Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 26 AĞUSTOS 2022 CUMA 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER melerle birlikte ka- muoyunu ve parti- leri de etkilemeye Yüz yıl önce Türk ordusu başlamıştı. Bunlara ek olarak, Sosyalist Parti ola- duğunu, 57. Tümen Komuta- CUMHUR UTKU Büyük Taarruz, Kurtuluş Savaşımızın en önemli rak kurulan Türkiye nı Albay Reşat Bey’in neden Emekli P. KD. ALB. aşamasıdır. Türk ulusunun tarihte verdiği bu İşçi Partisi’nin var- ikinci kez telefona çıkama- CHP, hem lığı da CHP’yi etki- son savaşta kurulmak ve kurtulmak birbirini üyük Taarruz günleri- dığını, Gazi Mustafa Kemal leyince, Genel Başkan İs- tamamlayan kavramlardır. nin özetiyle bellekle- Atatürk Meclis’te anlatmıştır. met İnönü ve Genel Sek- Atatürkçü Brimizi tazelemenin za- Bu tepede bulunan ama Re- reter Bülent Ecevit, CHP manıdır. Türk ordusunun iş- şat Bey’in olmadığı şehitlik için “Ortanın Solunda” ta- hem de sosyal nımını yaptılar. galden önce nasıl dağıtılıp mutlaka görülmelidir. Böylece “Sos- terhis edildiği, işgal günle- Yine aynı gün Sinanpaşa il- yal Demokrat İdeolo- demokrat bir rinde nasıl yerle yeksan ol- çesinin Yıldırım köyü tren is- ji” Atatürk’ün partisi duğu sonra da nasıl topar- tasyonu yanındaki parkta ya- CHP’ye, İsmet İnönü’nün partidir 13-2 landığı, işgali ve isyanla- tan 2. Tümen 2. Alay’dan 23 Genel Başkanlığı sırasın- rı nasıl söküp attığı gelecek yaşındaki Teğmen Yıldırım da eklemlendi. iderler, CHP’de Ata- kuşaklara doğru bir şekilde Kemal ile beş subayın anıt HHH türkçülükle Sosyal aktarılmalıdır. mezarları görülmeli, öyküleri “LDemokrasiyi Nasıl 12 Mart 1971 Muhtırası Önce kurtulduk mu yoksa dinlenmelidir. Birleştirdiler?” Türkiye’nin siyasal yaşamın- önce kurulduk mu? Elbette 30 Ağustos 1922 günü HHH da yeni bir virajı belirledi: önce 23 Nisan 1920’de ulu- Dumlupınar’daki Başkomu- Atatürk’ün partisi CHP, Muhtıra’yı kazasız belasız sal Meclis kurulmuş, son- tanlık Meydan Muharebesi onun liderliğinde Cumhuri- atlatmak için askerlere des- yeti kurmuş ve 15 yıl boyun- ra Türk ordusunun kadro ve öncesindeki bunlara benzer tek veren İsmet İnönü ile ca da toplumda 6 Ok’un ya- kuruluşu tamamlanmış, da- gerçek öyküler öğrenilmeden Muhtıra’nın kendisine, daha ni Atatürkçülüğün uygulayı- ha sonra 26 Ağustos 1922 Kordon’daki Türk bayrağı, İz- doğrusu kendisinin sola açıl- cısı olmuştu. günü şafakla Büyük Taar- mir yangını anlaşılamaz. masına karşı verildiğini id- Atatürk’ün ölümünden son- dia eden Bülent Ecevit’in ara- ruz başlamış ve 9 Eylül’de ra, İstiklal Savaşı’nın muzaffer sı açıldı. Mazlum uluslara örnek İzmir’le birlikte yurdun ta- mak ve kurtulmak birbirini mutlaka görülmelidir. komutanı, Lozan Kahramanı Sonunda, dünyadaki ve Tür- Mustafa Kemal Atatürk, mamı kurtulmuştur. tamamlayan kavramlardır. 