Katalog

ir süredir Sultan 2. Abdülhamit hak- kında yapılan tartışmalar ezber sığlı- Bğını gözler önüne seriyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, bir süre ön- ce, “Abdülhamit’in bir karış toprak kay- betmediği” savını ileri sürdü. Bu açıkla- manın gerçekle bir ilgisi yoktu. Uzun bir tartışma yaşandı zira onun 33 yıl süren sultanlığı döneminde oldukça geniş vatan toprağı imparatorluk dışında kaldı. Ya- pılan karşıt açıklamaların Erdoğan’ı sor- gusuz sualsiz dinleyenler açısından hiç- bir etkisi olmadı zira o insanlara ulaşma- dı. Ulaşsa da etkisi olmazdı. Einstein’ın dediği gibi önyargıları parçalamak ato- mu parçalamaktan zordur. Yaşadığımız dönemin en belirgin vasıflarından biridir. Onların bu tercihi bizlerin ve ülkenin ka- deri olmaktadır... Benim üzerinde durmak istediğim esas konu ise Abdülhamit’e yapılan eleştirilerin toprak kaybı üzerinden yapılması ve bun- ların belli ezberlere dayanmasıdır. İşin doğrusunu söylemek gerekirse, Abdülhamit’e yapılabilecek en son eleştiri konusu döneminde meydana gelen top- rak kayıpları olmalıdır. Neden? Çünkü toprak kaybının biri esas, biri ta- li olmak üzere iki sebebi vardır. Esas se- bep milli gücün yeterliliği ya da yetersiz- liğine; tali sebep milli gücün etkin olarak kullanması becerisi ya da beceriksizliği- ne ilişkindir. Abdülhamit özelinde bu konuya yeni- den döneceğiz ama genel anlamda onun dönemine ilişkin esaslı konulara girelim. Kendisi Meclis’i kapatmış, 1. Meşrutiyet’i sonlandırmış bir despottu. Baskıcı bir rejim kurmuştu. Mithat Paşa’yı uyduruk bir mahkemede yargılatmış ve sürgüne gönderttiği Taif’te boğdurmuştu. Dönemin hukukuyla dönemimizin hukuku arasında sıkı bir bağ vardır. Donanmayı Haliç’te çürümeye terk et- mişti. Kendi önerisiyle Aralık 1881’de borçla- rın ödenmesine karşılık alacaklılar adına çalışacak “Düyunu Umumiye” adı altında borçlar idaresi kurulmuş; Avrupa serma- yesi için imtiyazlar verilmişti (Türkiye’de Çağdaşlaşma, 2018, s. 364, 365.). Bu dönemde orduyu kontrol edebilmek için nesnel denetim yerine öznel önlem- leri abartılı olarak uygulamıştı. William Hale, Abdülhamit’in hastalık düzeyinde komplo korkusunun ordunun savaş gücü üzerinde köreltici bir etki yarattığını aktar- makta haklıydı (Türkiye’de Ordu ve Siya- set, 1996, s. 37). Öte yandan onun döneminde ortaöğre- time yapılan yatırımlar kayda değerdi. Abdülhamit’in Panislamcılığı da, Pans- lavizme karşı bir politika olmadığı gibi bü- tün Müslümanları birleştirmek gibi bir ha- yal de içermiyordu ve ayrılıkçı Müslüman Araplara karşıydı (Berkes, age, s. 364). Günümüz muhafazakârlarının topluma pompaladığının aksine, Abdülhamit geliş- miş zevkleri olan bir padişahtı. Rom içtiği bilinmektedir. Gelelim esas konumuza... Bir savaşı kazanmak veya kaybetmek esas olarak milli güçle bağlantılı bir hu- sustur. Savaş hali, milli gücün bütün un- surlarının (siyasi, nüfus, coğrafi, ekono- mik, sosyal, askeri, teknolojik, diploma- tik) ve özellikle siyasi, ekonomik ve aske- ri gücün hazır olmasını ve etkin kullanı- mını zorunlu kılar. Savaşın siyasi maksa- dıyla, bunu sağlayacak vasıtalarla uyumlu olmalıdır. Siyasi güç bunları dikkate ala- rak savaş kararını verir. 