Katalog

‘Dünya bizi takdir ediyor’ Dolar/TL 16 lira sınırına daya- nırken Türkiye Katılım Bankala- rı Birliği’nin genel kurulunda ko- nuşan Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, “Enflasyonun bu hale gelmesindeki en önemli etken beklentilerdir. Hedefimiz enflasyonun ana sebeplerinden olan beklentileri düzeltmektir. El ele vererek yüreğimizle hallede- ceğiz. Günlerdir ilgili sektörlerle toplantılar yapıyoruz. Ekonomi- mizin son iki yılda gösterdiği bü- yük başarı, tüm dünya tarafından takdir ediliyor. Küresel olumsuz- luklara rağmen ülkemiz büyüme- ye devam ediyor” dedi. 18 MAYIS 2022 ÇARŞAMBA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR Av RO sterlİn FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 15.7900 16.6200 19.7330 26.47 2.390 6205.35 930.74 19 kuruş 41 kuruş 57 kuruş 0.08 puan 1 puan 117.32 lira 12 lira Dövizdeki artışla kur politikasının riski artarken kur korumalı mevduatın yükü de katlandı Doların ateşi yoksulu yakıyor Enflasyonla ürkiye’de döviz üzerindeki baskı gün Dövizde yaklaşık 10 gündür devam eden yükselişle dolar dün geçtikçe yoğunlaşıyor. Dolar, dün mücadele 15.88’i gördü. Dünyadaki gelişmelerin de etkisi ile Türkiye’nin Tdünyadaki gelişmelerin de etkisi ile risk primi 718’e çıktı. Analistlere göre risk büyüyor. nflasyonla mücadele, düzelti- 15.88’i görürken günü 15.79’dan kapat- ci önlemler almak, politikalar iz- tı. Analistlere göre kamunun yönlendirdiği primi CDS’ler ise dün 718 puanı aştı. KKM’ler kapsamında tanınan vergi muafiye- Elemek için, öncelikle enflasyonun döviz piyasasında risk büyüyor. Türkiye’nin Dolardaki her artış, iktidarın dövi- ti ile birlikte bu mevduatların kamuya olan sakıncalarını, neleri bozduğunu gör- borçlanma maliyetlerini ar- zi frenleyebilmek için uygulamaya soktu- yükü şimdiden 30 milyar TL’ye yaklaşıyor. mek gerekir. tıran risk primi CDS’ler ise ğu kur korumalı mevduatlar (KKM) nede- Bu hesaplarda vadeler üç ay sonunda Enflasyon, ulusal paranın değeri- sert yükselişle 718’i aştı. niyle Hazine’ye olan yükü de artırıyor. Do- dolacak. Dolar arttıkça KKM’lerin kur ge- ni sürekli aşındırdığından; ulusal pa- Yaklaşık on gün öncesi- lar, 16 TL’nin kapısına dayandı. 1 Nisan’da tirisi de artıyor. Örneğin vade başında sis- ra, değişim, birikim, ölçme, borç öde- ne kadar 14.5-15.00 TL ara- KKM’ye 1 milyon TL yatıran mevduat sahi- teme en yüksek oran olan yüzde 17 faizle me aracı olma işlevlerini yitirmekte, sında yatay seyir izleyen do- MUStAFA bi, vade sonunda dolar 16.00 TL olursa 89 500 bin TL yatıran bir mevduat sahibi va- yabancı para veya para birimleri para- ÇAKIR larda küresel piyasaların da nın işlevlerini yerine getirmeye başla- bin 176 TL kur farkı alacak. Bu para yurt- de sonunda 21 bin 425 TL faiz getirisi elde etkisi ile hareketlilik yaşa- dığından, ödemelerin, birikimlerin ya- taşın vergileriyle oluşan bütçeden çıkacak. edebiliyor. Buna karşın vade başı olan ör- nıyor. Türk Lirası dolar karşısında yüzde bancı para/paralarla oluştuğu dolari- Bankada parası olmayan yoksul, bankada neğin 1 Nisan’da dolar 14.69 TL’ydi. Dolar 7’nin üzerinde değer kaybetti. Reuters’ın zasyon gerçekleşmektedir. Tüm mal parası olan zengini