Katalog

10 NİSAN 2022 PAZAR dishab@cumhuriyet.com.tr 7 DIŞ HABERLER/PAZAR YAZILARI Fransa’da halk, cumhurbaşkanını belirlemek için bugün sandık başına gidecek Savaşın gölgesinde seçim Putin doktrini Cumhuriyet tarihinde işisel kanaatim Rusya’da kesinlikle ilk kez savaşın gölgesin- işleyen bir demokrasi olmadığı ya SAHADAKİ GERÇEKLER “Kda rejimin elbette totaliter olduğu de sandık başına gidecek yönünde ama bu ayrı bir konu” diye yazıyor ünyanın al- bröşürleri ile pa- KONUK olan Fransa’da Macron “Ayı ile yatağa girmek” başlıklı yazıma uzun Dtıncı büyük zarda yerini alır. YAZAR bir cevap kaleme alan eski bir okurum. ve Le Pen’in ikinci turda ekonomisi olan Söz konusu bele- Yanıtın tamamı bu köşenin boyutları- SAADET Fransa önem- diye seçimleri ise tekrar karşı karşıya gel- nı aştığından, en çarpıcı bulduğum bölümü civaş li bir tarım ülke- adaylar mutlaka aktarıyorum: mesi bekleniyor. si. Tarımın mo- orada olur. Aynı “Pek âlâdır ki totaliter bir rejim veya bir dernleşmesi ile açık ha- zamanda partililerin ge- diktatör ülkesi için doğru bir şeyi yapıyor rkçılık tehlikesi bugün ya- va pazarlarının zaman- leneksel olarak seçmeni olabilir ve hatta yaptığı şey bölge ve dün- pılacak olan seçimlerde la önemini yitirece- ikna etme yeridir pazar. ya barışı için iyi bile olabilir. ABD ve uydusu IFransa’nın ana gündemi. Aşı- ği düşünülse de ülke- Gerçek saha burasıdır. Birleşik Krallık, demokratik olmalarına rağ- rı sağ lider Marine Le Pen’in men pekâlâ onlarca haksız savaşa ve yıkı- deki tarımsal zenginliği “Halk konuşmaya daha son hafta oylarını beş puan ar- ma yol açmışlardır. Sadece demokratik ül- semt pazarlarında gör- çok vakit ayırabilir” diye tırması ülkede bü- kelerin doğru kararlar verdikleri ya da ulus- mek mümkün. Pazar- düşünen partiler özveri larının menfaatlarını güttükleri yolundaki in- yük endişeye yol aç- lar özellikle kentlerde ile adaylarının bröşürle- fa ekonomi, alım gücü ve küre- kesimlerden oy istedi. Le Pen dirgemeci bakış açısı yanlıştır. Batı dünya- tı. Son araştırma- kaliteli ürün arayan bi- rini dağıtır, bilgilendirir. sel ısınma gibi konular adayla- ise her geçen gün oylarını artır- sı, ülkelerin demokrasi yetersizliklerini em- linçli tüketici için önem- Başkanlık seçiminin bi- lara göre, ilk turda rın ana gündem maddesini oluş- ması ile halk arasında “Fransa peryalizmi yayma aracı olarak kullandığın- li bir yer. 1980’den iti- rinci turu hazırlıkları sı- Cumhurbaşkanı Em- siyaseti ırkçı partiye yenik dü- turdu. Zaman zaman aynı çizgide dan Putin veya Rus demokrasinin yetersiz- SÜLEYMAN baren pazarlara sıradan rasında adaylar, seçim manuel Macron’un liği üzerinden yapılan değerlendirmeler faz- TOSUNOĞLU buluşan aşırı sağ ve aşırı sol par- şer mi” korkusuna yol açıyor. bir yer olarak değil, ulu- propagandasına pazar laca Batıcı görülebilir.” yüzde 50’yi geç- Başka bir ırkçı tehlikesi ise Le tiler, propagandalarında Avrupa sal bir miras olarak ba- ziyaretlerini de dahil et- Okurumuz “Demokrasi olur kimseye fay- me şansı yok. Macron ve aşırı Pen’in yeğeni Marechal