Katalog

16 AĞUSTOS 2022 SALI KÜLTÜR 13 Yazara yapılan saldırı, kültüre, sanat ve bilime yapılmıştır Rüşdi iyileşiyor Uğur Mumcu 80 yaşında Ocak 1993’te arabasına konu- lan bombanın patlaması so- 24 nucunda Ankara’daki evinin önünde yaşamını yitiren Cumhuriyet ya- ya ifade özgürlüğü? zarı, hukukçu, araştırmacı Uğur Mumcu 22 Ağustos 1942’de doğmuştu. Yaşa- saydı bu ay 80. yaşını kutluyor olacak- tı. Uğradığı suikastın failleri bulunamadı. Öldüğünde 51 yaşındaydı. Ülkemizin ye- Aklıyla bilimin yolunda ilerleyen, sanatsız nefes alamayan, kültürün insanın var tiştirdiği en zeki, en yürekli, en çalışkan oluşunun temel noktası olduğu inancını savunan kesimlerde sarsıcı ve korkutucu bir insanlardandı. Kısa sayılabilecek yaşa- özelliği olan bu yobaz saldırı Salman Rüşdi özelinde tüm insanlığı tehdit etmektedir. mına 40 kitap iki de oyun sığdırmıştı. Bu kitapların çoğu Türk siyaset tarihinin Salman Rüşdi yakın döneminin gizli kalmış/bırakılmış noktalarını aydınlatan araştırma belgeleri int asıllı İngiliz yazar Salman olarak büyük önem taşımaktadır. Rüşdi, 1988 yılında yayım- Mumcu, 12 Mart’tan 12 Eylül’e doğ- Hlanan “Şeytan Ayetleri” kita- ru yol alındığı sancılı toplumsal dönem- de, Ankara’da sinema salonlarında ya- bı nedeniyle “İslama saldırılıyor” ge- Saldırılar korkutmamalı pılan -ve izleyicilerin o salonları tıka ba- rekçesiyle gericilerin büyük tepki- sa doldurduğu- siyasal içerikli açıkotu- siyle karşılaşmış, dönemin İran li- ünya tarihi boyunca toplum- tüm insanlığı tehdit etmektedir. leşen dini eğilimlerin ve kendileri rumların parlak konuşmacısı olarak da deri Ayetullah Humeyni hakkın- “Dlara aydınlık bir amaç uğruna gibi düşünmeyenlerin dünyada ya- ün yapmıştı. Hiçbir sözün altında kal- da ölüm fetvası vermişti. Yerine ge- Geleneği anlatıyor... maz, incelikli “gülmece” duyarlığıyla iz- hizmet eden, bu uğur- şam hakkı olmadığını savunanların çen Hamaney de bu fetvanın değiş- leyenleri hem güldürür hem düşündü- KONUK da yapıtlar üreten in- Salman Rüşdi; kurgu, biçem ve bizlere her an yapabilecekleri olası rürdü. Gülmece kotarma yetkinliği yaşa- tirilemez olduğunu açıklamıştı. Sal- YAZAR içerik özellikleriyle dünya edebi- sanlara saldırılar ol- saldırıları kanıtlar niteliktedir. Ayrı- mın oyunsuluğunun bilincine ve tadına man Rüşdi, aradan geçen uzun yıl- DENİZ BURAK muştur. Bu aydınlar yatının önde gelen yazarlarından- ca Şeytan Ayetleri’nin de çok uzun varabilen insanlarda gelişir, incelir, ki- lardan sonra tehditlerin geçtiğini dü- BAYRAK dır. Hint asıllı yazar yoğrulduğu ge- ya hukuksuz bir şekil- bir süre daha Türkçe okuyamayaca- şinin zekâ ve düşünsel olgunluk düze- şünerek korumasız dolaşıyordu. de yargılanmış, öteki- leneğin mayasını -inançları, şehirle- ğımızın da göstergesidir. Rüşdi’nin yinin aynası olur. Uğur Mumcu’nun ay- New York’ta düzenlenen toplantıya ri, insanları- bolca kattığı yapıtların- dın kişi olarak ulaşmış olduğu yüksek leştirilmiş, yalnızlaştırılmış ya da on beş kez bıçaklanması, bir gözü- da