Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 25 AĞUSTOS 2022 PERŞEMBE 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER lesi” kavramlarını reddeden, Fran- sız Devrimi’nin Özgürlük, Eşitlik, Kar- deşlik (Fransızca’da, “liberté, égalité, Uğur Mumcu hâlâ fraternité”) (Osmanlıca’da, “hürriyet, müsavat, uhuvvet”) anlayışına daya- lı bir “halkçılık” anlayışı, Osmanlı’dan “kul” olarak devir alınan nüfusu “va- tandaşlığa”, “yurttaşlığa” terfi ettiren CHP, hem ve dayanışmacılığı vurgulayan bir il- genç ve yürekli keydi. Atatürkçü hem de Devletçilik ilkesi, olmayan serma- ye sınıfı yerine yatırım yapmak için EROL ÇEVİKÇE Kitaplarına gömülmüş, gözlüklü, bilim adamı görünümlü, devlet olanaklarının kullanılmasını sosyal demokrat SİYASETÇİ genç bir üniversiteli dikkatimi çekti. Planlamacı olduğumu öngören bir anlayıştı. Hem Serbest Cumhuriyetçi Fırka bir partidir 13-1 duyunca dersi bıraktı ve bana sorular sormaya başladı. Yıllar ğur Mumcu, inançlı bir sos- deneyiminden hem de “Dünya Ekono- sonra bu kez ben arkadaşım Uğur Mumcu’ya “Sakıncalı yalist ve ulusunu seven, in- ustafa Kemal Atatürk, Cum- mik Bunalımı”dan etkilenerek devreye Piyade olmak seni üzdü mü” diye sorduğumda gözlerindeki o huriyet Halk Partisi’ini iki sokulmuştu. Usanlığa karşı bütün yüre- Mamaçla kurmuştu: Özel girişime destek olan bir devlet ği ile bağlı ve sorumlu bir aydın- asil ve sevecen gülümseyişini hiç unutmadım. Birinci amaç, egemenliği Allah adı- yatırımcılığı anlayışına dayalıydı. dı. “Merkezi ekonomik planlama- na kullanan Halife Sultan’ın elinden “Planlı Ekonomi” yaklaşımıyla öngö- nın” ülkesini ve halkını yoksulluk- alarak millete, halka mal etmenin me- rülen ve özel girişimciliği geliştirmeye tan kurtaracağına, hakça bir eko- kanizması olarak kurulan Meclis’le yönelik bu “Karma Ekonomi” mode- nomik ve sosyal kalkınmanın, an- birlikte çalışacak “direnişçi, çağdaş- li Sovyetler Birliği’nden de etkilenerek cak “devlet için zorunlu, özel sek- laşmacı, cumhuriyetçi” bir “fırka” ya- devreye sokulmuştu. tör için özendirici” bir “planlama” ratmaktı. Laiklik ilkesi, tartışmasız, Cumhu- ile başarılacağına inananlardandı. İkinci amaç, Osmanlı’nın mira- riyet Rejimi’nin en temel ilkesiydi: sı olan, eşraf, ayan ve köle köylüler- Çünkü yeni rejim, Padişah’ın dinsel- Düşüncelerinin temeli den oluşan Din-Tarım toplumu yapısı- geleneksel egemenliğine karşı Türkiye Üniversitede, gençliğin düşün- nı çağdaşlaştırmakta kullanılacak bir Büyük Millet Meclisi’nde temsil edilen ce önderlerindendi. Siyasetin, örgüte sahip olmaktı. “Millet Egemenliğine” dayalıydı. olumsuzlukların kaynağı olduğu Bu nedenle, gerçekleşmesi Bu anlamda Hıristiyanlığın Batı’da, kadar ekonomik, sosyal toplum- Batı’da 400-500 yıl alan Endüstri Rönesans ve Reform ile gerçekleştir- sal sorunların da ancak onunla Devrimi’ne Türkiye Cumhuriyeti’ni diği kilisenin egemenliğinden kurtulma hızla taşımak için 6 Ok reçetesi sürecini, Mustafa Kemal Atatürk’ün çözülebileceğinin bilinci içindey- hazırlandı. bütün İslam Dünyası’nı etkileyen bir di. Özündeki devrimci ruh onu, HHH biçimde, Türkiye Cumhuriyet’inde sömürüye ve ezilmişliğe baş kal- “Cumhuriyetçilik” ilkesi ile “Çağ- gerçekleştirdiği söylenebilir. dırmaya adeta azmettirmişti. O açacağını ilk