1699’dan beri toprak kaybeden bir im- paratorluğun borç içinde yüzdüğü, ya- rı sömürge haline geldiği, sanayileşme süreci dışında kaldığı, stratejik ulaştırma yollarının dışında kalmanın bedelini öde- diği, ordunun modernize edilme süreçle- rinin kesintiye uğradığı bir ortamda top- rak kaybetmesi kadar doğal bir şey ola- mazdı. Abdülhamit’in yerinde başka bir padişah olsaydı, o da toprak kaybederdi. İşin tali kısmına yani beceriye gelirsek... Komutanlar liyakate göre değil sada- kate göre belirlenmekteydi. Ordunun eğitimi zayıftı. 1894’te subay mevcudu- nun yüzde 85’i alaylıydı. Subayların üçte biri okuma yazma bilmiyordu (Hale, age, s. 37). Ek olarak Abdülhamit’in 1877- 1878 Osmanlı-Rus Harbi’ni İstanbul’dan yönetmesi hep eleştiri konusu olmuş- tu. Bu şartlarda cepheye gitseydi, durum değişir miydi? Sorunun kısa cevabı “ha- yır” olmalıdır... Bu tür analizler ideolojik bağnazlık ve- ya ezberle olmuyor ama her yanımız on- larla dolu! 11 TEMMUZ 2022 PAZARTESİ 8 HABER/BULMACA İKSV Genel Müdürü Taner, prodüksiyonları izleyicilerle buluşturmanın zorlaştığını belirtti Kültür ve sanata para yok Sağım solum ezber DOĞA USANMAZ ‘BIREYIN KENDI ÖZGÜN DILINI çinde bulunduğumuz KEŞFETMESINE YARDIMCI OLUR’ ekonomik krizin göz ar- İdı edilmiş etkenlerinden birisi de kültür ve sanat ak- stanbul Üniversitesi Sosyolo- ni keşfetmesine yardımcı olur” tivitelerinin pahalılaşması. İji Bölümü’nden Dr. Mehmet diye konuştu. Toplumdaki sos- Emin Balcı da, sanat ve kültü- yo-ekonomik gruplar arasında- Yurttaşlar ekonomik kriz do- re erişimin gençlerin gelişimin- ki farkların yoğunlaşmasıyla or- layısıyla sinema, konser gi- deki önemine dikkat çekti. Bal- tak ifade formlarının da tekrar- bi etkinliklere gitmek bir ya- cı, “Kültür bir yönüyle bireyle- dan grup özelliklerine göre şe- na dursun, kitap alırken da- re dünya hakkındaki ortak de- killendiğini belirten Balcı, “Top- hi zorlanır halde. İstanbul ğerlerin, hafızanın, duygu, dü- lumsal hiyerarşi içindeki pozis- Kültür ve Sanat Vakfı (İKSV) Beyoğlu’nun bir zamanlar şünme ve eyleme biçimlerinin yonlar kırılganlaştıkça gruplar vazgeçilmezi Denizler Ki- Genel Müdürü Görgün Ta- aktarımıdır. Bu bağlamda ye- estetik veya lükse dair alışkan- tabevi Istiklal Caddesi’ne ner, “Tüm paydaşların işbir- ni nesillerin öncekilerle bütün- lıklarını gözden geçirirler. Asga- veda etmişti liği ve iyi niyetli çabalarına leşmesine hizmet eder, öldük- ri koşullar içinde estetik kaygı- rağmen, özellikle büyük pro- çınılmaz olacaktır” dedi. vi ise iflasın eşiğine gel- ten sonra