Katalog

4 HAZİRAN 2022 CUMARTESİ Herkese Bilim Teknoloji Dergisi’nin katkılarıyla hazırlandı. Bir haftada ortalama Beş gram İkl İm değ İşİkl İğ İ, polenlerde artışa geçmes İne neden oluyor alerji mevsimleri uzadı verileri 1995-2014 dönemi ile Bu yüzyılın sonlarına gelin- Ağaç ve çiçek polenleri karşılaştıran araştırmacılar, bu diğinde, ilkbaharda polen yayılımının en üst düzeye yüzyılın sonlarında polen ya- ulaştığı alerji mevsimleri yayılımları 1995-2014 yılla- yılımlarının günümüzde oldu- de şimdilere kıyasla 19 Kanda plastik bulundu rı arasında görüldüğünden gün daha uzun sürebilir. ğundan 40 gün önce başlaya- Ayrıca sıcaklıkların ollandalı araştırmacılar ilk kez kebiliyorlar. Daha önceki araştır- 40 gün önce başlayabilir. bileceğine ve 19 gün daha uza- giderek yükselmesi Hinsan kanında plastik tespit malarda da bebeklerin dışkısın- yabileceğine tanık oldular. Bu ve karbondioksit etti. Vriji Üniversitesi araştırma- da yüksek oranda mikroplastik bu- nsan kaynaklı iklim değişik- da, ABD’de yıllık polen yayılım- düzeylerinin giderek cıları 22 kan bağışçısının kan ör- lunmuştu. Bu plastiği biberonlar- liğine bağlı sıcaklık artışla- larında yüzde 16 ile yüzde 40 artmasına bağlı olarak, neğini analiz ederek 17 örnek- la bebeğin sindirim sistemine ulaş- İrının sonucunda, alerji mev- arasında bir artışın yaşanabile- yıllık polen yayılımında da te yüzde 80 plastik kalıntıları sap- tığı sanılıyor. Mikroplastiğin mik- simlerinin giderek daha sert ve yüzde 200 oranında bir ceği anlamına geliyor. tadılar. İncelenen örneklerin yarı- tarı ise örnekten örneğe değişiyor. artış meydana gelebilir. daha uzun geçmesi bekleniyor. Astım ve Alerji Vakfı’nın ve- sında, içecek şişelerinde bulunan Plastiğin bedene vereceği zarar Nature Communications dergi- rilerine göre, ABD’de yetişkin- PET plastik bulunurken dörtte bi- kan akışında tam olarak nerede sinde yayımlanan raporu hazır- lerin yüzde 30’u ve çocukların rinde poşet üretiminde kullanılan dağılım gösterdiğine bağlı. Plastik dislik Bölümü profesörlerin- verileri sosyoekonomik koşul- polietilen tespit edildi. partiküllerinin bağışık hücrelerine layan ekipten Yingxiao Zhang, yüzde 40’ı alerjilerden yakınıyor. Söz konusu çalışma insan ka- sızabileceği, proteinlere veya lipit- den Allison Steiner ile Yingxi- larla ilgili kestirimlerle birleşti- “Polenlerden kaynaklanan so- Türkiye’de de her dört kişiden bi- nında polimer partiküllerin varlı- lere yapışabileceği tahmin ediliyor. ao Zhang, çalışma kapsamında ren araştırmacılar, bu yüzyılın lunum yolu alerjilerinde du- rinin alerjik olduğu belirtiliyor. ğını kanıtlayan ilk araştırma oldu. ABD’de en yaygın görülen 15 sonlarına gelindiğinde (2081- rum iklim değişikliğiyle birlik- Buna göre minik plastik kürecik- Discovery and quantification of polen türünün yayılımlarında 2100 yılları arasında) ABD’de te her geçen gün daha da kötü- Climate Change Produces Mo- ler tüm bedende taşınabiliyor, hat- plastic particle pollution in human meydana gelen değişikliklerin polenlerin yayılımında mey- ye gidiyor” diyor. re Pollen-Driving Longer, More In- ta organlara girerek oralarda biri- blood, Environment International nedenlerini açıklayabilecek