Le Pen’i Birliği karşıtlığının artık toplum kılmış. Peynir satan iş- ti. Adaylar, pazarları zi- dası olmaz, diktatör olur halkına, bölgesine, sağcı lider Le Pen’nin 2017’de- yanına çekerek siyasete giren nezdinde bir karşılığının olmadı- letmelerin yarısı, balık- yaret ederek halkla “öz- hatta dünyaya yararı olur” diyor özetle.. ki seçimlerde olduğu gibi ikin- Eric Zemmour. Ancak ırkçı söy- ğını kavradılar. çıların da yüzde 60’ı sa- çekim” çektirdi. Özel- Demokrasinin içsel değerini son sıralara ci turda yeniden karşı karşı- lemlerini artırması sonucu oyla- dece pazarda satış yapı- lik aşırı sağın adayı mi- öteleyen relativist/görece bakışa bir örnek. Macron’un hedefi ya gelmesi bekleniyor. Uzman- Bu görece bakış, 2000’ler başında rında düşüş yaşadı. Fransa solu, yor. Özellikle belediye- tingler yapan rakipleri- BBC’de izlediğim bir büyük Rusya röporta- Macron’un Cumhuriyet Yürü- lerin söylemlerinde pa- nin aksine “Fransızlara lar, Macron’un anketlerdeki ba- Sosyalist Parti altında bir araya jını aklıma getirdi. zar yerleri sosyal bir ol- daha yakın” kampanya şarısını, Ukrayna savaşında üst- yüşü Partisi, sağ ve solun bölü- gelerek ilk defa 1981’de Franço- Devasa ülkeyi karış karış gezen BBC gu olarak ele alınıyor. yürüttüğünü iddia etti. lendiği diplomatik rolü ve ül- nüşünü iyi bir şekilde değerlen- is Mitterand liderliğinde iktida- muhabiri röportajın sonunda, “Bu toprak- Pandemiyle alışveriş Seçime katılım oranının ke ekonomisinin son elli yılın dirdi. Seçim kampanyasında tek ra gelmişti. 2012’de de François larda Batı’dakine benzer demokrasi, özgür- modeli evrilirken değiş- rekor düzeyde düşük ol- en yüksek yıllık büyümesini ya- bir miting yapan Macron, ko- Hollande ile bir kez daha iktidar lük, insan hakları talepleri yok” diyerek ek- meyen tek bir şey var; o masından korkulurken liyordu: “Rusların talepleri öncelikle kanun, şamasına bağlıyor. Aşırı sol li- nuşmasında aşırı milliyetçileri olma şansını yakaladılar. Bu se- da pazar yerinin bir bu- ne yazık ki on iki adayın nizam ve de istikrar.” der Jean Luc Melenchon radikal eleştirdi. “Toplumun bölünme- çimlerde ise Paris Belediye Baş- luşma noktası oluşu. Bu yarıştığı böyle bir se- söylemlerini bıraksa da oylarını mesi, birlik ve beraberliğin sağ- kanı Anne Hidalgo ile yarışa gi- nedenle davasına imza, çimde birkaç parti dışın- Toplum militanlaşacak ren parti anketlerde son sırada yeteri kadar yükseltemedi. lanması için aşırı sağın önünün adayına oy isteyen siya- da kimseyi pazar yerin- Yukarıdakine benzer okur mektupları al- Bu seneki seçimlerde ilk de- kesilmesi gerek” diyerek bütün görünüyor. si parti de bayrakları ve de göremedik. dığımda bizim ülkemizin Rusya’ya ne ka- dar benzediğini düşünüyorum. O BBC rö- portajını zaten bunca sene aklımda tutma- mın nedeni bu. ABD Başkanı Joe Biden’dan Rusya ve Belarus’a yönelik yeni hamle Demokrasi, insan hakları, hukuk devle- ti ve de özgürlüklere esasa dair önem atfe- den kimse -emperyalist Batı tarafından bu değerler ne kerte araçsallaştırılırsa araç- sallaştırılsın- “Bir