Katalog

24 TEMMUZ 2022 PAZAR 6 HABER/YORUM Türkiye Cumhuriye Ti’nin Temeli olan an Tlaşmanın 99. yıldönümü Lozan: En büyük Eğitimin iflası, üniversitesinin de... utar yönü olmayan bir durum. Üni- versite öncesi eğitimin / öğretimin Tne kadar kötü olduğunu ortaya çı- karan “ayar” vazifesi gördü Yüksek Öğ- retim Kurumları sınavı. Tablo rezaletin de diplomatik zafer ötesi. Temel Yeterlilik Testi’nde 96.518 kişi sıfır çekmiş. Yeni padişahçılar, halifeciler onların destekçileri hatta Lozan’ın Diyeceksiniz ki sınava katılan kişi sayı- bir hezimet olduğunu ileriye sürecek kadar akıllarını kaybederler. sı 3.008.287, sıfır çekenlerin oranı yüzde Oysa bütün dünya Lozan’ın bir zafer olduğunu ortaya koyuyor. 3.2 gibi, çok da büyütülebilecek bir du- rum değil. Bu kadar fire olur. Peki kabul edelim, yine de bu kadar cahil cühelanın bu teste girme cesaretine hayran olma- mak mümkün değil. Kendini bilmezliğin, hem kendisi hem de kurumlar için za- man-para-makine değerlendirme, enerji Eylül 1922, Kuvayı Milliye güç- israfına ne demeli, bilemedim. lerinin üç buçuk yıl süren ba- Şu olabilir: 9 ğımsızlık savaşının zaferle bitiş Kardeşim sen durmadan sıfır çekiyor- tarihidir. sun uğraştırma, üniversite sana yara- Önce Mudanya Ateşkes Antlaş- maz, hem girsen bile en sıradan bölüm- ması imzalandı. Ardından 20 Kasım lerde sürüneceksin, bitirince de şüphesiz 1922’de Lozan’da barış konferansı ki iş bulamayacaksın, sen artık sınava gi- remezsin... başladı. Üniversite bitirmiş olmak, kişileri top- Lozan Konferansı’nın başladığı ta- lum karşısında muteber-saygın kılıyor l ozan Barış a ntlaşması’nın kapağı. rihte Kuvayı Milliyeciler henüz ra- ya, hayır oraya girmekte ısrar edecek. hat bir nefes almış değillerdi. İzmir, Önemli olan, üniversite bitirmiş olmanın Kuvayı Milliye güçleri tarafından de- saygın olma kabulünü ortadan kaldırmak. En ön Emli netim altına alınmıştı ancak İngiliz Bu nasıl olacak? Özel sektörde iş bul- ması zor, ama devlet diye bir kurum var, ve Fransız savaş gemileri İzmir li- 3 madd E l ozan Üniversitesi salonunda ismet inönü, l ozan a ntlaşması’nı imzalıyor. en değersiz diplomayı bile kabul eden manında bekliyorlardı. devlet kurumlarının giderek niteliksiz- Marmara Bölgesi, tüm Trakya ve Nisan 1923’te başlamış ve 92 gün ozan baş delegesi İnönü’ye verilen leşmesi, yandaş kadrosundan işe alım- İstanbul İngiliz ordularının işgali al- sürerek 24 Temmuz 1923’te sonuç- Lbu 14 maddelik talimatlar listesinde ları mümkün kılması, bu sözde saygın- tındaydı. lanmıştır. üç madde katı ve kesindir, kırmızı çiz- lığı ayakta tutuyor: Abi temizinden 10 Bu tablo çok hassas bir durum or- gidir. Bunları özetleyelim. TL’nin üzerinde bir maaşla işe başlı- Mondros ve Mudanya taya koyuyordu. Lozan’a giden ulu- 1. Doğu’da bir Ermeni devleti kurul- yorsun! Devlete bir kapağı attın, sırtın ması asla kabul