Katalog

26 HAZİRAN 2022 PAZAR 2 PAZAR YAZILARI 60 yıldır İsveç’te parlayan OSMAN İKİZ bir yıldız: Hayati Kafe ıl 1961. İstanbul’un o za- dan dinlediği cazla ilgilenmeye baş- manların en lüks oteli Hilton. ladı. Özgün sesi ve tekniğiyle müzik YTaksim’e yakın, boğazı gören, dünyasında tanınmış olan Kafe’ye uluslararası Hilton Oteller zinciri- tanınmış orkestralardan şantörlük nin İstanbul’daki incisi. Zengin tu- teklifi geldi. O ünlü Carl- Henrik No- Orta Avrupa’yı ristlerin, resmi konukların, kalan- rin Orkestrası’nı seçti. Bu orkestra- tor Türklerin kaldığı bir otel. Hilton da beş yıl çalıştı. Roof da İstanbul’un en havalı barı. 1968’de ilk single plağını çıkardı. Elitlerin buluşma yeri. Biraz müzik, “Sånt” adlı parça 13 hafta liste başı biraz viski, boğaz manzarası beda- kalarak rekor kırdı. İsveç medyasın- İstanbul’a va. Roof’ta İlk kez bir Türk orkestra- da Hayati Kafe’den “Türk Frank Si- sı çalıyor. İsmet Sıral ve Arkadaşla- natrası” olarak söz eden çok sayıda rı. Hepsi Türkiye’nin usta müzisyen- yazı çıktı. 1974’te “Hayati’s Cafe”yi leri. Saksofondaki virtüözlüğü tar- (Hayati’nin Kafesi) açtı. Kendisi- bağlayan yol tışma götürmez bir isim İsmet Sıral; nin de sahneye çıktığı kafe müzis- ama orkestranın en dikkat çeken yenler için yeni bir mekân oldu. Al- üyesi genç şantörü. 20 yaşında bir tı yıllık cafe girişimciliğinden son- ir kent, üç kül- Kale turunun ar- delikanlı. Nat King Cole gibi kadife ra İsveç’in en sevilen troubadour’u Btür... dından sizi hemen sesli. Romantik melodilere uygun, Cornelis Vreeswijk’in menajerliği- Aslında kent merkezindeki düşünüyor. Gene de dikkatli davra- ri çınlatıyor. Üç aylık sözleşmeyle kulağı okşayan bir ton. Genç şan- ni ve yapımcılığını üstlendi. Bu da Balkanlar’ın doğa- köfte, salata, yanın- nıp, “Teklifinizi arkadaşlarıma ile- gelen orkestra İsveç’in kuzeyinden HASAN AL törün adı Hayati Kafe. 20 yaşında Cornelis’in 1987’de ölümüne ka- sında var, çoklu kül- da buz gibi biranın teceğim” diyerek kapıyı açık bıra- güneyine birçok şehirde konser. İl- ama mikrofona alışkın olduğu belli. dar sürdü. Hayati Kafe ondan son- tür, çoklu yaşam. bulunduğu set mö- kıyor. Hepsi kendisinden daha yaş- gi büyük. Sahnede rahat. O akşamki yaban- ra kendini tümüyle sahneye ver- Kapıkule’ye sadece 20 kilo- nü bekliyorsa, gel keyfim, gel... lı olan orkestradaki abilerine gelen cı müşterilerden biri Hayati Kafe’yi di. Frank Sinatra’yı andıran, kadi- O dönmedi metre uzaktaki Svilengrad’da Kent merkezinde Türkçe ko- teklifi anlatıyor ve “Böyle bir fırsa- gözlerini üzerinden ayırmadan, fe sesiyle baladları söyleyiş tar- buralardan biri. Lafı uzatma- nuşan da var, Yunanca konuşan tı değerlendirelim. İyi bir deney ola- Kısa sürede İsveç’in en popüler pür dikkat dinliyor. Birinci set bi- zı (crooner) İsveç dışında da bili- ya gerek yok, eski Osmanlı top- da. Elbette biraz Bulgarca ve İn- caktır” falan diyerek ikna ediyor. orkestrası oluyorlar. Haliyle üç ay- tip ara verilince, yabancı adam, Ha- niyordu. 