25 Ağustos günü taarruz İsmet İnönü CHP’yi, devrimci- kiye’deki değişme ve gelişme- Ulus olarak işimiz 11 ulusal Meclis’ten öyle kolay- başlama saatinde, Afyonka- lerin Tek Adam iktidarını, mu- ler, “Ortanın Solu” hareketinin En önemli aşama ca başkomutanlık yetkisini halefete, tarihte eşi görülmedik Eylül’de Mudanya’da bit- rahisar kentinin kuzeydoğu- lideri Ecevit’i, CHP’nin genel barışçı bir biçimde devretmek memiş, 24 Temmuz 1923’te Büyük Taarruz, Kurtuluş almamıştır. Düşmanın sayı- sundaki başkomutanlık ko- başkanlığına taşıdı. için kullandı. ca, silahça ve moralce üstün Lozan’da devam etmiş, 29 Savaşımızın en önemli aşa- muta yeri olan Kocatepe ziya- Atatürk’ün partisi CHP, Fakat İsmet Paşa sayesin- Ekim 1923 günü Cumhuriyet masıdır. Büyük Taarruz ne- olduğu bu savaşı biz öyle ko- Ecevit’in liderliğinde, bütü- ret edilmelidir. de iktidar olan Demokrat Parti, nüyle Atatürkçülük ve Sosyal layca kazanmadık. Kurtuluş ilan edilmiş ve Türkiye Cum- denleri ve sonuçlarıyla en 26 Ağustos 1922 gecesi 5. Demokratik Rejimi geliştirmek Demokrasi bütünleşmesine huriyeti kuruluşunu tamam- verimli şekilde arazide görü- Savaşı’nın hazırlıkları, uygu- Süvari Kolordusu’nun Ballı- yerine, kendi diktatörlüğünü sahne oldu. laması ve sonuçları, bütün layarak bağnazlıktan, gerici- lerek öğrenilir. kaya bölgesinden Yunan hat- kurdu; Tahkikat Encümeni ya- Celal Bayar ile Süleyman likten ve küresel sermayeci, 24 Ağustos 1922 günü Bü- mazlum uluslara boşuna ör- larının gerisine sessizce sız- sasıyla Çok Partili Düzen’in Demirel’in aralarının açılma- nek olmamıştır. ilk darbesini gerçekleştirdi ve yayılmacı güçlerin emellerin- yük Taarruz’un son hazırlık- dığı ilerleme yollarından yü- sı sonunda, CHP 1973 seçim- Anayasa’yı rafa kaldırdı. den kurtuluş yeniden başla- larının yapıldığı Şuhut kasa- Türk ordusunun kuruluşu- rünmelidir. lerinde birinci parti olunca, bu Ordu içindeki genç su- nun, Türk ulusunun kurtuluşu- mıştır. Türk ulusunun tarihte basına kaydırılan Akşehir’de- “bütünleşme” Ecevit’in başba- 27 Ağustos günü 1591 ra- baylar 27 Mayıs 1960’ta, verdiği bu son savaşta kurul- ki başkumandanlık karargâhı nun yüzüncü yılı kutlu olsun. kanlığında iktidar oldu. kımlı Çiğiltepe’de neler ol- Menderes’in sivil darbesine Bu iktidar, Atatürkçülük ile karşı bir askeri darbe yaptılar Sosyal Demokrasi bütünleş- ve iktidarların bir daha otoriter mesine bir Kıbrıs zaferi ge- rejim kurmalarını engelleyecek tirdi. nitelikte bir Anayasa’yı yürürlü- Böylece Atatürkçülük ile ğe koydular. Sosyal Demokrasi arasında- Acele kamulaştırma uygulamaları 1961 Anayasası sadece De- ki bütünleşme güçlendi. mokratik Rejim’i güvenceye al- Ama aynı iktidar, CHP’nin makla kalmadı, Atatürk’ün kur- dinci çizgide siyaset yapan Yasayla getirilen sınırlamalar ve bu daştırılabilmeleri ancak kamu SUNA TÜRKOĞLU duğu ve geliştirdiği Türkiye MSP ile ittifak etmesinden do- yararı ile olabilir. Ancak hem Cumhuriyeti’ni, çağdaş dünya- sınırlamaların uygulamaları, yasama ve yürütme EMEKLİ DANIŞTAY ÜYESİ. layı bütünleşmenin “Atatürkçü” daki siyasal, ekonomik ve top- yasama organı sınırlamayı ya- kanadını rahatsız etti. organları tarafından demokratik toplum lumsal