bir dana gelebilecek değişiklikle- tense Allergy Seasons Michigan Üniversitesi İklim SciTechDaily model geliştirdiler. İklimle ilgili ri saptadı. Ardından elde edilen ve Uzay Bilimleri ve Mühen- UzUn süre şişman kalmak etkiliyor ‘Bir ekle’ ve ‘bir çıkar’ işlemlerini renk eni bir çalışmaya göre, bazı mak için araştırmacılar, geomet- kodlamasıyla öğrendiler Ybalıklar da basit aritmetik iş- rik şekillerin boyutunun ve sayı- kilo kanser riskini artırıyor lemleri anlama kapasitesine sa- sının değiştiği testler uyguladı. hip. Söz konusu çalışmada, balık- Bir denemede, ilk olarak üç mavi Balıklar aritmetik eidelberg Üniversitesi’nden lar “bir ekle” ve “bir çıkar” işlem- şekil gösterilen balıklardan, “ar- HXiangwei Li ve ekibi ba- lerini renk kodlamasıyla öğren- tı bir” veya “eksi bir” yerine “artı ğırsak kanseri hastala- di. Bonn Üniversitesi’nden araş- bir” ve “artı iki” seçenekleri olan işlemleri anlıyor rının beden ağırlıkla- tırmacıların yürüttüğü çalışmada kapılar arasında seçim yapmaları rının yirminci yaştan balıkların bilişsel becerilerini test istendi. Balıklar, görece kolay ola- itibaren kaydedildiği etmek için, aynı amaçla arılar için rak, daha çok adet şeklin oldu- DACHS araştırma- kullanılmış bir deney modeli kul- ğu kapıyı seçmek yerine, aritme- sının verilerini de- lanıldı. tik ilişkiyi gerçekten anladıklarını ğerlendirdi. Bu ve- Çiklit balıkları ve vatozlara göstererek “artı bir” yönergesini rilerden yararlanıla- odaklanan araştırmacılar ilk aşa- tutarlı bir şekilde takip ettiler. rak 2003 ile 2017 yıl- mada, bir su haznesindeki balığa, Şimdiye dek yapılan çalışmalar- ları arasında araştırmaya tümü mavi veya sarı olan en fazla da, papağanlar ve arılar da dahil ol- dahil edilen 5.635 hasta ve beş adet kare, daire ve üçgenden mak üzere bir dizi hayvanın basit kontrol grubunda bulunan 4.515 oluşan bir görüntü gösterdi. Ba- aritmetik beceriler sergilediklerini le karşılaştırıldığında, aşırı kilo- kişinin hangi yaşlarda fazla kilo- lıkların şekillerin adetini ve ren- belirten araştırmacılar, insanlar- lu insanlarda kolon kanseri riski lu oldukları belirlendi. Yetişkin- gini akıllarında tutmaları için beş da bilişsel yeteneklerde rol oyna- daha yüksek. Ve bu risk, fazla lerde beden kitle endeksi 25’i saniye verildi ve sonrasında haz- yan beyin yapılarına sa- aştığı zaman kişiler fazla kilolu, kilolu yılların sayısı ve fazla kilo- nede açılan, üzerlerinde farklı gö- hip olmamalarına rağmen beden kitle endeksi 30’u aştı- nun derecesine bağlı olarak da- rüntüler bulunan iki kapıdan biri- bu kapasiteye sahip ol- ğında ise şişman sayılıyor. ha da artıyor. Uzun süre şişman ni seçmeleri gerekiyordu. Kapıla- Testteki kural basitti: Orijinal görüntüdeki şekiller maviy- duklarına dikkat çekiyor. kalanların kolon kanserine ya- rın üzerindeki görüntülerinin bi- se, balığın fazladan bir şeklin bulunduğu kapıya; eğer sarıy- İki kat fazla kalanma riskleri iki kat fazla. rinde ilk görselden bir fazla, di- sa, şekillerin bir eksik olduğu kapıya gitmeleri gerekiyor- https://www.scien- Sonuç uzun süre devam eden ğerinde bir eksik geometrik şekil du. Doğru kapıyı seçen balıkları yiyecekle ödüllendirildi. Se- bulunuyordu. ce.org/content/artic- kiz