edilmeyecektir. salcı ve Kuvayı Milliyeci kurulun ba- Konferansta Avrupa devletlerinin yere gelmez. Bir de siyasete uşaklıkta sı- 2. Ordu ve donanmaya sınırlandırma nır tanımazsan, neler olmaz senden! ve İngiltere’nin çıkarlarını savunan şına bağımsızlık savaşının yürütül- getiren her türlü öneri reddedilecektir. Fakat yine de devlet veya toplum, sıfır mesinde önemli görevler üstlenmiş Lord Curzon, “Türklerin Yunanlara çekenlere (aslında kaç eksi hanedeler, o 3. Adli ve ekonomik kapitülasyonlar karşı verdiği savaş başkadır. Ancak ve Batı Cephesi komutanlığı yapmış da bir hesaplansa!) başka bir fırsat suna- asla kabul edilmeyecektir. olan İsmet İnönü getirilmişti. Birinci Dünya Savaşı’nda Türkler bilir: Kitlesel, duruma göre 1- 2 yıllık ser- Bu konularda konferans karar alır- mağlup olmuşlardır, galiplerin elde Lozan’a giden kurula konferansta tifikalı kurslar. 10 binlerce insanı yararlı sa Lozan’a giden delegeler kurulu izleyeceği politikayla ilgili 14 mad- ettiği haklar başkadır” diyordu. hale getirebilir. Tartışmaya açıyorum. Ankara’ya danışmadan görüşmeyi İnönü bu teze karşı, “Ben Mondros delik bir talimat Bakanlar Kurulu ta- kesecek, toplantıyı terk ederek yur- Mesele sadece yüzde rafından hazırlandı. Ateşkesi’nden değil, Anadolu’da ya- da dönecektir. pılmış bağımsızlık savaşının askeri “TBMM İcra Vekilleri Heyeti Riya- 3.5 olsa! seti Kalemi Mahsus Müdüriyeti” baş- cephelerinden ve Mudanya Ateşkes Figen Atalay’ın haberinin ayrıntılarına Birinci dönem 76, ikinci dönem Antlaşması’ndan geliyorum. Mond- bakıyorum: Sıfır çekenlerin üst kademe- lıklı kâğıda el yazısıyla yazılan ve 14 leri de rezalet. Temel Yeterlilik Testi’nin 92 olmak üzere 168 gün sürmüştür. maddeden oluşan bir talimattır bu... ros beni ilgilendirmez” diyordu. 4 alt ayağı var. Atatürk bunu şöyle açıklıyor: İnönü, konferans boyunca şu tezi Bu belgenin her sayfası başbakan ve Fen bilimleri testinde doğru bilme sa- “Lozan Barış Konferansı’nda ele bütün bakanlar tarafından imzalan- savunmuştur: yısı 20 soruda 3.2 soru (yüzde 16) alınan konular yalnız üç-dört yıllık 1. Türkler tüm Avrupa’ya karşı mıştır. Üç sayfa ve 14 maddeden olu- Matematik testinde 40 soruda doğru “l ozan muahedenamesi’nin imza edildi- dönemle ilgili değildir. Yüzyılların şan bu yol haritası izlenmesi zorunlu Anadolu’da bağımsızlık savaşı verdi- bilme sayısı 6.9 soru (yüzde 17.25) ği gün”, 24 Temmuz 1924 tarihli Cumhu- 1 da hesabı görülüyordu.” ler ve kazandılar. olan talimatları içeriyordu. Sosyal Bilimler testinde 20 soru içinde riyet gazetesinin birinci sayfası. Milli çıkarlar için büyük bir dire- ancak 7.9 doğru yapılabilmiş (yüzde 39.5). Bu önemli 14 maddenin el yazısıy- 2. Yeni ve milli bir devlet kurduk. Türkçe testinde ise 40 soruda 18.7 niş gösterilmiştir. rupa devletleri kendi hazırladıkları 3. Bu yeni devletin dünya devletler la yazılarak İsmet