görenlerdendi. ve bilimle, hukukun üstünlüğü- daş Demokrasiler” hedefleniyordu Devrimcilik (İnkılapçılık) ilkesi nedenle bütün gücünü ve aklını, Bağımsızlığa ve sömürüye kar- nü sağlamak” olduğu yargısı, ar- O dönemde hem Padişahlık Atatürk Devrimlerinin (Reformları- doğruya ve gerçeğe adamıştı. şı umutla inandığı toplumsal ilke tık Uğur Mumcu’nun düşüncele- Rejimi’ne karşı olmayı vurguladığı nın) sürekliliğini yansıtır. Bugün artık ABD başta olmak ve amaçlara rağmen o, Sovyet- rinin temeli olmuştu. hem de Fransız Devrimi’nde Demok- Esas olarak 6 Ok’un, “Çağdaş Uy- üzere, gelişmiş ülkelerde bile fo- ler Birliği’nde devlet komünizmi- rasi yerine yaygın olarak kullanıldı- garlık yolunda”, “akıl ve bilime dayalı Gerçek bir aydın yası açığa çıkan sözde demokra- nin hızlı düşüşünü en erken se- ğı için, Cumhuriyet terimi tercih edil- olarak” alınacak önlemlere, yapılacak si adına “popülizmin”, yoksulluk- İşte bu çizgide kimselerin üze- zenlerden biriydi. Dogmalardan mişti. atılımlara açık olduğunu belirler. tan kurtulmak isteyen ülkemizde rine gidemediği gerçekleri bul- gerçeklere ulaşmanın önünde- Milliyetçilik ilkesi, tarım impara- Bu anlamda “İnkılapçılık” ya torluklarındaki dincilik yerine En- da “Devrimcilik” ilkesi, Atatürk de halkın değil, sonunda bir “tek maya ve hiç korkmadan açıkla- ki çetin zorluğu görerek asıl so- düstri Devrimi ile gelişen ulusçuluk Devrimi’ni, günümüzdeki Sosyal adamın” egemen olma yolunu maya kendisini adadı. Bunun, runun, “özgürlük, insan hakları kavramının yansımasıydı. Demokrat ve Sosyalist hareketlere Türkiye’de yaşam pahasına bir Henüz milli kimliği olmayan, “Kim- de açık hale getirmiştir. büyük dava olduğunu herkesten sin” sorusuna, “Elhamdülillah Müslü- HHH önce o gördü. Yine de “Sakıncalı manım” diye yanıt veren Osmanlı te- Tam 12. yazımı bitirirken bilgisaya- Piyade” olmayı göze aldı. baasına, ulus kimliği ve ulusal devlet rım çöktü ve hem son yazdığım yazı- Uğur Mumcu’nun doğumunun bilinci aşılamak için vurgulanmıştı. ya hem de daha önceki yazılarıma eri- 80. yıldönümünde derin bir elem Asla kendi milli kimliğinin öteki mil- şimim olanaksızlaştı. ve kaygıyla görüyoruz ki artık, “la- li kimliklerden üstün olduğu anlayı- Elimdeki tabletlerle gazeteye yetiş- ik demokratik sosyal bir hukuk şına sahip olan Faşist bir milliyetçi- tirmeye çalıştığım 12. yazı, 10. sırada- devleti” olan toplumsal yapımızın lik değildi. ki yazımla birleşti ve bazı tekrarlar or- Uygar dünyanın öteki milletleriyle taya çıktı. kırılma ve dağılma baskısıyla kar- eşitlik isteyen demokratik milliyetçilik “Köşe yazılarında tekrarlar da gerek- şı karşıya gelişi, onun yorum, eleş- kavramına dayalıydı. lidir” ilkesine sığınarak okurlarımın bil- tiri ve uyarılarının doğruluğunu ve “Halkçılık” ilkesi 10. Yıl marşında- gisine sunuyorum. gerçek bir aydın ve düşünür olarak ki “imtiyazsız sınıfsız kaynaşmış bir Yarın “Liderler, CHP’de Atatürk- haklılığını ortaya koydu. kitleyiz” sözüyle simgelenir. çülükle Sosyal Demokrasiyi Nasıl Sevgiyle, özlemle anıyoruz ve “Sınıflı” toplum ve “sınıf mücade- Birleştirdiler?” arıyoruz. Cumhurbaşkanlığı seçimi ve CHP CEZMİ DOĞANER Millet İttifakını oluşturan partilerin genel AVRUPA SOSYAL DEMOKRAT HAREKETİ BAŞKANI başkanları cumhurbaşkanı adayı