finanse etmiş olacak. olarak karşılığı 34 bin 37 dolardı. Vade so- haberine göre mevcut kur politikasını “ka- ve hizmetlerin fiyatları aynı oranda art- nunda doların 16.00 TL olduğu varsayılsa mu kontrollü” bir rejim olarak nitelendi- madığından riskli fiyatlar dengesi gelir Kamu yükü 30 milyar TL mevduatın kur getirisi 44 bin 592 lira ola- ren bankacılara göre hükümet 15.00 ve dağılımı bozulmakta, emekçilerin, sa- Hazine’den mart ve nisanda KKM’ler cak. Bu durumda kur getirisi, faiz getirisin- 15.50 seviyesini kabul etmiş durumda. bit dar gelirlilerin reel geliri azaltmak- den daha fazla olduğu için mevduat sahibi- Türkiye’nin beş yıl vadeli borcunu iflasa için toplam 16.2 milyar TL çıktı. Merkez ta, enflasyonun vergileme gibi yükü Bankası’nın yaptığı ödemeler ve şirketlere ne de kur getirisi ödenecek. l ANKARA karşı korumanın maliyetini gösteren risk emekçilerin ve sabit gelirlilerin üstün- de kalmaktadır. Belirsizlikler arttığın- dan kararlarda hata payı yükselmekte, karar hataları, maliyet artışı, ekonomik TARIM-ÜFE YÜZDE 118.53 Yaş çay alım fiyatlarındaki artış üreticiden önce raflara yansıdı yavaşlamaya yol açmakta, finansal is- tikrarı bozmakta, ekonomik aktörler- de fiyat beklentisi yaratarak fiyat artışı- Üretici fiyatında nı sürekli hale getirmektedir. Sakıncaları giderecek, düzeltici ön- artış rekoru kırıldı lemler, koşut olarak alınmalıdır. Markette çaya kota l Ulusal paranın iç ve dış değeri- ıda enflasyonu yüzde 90’ı bulan ni korumak Merkez Bankası’nın temel GTürkiye’de Tarım Üretici Enflasyo- görevlerindendir. Ali CAn PolAt nu da büyük bir sıçramayla yüzde 81’den Günümüzde kur rejimi, dalgalı kur; yüzde 118.53’e çıktı. Türkiye İstatistik kurun piyasa koşullarında belirlenme- umhurbaşkanı Recep Tayyip Kurumu’nun Tarım Ürünleri Üretici Fiyat sidir. Ancak uygulama dalgalanma- CErdoğan’ın yaş çay üreticileri- Endeksi (Tarım-ÜFE) nisanda aylık yüzde nın Merkez Bankası’nın kontrolünde, ne “müjde” olarak duyurduğu yüz- gözetiminde olmasıdır. TCMB, dalga- 17.76 artarken yıllık yüzde 118.53 artarak kendi rekorunu kırdı. Yurttaşın son aylarda lı kurun bir çeşitlemesi olan kaygan de 70’lik alım fiyatı zammı mar- bant içinde dalgalanma uygulayabi- en çok sebze meyve fiyatlarından şikâyet ket raflarına yüzde 43 olarak yan- lir. Bu çeşitlemede bantın alt ve üst sı- ederken Tarım-ÜFE’de de en büyük ikinci sıdı. Yaş çay alım fiyatının ar- nırı belli bir süre için belirlenerek dö- artışın yüzde 248.33 ile sebze, kavun, kar- dından gelen zammın sürekli za- viz kuru bant aralığında dalgalanır; ku- puz, kök ve yumurtalarda olduğu görüldü. rar açıklayan Çay İşletmeleri Ge- run alt ve üst dalgalanma sınırı belli ol- Bu ürünlerdeki aylık artış ise yüzde 42.69 Zam haberiyle birlikte nel Müdürlüğü’nü (Çaykur) kurtar- duğundan, belirsizlik azalır, ulusal pa- oldu. Nisan 2022’de, endekste kapsanan yurttaşların raflara akın ma stratejisi olduğu iddia edilirken ranın değeri korunur. Bandın açılma- 77 maddeden, 14 maddenin ortalama fi- ettiğini söyleyen market çay üreticileri, “Biz daha zamlı fi- sı halinde MB, para politikası araçları- yatında azalış olurken 12 maddenin orta- çalışanları “1-2 güne zam- yatı alamadan tüketiciye zam yapıl- nı kullanarak gerektiğinde fiilen müda- lama fiyatında değişim olmadı. 