İnönü’ye verilme- doğru yapılmış (yüzde 46.75) sözde barış antlaşmasının imzalan- Yeni padişahçılar, halifeciler on- si Ankara’nın içinde bulunduğu zor- toplumunun eşit bir üyesi olarak ka- Türkçe’de bile yüzde 50 ortalamaya ların destekçileri Lozan’ın bir hezi- masını istiyorlardı. bul edilmesini istiyoruz. lukları göstermesi açısından önem- ulaşılamamış. İnönü, “milli çıkarlarımıza uymu- met olduğunu ileriye sürecek kadar lidir. Ancak 14 maddenin günün ko- Hepsinin toplamının başarı ortalama- Neden uzun sürdü? akıllarını kaybediyorlar. Oysa bü- yor” diyerek bu antlaşmayı imzalama- şulları gereği bu şekilde hazırlanma- sı yüzde 30.. Türkçe ve Sosyal Bilimleri dı ve Lozan’ı 4 Şubat 1923’te terk etti. Yukarıda belirtildiği gibi Lozan tün dünya Lozan’ın bir zafer oldu- sı da “Kuvayı Milliye” ruhunun bir ayıklarsak fen ve matematik toplam orta- Konferansı çok uzun sürmüştür. ğunu ortaya koyuyor. laması yüzde 16.8. İkinci Lozan görüşmeleri ancak 23 göstergesidir. Bir de Alan Yeterlilik Testi var, katı- lanların ortalamaları şöyle: Avrupalı devletlerin istekleri Matematik 40 soruda doğru bilme 7.2 Lozan Konferansı’na katılan Avru- (yüzde 18) Antlaşmanın hakkında kim, ne söyledi? pa devletlerinin liderliğini yapan İn- Fizik: 14 soruda 2 doğru (yüzde 14.28) giltere için önemli noktalar şunlardı: Kimya: 13 soruda 1.5 doğru (yüzde 11.5) ozan kitabımızda “Yabancılar Lozan yor. Tarihçi Bilal Şimşir, “Lozan Antlaş- 1. Birinci Dünya Savaşı’nın sona Biyoloji 13 soruda 2 doğru (yüzde 15.38) Liçin ne dediler?”, ayrıca “ Tarihçiler ması, Türkiye Cumhuriyeti’nin tapu se- Ortaöğretimin çuvallamasını seyredi- ermesiyle Musul’u işgal eden İngil- ne diyor?” adlı bölümlerde bu konuda nedidir” diyor. yoruz... Eğitim-İş Genel Başkanı Kadem tere petrol bölgelerini geri vermek ayrıntılı bilgi verilmiştir. Özbay, Türkçe testinde bile başarı oranı istemiyordu. Örneğin; Lozan sonrası İngiltere par- En büyük diplomatik zafer geçen yıla göre çok daha geri, diyor. 2. İngiltere ayrıca İstanbul’u bırak- lamentosunda bu konu tartışılırken o Lozan Konferansı’nı ABD adına göz- mak istemiyor, Çanakkale ve İstan- günkü devlet bakanı McNeill, şu önem- lemci olarak izleyen Joseph C. Grew, Parası olmayanlar zorda li cümleyi parlamento tutanaklarına ge- bul boğazlarını kendi denetimi altın- anılarını “Turbulent Era” (Çalkantılı Yıl- 1 net doğrusu olanlar bile bir üniversi- çirdi: lar) adıyla yayımladı. da tutmak istiyordu. teye girebilecek. Bunlar arasında para- “Lozan sonrası tarihte ilk defa kendi Lozan’la ilgili yazılar ve yorumlar var- 3. Başta Fransa olmak üzere tüm Av- sı olanlar özele gidecek, olmayanlar ise toprakları üzerinde halkı tamamen Türk dır. Batılı diplomatlarının zor durumda devlet üniversitelerinde yer kapmak için rupa devletleri adli ve ekonomik ka- olan bir devlet ortaya çıktı.” kaldıkları yazılıyor