diktatör veya totaliter re- jim gereğinde ülkesi, bölgesi ya da dün- Johnson Zelenski Ticari ilişkiler askıda ya için doğru şeyi yapıyor olabilir” cümlesi- ni kuramaz. Bo RIS John Son Kiev’ De: Batı demokrasilerinin derin bir deka- BD Başkanı Joe Biden, sıyla” provokasyon hazırlan- dans yaşadığı evet doğru; popülist, ırkçı liderler, hareketlerin ivme kazandığı, bun- AABD’nin, Rusya ve Bela- dığını iddia etti. YouTube’un Sürpriz ziyaret ların demokratik değerlere tehdit oluştur- rus ile normal ticari ilişkilerini Rus Parlamentosu’nun alt ka- dukları doğru. askıya almasını öngören ya- nadı Duma’nın platformda- ngiltere Başbakanı Boris Batı demokrasilerinin keza Irak, Afga- sa tasarısını onayladı. Yasa, ki kanalını engellemesinin ar- İJohnson’ın Kiev’i ziyaret ede- nistan, Suriye, Libya gafletlerinin önüne ABD’nin, Rusya ve Belarus’a dından Duma Başkanı Viya- rek Ukrayna Devlet Başkanı geçemedikleri, Putin’in bu trajedileri bu- çok daha yüksek gümrük ver- çeslav Volodin, Washington’ı Vladimir Zelenski ile görüştü- gün Batı ile skor yapmak, “Siz yaparken gisi koymasına, birçok ürünün “Ruslar’ın haklarını ihlal et- ğü bildirildi. Ukrayna’nın Lond- oluyor da biz yaparken mi olmuyor?” diye- ihracat ve ithalatına yasak ge- mekle” suçladı. Ukrayna’nın ra Büyükelçiliği’nin Twitter hesa- rek kullandığı doğru. tirmesine ve ABD ile bu ülke- doğusundaki Luhansk bölge- bından görüşmeye ilişkin bir fo- Ama en çaptan düşmüş halinde bile bu- ler arasındaki tüm ticari akti- sinin valisi Serhiy Gaidai, hal- gün Batı demokrasilerinde tüm bunları ma- toğraf “Sürpriz” ifadesiyle pay- vitelerin önemli ölçüde zorlaş- kı derhal bölgeden kaçma- saya yatırmak, sövmek ve yermek serbest. laşıldı. Ukrayna Devlet Başkan- masına imkan tanıyor. Rusya ya çağırdı. Kiev bölgesindeki Gazeteciler bu nedenle hapse girmiyor, lığı Ofisi Başkanı Andriy Sybiha Savunma Bakanlığı Sözcüsü Hostomel’de Ukrayna ordusu- kellelerini ortaya koymuyor, ülkelerinden da Facebook hesabından John- İgor Konaşenkov, Ukrayna’nın nun yeniden kontrol sağlama- göçe zorlanmıyorlar. son ile Zelenski ikilisinin fotoğra- Otoriter rejimler ve diktatörlüklerde ise İrpin şehrinde “Rus askerleri- sının ardından çatışmalarda fını paylaşarak, “Boris Johnson’ın bu haklarınız bulunmuyor. nin sivilleri katlettiği suçlama- bölgedeki zarar görüntülendi. Kiev ziyareti, Başkan Zelenski ile “Reis” ne derse o! Hemen hizalanmaya baş başa görüşmeyle başladı” CESETLERİN SİVİLLERE AİT OLDUĞU BİLDİRİLDİ mecbursunuz. ifadelerini kullandı. Johnson’ın Uysa da uymasa da otoriter lideri papa- iev bölge polisi müdürü ki bir cephaneliğin vurulduğunu ziyareti, İngiltere’nin Ukrayna’ya İmran Han hükümeti düştü ğan gibi tekrarlamak ya da hepten “sus- KAndrey Nebitov Buça’da- açıkladı. Rus basınında yer alan toplam 100 milyon sterlinlik mak”, ağzınıza geleni yutmak, aklınıza ge- akistan meclisinde yapılan gü- met, mecliste yapılan güvensizlik ki toplu mezardan çıkan 40 ce- habere göre saldırıda, Ukrayna Starstreak uçaksavar füzeleri ve leni unutmak, “mış” gibi yapmak zorunda- Pvensizlik oylaması sonucu İm- oylamasında çoğunluk sınırı olan sedin sivillere ait olduğunu be- Hava Kuvvetleri’ne ait bir M-29 800 tanksavar füzenin yanı sıra sınız. Rusya’da yaşananlar bunlar. ran Han hükümeti düştü. 