olmamalıdır. Millet İttifakı bileşenlerinin üzerinde anlaştıkları arih önünde yurdumuza karşı so- konu, cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminden Trumluyuz. Doğru siyasetin oluş- turulmasına katkı vermeliyiz. Mü- güçlendirilmiş parlamenter sisteme dönüştür. cadele edenler her zaman kazana- konu, cumhurbaşkanlığı önemlidir. Parlamenter sis- maz ama kazananlar her zaman mü- hükümet sisteminden güç- teme geçerek yasama, yürüt- cadele etmiştir. Bu yönüyle de CHP lendirilmiş parlamenter sis- me ve yargıyla ilgili düzenle- kilit taşıdır. Çünkü varlık nedeni, teme dönüştür. meler için anayasa değişikli- Türkiye’yi geliştirmek, çağdaş uy- Güçlendirilmiş parlamen- ği gereklidir. Bunu sağlama- garlık düzeyine çıkarmaktır. Bu dü- ter sistemde cumhurbaşkan- dan salt cumhurbaşkanlığı şüncenin toplumumuzda çoğunluk lığı, sembolik temsili bir ma- seçimini kazanmak, yetme- oyu vardır. kamdır. Başbakanlık ku- yecektir. Muhalefetin, ana- Sorunları çözmek için gereken rumu icra organı olacak, yasa değişikliğini referandu- umut: fikirdir, ilkelerdir, program- TBMM’nin etkinliği artacak- ma gerek kalmadan yapabil- dır. Sosyal demokratlar, ülkemizin tır. Bunu savunan genel baş- mesi için en az 400 milletve- sorunlarını çözebilecek birikime, de- kanların etkili ve yetkili baş- kili çıkarması, referanduma neyime, potansiyele sahiptir. Ek- bakanlık yerine, simgesel ko- götürebilmek için en az 360 sik olan politik önderlik ve umutla- numdaki cumhurbaşkanlığı- milletvekili çıkarması gerek- rın eyleme geçirilmesidir. Bu neden- na talip olmaları akla uygun mektedir. le CHP, öncelikle Türkiye’yi AKP ik- değildir. Parlamenter siste- Önümüzdeki seçim, her- tidarından kurtaracak çağdaş sosyal me dönüş konusunda sami- hangi bir seçim değildir, ka- demokrat parti örgütlenmesini ger- miyetlerinin sorgulanması der seçimidir. Seçime kazan- çekleştirmelidir. sonucunu doğurur. ma şansı en yüksek aday- la gidilmelidir. Altı kişinin Zihinsel değişim Kader seçimi kararı ve isteğine göre de- Türkiye’de partiler antidemokra- Sadece cumhurbaşkanlığı ğil, güvenilir kamuoyu araş- tiktir. Parti içi demokrasiyi uygula- seçimine odaklanmak yan- tırmalarının sonucu dikka- mazlar. Parti başkanları demokra- lıştır. Meclis seçimi ve Mec- te alınarak millettin isteğine siden uzaktır. Parti genel başkanla- lis’teki güç dağılımı da çok göre aday saptanmalıdır. rı her gün demokrasiden söz ederler ama yönettikleri partide demokrasi- den söz etmek olanaksızdır. Ekmeleddin İhsanoğlu’nun aday gösterilmesinden ders alınmamış gibi hareket edilemez. Çünkü halk, güven duymadığı adaya oy vermez. Demokrasiye inanmayan, halka gü- ven vermeyen, kural ve tüzüklere saygı duymayan, her gün farklı gö- rüş ve düşünceleri yansıtan, ilkesiz ve programsız bir adayla seçim ka- zanılamaz. Kim aday olmak istiyorsa, önce an- ket yaparak toplumun, parti üye- lerinin, hatta muhalif seçmenle- rin eğilimlerini, isteklerini anlama- ya, değerlendirmeye çalışmalıdır. Türkiye’nin sorunları tek kişinin de- ğişmesiyle çözülecek sorunlar değil- dir. Kurumsal, sistemsel ve zihinsel bir değişim gereklidir. Millet İttifakını oluşturan partile- rin genel başkanları cumhurbaşka- nı adayı olmamalıdır. Millet İttifakı bileşenlerinin üzerinde anlaştıkları