inebilmenin yolunu açar. Ünlü sözcük ve dil bilgisi kuralları ge- duğu özellikler bakımından güç- dilbilimci Max Müller, “Türkçe ka- çişi hızlanmış, saraylarda Farsça lü bir dildir ve onu korumak, ulu- dar kolay, rahat anlaşılan ve zevk ve Osmanlıca egemen dil olmuş- sal benliği var etmenin ve sürdür- verici pek az dil vardır” ve “Türkçe tur. Türkçe ise aşağılanmış ve menin biricik yoludur. Atatürk, grameri öğrenmek büyük bahtiyar- Türk kültürünü sürdüren, Türk- yüzyıllar süren aşağılanmayı dil lıktır” ifadeleriyle bu durumu des- çe konuşan halk yüzyıllar boyun- ve harf devrimleriyle ortadan kal- teklemiş; Türkçenin yaratılışında ca baskıya, zorbalığa, katliamla- dırmış, halka benliğini geri ka- “insan zekâsının olağanüstü üstün ra maruz kalmış; kimliğini kay- zandırmıştır. Bu nedenlerden ötü- kudreti”nin rol oynadığını belirt- betmiştir. En sonunda ise ortaya rü yapılması gereken Türkçeyi miştir. Ayrıca Türkçede Orta As- Aydemir’in (2019) aktardığı gi- savunmak, devrimlere sahip çık- ya’daki cinsiyet eşitliğini yansıtır bi, “Biz Türk değil miyiz” soru- mak, gericiliğe ve karanlığa fırsat biçimde cinsiyet ekleri bulunmaz. suna korkuyla “Estağfurullah!” tanımamaktır. Diğer yandan Türkçenin yalınlığı diye yanıt veren bir insan yığını ve duruluğu, ona ifade yönünden ortaya çıkmıştır. güç ve açıklık verir; onun duygu ve Kaynakça hamaset değil, akıl ve mantık di- Dil kimliktir Arsel, İ. (2019). Arap Milliyetçiliği ve li olabilmesinin önünü açar. Bütün Türkler. Kaynak Yayınları. Atatürk’ün harf ve dil devrimle- Aydemir, Ş. S. (2019). Suyu Arayan bunlar gösteriyor ki Türkçe, başlı ri, yüzyıllar boyu sürmüş bu aşa- Adam. Remzi Kitabevi. başına köklü ve güçlü bir dildir. ğılanmanın son bulması yolunda ? Nazal aşılar pandeminin seyrini ? Sabri Ülker Bilim Ödülü'nün bu Bakırcı, Ç. M. (2021, 12 Aralık). Türkçe- ilerici bir adım olmuştur. Türk di- nin Kökeni. Birgün. (https://www.birgun. değiştirecek! yılki sahibi Nilay yapıcı ‘Türk, Türkçe konuşandır’ liyle uyumsuz olan Arap abece- net/haber/turkcenin-kokeni-369016) Türkçeyi, kimlik ve varlık açı- si değiştirilmiş, yerine, Türkçeyle Findley, C. V. (2019). Dünya Tarihinde ? Hormon tedavisi Down ? Yaşlanma karşıtı etkiye sahip sından da ele almak gerekir. uyumlu Türk abecesi getirilmiştir. Türkler. Alfa Tarih. Roux’nun (2020) belirttiği üzere, Lewis, G. (2019). Trajik Başarı: Türk Dil sendromlu kişilerin bilişsel yetisini besin öğesi Bunun yanında dil, Arapça-Farsça Reformu. Çeviribilim Yayınları. Türkler, yüzyıllar boyunca bulun- sözcüklerden ayıklanarak halkın güçlendirecek Özel, S., & Turan, Ş. (2021). Türkçenin dukları çeşitli coğrafyalardaki çe- rahatlıkla anlayabileceği duruma ? “Süper tanıyıcılar” yüzleri nasıl ve Dil Devriminin Öyküsü. Dil Derneği Ya- şitli halklarla karışmış, onlara dil- getirilmiş ve birçok yeni sözcük yınları. ? Mars'ta ilk kez oksijen elde edildi hatırlıyor. lerini benimsetmişlerdir ve bütün de türetilmiştir. Bütün bu devrim- Roux, J. P. (2020). Türklerin Tarihi bu insanları belirli bir fenotipte ta- ci hamlelerle Türklerin, yüzyıllar Pasifik’ten Akdeniz’e 2000 yıl. Dergah Günlük bilim portalımız ve abonelik: www.herkesebilimteknoloji.com’da Tel: 0216 449 99 42 nımlamak olanaksız olmuştur. Bu- sonunda kaybettiği ulusal benli- Yayınları. İkisi de ilkokul beşinci sınıf Mücadele dolu doksan yılı geride Türk Devrimi’nin en önemli atılımı, öğrencisi, farklı kültürlere sahipler bırakan Prof. Dr. Coşkun Özdemir, hiç kuşkusuz, tüm yurttaşlarına ancak zamanla bu iki çocuk bu kitapta kendi hayatının sağladığı çağdaş, laik, nitelikli, arasında sıcak bir dostluk muhakemesini yapıyor. Yaşamının bilimsel ve ücretsiz eğitimdir. kuruluyor. Yeter'in yazdıkları her anına sinen aktif siyasi kimliği Henüz Kurtuluş Savaşı sürerken zaman zaman Özgür'ü üzüyor, ve kişiliği onu ilgi çekici tartışma- toplanan Eğitim Kongresi, tüm birtakım sorular uyandırıyor onun ların da merkezine koyuyor. dünyaya Türkiye Cumhuriyeti’nin kafasında. "Eski Türkiye" ile "Yeni Türkiye" temelinin bilim ve eğitim Bunları annesine, babasına Ktap okuduğunuzu blyoruz. arasındaki uçurumun hüznü, olacağını ilan etmiştir. Ne yazık ki yöneltiyor, çoğu kez açık seçik özlemi, şaşkınlığı ve öfkesi bu bu anlayış, karşıdevrim süreciyle yanıt alamıyor. Yeter ise Özgür'ün kitapta. Tabii her şeye rağmen bir birlikte aşındırılmış, kazanımlar yazdıklarına şaşırıyor, onları Cumhuriyetçinin asla vazgeçme- birer birer yok edilmiştir. kendince yorumluyor. Onun da yen tavrı da... kafasında sorular çiçekleniyor. 16x24 -324 sayfa- İnceleme-Derleme 13,5x20,5- Roman- 96 sayfa 13,5x21-239 sayfa-Anı TÜRKİYE’NİN HAFTALIK BİLİM, TEKNOLOJİ, KÜLTÜR VE ELEŞTİREL DÜŞÜNCE DERGİSİ 15 Eylül 2022 SAYI 337 FİYATI 10 TL SÖZ MARTILARDA: “Öfkelyz... Neden m?” Çin ve ABD: Savaşın ayak sesleri mi? Optikte teori ve pratiği harmanlayan BAYRAM ALİ EŞİYOK usta isim: Carl Zeiss BATUHAN SARICAN YOGA: Kilo vermemize yardımcı Besin yoğunluğu en yüksek olabilir mi? RİTA URGAN sebzeler hangileri? MURAT ALTAŞ Gezegen büyüklüğündeki güneş lekesi Çiğneyerek zayıflanır mı? 2 günde 10 kat büyüdü