172 oyun altında kalarak düştü. lirtti. Rusya Savunma Bakanlığı savaş uçağı ve bir Mig- 8 heli- kask, zırh ve gece görüşü araçla- Göz önünde cereyan eden bir işgal için Mecliste yapılan güvensizlik oyla- İmran Han, Pakistan’da güvensiz- ise Ukrayna’nın orta kesimlerin- kopterin de imha edildiği kay- Rus medyasında “savaş” sözcüğü kulla- rı gibi ölümcül olmayan teçhizat masında Başbakan İmran Han hü- lik oylamasıyla görevinden alınan deki Mirhorod Hava Üssü’nde- dedildi. nılamıyor. göndereceklerini duyurmasının kümeti, 174 hayır oyu aldı. Hükü- ilk başbakan oldu. Muhalif basın susmuş, susturulmuş, gö- ardından geldi. çe zorlanmış, pıstırılmış, tamamen sindiril- miş durumda. PAZAR YAZILARI Corriere della Sera’ya konuşan “Putin doktrini” mimarlarından Sergey Karaga- nov, “Bu özel askeri operasyon vesilesiyle” Bir tutam Afrika-Kongo Brazaville Hollanda’da kedilerin saltanatı diyor önceki gün açık açık: “Rus toplumunu yeniden yapılandıraca- üm muhteşem hikâyeler iki şe- ollanda 33.4 milyon evcil hayvana zarlarda ebedi istirahatlerine sevk edil- Amsterdam’da kanallarda üstünde in- ğız. Toplum daha militanlaşacak ve vatan- “Tkilde başlar. Ya bir insan yolculu- miş. Fransa Kara Kuvvetleri’nde çalışan Hev sahipliği yapıyor ve ilk sırayı, ke- sanların yaşadığı botlar ve evler vardır. perver olmayan elitlerden arındırılacak!” ğa çıkar ya da kente bir yabancı gelir.” gezgin de Brazza, 1880’lerde Kongo’ya diler alıyor. 2.6 milyon kedi, evlerde sa- Ziyaret etmiş olanlar iyi bilir. Bu botlar- Afrika’nın orta batı bölümündeki Kongo- ulaştığında Fransız hükümeti, yerel kralı hipleriyle yaşıyor. Ya da bu kediler sa- dan kent merkezinde olan birisi kedi Sistemli yağma Brazaville’in adının nereden geldiğini öğ- koruması altına girmeye ikna etmiş. Nku- hibi olduğu insanlarla yaşamlarını sür- botu olarak adlandırılır ve içinde 60 ka- İstenmeyen unsurlardan toplumu arındır- rendiğimde, Tolstoy’un sıklıkla atıfta bu- dürüyor. Uzmanlar kedilerin yaşadıkları na köyünün arazisine 10 Eylül 1880’de dar kedi barındırır. Evlerden kaçmış ve mak... Etnik temizliğin başka türlüsü... lunulan bu sözü aklıma geliyor. Yaklaşık Brazaville kentini kurmuş. Köleliğe kar- evlerdeki insanları sahipleri olarak değil bir daha dönmemiş, tasmaları da olma- Rusya’daki rejimin portresini -benim iki milyon nüfuslu küçük başkentin mer- şı mücadele ettiği için sevenlerinin ya- bir çeşit çalışanları olarak gördükleri- yan kediler, bu bota yerleştirilir ve bu- Rusya’nın Ayşenur Arslan’ı olarak gör- kezinde yanından bir kaç kez geçip de nı sıra sömürgeci olması iddiasıyla sev- ni belirtirler. Köpekler için ise tam tersi ranın yaşayan müdavimi haline gelirler. düğüm- gazeteci Yevgenia Albats, sos- farketmediğimiz müzeye girdiğimizde dı- meyenleri de varmış. Kongo-Brazaville II. söylenir. En olmayacak şeylerin de baş- Zaman zaman kedilerine bakamayacak yal demokrat kökenli siyaset bilimci şardaki sıcaktan iyice bunalmıştık. İçe- kenti olan Amsterdam’da kedilerin ye- Dünya Savaşı’nda 1940-42 yılları arasın- duruma gelen Amsterdamlılar da kedi- Yascha Mounk’la yaptığı bir başka söy- ri girmeden önce kapıdaki kalabalığın gi- da Charles de Gaulle önderliğinde oluş- ri özeldir. 