yerimizin boş kalma- ları ilk elden çıkaranlar bir ya- masına. Diğer yönüyle ise her na bunu daha hayati bir ihtiyaç düksiyonları İstanbul’da iz- Yıl başında kitapla- di. 2021 yılının ekim ayın- şeyin birbirine benzediği bir or- gören kesimler de farklı mali- leyicilerle buluşturmak her ra yüzde 30 zam gel- da Beyoğlu’nun bir zaman- tamda bireyin kendi özgün dili- yet hesaplarına girişir” dedi. geçen gün zorlaşıyor. Bu yıl di. 1 Temmuz’dan başla- lar vazgeçilmezi Denizler Ki- birçok uluslararası isim et- yarak müze ve ören ye- tabevi İstiklal Caddesi’ne ve- kinliklerimizde sahne aldı ri girişlerine de yüzde 30’la da etmişti. Geçtiğimiz hafta- patma kararı aldı. Taner, yor. Önemli olan tahmin ve ancak kur ve maliyet artış- 45 arası zam geldi. Gala- larda da Şişli’nin en büyük “İKSV olarak neredeyse tüm planlama yapmakta karşıla- larının bu şekilde devam et- ta Kulesi’ne giriş 175 lira- kitabevi olan Kitap Koala etkinliklerimizde uluslara- şılan zorluklar. Bütçemizin mesi halinde önümüzdeki ya, Efes Antik Kenti’ne gi- Teşvikiye’den ayrıldı. Pan- rası sanatçıları ağırlıyoruz. yarısını, sponsor kuruluşla- dönem bu düzeyde etkinlik- riş ücreti ise 200 liraya çık- dora Kitabevi de geçen gün- Kurdaki artış ve oynamalar rın desteği oluşturuyor” de- lerin sayısının azalması ka- tı. Birçok bağımsız kitabe- lerde Beyoğlu şubesini ka- elbette bu durumu zorlaştırı- di. l İSTANBUL YOMRA BELEDIYE BAŞKANI MUSTAFA BIYIK RANTA IZIN VERMIYOR Somali Şilini bile TL kadar değer kaybetmedi Betona ‘Dur’ diyen başkan yor. Geçen yıl 9 Temmuz’da BORA ERDIN 0.0044 olan Burundi Frangı HASAN AL ürk Lirası’nın (TL) değer kay- bir yılda yüzde 93 değerlene- Tbı devam ederken bir yan- rek 0.0085 seviyesine geldi. on yıllarda Trabzon dan dolar endeksi de son 20 Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, SYomra’da baş döndürücü yılın en yüksek seviyesine ulaş- “Son 10 yılda 1 milyar dolar- bir değişim ve dönüşüm ya- tı. Türk Lirası dolar, Avro, ster- dan fazla yardım yaptık” de- şandı. Ortadoğu turizminin lin dışındaki diğer para birim- diği Somali’nin para birimi de patlamasının yanısıra, bölge- leri karşısında da değer yitirdi. TL karşısında değer kazandı. sel avantaj büyük bir kabuk Dünyanın en fakir ülkelerinin 1 Somali Şilini bugün TL kar- değişimine ve nüfus artışına parası bile TL değer kaybedin- şısında 0.030 seviyesinde ve yol açtı. Yomra denince akla ce iki kata kadar değerlendi. TL’ye göre değersiz. Ancak ül- gelen ilk şey inşaat oldu. Dünyanın en fakir ülkesi Bu- kenin parası bir yılda TL karşı- İşte bu kritik sürecin rundi Frangı bir yılda TL karşı- sında yüzde 115 değer kazan- can alıcı noktasında Mil- sında yüzde 90 değer kazandı. dı. Dünyanın en fakir 50 ülke- let ittifakı’nın adayı, İYİ Par- TL halen Burundi Frangı kar- si arasında yer alan Somali’de Mustafa Bıyık tili Mustafa Bıyık aday oldu. şısında değerli bir pozisyonda milli gelir 5.95 milyar dolar se- “AKP Yomra’yı kaybetmez” konumlanıyor. 