yalnız gelmiş, konuşmasını ya- aşamayı yansıtan, onu kafamızdaki ve hınç dolu saldırılarla öldürülmüş- da sanatın gerektirdiği özgür bakış nü kaybetme riski olması, karaciğe- yüreğimizdeki ayrıcalıklı konumuna ge- parken siyah giyimli, maskeli biri açısıyla okurunu kucaklar. Büyülü tür. Ülkemiz tarihi de böyle yürek rinden aldığı ağır hasar tüm dünya- tiren özelliklerinden biri de budur. tarafından boynundan bıçaklanarak sızlatan cinayetlerle doludur. Bu gerçekçiliği ve diğer post-modern yı endişelendirmeli. İran gazeteleri- yere düşmüş, saldırgan müdahale anlatı tekniklerini başarılı bir düz- noktada son saldırı dünyaca ünlü nin yazar hakkında attığı manşetler, ‘Sakıncalı Piyade’ 12 edilene kadar yazarı 15 kez çeşitli yazar Salman Rüşdi’ye New York’ta lemde uygular. Şeytan Ayetleri ro- saldırganın yüceltildiği mesajlar he- Mart ile hesaplaşan ilk yerlerinden bıçaklamıştı. Hastane- manından ötürü İran’da çıkarılan gerçekleştirilendir. pimizi korkutmalı. Ama bu korku ve ye kaldırılan Rüşdi’nin hayati teh- oyunumuzdur Aklıyla bilimin yolunda iler- ölüm fetvası sadece kendisine yö- endişe yürünen aydınlık yoldan hiç- likesini atlattığı belirtiliyor. Saldı- Uğur Mumcu, toplumsal yaşamımızda nelik bir karar olmadı; yıllardır ya- leyen, sanatsız nefes alamayan, birimizi geri döndürmemeli. Tüm in- etkin, yürekli, özverili bir başoyuncuydu. rı, dünyada tepki yaratırken İran’da kültürün insanın var oluşunun yıncı ve çevirmenlerinin suikastla- sanlık bu uğurda koşar adım ilerle- Sahnelerimize armağan ettiği “Sakıncalı ise sevinçle karşılandı! İran med- ra uğradığı bir sürecin son halkası temel noktası olduğu inancını sa- diği sürece karanlığın son bulduğu, Piyade” ve “Sakıncasız” oyunlarıyla tiyat- yası “Rüşdi, ilahi intikama uğradı!” vunan kesimlerde sarsıcı ve kor- kendisine yapılan saldırı oldu. kitapların, edebiyatın, sanatın son- ro tarihimizde de iz bıraktı. manşetleri atarken “Sıra Trump’ta” Aldığı tehditleri sıkça dile getiren kutucu bir özelliği olan bu yo- suzluğa ışık olduğu bir dünya hayal “Sakıncalı Piyade” 12 Mart askeri dar- yazıldı. Yakalanan saldırgan ise besiyle hesaplaşan ilk oyunumuzdur. baz saldırı Salman Rüşdi özelinde Rüşdi’ye yapılan bu saldırı, politik- olmaktan çıkar, gerçeğimiz olur.” suçsuz olduğunu savundu! 1977-78 tiyatro döneminde Ankara Sa- nat Tiyatrosu tarafından, Rutkay Aziz’in sahne düzeniyle sunuldu ve 700 kez oy- Türkiye’de basılamadı nandı. Bu çalışmanın sahne üstünde- Aziz Nesin de kitabı Türkiye’de ki başarısı, “gerçekten yaşanmış olmasa TAHRAN YÖNETİMİ: SALDIRGANLA İLGİMİZ YOK basma girişiminde bulunmuş ama inanılması olanaksız gerçekler”in, tiyat- tehditler üzerine vazgeçmişti. Do- ronun “oyunsu” gerçekliğiyle buluşma- ran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Na- (Rüşdi’ye) saldırıyı düzenleyen kişiy- İslamın kutsallarına hakaret ederek layısıyla Türk okuyucu da kitabı sından kaynaklanır. Mumcu, sıkıyönetim İsır Kenani dün düzenlediği hafta- le ilgili bilgimiz, sadece ABD basının- ve