Katalog

12 AĞUSTOS 2022 CUMA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 Kesime giden damızlıklar ve artan yem fiyatları gelecek krizin ayak sesleri oldu Et ve süte zam yolda Beton kafalar... çinde bulunduğumuz dijital çağın pet- TÜİK’in yıllardır sayım yapmadığını söyleyen yetiştiriciler rolü artık çip. Petrol savaşların yerini hayvan sayısındaki düşüşe dikkat çekti ve talep artışıyla 352 bin 457 ton İçip savaşları aldı. Ev aletlerinden, bil- birlikte sektörde yaşanacak krize karşı uyardı. Altı ayda inek sütünden gisayarlara, akıllı telefonlardan, araç içi elde edilen peynir elektronik sistemlere, savunma sanayi- sinden, giyilebilir teknolojilere her alan- SÜLEYMAN ÖZKAN la göre azaldığını açıklamıştı. Tüm da kullanılan bir küçük yarı iletken. Na- Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiri- mıdiğer, yonga. Bu çipleri üreten bir ayvancılıkta alarm zilleri çal- cileri Derneği Yönetim Kurulu Baş- avuç şirket. Talep ise her yerden her ül- mayı sürdürürken yetişti- kanı Sencer Solakoğlu ise durumun keden. Dolayısı ile ciddi bir çip krizi ya- Hrici temsilcileri düşen et ve çok daha vahim olduğunu söyledi. şanıyor. Pandemi ile daha da tetiklendi. süt talebi artınca krizin daha da de- TÜİK’in 2001’den beri sayım yap- Ülkeler baktılar böyle başkalarına ba- rinleşeceğini söylüyor. Dün yaptı- ğımlı olunca olmuyor kendi çip yatırım- madığını söyleyen Solakoğlu, “Kü- ğı açıklamada et ve süt sektörünün larına soyundular. pe sayısına bakıyorlar. İnsanlar ka- Güney Kore 450 milyon dolarlık bir geleceğinin tehdit altında olduğu- çak hayvan kesiyor, sistemden kü- çip tesisi yatırımına girişti geçen yıl. Bu nu söyleyen Türkiye Ziraat Odaları peyi düşmüyor. Dolayısıyla olmayan alanda lider olan Tayvan yerini koru- Birliği Genel Başkanı Şemsi Bayrak- bir hayvan sayısı açıklanıyor. Da- yabilmenin kaygısına düştü; çip üreti- tar, piyasadaki asıl sorunun talepte- mızlıkların kesilmesi hayvan varlığı- cisi TSCM, üç yılda 100 milyar dolarlık ki daralma ortadan kalkınca yaşana- ek yatırım yapacağını açıkladı. Tabii bu nı azaltır, et ithalatı yapılmak zorun- cağına dikkat çekerek “Talebi kar- arada ABD-Çin geriliminin perde arka- da kalınır. Et ve süt üretimi daralır. sındaki nedenlerden birinin de çip krizi şılayacak yeterli ürün bulunamaya- Bugün doğan bir dananın satışı 16- olduğunu belirtelim. Amerikan Temsil- cak, tüketiciler çok yüksek fiyatlar- 17 ay sonra gerçekleşiyor. Üreticiler ciler Meclisi’nde 28 Temmuz’da, mikro- dan süt ve süt ürünleri tüketmek zo- Yüzde 10.6 bu riski almak istemiyor parası var- çip sektörüne 280 milyar dolarlık teşvik runda kalacaktır” dedi. İnek sütünden üretilen sa kur korumalı mevduata yatırıyor. verilmesini öngören yasa tasarısı onay- peynirdeki aylık düşüş landı. Avrupa Birliği de boş durmuyor. Çok fazla çiftlik kapanıyor” dedi. ‘TÜİK sayıları teorik’ Şubat ayında “Avrupa çip yasası” tek- Çiğ sütte ise fiyatın baskılandığını Sektördeki kriz Türkiye İstatis- lifi Avrupa Komisyonu’nda kabul edil- belirten Solakoğlu, “Mayısta alınan di. Hedef 2030’a kadar dünya çip üreti- tik Kurumu verilerine de yansıdı. 