11 milyon nü- viyesinde ve ülkenin nüfusu algısını yıktı ve başkanlık kol- olarak vatandaşın hizmetine farklı projeyi daha hayata ge- fusa sahip Burundi’de kişi ba- yaklaşık 11 milyon. tuğuna oturdu. Cumhuriyet’e sunduk. Yedi milyon maliyet- şına sadece 275 dolar düşü- çirdik” ifadelerini kullandı. l İSTANBUL konuşan Bıyık, “Belediyeci- le iki kilometre uzunluğunda Yomra’nın sosyal etkinlik- lik anlayışımızı, ‘Rant ve be- modern bir yürüyüş yolu yap- lerle hafızalarda yer edinece- ton eşittir Yomra’ algısını yık- tık. Yomra sahili artık çev- ğini vurgulayan Bıyık, Trab- Yargıdan Sedat Peker kararı mak üzerine kurduk. Sosyal re ilçelerden gelen vatandaş- zonspor üyeliğine de de- ve kültürel faaliyetlere bü- larımızla dolup taşıyor. Yom- ğinerek şunları kaydetti: rucu yolunu anlatacağım. Da- MEHMET OFLAZ yük önem veriyoruz. İlk iş- ra sadece Trabzon’un değil “Trabzonspor’a 2003’te üye ha çok konuşacağız. Artık par- lerimizden biri Yomralıların Karadeniz’in ilgi merkezi ol- oldum. Maçları 20 yıldır ma- rganize suç örgütü Sedat ça parça değil, avuç içi kadar malı olan 20 dönümlük ala- du” diye konuştu. Yomralı raton tribününde izlerim. Be- OPeker, sosyal paylaşım si- koparma dönemi geldi’’ demiş- nı Yomra’ya kazandırmak ol- yurttaşların karşısına 52 pro- lediye Başkanı olduktan son- tesi YouTube’dan yayımladı- ti. Peker’in iddialarıyla ilgili yar- du. Avrasya Üniversitesi kul- je ile çıktıklarını ifade eden ra da davranışım değişme- ğı video serisinin yedincisin- gı harekete geçti. Cumhuriyet’e lanıyordu. Bu alanda hukuk- Bıyık, “Bunların 36’sını ha- di. Statta kendimi göstermek de, İçişleri Bakanı Süleyman konuşan avukat Tacettin Çolak, suz işgal vardı. Yomralıların yata geçirdik. Ancak sahada için asla çaba sarfetmem. Soylu’ya yönelik olarak, ‘’Uyuş- “Şimdiye kadar genellikle takip- hakkını geri aldık. İBB başka- farklı sorunlarla karşılaştık. Hürriyet Parkı’na 18 metre turucu satıcısıyla resmimi koy- sizlikle sonuçlanan suç duyuru- nımız Ekrem İmamoğlu’nun Vaadimiz olmayan, ancak ya- şampiyonluk anıtı yaptırıyo- muşsun, diyorsun ki ‘Bunlar ye- larımız hakkında böyle bir geliş- destekleriyle Hürriyet Parkı pılması zorunlu olan birçok ruz” dedi. l TRABZON ni bir uyuşturucu yolu.’ Ben sa- me önemli bir kazanımdır” de- na sizin kurduğunuz o uyuştu- di. l İSTANBUL Bezden Monitör M. Gorki Adalet Acele Kerestesi Hane Hüner KAKURO BULMACA oluşan te- romanı “... Hikmet Posta değerli Küçük yapı mizlik aracı Ran” servisi Alüminyum Afrika Cankur- örneği Kehribar Aylık (resimdeki) (kısa) simgesi ağacı taran Bir ilimiz Bir nesne üzerindeki genel NASIL tasarım OYNANIR? Sık sık Kayakta İrlanda 1-9 aras› kaza yapan bir yarışma Kurtuluş rakamlar› Konya’da türü Ordusu (kısa) bir baraj kullanarak, G. Afrika