1995’te Berlin’de Frank rağı. Balkan savaşlarında kay- gilizce ile oldukça keyfli bir Svi- 1962 yılının haziran sonunda or- lık sözleşme de bir yıla uzatılıyor. yati Kafe’ye gidip İngilizce bilip bil- Sinatra’nın 80. yaş günü etkinlikle- bedilmiş, ama üzerindeki Türk lengrad turu yaparsınız. kestra Stockholm’e gidiyor. Hayati Üstelik daha da kalmaları için talep mediğini soruyor. Robert Kolej me- rine davet edildi. 2016’da 60 yıllık kültürünü, çokça Bulgar, bi- Türkçe bilenlere denk gelir- Kafe ile yaklaşık 30 yıl önce yapmış var ama, Hayati Kafe dışındaki mü- zunu Hayati Kafe’den “evet” yanı- müzik hayatından 18 parçalık bir al- raz da Yunan kültürünü koru- seniz, kentin farklı yüzünü de olduğum İsveç Radyosu’nda yayım- zisyenler çoluk çocuk sahibi olduk- tını duyunca kendisini tanıtıyor. İs- büm hazırladı. İlk parça 1960’da çı- muş. Osmanlı döneminde kulla- görüyorsunuz. Biz Muharrem lanan bir saatlik programda söyle- larından memleketten baskılar baş- veçli bir zengin. Oteller zinciri sahi- kan ilk plak, “Segretamente”. Son nılan adıyla Cisr-i Mustafapaşa. Dayı’ya rastladık, anlattı da an- diklerinden belleğimde kaldığına lıyor. Sonuç olarak Hayati Kafe dı- bi. Hayati Kafe’yi ve orkestrayı çok parça ise 2016’dan, “Have Your- Bulgaristan’ın Türkiye sınırında lattı. göre orkestra için yoğun bir prog- şında hepsi dönüyor. Zaten Hayati beğendiğini söylüyor. İsveç’te otel- self a Merry Little Christmas.” Mü- ve Meriç Nehri kıyısında bulu- Onun önerisiyle üzerinden ram hazırlanmış. Kafe o sırada daha sonra evlenece- lerinde müzik yapmaları için teklif- zik hayatına 15 yaşında başladı. Bu- nan, Hasköy iline bağlı bir yer- sadece yol olarak geçtiğimiz Stockholm’e geldiklerinin erte- ği Helena Hanım’la beraberdi. te bulunuyor. gün 81 yaşında ve hâlâ sahnelerde. leşim alanı. köprünün aslında Osmanlı mi- si günü 1 Temmuz 1962’de, kent Hayati Kafe neden dönmedi? Boş İsveç’te 60 yıldır parlayan bir yıl- Arabayla tatil yapmayı seven- rası olduğunu öğrendik. Musta- merkezindeki Kraliyet Parkı’nda akşamlarda caz kulüplerine giden İsveç yolunda dız. İKSV 29 Haziran’da “Yaşam Bo- lerin de uğrak yeri. fa Paşa Köprüsü’nden geçerse- (Kungsträgården) bir konser. Yaz Hayati Kafe, İsveç’te alışık olmadığı yu Başarı Ödülü” verecek. Tebrikler Öncelikle Türk Lirası’nın ya- niz durun ve nehre bakın. Türk Genç Hayati Kafe, adamı ciddiye günlerinde cıvıl cıvıl olan parktaki armonilerle çalınan caz müziğinden Hayati Kafe. alıp alamayacağından emin olamı- bancı para birimleri karşısında kültürü iliklerinize kadar hisse- konsere İsveçliler hayran. Alkış tu- hoşlandı. Bugüne kadar caz tınıla- osman.ikiz@gmail.com alaşağı olmasına karşın, hâlâ dersiniz inanın. Mimar Sinan’ın yor. “Acaba dalga mı geçiyor” diye fanı şehir merkezindeki caddele- rı taşıyan dans müziği yaptıkların- bir şeyler yiyip, içip dolaşılıcak önemli eserlerinden olan köprü bir mekân. Meriç Nehri üstüne1500’lü yıl- Elbette gitmişken görülecek ların başlarında inşa edilmiş, su yegâne alan Matoçina köyü ya- baskınları temellerini sarssa da HAFTANIN nındaki Bukelon (Vukelon) ka- 20 kemer ve 300 metreden olu- lesi. Neredeyse 20 metreyi bu- şan köprü, hale kentin önemli FOTOĞRAFI lan duvarları, sizi 5 ile 10. yüz- bir yapı taşı. yıllar arasındaki şehir savaşları- Elbette Svilengrad’a gelin- Genellikle haziran ayının son- na götürüyor. mişken Mezek köyündeki Trak larında tüm dünyada kutlanan Kimbilir, ne saldırılar gördü, tümülüsünü de görmelisiniz. “LGBTİ+ Onur Haftası” kapsamın- keza ne savunmalar. M.