dedikten sonra şöy- yarışacak... Baraj kaldırıldığı için sına- pitülasyonların devamını istiyordu. İngiliz Dışişleri Bakanlığı raporlarında le yazmış: va katılımda (560 bin daha fazla kişi) ve Görüldüğü gibi Ankara’nın temel is- ismet inönü, l ozan’da. şöyle deniliyor: “Lozan gerçektir... Bu konuyu inkâr yer kapmadan yığılma. Tabii “üniversite- tekleriyle o günün büyük devletleri- “Görünürde parçalanmış olan ama yı- Tarihçi İlber Ortaylı, “İnönü’nün ken- lerde” kontenjanlar artırıldı. Derslikler ay- etmenin faydası yoktur... Bu olay belki nin çıkarları birbirleriyle çelişiyordu. 3 kıntılarının üzerinden yükselerek dünya- nı, yığılma birkaç katı. Kalite daha aşa- disine verilen 14 maddelik talimatı uy- tarihteki en büyük diplomatik zaferdir.” ğı. Önemli olan herkesin eline bir diplo- nın en güçlü uluslarına karşı koyan ve guladığı ve asla ödün vermediğini” be- Bu yorumlar tarihe geçmiştir. Geriye Çok şiddetli tartışmalar ma sıkıştırma. Üniversite affı kalite daha tüm ulusal dileklerini sağlamış olan bir lirtiyor. kalan “tutarsız yandaşlıktır.” da aşağılara çekiliyor. Ankara’nın ulusal çıkarlarını ıs- ulusun ölüm kalım savaşının son aşa- Tamer Timur, şöyle özetliyor: “Lozan Tarihi tersine döndürmek olanaksızdır. Üniversite diploması mı diyoruz? Hayır ması olmuştur. Lozan Konferansı’nın rarla, ödün vermeden savunması Lo- Antlaşması, sömürge durumuna düş- AKP’nin herkese nazar boncuğu dağıtı- getirmiş olduğu saygınlık, uygulamış ol- müş, Osmanlı Devleti’nin tasfiyesi, Mi- zan’daki tartışmaların çok sert geç- mı, RTE damgalı. duğu sabırlı diplomasiyle İsmet Paşa’ya Dipnotlar: sakı Milli hudutları içinde bağımsız bir mesine neden oldu. ve Türk ulusal akımının yaratıcısı ve ba- Türk devletinin kuruluşudur.” 1) Bkz. Alev Coşkun, Diplomat İnönü: Lozan görüşmelerinin ilk bölümü şarılı önderi Mustafa Kemal’e aittir. Lozan, Kırmızı Kedi Yayınları, 2019. Şevket Süreyya Aydemir, “Lozan’dan 4 Şubat 1923’te son buldu. Bu bölüm Lozan Antlaşması, milliyetçi Türklerin sonra İsmet Paşa’nın siyaset sahnesi- 2) Age., s. 407, 408. Sav ve Gürman’dan açıklama 76 gün sürmüştür. İngiltere ve Av- 2 en yüce diplomatik zaferi olmuştur...” 3) Age., s. 420. ne ikinci adam olarak” çıktığını belirti- ‘Bağımsızlığın t ürkiye Cumhuriyeti’nin kaderinin belirlendiği, milli mücadele’nin temel taşı erzurum kongresi, dün kutlandı güvencesi’ ski CHP Genel Sekreteri Önder Sav ve Türk EHukuk Kurumu (THK) Başkanı Nail Gürman manda ve himayenin reddedilişinin 103. yılı Lozan Antlaşması’nın 99. yıldönümü dolayısıy- la açıklama yaptı. ustafa Kemal Atatürk’ün öncülüğün- dan yaptığı paylaşımlarla kutladı. ği #ErzurumKongresi’nin yıldönümünde, Atatürk olmak üzere tüm kahramanlarımı- Sav, yaptığı açıklamada, “Lozan; ulusumu- Mde, Türkiye Cumhuriyeti’nin temelleri- n CHP Genel Başkanı Kemal Kılıç- Türk milletinin şanlı mü- zı saygı