çiklit balığından altısı ve sekiz vatozdan dördü eğitimle- şişmanlığın bir risk faktörü ol- Risk of Colorectal Cancer As- rini başarıyla tamamladı. Testlerde balıkların toplama işlemi- Balıkların sadece bir davranış le/fish-can-learn-basic- duğunu gösteriyor: Devam- sociated With Lifetime Excess ni daha kolay öğrendikleri görüldü. kalıbı ezberlemediğinden emin ol- arithmetic lı normal kiloda kalan kişiler- Weight, JAMA Network insanlar üzerindeki deneylerin bu yıl sonunda başlaması bekleniyor erkek doğum kontrol Yapılan deneyde hapı yolda erkek farelerin sperm sayısı önemli ölçüde BD’li bilim insanları erke- Society’nin bahar düştü. Ağe doğum kontrol hapın- konferansında su- da bir gelişme kaydetti. Kli- nulacak. nik deneylerin bu yıl içinde Satışa başlaması beklenirken, ha- pın önümüzdeki yıllarda sa- sunulabilir tışa çıkabileceği tahmin edi- İnsanlar üzerin- liyor. Farelerle gerçekleştiri- deki klinik deneyle- çüde düştü ve hamilelikler yüz- len deneylerle YCT529 ola- rin bu yılın sonuna doğru baş- de 99 oranında engellendi. Ha- rak isimlendirilen madde- laması bekleniyor. Araştırma- pın bırakılmasından dört ila al- nin, yüzde 99 oranında etki- yı yöneten araştırmacı Gunda tı hafta sonra fareler yeniden li olduğu görüldü. Minneso- Georg, hapın önümüzdeki yıl- üreyebilir hale geldiler. ta Üniversitesi’nden Abdullah larda satışa sunulması konu- Al Noman, deneyler sırasında sunda oldukça iyimser. Doğum A non-hormonal pill could so- herhangi bir yan etkinin orta- kontrol hapı farelere dört hafta ya çıkmadığını söylüyor. So- boyu ağızdan verildi. Erkek fa- on expand men’s birth control relerin sperm sayısı önemli öl- nuçlar, American Chemical options, ACS Chemistry for Life saniyeler, dakikalar öncesine kadar sinyal verecek Depremde erken uyarı epremin yıkıcı etki- Erişen, sistemin Dsinin yeryüzüne ya- yalnızca depremi değil sel, yangın gibi birçok yılmadan önce artık in- afeti haber vereceğini sanlara haber verilebil- belirtti. diği yapay zekâ tabanlı Emergency Disaster In- formation System (EDIS- Acil Afet Bilgi Sistemle- ri) hayata geçirildi. Yerli ve yabancı dört firmanın bir araya gelerek tasarladı- ğı, eski kullanılan düşürülmüş ve 21 saniyelik gibi bir sü- teknolojiyle ye- tek yönlü hali de re vardı. Bizim amacımız ni geliştirilen tek- simülasyon tırın- hem depremden önce bir nolojinin birleşi- da gösterildi. eğitimini hazırlamak hem miyle oluşan dep- de yapay zekayı erken rem erken uyarı ‘21 saniye’ uyarı olarak vermek. Dep- Ali Emre Erişen sistemi EDIS, Yıl- Malatya’da ya- rem sonrası ne yapacak- dız Teknik Üniver- şanan depremde beş sani- larını da planlıyoruz. Bir sitesi Yıldız Teknopark ye önceden alınabilecek alışveriş merkezinde ya- Kongre Merkezi’nde dü- haberin insanların yaşa- kalansanız telefonda ne zenlenen lansmanla ta- mını kurtarabileceğini an- tarafa gideceğinizi görebi- nıtıldı. Lansman toplan- latan EDIS Kurucu Orta- leceksiniz. Öncesi, olduğu tısında, 1999 Kocaeli ğı ve CEO’su Ali Emre Eri- an ve sonrası için kompli- Gölcük merkezli depre- şen, “Oradaki hesapla- ke bir sistem diyebiliriz” min enerjisinin yüzde 50 ra baktığımız zaman 20- dedi. l Haber Merkezi