7.5 TL’lik çiğ süt fiyatı şu an maliye- minden yüzde 20 pay almak. Kurum’un haziran ayına ilişkin hay- tin altında. ‘Gıda enflasyonu artma- Türkiye ne yapıyor? Bugüne kadar ‘Ayakta kalıp üretmek ve vansal üretim istatistiklerinde bü- sın’ diye üreticinin fiyatına artış ya- koca bir hiç. Haa pardon iki gün önce yükbaş hayvan sayısının geçen yı- Ticaret Bakanı Mehmet Muş bu konu- pılmıyor ama maliyetlerin yükselme- daki niyetlerini beyan etti: “Türkiye bu sine de ses çıkarmıyor. 1 litre süt 8.5 faydalı olmak istiyorum’ işin içine girmek istiyor. Girmemizin ge- TL’ye mal oluyor” diye konuştu. İçme sütü üretimi rektiğini düşünüyorum. Çünkü sürek- li taşıma suyuyla değirmen dönmez” di- HP’nin geçtiğimiz günlerde vanlarımın ama ilçe tarım müdürlüğün- ‘Çiğ süt 10 lira olmalı’ yüzde 6.1 azaldı yerek.. CÖdemiş’te yaptığı çiftçi buluşmasın- den düşmeyi unutmuşum, orada aynı Süt üretimindeki azalmanın dur- Merkezinde yüksek teknolojinin oldu- görünüyor. Ben ayakta kalmak için dire- da geçinemediğini ve hayvanlarını sat- etiştiriciler, daha önce yaptık- ması için çiğ süt fiyatının en az 9.5 ğu bir dünya şekilleniyor. Yüksek tek- mak zorunda kaldığını anlatan, bu ne- nirken ‘tiyatro oynuyor’ dediler. ‘5’li çe- Yları açıklamalarda artan mali- nolojinin dinamosu da bilim. Sade- lira olması gerektiğini söyleyen So- telere dünya para aktarıyorsunuz da be- denle Tarım Bakanlığı tarafından bilgi- yetler nedeniyle damızlık hayvan- ce çipler değil.. Örneğin parçacık hız- lakoğlu, şöyle konuştu: “Bu fiyat ni neden böyle rencide ettiniz? Çare is- leri ifşa edilerek hedef haline getirilen ların kesime gittiğini vurgularken landırıcılar. Parçacık hızlandırıcıları sa- tedim çare, ineklerimi satmamak için hayvan sayısını artırmaz ama dü- Fatma Doğan, önceki gün İzmir İktisat TÜİK’in “Süt ve Süt Ütünleri Üreti- dece araştırma ve keşif için değil, tıp- çare istiyorum, suç mu bu?” l İZMİR şüşü durdurur. 10 TL’ye çıkarsalar Kongresi hazırlıkları kapsamında düzen- mi Haziran 2022” raporunda da bu ta kullanılan izotopların üretilmesinden lenen toplantıda isyanını bir kez daha durumun etkisi görüldü. Rapora gö- belki üretici şevklenir ama yıllardır kanser tedavisine, uçak motorlarından re geçen haziranda, Haziran 2021’e dile getirdi. çok geç verilen zamların sonucun- geliştirilmesinden ilaç yapımına, ye- Yaşananlardan sonra bir ay uyku uyu- kıyasla inek peyniri üretimi yüzde ni enerji malzemeleri üretiminden mik- da üreticiler sektörden çıkıyor ya 10.6, içme sütü üretimi yüzde 4.1, yamadığını söyleyen Doğan, şöyle ko- rop tutmayan tekstile kadar günlük ya- da yemi azaltıyor dolayısıyla üreti- toplanan inek sütü miktarı yüzde nuştu: “1.5 yılda verdikleri