1966’dan beri kentte pek çok lerini buraya bırakırlar. De Poezenbo- leşide şöyle özetliyor: riş için sırada beklediğini zannettik ama turulan Özgür Fransa hareketinin de baş- kedi oteli vardır. Kedi sahipleri, çeşitli ot olarak adlandırılan bu kanal evinde, “Totaliter rejimler ekonomi, yargı, özel o grup sadece fotoğraf çektir- kenti olmuş. De Gaulle evi günümüz- dönemlerde kedilerini bu otellere ve- gönüllü hayvanseverler çalışır yaşamı tümüyle denetleyen ideolojik tek meye gelen bir düğün eviy- de müzeye dönüştürülmüş. rirler. Kimilerinde kediler için özel ve isteyenler burayı bir üc- parti devletleridir. Putin’in oysaki bir ideo- di. Şık kalabalıktan bir kaç yemek mönüleri, özel odalar lojisi yok. İdeolojisi varsa o da para ve güç. Kongo-Brazzaville 15 Ağus- ret karşılığında ziyaret de Dün demokrat, bugün emperyal milliyetçi, kare fotoğraf alıp içeri- tos 1960 yılında bağımsız- bile bulunur. Aslında bü- edebilirler. Amsterdam’a yarın faşiste dönüşebilir Putin. Bu bağlam- ye klima serinliğine at- lığına kavuşmuş. Fransız yük kentlerdeki sokaklar- yolunuz düşerse siz de da Rusya’daki rejim totaliterden çok oto- tık kendimizi. Tarihin say- kontrolünün hâlâ devam da kedilere çok nadiren bu dört ayaklı dostları- GülSeReN riter. Belirgin özelliği ne var ki çok yoz ve falarında gezmeye hazır- ettiğinden yakınan Kongo- rastlarsınız. Kimi zaman mızın yaşamlarına kat- ToZkoPARAN JoRdAN MehMeT eMİN çürümüş olması. Ukrayna’daki gelişmele- dık. Dışardan büyük gö- yeni park etmiş bir araba- lular yok değil. Afrika’da AlkANlAR kıda bulunabilirsiniz. re bakın. Putin enerji kaynaklarından gelen rünen müzenin sadece gi- aynı adı taşıyan iki ülke nın motor kısmının üstün- Amsterdam’da kedi ka- milyarları, sözde askeri harcamalara yatır- riş katındaki birkaç objeden ibaret oldu- Kongo-Brazaville ve Kongo-Kinşasa, ad- de ısınmak için keyif çatan feler de epey popüler- dı. Kiev üç günde alınacaktı. Sonuç hüsran. ğunu, asıl öneminin anıt mezarlar olduğu- larını tam ortadan geçen büyük Kongo kedilere denk gelirsiniz. O size siz ona dir. Kentin batısındaki Koopjes isim- Hüsranın nedenini Rus askeri analistlere nu çok geçmeden anladık. Güvenlik gö- Nehri’nden almışlar. O sebeple başkent- bakıp, karşılıklı selam ve sevgi sunup li kafe, sekiz kedisiyle müşterilere hiz- sorduğumda aldığım yanıt, kaynakların ger- revlisi İngilizce konuşan sayılı kişilerden- ayrılırken ardınızdan şaşkın bir şekilde lerinin adlarıyla ayırt ediliyorlar. Dünya- met veriyor. 