51 madde- lar bize de yansır” dedi. dı. Çaykur zamlı fiyatı üreticiye ha- hale ederek kurun bant içinde kalma- nin ortalama fiyatında ise artış gerçekleşti. Habip Karabacak sını sağlar. Kaygan olduğu için belli bir ziranda ödeyecek. Stoklarında olan Yıllık Tarım-ÜFE’ye göre yedi alt grup daha süre sonra bandın boyutu, aralığı, ge- çayları zamlı fiyattan satacaklar düşük, dört alt grup daha yüksek değişim rekirse düzeltilir. gösterdi. l Ekonomi Servisi ama bize zamlı ödemeyi haziranda l Birikimlerin ulusal para cinsinden ‘NE YApAcAğ ImIZI ŞAŞIRDIK’ yapacaklar” dedi. olması, dolarizasyon oranının düşme- si için ulusal paranın getirisini yükselt- YURTTAŞIN ALIM GÜCÜ ERİDİ Genel Başkanı Turhan Çakar ise çayın REnGin tEMoÇin 45’den 75 TL’ye çıktı mek gerekir. Kural, değer düşüşü bek- Türk tüketicilerinin en temel içeceği Çaykur, zamlı listeyi toptancılara lenen paranın denge için faizinin yük- aya gelen zam market raflarına yan- olduğunu belirterek “Dünyada en çok Yarım ekmek Ç sek olmasıdır. Aksi halde tasarruf ya- göndermişken zincir marketler dün sırken çay satan esnafı da zor du- çay kullanan toplumlar arasında birin- panlar, hem değer kaybı hem de dü- itibarıyla henüz fiyatlarını güncel- rumda bıraktı. 21 yıldır çay ocağı işle- ci sırada Türkiye var. En temel gerek- şük faizle gelir kaybına uğrarlar. Ser- lemedi. Ancak bakkallar zammı eti- ten Paşa Aytekin, “Ben bir ay önce zam sinime yüzde 40’ın üzerinde zam gel- simit devri maye, varlık kaybı için kimse tasar- yaptım. Ne yapacağımızı şaşırdık. Şu mesi tüketicilere çok büyük bir sıkıntı ketlere yansıttı. 45 liralık çayın ki- ruf, yatırım yapmaz, KKM (kur koru- nflasyon karşısında eriyen alım gücü an iki liraya çay satıyorum. Sağ olsun yaşatacak. Acilen hükümetin bu ola- losu 75 lira seviyesine yükseldi. malı mevduat) gibi getirisi belirsiz, büt- Eyurttaşı porsiyonlarını küçültmeye itti. cumhurbaşkanımız bizi ekmeğe muh- ya müdahale etmesi lazım. Tüketici Zincir market çalışanları, “Biz de çeye yük getiren yoksuldan alıp varsıla Alım gücündeki düşüşü gören Muğlalı bir taç etti” diye konuştu. hakları ayaklar altında. Sosyal devlet 1-2 gün içinde yansıtacağız. Şimdi- aktarmaya yol açan garip uygulamalar büfe ise yarım ekmek ve yarım simit satış- Habip Karabacak “Yakın zaman- anlayışı ayaklar altında. Artık yeter. lik herkes çay stokluyor diye kota- yerine, açıkça dengeleyici faiz düzen- larına başladı. Yarım ekmeği 1.5 TL’ye sa- da zam yapmıştık. Çay içen sayısı da Devlet firmalardan değil halktan yana lı satış yapıyoruz” dedi. Bakkallar lemesi yapılmalıdır. tan işletmeci Sabahattin Yılmaz, “Öğlen azaldı” diyor. Tüketici Hakları Derneği tavır almalıdır” dedi. ise, “Bizim stoğumuz yok, toptan- l Dengesiz zamlar yaparak nispi fi- memurlar yemeğe geldiğinde, bütün ek- cılar satışı durdurdu elimdeki çayı yatlar daha da bozulmamalıdır. mek alamayacak olanlar oluyor. Bu yüz- fa Mavi ise şöyle konuştu: “Biz bu beklemesi lazım.” l Enflasyona ezdirmeyeceğiz ala- da ucuza satarsam yarın zamlı çayı den de talep oluyor” dedi. ay çay toplamaya başladık. Öde- Çaykur’un