Ö. 4. yüzyıla kadar inen tarihi da Moldova’da halk polis koruma- Kalenin içi de dışı da tarih ko- ölüleri yakma odası, kesme taş sı eşliğinde Onur Yürüşü düzenle- kuyor adeta. Ana bölümdeki duvarları ilgi çekecek bir tari- di. Kimliklerine ve varoluş biçimi- gözlem ve okçu kulesi, “barut hi dokuya sahip. Orta Avrupa’yı ne duyulan nefrete karşı rengârenk icat olup mertlik bozulmadan” İstanbul’a bağlayan tarihi Marit- pankart ve kıyafetlerle yürüyüşle- önceki dönemin önemli yapıtı. sa yolu artık unutulsa da kent rin yapıldığı haftada, LGBTİ+ birey- Keza, haç şeklindeki genel sözlüğündeki yerini koruyor. ler özgürlük ve eşitlik istemiyle ba- yapı, sonraki yıllarda eklenen Svilengradlılarca “Kırmızı rışçıl gösteriler yapıyor. topçu atış alanları onca yürüyü- okul” olarak adlandırılan yer de 1969’da ABD’de “Stonewall” isimli şe değiyor. Rehberin anlattığı Bulgar şiirine yön veren isimleri bir bara yönelik yapılan polis ope- şövalye savaşları ise film sah- yetiştirmiş. rasyonu sonrası LGBTİ+’lar, her yıl- nelerinin gözünüzde canlanma- Evet, Kapıkule’yi hareket dönümü haftasında “toplum bas- sını sağlıyor. Ki yerel halk da noktası alırsanız ve arabanız kısının tersine cinsel yönelimlerin- Batılı şövalyelerin nasıl hezime- varsa Svilengrad, Edirne merke- den utanmadıkları, onur duydukla- te uğratıldığını ballandıra bal- ze göre daha yakın. Gidin, gö- rını göstermek” adına protestolar- landıra anlatıyor. rün... da bulunuyor. Sevilmez mi Mozart? alzburg’da1842’den bu yana tarihi sa- Srayla katedral arasında duruyor. Bu- rası kentin tam göbeği. Güzel biri değildi Mozart. Gözleri hafif patlak, çifte gerdan- lı, cildi çiçek bozuğu, sürekli bir yerden bir yere huzursuzca koşuşturan, kimi za- man hoppa, kimi zaman duygulu yaşam sürdüren, yaşadığı süreçte çevresinin pek anlamadığı içine kapanık biriydi. 35 yıl, 10 ay ve 9 gün süren kısa yaşamının ardından kavramıştı insanlar Mozart’ın yarattığı müziğin dünyayı değiştirecek güçte olduğunu. Yaşamının üçte birini yollarda geçirmişti, kentten kente, kon- serden konsere gidip durmuştu. 2006’da 250. doğum gününü kutlar- ken değişik ülkelerden turistler, dünya- ca ünlüler akın etmişti Salzach Nehri ile kayalık tepeler arasına kurulu güzel kent 250. doğum günü kutlanırken ken- sözlerini okursunuz: “Mozart çok şey an- Salzburg’a. Fazıl Say da Mozarteum’da tin sokak ve alanlarını kocaman topla- latır, fakat hiçbiri fazla değildir!’’ Avrupa Mozart sevenlerin karşısına çıkmıştı. O rı andıran, rengârenk yuvarlak- prensleriyle zengin soylularının günlerde heykeltıraş Markus Lüppertz’e lar doldurmuştu. 