destek 9 şantımızın her alanı için yaşamsal öne- mi azaltıyor. Et fiyatları bir miktar 3.3 ve tereyağı üretimi yüzde 2.5 bin lira, günlük 70 kuruş eder. Bahçe- me sahip. Parçacık hızlandırıcısı alanın- geriledi. Çünkü talep yok insanlar da dünyaca ünlü isimlerden biri de içi- azaldı. Yılın ilk altı ayında ise ge- de baktığım kedilerin maması etmez. O et yiyemiyor artık. Bu nedenle sek- mizden biri: Prof. Dr. Ercan Alp Esen. çen yılın aynı dönemine kıyasla dü- gün derdimi anlattım. Hatta eksik anlat- tör çıkmaza girdi. Devlet destekle- Diyarbakır’dan ABD’ye uzanan öykü- şüş şöyle: İnek peyniri üretimi yüz- mışım: Ben dilenmiyorum, ayakta kalıp, sü ilginç. 40 yıldır ABD Argonne Ulu- rini artırıp, süt bazında destek öde- de 6.2, içme sütü üretimi yüzde 6.1 üretmek ve ülkeme faydalı olmak isti- sal Laboratuvarı’nda çalışıyor. Ama kal- ve toplanan inek sütü miktarı yüzde melerini hızlı yapması gerek” diye yorum. Sanki milyarları aktarmışlar gibi bi Türkiye için bir şeyler yapmakta attı- 2.9. l Ekonomi Servisi başıma kaktılar. Sayısını azalttım hay- konuştu l ANKARA ğı için, 2000 yılından beri Türkiye’de de Fatma Doğan bir parçacık hızlandırıcısı tesisi kurul- ması için çabalıyor. 2016 yılında bitme- si gerekiyordu. Bitmiyor, bitemiyor çün- Kaynağı belirsiz 17.5 milyar dolara karşın, döviz açığı 6 ayda 32.4 milyar dolar kü siyasi kadrolaşmalardan, kaynak ak- tarımındaki sıkıntılardan, iç didişme- lerden ilerlenemiyor. Oysa tamamlan- sa birçok alanda araştırmaların da önü açılacak, hızlanacak. Ercan Alp Esen ile buluştuk ve soh- Cari açık hızlı koşuyor bet ettik. Yaptıklarını projelerini önü- müzdeki günlerde okuyacaksınız. Ama bir anekdotunu paylaşayım: Esen’in erkez Bankası’nın dün açıkladı- PTT’DEN YENİ TARİFE ABD’de görev yaptığı Argonne’a bun- Mğı “Ödemeler Dengesi Gelişmele- dan beş altı yıl önce iki ayrı heyet ge- ri-Haziran 2022” raporu, Türkiye’nin lir. İlk heyet Türkiye’dendir. İkincisi ise Tebligat ücretlere ciddi bir cari açığa doğru hızlı adım- Çin’den. Ayrıntıları ile gezmek ve anla- mak isteyen için 3.5 saat ayırmak ge- yüzde 35 yükseldi larla yol aldığını gösterdi. rekmektedir. Her iki heyete de konu- Buna göre Haziran 2022’de geçen avalarda karşılaşılan ilk mas- ya vakıf olduğu içtin Esen eşlik eder. İki yılın aynı ayına kıyasla cari açık yüz- Draf kalemi olan tebligat masrafı heyet de 3.5 saat ayıracaklarını bildirir- 15 Ağustos’tan itibaren yüzde 35.5 de 190.8 artarak 3 milyar 458 milyon ler. Türkiye’den gelen heyet birinci saa- zamlanıyor. dolara ulaştı. İlk altı aylık cari açık ise tin sonunda sıkılır. “Hepsi birbirinin ay- Yeni tarifeyle ilgili bilgi veren Tü- yüzde 142.8 artışla 13.4 milyar dolar- nı gibi, yorulduk bırakalım” derler ve bi- ketici Birliği Federasyonu Genel Baş- tirirler. Çinli heyet sonuna kadar gezer, dan 32.4 milyar dolara yükseldi. Ay- kanı Mehmet Bülent Deniz, “Bu üc- san kalemi Haziran 2022’de