ve rahmetle anıyorum. ‘Vatan bir zun bağımsızlığının; hanedana, iç ve dış düş- nin atıldığı Erzurum Kongresi’nin 103. yılı daroğlu: “Başta Büyük Önder Gazi Mus- cadelesini tüm dünya- bütündür, bölünemez’”. manlara karşı kazanılan bir zaferin bütün dün- dün kutlanıldı. tafa Kemal Atatürk olmak üzere Kurtu- ya duyuran Gazi Mus- n Gelecek Partisi Genel Başkanı Ah- yaya ilanıdır. Kurtuluş Savaşı’nda muharebe Erzurum’da yapılan tören, Erzurum Ha- luş Savaşı’mızın tüm kahramanlarını say- tafa Kemal Atatürk’ü met Davutoğlu: “Manda ve himaye kabul meydanlarında kazanılan zaferler, siyasi bir ba- vuzbaşında bulunan Atatürk Anıtı’na çe- gı ve minnetle anıyor, Erzu- ve tüm istiklal kah- edilemez.’ Milli Mücadele’nin temel taşla- şarı ile taçlanmıştır” dedi. Sav, Lozan’ı hedef lenk sunumuyla başladı. 9. Kolordu komu- rum Kongresi’nin 103. yıl ramanlarımızı say- rından #ErzurumKongresi’nin 103. yıldö- alanlara tepki göstererek, “15 Temmuz’u bay- tanı, Erzurum Büyükşehir Belediye başka- dönümünü kutluyorum. gı, rahmet ve nümü kutlu olsun. Başta Gazi Mustafa Ke- ram ilan eden, ‘30 Ağustos bayram değildir’ di- nı ve Erzurum valisi tarafından büste çe- Erzurum Kongresi’nden minnetle anıyo- mal Atatürk olmak üzere tüm Milli Müca- yen zihniyet, DP döneminden bu yana Lozan’ı lenk sunumu yapıldıktan sonra Cumhuriyet miras aldığımız Kuvayı rum.” dele kahramanlarımızı rahmet ve şükran- sulandırmak istemiş, kıskanıp küçümsemiş fa- Caddesi’nden başlayan kortej yürüyüşü Milliye ruhuyla iktidar n Memle- la anıyorum. kat milletin çelik iradesi karşısında ne Lozan’ı Erzurum Kongre Binası önüne kadar gel- hedefimize emin adım- ket Partisi n DEVA Partisi Genel Başkanı Ali ne de onunla bütünleşen İsmet İnönü’yü unut- di. Erzurum Kongresi’nde alınan kararlarla larla yürüyoruz!” Genel Başka- Babacan: “Bir asır önce kendi kade- turamamışlardır” ifadelerini kullandı. Gürman “Vatan bölünmez bir bütündür” anlayışını n İYİ Parti Genel nı Muharrem İn- rini tayin eden milletimiz, kararlılığını ise yaptığı yazılı açıklamada, “Lozan bağımsız- canlandıran tiyatro ekibi büyük ilgi gördü. Başkanı Meral Akşe- ce: “Milli Mücadele- #ErzurumKongresi’nde göstermişti. Kong- lıktır, cumhuriyettir, barıştır, ulusal egemenlik- ner: “Milli sınırları- mizin temelinin atıldığı renin toplanmasının 103. yıldönümü vesi- tir, demokrasidir, özgürlüktür, insan haklarıdır. Siyasiler de kutladı mızın çizildiği, man- #ErzurumKongresi’nin lesiyle, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü, yol Lozan bir ulusun onuru, namusu, bekası, öz- da ve himayenin net 103. yılında; başta arkadaşlarını ve tüm şehitlerimizi saygıyla Erzurum Kongresi’nin 103. yıldönümü- gürlük ve bağımsızlığının güvencesidir” dedi. bir şekilde reddedildi- Gazi Mustafa Kemal anıyorum.” l Haber Merkezi nü, siyasi parti liderleri de sosyal medya- l ANKARA/Cumhuriyet