2014’te 975 gönüllünün, çekte yağma edilmiş olması oluyor. di. Fotoğraf çekmek üzereyken yasak ol- da birbirine bu kadar yakın başka iki baş- bakar. Kediler genelde sahibi oldukları 33 bin Euro’luk bağışıyla açılan bu ka- Orduya ve ordu reformuna gidecek duğunu söylemesiyle başladı sohbetimiz. kent yokmuş. Kongo Brazaville’in toplam evlerde doğup büyürler ve hayatları da feye giriş için küçük bir ücret ödeniyor. kaynaklar generaller ve Putin’in yakınları- Bizim Fransızca’dan umudu kesince dili nüfusu beş milyon civarındayken neh- çoğunlukla bir veterinerin zehirli iğne- İçeride Hollanda’nın ünlü üzeri krema- na, onların yatları, villalarına gitmiş çün- döndüğünce anlattı. Müzenin bahçesinde rin öte yanındaki Kongo-Kinşasa 80 mil- siyle son bulur. Ancak kaderine razı ol- lı elmalı pastasıyla kahvenizi içerken kü sonuçta. heykeli dikili olan kişi, kentin kurucusu mayan ve günün birinde evlerden firar yon civarında. İsimleri hariç fazla ben- bir yandan da kedileri sevebiliyorsu- Halihazırda rejim bir dönüşüm içinde. İtalyan asıllı Fransız Pierre Savorgnan de zerlikleri olmadığı söylenebilir. Kongo- edip bir daha geri gelmeyen kediler hep nuz. Kafede kedi motifli tişörtler, çanta- Mayalanan yeni sistemde sadece sus- Brazza. Kentin adı oradan geliyor. “Kente Brazzaville’in adaşına göre son derece olmuştur. Bir zamanlar bu kedilerden lar, anahtarlık ve benzerleri de satın alı- kun kalmak yetmeyecek, üstüne basa ba- gelen ilk beyaz adamdı, sevdik onu, yok- güvenli bir ülke olduğu biliniyor. Sakin oluşan bir koloninin ormanlarda kendi- nabiliyor. Yalnızca 18 kişilik, sınırlı bir sa lidere aktif bağlılık belirtmek gereke- sa adını vermezdik” diyor. Girişin yasak kentte sokaklarda tek başına dolaşmak lerine yaşam alanı buldukları ve vahşi- yere sahip olan kafeye önceden rezer- cek. Rejim istikrarsızlaşırken, baskı kat- olduğunu söylediği alt katta yer alan Pier- leşerek asıllarına dönme eğilimleri gös- mümkün, arada bir para isteyen dilenci- vasyon yapmadan gelinmemesi tavsiye merlenecek!” re Savorgnan de Brazza ve ailesine ait al- lere her yerde rastlanır. Nehir boyunca terdiği haberleri çıkmıştı. Kuşkusuz in- ediliyor. Bir küçük not: İlk kedili kafe- İşte böyle sevgili okurlar. Hem yolsuzluk- tı anıt mezarı yukarıdan gösteriyor. ilerleyen yürüyüş yolundan Kongo Nehri sanoğlu buna izin vermedi ve bu kediler ler geçen yüzyılın sonlarında Tayvan’da tan şikâyet edip hem “bölgeye faydalı oto- 1905’de 52 yaşında Senegal Dakar’da ve öte tarafdaki başkent Kinşasa’yı sey- ormanlarda avlanarak yakalandı. Ge- açılmış, sonra Paris, Berlin, Kopenhag, riter rejimleri” baş tacı etmek olmuyor. yaşamını yitiren de Brazza, Paris’te def- rederek Özgürlük Köprüsü’ne doğru yü- rekçe, diğer canlı türlerine zarar verme- New York derken Amsterdam’a kadar Biri diğerinin payandası. nedilmiş ve naaşı Cezayir’e nakledilmiş. leriydi. Bilirsiniz, kedilerin kuşları avla- Siyasi sistemleri ölçüp biçerken tüm bu rümek kentin en keyifli tarafı. gelmiş... unsurları bir arada tartmak zorundayız. 2006’da müze binasının yapımının bitiril- maları çok ünlüdür. Hani o koca koca mesi üzerine külleri getirilerek anıt me- gjtozkoparan@hotmail.com köpekler de az çekmez kedilerden. m.e.alkanlar@gmail.com