bir buçuk milyar Müslüman ile mahkemesi sanığı, bir asker hükümlü, Türkçe okuyamadı. Sayfamızın ko- lık basın toplantısında konuya de- dan duyduğumuzdan ibarettir; ko- tüm semai din mensuplarının kırmızı yedek subaylık hakkı geri alınmış bir “sa- nuk yazarlarından edebiyatçı Deniz ğinerek İran’ın, yazar Rüşdi’ye sui- nuyla ilgimiz yok” dedi. Kenani ay- çizgilerini aşarak halkın öfkesini üze- kıncalı” olarak 12 Mart dönemi hukuk an- Burak Bayrak, yazarın kitaplarında- kast girişiminde bulunan saldırgan- rıca, “Bu saldırıda Salman Rüşdi ve rine çekmiştir” diye eklemeyi de ih- layışının çarpık mantığını tüm görünüm- ki büyülü dünyayı hatırlatırken ay- la “kategorik olarak” hiçbir bağlantı- destekçileri suçlanmayı ve hatta kı- mal etmedi. leriyle gözlemlemişti. “Sakıncalı Piyade” dınlıkların karartılamayacağı dü- mantıkdışılığın ürkütücü boyutlarıyla gü- sı olmadığını açıkladı. Kenani, “Bizim nanmayı hak ediyor. Salman Rüşdi, l Dış Haberler şüncesini paylaştı. l Kültür Servisi lünç boyutlarının bir hukukçu gözüyle- iç içe sergilendiği sahne olayıdır. Mumcu, oyun boyunca “yargılanan” konumunda olan Sakıncalı Piyade karakterinin serü- Milyonfest Erdemli’de venini izleyerek 12 Mart hukuk anlayışı- ‘Bir Umut’, nı “yargılar”. “Sakıncalı Piyade” farklı ya- 4 günde 20 sanatçı pımlarla birçok kez sahnelenmiştir. Moskova’da ilyon Yapım organi- ikinci gününde Athena, ‘Sakıncasız’ 12 Eylül’den Mzasyonuyla 2017 yı- Selda Bağcan, Sena Şe- sonra ‘dönek’leşen aydın lından bu yana Mersin ner, Evdeki Saat, Deynek- yarışacak Erdemli’de düzen- çiler, üçüncü gü- tipini hedef alır lenen ve on- nünde Kenan 1983-84 döneminde Mehmet larca sanat- Doğulu, Adam- Keskinoğlu’nun sahne düzeni ve bir- mit Köreken’in ikinci uzun lü Rus öykü ve oyun yazarı Anton çıyı binlerce lar, Perdenin DECOLLAGE’DA çok ünlü sanatçının katılımıyla bir özel Ümetrajlı filmi “Bir Umut”, dün- Çehov’un “Martı” adlı oyunundan müziksever- Ardındakiler, yapım olarak sunulan “Sakıncasız” ise ya prömiyerini 44. Moskova Film esinlenerek yazıldı. Bir anne-oğul 12 Mart’tan sonra yaşanan çeşitli po- le buluşturan Dedublüman, ‘YAZ SEÇKISI’ Festivali Ana Yarışma’da yapacak. sevgisizliğinin ve bağlanma bo- litik dönemler içinde, özellikle de 12 Milyonfest Hipersona, Filmin senaryosu Köreken ve Nur- zukluğunun işlendiği filmde Martı Eylül’den sonra eski inançlarına sırt çevi- Erdemli’nin 4’üncü günün- eni sezon hazırlıklarını sürdüren sen Çetin Köreken tarafından ün- oyununun provaları da yer alıyor. rerek günün koşullarına uymayı ve “köşe 5’incisi yapıldı. de ise Sertab YDecollage Art Space, 15 Ağus- Cem Adrian dönme”yi seçen “dönek” aydın tipini he- Erdemli sahilindeki Erener, Dolu Kadehi tos-10 Eylül tarihleri arasında yaz def alır. İlk oyununu “hukukçu” gözlükle- Milyon Beach Erdemli’de Ters Tut, Eypio, Mavi Gri, seçkisiyle ziyaretçilerin karşısına çı- riyle biçimlendiren yazar, ikinci oyunun- dört gün süren festivalin Filozof Kedi sahne aldı. kıyor. Mahir Güven, İbrahim