1890 yılın- saray ve villalarına küçük re- ısmarlanan üç metre büyüklüğündeki da Salzburg’lu pastacı Paul sitaller ve piyano dersleri için modern Mozart heykeli skandala neden Fürst’ün buluşu olan top çiko- sürekli davet edilen Mozart olmuştu. Salzburg’luların hoşuna gitme- latalar günümüzde elli ülke- Viyana klasiğinin baş kahra- mişti. Yanınızdan geçene: “Mozart hey- AHMet ARPAd ye satılıyor. Badem ezmesi ve manıydı! Vaftiz adı Joannes keline nereden gidilir” diye sorduğunuz- pralinle doldurulmuş çikolata- Chrysostomus Wolfgangus da öfkeli bir yanıt alırdınız: “Görmenize lar yumuşak nugat kreması da Theophilus Mozart olan bes- hiç gerek yok!’’ Bir yıl sonra durduğu yer- içeriyor. Bugün Salzburg’la Viyana’yı zi- teci ilerde mektuplarını Wolfgang Amadé den kaldırdıklarında çoğu Salzburg’lu de- yaret eden turistler üzerinde Mozart’ın veya Wolfgang Amadeo diye imzalardı, rin bir nefes alıp rahatlamıştı... resmi olan küçük kemanları, şemsiyeleri, Amadeus’u kullandığı görülmez. “Türk golf sopalarını, kül tablolarını, şapkaları, Marşı” (Rondo alla Turca) ile ünlü ope- Çikolata Mozart tişörtleri kahve fincanlarını, küllükleri al- ra “Saraydan Kız Kaçırma”nın da beste- Sizi Salzburg’a getiren Euro City eks- madan ülkelerine dönmüyorlar. cisi olan Mozart, 1791’de arkasında 626 pres treninin adı Mozart, Salzburg hava- besteyle 35 yaşında dünyamızdan ayrılır- alanına da Wolfgang Amadeus Mozart di- Gabler’deki sözler ken şu sözleri mırıldanmıştı: “Ölümün ta- yorlar. Tabii kentte bir Amadeus Oteli de Salzburg’a gelip de karşı kıyıya geç- dı dudaklarımda... Bu dünyadan olmayan eksik değil. Bu oteli yeğleyenler çoğun- memek, Kapuzinerberg’in yamaçları- bir şey hissediyorum.” lukla Amerikalılarla Asyalılar. O hep kar- na tırmanmamak olur mu? 18. yüzyılın Salzburg’un Mönchberg tepesi eteğin- şınızda! Bira kadehlerinde, ‘’Mozart-for- en ünlü Salzburg’lusu Mozart, 20. yüz- deki St. Peter Mezarlığı’nı da mutlaka Men’’ tıraş losyonlarında, tişörtlerde, po- yılın ünlüsü de tabii ki Stefan Zweig’tı! görmek gerekir. Sayısız sanatçı ve bilim şetlerde, çantalarda, yuvarlak çikolata- Kapuzinerberg’in yamacındaki villasında adamının yanı sıra Mozart’ın kız karde- larda, pastalarda, kemanı andıran özel eşi Friderike ile geçirdiği yıllardı Zweig’ı şi Nanerl, Haydn’ın küçük kardeşi Micha- yapım sosislerde, sayısız şarapta, birada, edebiyatta doruğa tırmandıran. En güzel el, Salzburg Katedrali’nin mimarı Solari’ni sert içkide, yemek tabaklarında... O her eserlerini, kente ve Salzach’a yukarıdan de bu çok romantik ve tarihi mezarlıkta. yerde size gülümsüyor! Bütün dükkânlar, bakan o iki katlı, ağaçlar arasına gizlen- Salzburg sürekli Mozart’la yatıp Mozart’la lokantalar, barlar, kafelerde o karşılıyor miş villasında yazmıştı. kalkıyor. Kentli onu çok seviyor, çünkü o Az sonra yine aşağıda Linzer Soka- sizi! Salzburg’ta operalar, konser ve sergi yarattıklarıyla insanları birbirine bağlıyor. salonları, tiyatrolar, kiliseler, alanlar, ga- ğı’ndasınız. Gabler birahanesinin pence- Sevilmez mi Mozart? leriler Mozart’la hep içli-dışlı... resinde besteci Ferruccio Busoni’nin şu mail@ahmet-arpad.de