Bir kâğıt bo?luklar› plakası oyunu doldurun. Atın hızlı ve Kayıp bir Bunu yaparken düzenli gidişi kıta karelerin “.. Nur Zeybek Yengi” toplam›n›n, İnsan (şarkıcı) Kaynakları ba€l› hücredeki Duman kiri (kısa) say›ya e?it Merhem, Lityumun Bir besin olmas›n› ilaç simgesi maddesi Sinirli sa€l ay›n ve Tenis oyna- Bir sınav Sormaca ma aracı türü bir rakam› sadece bir Fransa’da En kısa Gazete İstanbul’un kere kullan›n. bir şehir zaman ilavesi bir ilçesi KELİME MERDİVENİ Ülkemizin Kabul Sert, katı bir bölümü etmeme Merdivenin ilk basama€›ndaki kelimeyi son basamaktaki kelimeye ula?tırmak için birer harf de€i?tirin! Ne güzel, İnce dantel Telefon sözü Bir tür Ava ne iyi Kemiklerin organik alıştırılama KEŞEN YANIK anlamında yuvarlak yağ çözücü yan doğan Kovuk Boru sesi ucu Gerçekleş- Biyoloji tirilmesi uzmanı zamana bağlı istek Stephen King’in bir Jeneratör, Argoda CEMAL TABAK romanı üreteç gözcü (orj. ismi) TÖRENDE SÖZLERI HATIRLATILDI Eleştiri ve önerileriniz için: trbulmaca@gmail.com SUDOKU BULMACA Mehmet Ali Aybar anıldı Bir çalgı Konuk Kalıntılar Elma, Kastamonu Büyük kara Güzel Yapma, Bir tür armut Stadyum ilçesi ürkiye İşçi Partisi- DÜNKÜ BULMACALARIN parçası, söyleme ödeme börülce kurusu (kısa) K M B İ M K S A kıta yeteneği Mercek Siyah Su Süslü giyim Bir renk İnek Tnin kurucu genel ÇÖZÜMLERİ antilobu Yazım, S E L İ K A K A A M A T A B A edebiyat Bir patlıcan yemeği Dalkavuk başkanı ve Türkiye M U S A K K A Ş A K L A B A N Zılgıt, azar Özen solunun önde gelen li- Bir besin P A P A R A İ T İ N A maddesi Yer kırığı Tibet Evcil bir öküzü hayvan Bir taş derlerinden Mehmet N F A Y E T Y A K oyunu Keçi yolu Eskrimde Makine bir kılıç Emre yağı türü hazır K E D İ A E P E A Ali Aybar, ölümünün Karakter Bir arazi Klâvyeli Gelir ölçüsü bir çalgı Zehir getiren O R G I R A AEn kısa R mülkler 27. yıldönümünde Temel, ana zaman Mehmet Ali Aybar Eski Mısır Tayin etme tanrısı Kalın, kaba S E M R A A T A M A Yarı kumaş dün Aşiyan’da anıldı. Bir uçan Utanma Yunanistan böcek başkenti Hile, Kurnaz Hile, entrika S İ N E K E A A T İ N A Biri ilimiz entrika Namuslu Törende konuşan kızı Güllü Aybar, babasının Bir ilimiz Rusça evet M A N İ S A K A R A B Ü K D A 1987’de yazmış olduğu bir yazıdan alıntı yaptı. “Emre ...” Masif Gerçek (resimdeki S O M R E E L Kaktör) A R A Y E L Güllü Aybar, babasının 35 yıl önceki yazısında, adeta bu günlere seslendiğini belirterek şu kıs- BORSA - BURSA - BURMA - KURMA - mı alıntıladı: “Türkiye’de sosyalistlerin fazla bir KURNA - TURNA ağırlıkları yok. Bölünmüşlük bizi daha da etki- YEŞİL - YEŞİM - siz hale getiriyor. Bu duruma son vermek hepi- YETİM - YETİK - mizin görevidir. Bunu başaramazsak ileride çok BETİK - BATİK suçlanacağız hepimiz.” l Haber Merkezi NASIL Her sat›r, her sü tun ve 3x3’lük ku tu böl üml er in de 1’den 9’a kad ar say›lar bir kez kull an›la cakt›r. OYNANIR?