Örs, Ze- Ataşehir’de Akordeon Festivali da “aydın gazeteci” gözlüklerini takmıştır. ilk gününde Pinhani, Cem Müzikseverler deniz, gü- kai Ormancı, Altan Çelem ve Ekrem Oyun boyunca taşlanacak olan Sakınca- ürkiye’de ilk olma özelliğini ta- tafa Saffet Kültür Merkezi, Özgür- Adrian, Madrigal, Se- neş, plaj ve müzik keyfini Kadak’ın çalışmalarının yer alacağı sız tipi, bir gazeteci olarak çizilir. Tşıyan ve bu yıl ikincisi düzenle- lük Parkı ile Amfili Park’ta düzenle- def Sebüktekin, Bigbang, doyasıya yaşadı. seçkide toplam 13 eser bulunuyor. Oyunun en çarpıcı bölümleri, “sakın- necek olan İstanbul Uluslararası necek. Festival, 19 Ağustos Cuma casız” olmaya çalışan köşe yazarının Akordeon Festivali, 19 - 24 Ağus- günü akordeonistlerin buluşmasıy- daktilosu başında, ertesi gün yayımla- tos tarihleri arasında Ataşehir’de la başlayacak sonrasında ise Ata- nacak yazısını oluşturmaya çalıştığı tab- yapılacak. Altı gün sürecek festi- şehir Amfili Park’ta saat 19.00’da lolardır. Mumcu, bu tablolarda,12 Ey- valde; konserlerin yanı sıra, dans düzenlenecek konser ve gösteri lül kafasının Türkçeye de “müdahale” gösterileri, yarışmalar, atölyeler ve programıyla devam edecek. etmesiyle güncelleşen “dil” sorunumu- zu, “dönek aydın” tipini irdeleme yolun- paneller de yer alacak. Ağustos’ta, Mustafa Saffet Kül- da çarpıcı bir dramatik örgeye dönüştü- Festival Ataşehir Belediyesi, tür Merkezi’nde “Ulusal Yarışma” rür. “Sakıncasız” yazar, kafasından dili- Akordeon ve Körüklü Çalgılar Eği- düzenlenecek. Ayrıca Mustafa Saf- ne arı Türkçe sözcükler biçiminde dökü- tim ve Uygulama Çalışmaları Der- fet Kültür Merkezi’nde, akordeon len düşünceleri, patronlarının hoşuna gi- neği (AKORDER), İstanbul Okan çalgısının Türkiye’de ve dünyadaki decek başka düşüncelere dönüştürme- Üniversitesi ve Dünya Akordeon öneminin enine boyuna konuşula- ye çalışırken bildiği ve kullandığı Türkçe- Konfederasyonu ortaklığı ile Mus- cağı bir panel de yapılacak. ye de ihanet etmekte, “sakıncasız” dü- şünce kırıntılarını önemli gösterme yo- lunda Osmanlıca sözcük ve tamlamala- ra sığınmaktadır. Türk tiyatrosunda böy- lesine etkili biçimde gülünçleştirilebilmiş bir başka yazar tipi yoktur. Mumcu, her iki oyununda da bugüne uzanmaktadır. 12 Mart ve 12 Eylül askeri darbelerinin ayrıntıları o dönemlere ait ol- sa da hukuk dışılık, aydın dönekliği, ba- sına sansür, en önemlisi de mantıkdışı- lık, ülkemizde yaşanmış olanlardan hiçbir ders alınmadığını gösterir. İyi ki doğmuşsun, sevgili Uğur Mumcu... Müzik Festivali Fanta Fest 18 Ağustos’ta ezici müzik festivali Fanta Fest, uzun bir Garadan sonra tekrar düzenleniyor. Bu sene Fanta Fest’le birlikte konser turuna Gazapizm ve Edis çıkacak. İlk konser 18 Ağustos’ta Anka- ra AnkaMall’da yapılacak. 10 Eylül’e kadar 10 şehir gezecek festivalin programı şöyle: Sam- sun (21 Ağustos), Kayseri (23 Ağustos), Malat- ya (25 Ağustos), Şanlıurfa (27 Ağustos), Adana (29 Ağustos), Antalya (2 Eylül), İzmir (5 Eylül), Bursa (7 Eylül) ve İstanbul (10 Eylül).