iki yıldır zam yap- laması bir yana bırakılarak, enflasyo- alamam mecbur bunu da pahalı sat- nun bozduğu gelir dağılımı, emekçiler, mesini haziranda yeni fiyattan al- madığını hatırlatan Mavi, “Üreti- malıyım” dedi. TÜP 311, sÜT 21 LİRA OLDU dar ve sabit gelirliler için düzeltilmeli. maya başlayacağız. Çaykur’un cinin lehine bir durum ama tüke- Bu bağlamda zarar görenlere aynı ge- Haziranda ödenecek elinde stoğu varsa şimdiden zam- ticiyi üzdü, dar gelirliyi çaydan lir sağlanması da öngörülebilir. Zam yağmuru Çaykur’un ardından özel sektör- lı çay satmaya başladığı için gü- kopardı. Aslında çay pahalı değil l Bütçe dengesine özen göstermek, den yüzde 20 civarında zam bek- zel kâr edecek. Zaten çay, fabrika- şu an maliyetini ancak karşılıyor savurganlıktan, gösterişten, yandaş lediklerini söyleyen Çay Üretici- dan çıkar çıkmaz pakete girmez, gibi, ama yurttaşın alım gücü dü- kollamaktan vazgeçmek gerekir. kesilmiyor leri Dayanışma Derneği Musta- satılması için ortalama dört ay şük” diye konuştu. l Bankaların finansal yapısını, seçim esmi olarak yüzde 70, bağımsız kuru- kazanmak uğruna bozma uygulaması- Rluşlarca yüzde 156.86 açıklanan enf- na son verilmelidir. lasyonun etkileri giderek ağırlaşıyor. Yurt- Araçlar, iyi niyetle yeterli bilgiyle kul- Bütçe, zamların altında ezilen vatandaşın ödediği vergilerle ayakta kaldı taş, bir önceki gün çay ve şekere ge- lanıldığında sorun, tam çözülmese bi- len zamla sarsılırken dün de mutfak tü- le hafifletilir. püne zam geldi. 5 Nisan’da 316 liraya çı- Sorunu yaratmış, ağırlaştırmış, par- kan mutfak tüpü, 5 Mayıs’ta 301 liraya çası olanlardan çözüm beklemek her- düşmüştü. LPG’ye gelen zamlarla birlik- halde akılcı davranış değildir. İktidarın eli yurttaşın cebinde te dün yeniden 311 liraya çıktı. Tüpün ya- nı sıra süt fiyatlarında da yüzde 30 artış şandı. 172.4 milyar TL’lik yıllık bütçe he- MUStAFA ÇAKIR yaşandı. 1 litre süt 21 lirayı buldu. Benzin TÜRKİYE YAŞLANIYOR define karşılık dört ayda 107.4 milyar TL zamları da durmuyor. Son zamla birlikte Cezadan 80 milyar geldi karyakıttan gıdaya, iğneden ipliğe tahsil edildi. Daha yılın yarısı olmadan İstanbul’da 22.82 liraya satılan benzin, yi- Faizler, paylar ve cezalardan elde edi- Aher şeye zam gelirken bütçenin vergi gerçekleşme yüzde 62.3 oldu. ne 22.03 liraya satılan motorini geçti. Genç nüfus oranı len gelirde de büyük artış oldu. 115.1 gelirleri de artıyor. Yüksek fiyatlara kat- Dahilde alınan KDV’de yıllık bütçe he- l Ekonomi Servisi milyar TL’lik yıllık hedefe karşılık dört lanmak zorunda kalan yurttaş, vergi ge- defi 124.8 milyar TL’ydi. Dört aylık ger- ayda 80.1 milyar TL tahsilat yapıldı. yüzde 15.3’e düştü lirlerinin de toparlanmasını sağladı. Öyle çekleşme 48.4 milyar TL oldu. Tevkif su- Para cezalarında da daha yılın yarısı ol- MİLYONLARCA İŞÇİ BEKLİYOR ki her gün zam gelen akaryakıttan elde retiyle kesilen KDV madan haziran sonunda elde edilme- ÜİK’in “İstatistiklerle Gençlik 2021” araş- edilen ÖTV geliri daha yılın yarısı olma- tahsilatında büyük si beklenilen gelire ulaşıldı. Yıllık büt- Ttırmasına göre Türkiye’de 2021 sonu itiba- dan yıllık hedefin yüzde 70’ini aştı. KDV artış gerçekleşti. çe