yaklaşık inceler, notlar alır.. rıca Haziran 2022 sonu itibarıyla son retler en son şubatta değiştirilmişti. Bugün Çin’in üzerinde çalıştığı CEPC 4 milyar dolar, ilk altı ayda da 17.5 12 aylık cari açık da 32 milyar 667 Şubattan bu yana resmi enflasyon parçacık hızlandırıcının boyunun 100 İTHALAT FİYATLARI milyar dolar fazla şeklinde oluştu. milyar dolara ulaştı. Bu rakam Mayıs yüzde 25.14 olmasına rağmen PTT, kilometreyi bulacağı belirtiliyor. Bu fazla 2018’de, yıllık bazda 22.7 2022’de 30 milyar 398 milyar dolardı. bu ay yüzde 35.50 zamlı tarifeyi yü- Bizde ise kafalar betonda... Yatırımlar SINIR TANIMIYOR milyar doları görmüştü. Merkez Bankası’nın değerlendir- da... Şehir hastanelerine, köprülere, kül- rürlüğe alıyor. Yeni tarifeye göre, 31 ÜİK’in dün açıkladığı “Dış Ticaret mesine göre, Haziran 2022’deki ar- liyelere akıyor.. On yıllardır inşaat sektö- TL olan normal adli tebligat ücreti, ‘Gayrimenkul’ etkisi TEndeksleri, Haziran 2022” ra- rü büyümenin lokomotifi yapıldı. Her şey tışla ilgili gelişmede hizmetler den- 42 TL, 62 TL olan hızlı tebligat ücre- poruna göre yıllık bazda ihracat bi- Öte yandan yabancılara gayrimen- onun ekseninde ayarlanıyor, krediler ona ti de 84 TL oldu. Kamusal bir hizmet gesi kaynaklı girişler 2.5 milyar do- rim değer endeksi yüzde 12 artışla akıtılıyor. Mahfi Eğilmez’in dediği gibi kul satışlarından elde edilen net ge- bedeline, enflasyonun üzerinde zam lar artarak 4 milyar dolara çıkıp bi- 115.7, miktar endeksi ise yüzde 6 “Dünyada bunu deneyip de bu yolla sür- lir 2022 yılı haziran ayında 1 milyar yapılamaz” dedi. l Ekonomi Servisi rincil gelir dengesi kaynaklı çıkış- artışla 160.9 puan oldu. Buna kar- dürülebilir büyüme yakalamış tek bir ül- 144 milyon dolarla rekor kırdı. Yılın lar 105 milyon dolar azalarak 946 şın ithalat birim değer endeksi yüz- ke yok. Bu modeli deneyenler eninde so- ilk altı ayında ise bu gelir 3 milyar milyon dolara inse de ödemeler den- de 34.9 artışla 152.3, miktar en- nunda betona çarpıyorlar.” 485 milyar dolar oldu. Altı aylık bu gesi tanımlı dış ticaret açığının 4.8 Bu milyar dolarlar betona değil, bilime, deksi ise yüzde 3.6 artışla 116.6 rakam 2018’ın ikinci yarısında kay- eğitime, yazılıma, teknolojiye harcansa puana yükseldi. İthalat birim değer milyar dolar artarak 6.4 milya dola- dedilen 3 milyar 651 milyon dolarlık Türkiye bugün bambaşka yerde olurdu. endeksi kapsamında en yüksek ar- ra yükselmesi etkili oldu. Yine veri- Ama kafalar beton olunca söz bitiyor. rekor sonrasındaki en yüksek ikinci tış yüzde 152.9 ile yakıtlarda görül- lere göre kaynağı belirsiz para giriş rakamı ifade etti. l Ekonomi Servisi dü. l Ekonomi Servisi ve çıkışını gösteren net hata ve nok- 2 TL ARTIŞ BEKLENİYOR ‘Güçlü diplomatik ağ Hazine Bakanı Nebati, CHP Başkanı Kılıçdaroğlu’nun yanlış anladığını söyledi Sigara ve içki için dış ticareti büyütüyor’ ürkiye İhra- yeni hazırlık