gelişmelere koşut ola- erkes, anayasada temel sayla yaparken anayasanın Böylece Atatürkçülük ile düzeninin gereklerine ve ölçülülük ilkesine rak “Demokratik, Laik ve Sos- Hhaklar arasında yer alan 13. maddesinde belirtildiği gi- Sosyal Demokratlık arasın- yal Hukuk Devleti” sıfatlarıyla aykırı yapılamaz. daki ilk sürtüşme de meyda- ve kişi hakkı olarak belirle- bi hakkın özüne dokunmaksı- tanımladı. na geldi. nen mülkiyet hakkına sahip zın ve anayasanın bu hakkı dü- Böylece “Sosyal Demok- Nitekim bir süre sonra, olup bu hak ancak kamu yara- zenlediği maddesinde belirtilen rat İdeoloji”, Anayasa’da di- Erbakan’dan şikâyet eden rı amacıyla ve kanunla sınırla- nedenlere bağlı kalmak hem de le getirilen “Sosyal Devlet” Ecevit Başbakanlığı bırakıp kavramı aracılığı ile ülkedeki nabilir (anayasa, m. 35). Yine idare kamulaştırma yetkisini gitti. siyaset sahnesine girdi. anayasaya göre devlet ve ka- kullanırken anayasanın ve il- Bu gidiş, birbirine düşman “Sosyal Devlet” kavramı ile mu tüzel kişileri, kamu yararı- gili yasanın sözüne ve ruhuna olan üç sağcı parti arasında kastedilen üç ilke vardı: nın gerektirdiği hallerde, ger- uygun davranmak zorundadır. kurulması çok zor olan bir ko- 1) Ana karnından başlayan çek karşılıklarını peşin öde- Kamu yararının gerektirdi- alisyonu gerçekleştirdi ve Mil- ve bütün bir ömür boyu devam mek şartıyla kamulaştırma ya- ği hallerde gerçek ve özel hu- liyetçi Cephe Hükümetlerini edecek olan “fırsat eşitliği”... Türkiye’nin başına getirdi. pabilirler (anayasa, m. 46). kuk tüzel kişilerinin mülkiye- 2) Herkesin milli gelirden, Ama siyasetin diyalek- Her iki maddenin de buluş- tinde bulunan taşınmaz mal- katkısı oranında pay alacağı tiği 1977’de de devam et- “sosyal adalet”... tukları nokta “kamu yararı”dır. ların, devlet ve kamu tüzel ki- ti ve Ecevit 1977 seçimleri- 3) Herkesin sağlık, eğitim ve Anayasanın koruduğu bir te- şilerince kamulaştırılmasın- ne “Atatürkçü ve Sosyal De- emeklilik hizmetlerinden ömür mel hak olan “mülkiyet hak- da uyulması gereken esas ve mokrat Yeni CHP” ile girdi. olağandışı bir kamulaştırma Acele kamulaştırma kararla- boyu yararlanacağı bir “Sosyal kı” ile yine anayasada yer usuller 2942 sayılı Kamulaş- Not: Bugün 15:30’da olan “acele kamulaştırma”yı rına karşı mülkiyet hakkı sa- Güvenlik”. alan bir devlet yetkisi olan tırma Kanunu’nda düzenlen- Bakırköy’de, Belediyenin dü- HHH yalnızca bir maddesinde (m. hipleri tarafından idari yar- “kamulaştırma”nın anayasa- miştir. Kamulaştırma Kanunu zenlediği Zafer Haftası etkin- 1961 Anayasası ile gı yerlerinde açılacak davalar- 27) düzenlemiştir. ya uygun olarak kullanılmaları olağan kamulaştırmayı ayrın- likleri başlıyor. Türkiye’nin siyasal hayatına da, kamulaştırmada kamu ya- Benim de “Atatürk veya bir başka anlatımla bağ- tılı bir biçimde düzenlerken giren “Sosyal Demokrat ide- Olağanüstü durumlar rarı bulunup bulunmadığına, Devrimi’nin Tarihsel Önemi” oloji”, bu Anayasa’nın yarat- 2942 sayılı yasanın 27. kamulaştırmanın