hedefi 23.1 milyar TL’ydi. dört aylık 3600 ek gösterge rıyla 12 milyon 971 bin 289 genç bulunurken gelirleri de beklentilerin üzerinde. Para 6.7 milyar TL olan gerçekleşme 12 milyar 177 bin TL oldu. nüfusun yüzde 15.3’ünü gençler oluşturuyor. cezalarında ise yıllık hedefin yarısı çok- yıllık hedefe karşı- Genç nüfus oranı en yüksek yüzde 22.8 ile ay sonuna kaldı tan aşıldı. Gelirlerdeki tüm bu artışa kar- lık dört aylık tahsi- gisinde yıllık hedef 257.1 milyar TL’ydi. Hakkâri. Bu oranın 2080’de yüzde 11.1’i ine- şın bütçe açık veriyor. Ocak-nisan dönemi gerçekleşmesi 92.7 lat 4.1 milyar TL oldu. ceği öngörüldü. alışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Ve- Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verileri- Bu yıl ÖTV gelirlerinde de milyar TL oldu. Kurumlar vergisinde Ç dat Bilgin, daha önce ertelenen ve 8 ne göre vergi gelirlerinde yıllık bütçe he- ise yılın daha ilk aylarında kur koruma- artış yaşanıyor. Bütçede yıllık ÖTV hedefi Yüzde 24 işsiz milyon kamu çalışanının merakla bekledi- defi 1.2 trilyon TL’ydi. Dört aylık gerçek- 219.4 milyar TL öngörülmüştü. Dört ayda lı mevduat sisteminden yararlanmak is- ği 3600 ek gösterge ile ilgili ay sonunda Hanehalkı işgücü araştırmasına göre genç- leşme 591.4 milyar TL oldu. Gelir ver- teyen şirketler nedeniyle büyük artış ya- 95.8 milyar TL tahsil edildi. l ANKARA açıklama yapacağını söyledi. lerde işgücüne katılım, 2020’de yüzde 39.1, Vedat Bilgin, “3600 ek gösterge mese- iken geçen yıl yüzde 41.7 oldu. Gençlerde iş- lesi sadece çalışanların değil, aynı zaman- sizlik oranı, 2020’de yüzde 25.3, 2021’de da emekli kamu çalışanlarını da ilgilendi- yüzde 22.6, ne eğitimde ne istihdamda olan ren bir sorundur. O konuyu bitirdik, son gençlerin oranı ise 2020’de yüzde 28.3, ge- Yabancıya satışta Ruslar lider değerlendirmeleri yapıyoruz, bu ay sonun- çen yıl yüzde 24.7 olarak açıklandı. da açıklayacağız. Emeklilerin, kamu çalı- ürkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2022 tışların yüzde 4.8’i yabancılara yapıldı. Uy- Türkiye Aile Yapısı Araştırması 2021’e gö- şanlarının ücret durumu haziran sonu iti- TNisan’a ilişkin konut satış istatistikle- ruklarına göre en çok satışlar Rusya, İran re 15-24 yaş grubundaki genç nüfusta eğiti- barıyla yani temmuzda enflasyondaki gidi- rini açıkladı. Buna göre Türkiye genelinde ve Irak vatandaşlarına yapıldı. Bunun yanı mini yarıda bırakmak zorunda kalan gençle- şatı da değerlendirerek kamuoyuyla pay- konut satışları geçen yılın aynı ayına göre sıra ipotekli konut satışları da yüzde 82.9 rin oranı yüzde 7.6. Gerekçelerin başını yüzde laşılacak” dedi. Bilgin, emeklilikte yaşa ta- yüzde 38.8 artarak 133 bin 58 oldu. Ya- artarak 32 bin 30 oldu. Toplam konut sa- 48.1 ile ekonomik sorunlar çekiyor. Yaşam kılanların da gündemlerinde olduklarını bancılara yapılan konut satışları ise yüzde tışları içinde ipotekli satışların payı yüzde memnuniyeti araştırması sonuçlarına göre de ancak belirli bir sıralamayla ilerlediklerini 58.1 artarak 6 bin 447 oldu. Toplam sa- 24.1 oldu. l Ekonomi Servisi 18-24 yaş genç nüfusta mutlu olanların oranı söyledi. l Ekonomi Servisi yüzde 47.2’den yüzde 44.5’e düştü.