başladı Tcatçılar Mecli- irbiri ardına gelen maliyet artışla- ‘Otoda TV’yi artıracağız’ Ö si (TİM) Başkanı Brının ardından, tekel bayiler, siga- Mustafa Gültepe, ra ve alkol fiyatlarında zam hazırlığı- önceki gün katıl- azine ve Maliye Bakanı Nured- bati, Kılıçdaroğlu’nu bu konuşma- konuşan Nebati, uygun maliyet- na girdi. dığı “Büyükelçiler Hdin Nebati, CHP Genel Başka- sını hatırlattı ve sızdırılan videoda li kredilerin yatırıma, ihracata ve En son temmuz ayı başında ÖTV Konferansı”nda nı Kemal Kılıçdaroğlu’nun aksine, şunları söyledi: istihdama yönlendirilecek şekil- zammı uygulanan ve 2 TL zamlanan Mustafa Gültepe diplomatik ağın ti- Özel Tüketim Vergisi’ni (ÖTV) artır- ‘ÖTV artırımına mı gitsek’ de- de doğru firmalarla buluşması- sigaralara 2 liralık bir zam daha geli- caret için önemi- mayı planladıklarını söyledi. dik bu genel başkan (Kılıçdaroğlu) nı sağlayacaklarını belirtti. Nebati, yor. Cumhuriyet.com.tr’ye konuşan ne vurgu yaptı. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıç- yanlış anlamış bizi; yan- Türkiye’nin güçlü ve dengeli büyü- Tekel Bayileri Yardımlaşma Derneği “Güçlü bir diplomatik ağ ticaretimizin önünü (TBYD) Başkanı Erol Dündar, yılba- daroğlu, geçen haftalarda Özel Tü- lış dinlemiş. ‘ÖTV indi- me eğilimini sürdürdüğünü belirte- açıyor” diyen Gültepe, şu çağrıyı yaptı: “Dip- şından bu yana toplam 10 TL zam- ketim Vergisi’ne yönelik bir açıkla- rilecek’ dedi. Millet de rek şöyle konuştu: lomatik misyonlarımızın, ticaretimize doğru- lanan sigara fiyatlarına temmuz ba- ma yaparak “Birkaç ay araç alma- araba almamaya başla- dan katkısının yanında hariciyemizin diploma- şında 2 lira zam geleceğini söyledi. Aslında cari fazlası var yı ertelerseniz, Bay Kemal olarak dı. Almamaya da devam tik kazanımları hem ülke imajımızı güçlendiri- Dündar, “Sigaraya geçtiğimiz günler- “Enerji maliyetleri hariç tutuldu- sözümdür: İkinci el araba para- etsin. Biz kendi aramızda yor hem ihracatçılarımıza iş yapma kolaylığı de 2 lira zam yapıldı. Aslında 4 lira sağlıyor. İş dünyası temsilcileri ve büyükelçi- sına, sıfır araba aldıracağım demedik mi ‘Ya şu ÖTV’yi ğunda cari fazla vermeye devam zam yapılacaktı ama firmalar 2 lira- ler arasındaki koordinasyon güçlendikçe ül- ediyoruz. Bugün açıklanan haziran sizlere” demişti. artıralım da şeyi biraz sını sübvanse etti. Sübvanse edilen kemiz adına daha verimli daha etkin ve daha Önceki gün kıralım.’” ayı verilerine göre bir önceki yılın 2 liranın bu ay fiyatlara olarak yan- faydalı sonuçlar üretiyoruz.” aynı ayına kıyasla 14 milyar dolar İstanbul’un Ümraniye Bu arada dün sımasını bekliyoruz. Alkollü ürünle- Gültepe ayrıca, ihracatçı ailenini 100 bini ilçesindeki bir kapalı 13. Büyükelçiler artış kaydederek 3.1 milyar dolar re de yüzde 10-15 civarında bir zam aştığını belirtti. l Ekonomi Servisi fazla verilmiştir”. beklentisi var” dedi. toplantıda konuşan Ne- Konferansı’nda da