plan, prog- başlıklı konuşmam ve kitap tığı özgürlük ortamı içinde, ram ve projesine uygun olup maddesine göre acele kamu- imzam var. dünyadaki gelişme ve değiş- olmadığına veya acelelik ka- laştırma, ancak 3634 sayı- rarının nedeni itibarıyla yasa- lı Milli Müdafaa Mükellefiye- ya uygun olup olmadığı ve ko- ti Kanunu’nun uygulanma- nusu itibarıyla demokratik top- sında yurt savunması ihtiya- lum düzeninin gereklerine uy- cına veya aceleliğine Bakan- gunluğu tespit edilip, ölçülü- lar Kurulu’nca karar alınacak lük kriterinin gerçekleşip ger- hallerde veya özel yasalar- çekleşmediğine karar verilin- la öngörülen olağanüstü du- ceye kadar taşınmaza çoktan rumlarda gerekli olan taşın- el konulmuş olduğundan tela- maz malların kamulaştırılma- fisi mümkün olmayan durum- sında başvurulabilecek bir ka- lar ortaya çıkabilmektedir. mulaştırma yoludur. Bu ola- ğandışı kamulaştırma uygu- Hakların korunması lamasında kıymet takdiri dı- Son dönemde çok fazla acele şındaki işlemler sonradan ta- kamulaştırma kararları alın- mamlanmak üzere ilgili idare- makta ve bu uygulama idare nin istemi ile mahkemece ye- tarafından adeta olağan kamu- di gün içinde o taşınmaz ma- laştırma uygulaması gibi algı- lın yasanın 10. maddesi esas- lanmakta olduğundan anaya- ları dairesinde ve 15. maddesi sa ile korunan mülkiyet hak- uyarınca seçilecek bilirkişiler- kının özünü zedeler bir hal al- ce tespit edilecek değeri, ida- mıştır. Acele kamulaştırma re tarafından mal sahibi adına uygulamalarının bir an önce yine 10. maddeye göre yapıla- yasal sınırlarına çekilmesi ve cak davetiye ve ilanda belirti- mülkiyet hakkı sahiplerinin len bankaya yatırılarak taşın- anayasal haklarının korunma- maz mala el konulmaktadır. sı gerekmektedir. Her, ulusun, ülkenin onuru, çıkarları Yasada, anayasanın cebir yolu ile Arap rejimleri değişebilir; sınırlar değiştirilmesi şartı vardır. Ama anayasayı yeniden de çizilebilir, ancak bu dünyada ayaklar altında çiğnenirken, "vatan, değiştirme eylemi siyasal iktidardan petrol gereksinmesi sürdükçe Ortadoğu millet, Sakarya, kan, ırk, bayrak" geliyorsa, başka cebir yolu aramaya siyasetinde petrolün oynadığı rol hiç edebiyatını, yani milliyetçiliği salt kitleleri gerek yoktur. Ceza Yasasının koruduğu, değişmez. Petrol, değişen siyasetlerin uyutmak, kandırmak için kullanıp, aslında Anayasa’nın sadece biçimsel kuralları değişmeyen ve değişmeyecek temel bütün bu değerleri salt kendi siyasal ya değil, siyasal ve ideolojik karakteridir. öğesidir… da bireysel-sınıfsal çıkarları için Ktap okuduğunuzu blyoruz. Bu karakterin değiştirilmesi, anayasayı Petrol ile birlikte değişmeyen siyaset, kullanmak milliyetçilikse, bunun karşıtı ihlal suçudur. Bu değişikliğin devlet gelişmiş sanayi ülkelerinin çağdışı Arap nedir? kuvvetlerini kullanarak yapılması, suç rejimleriyle kurdukları ilişkileridir. Devirler kastının saptanması için ayrıca bir değişir; ancak bu siyaset ve bu ilişkiler hukuksal değere sahiptir. değişme. İnceleme İnceleme İnceleme