Katalog

24 ŞUBAT 2022 PERŞEMBE 6 İNCELEME KUVAYI MILLIYECI, CUMHURIYETÇI, ATATÜRKÇÜ, AYDINLANMACI, HOCALARIN HOCASI HIFZI VELDET VELIDEDEOĞLU Rusya, Ukrayna, ABD: Propagandaya kanmayın, buradan bakın... Yılmaz Şipal rtalık adeta kan revan.. Büyük bir çatışmanın içindeyiz aslında. OABD+AB ile Rusya karşı karşıya; Avrupa’da bir savaş çıkar mı, endişe- Sami Karaören si yaygın. Bir büyük savaş çıkma olasılığı ben- ce yok. Ama gerilim bir süre daha sürer. Ankara akıllı politika izlerse Türkiye en Oktay Akbal az zararla kalkar. Ilhan Selçuk Bugünkü gerilimin yakın kökeni, Sovyetler Birliği’nin Aralık 1991’de da- ğılmasına dayanıyor. Daha uzak ama bununla bağlantılı kö- keni ise İkinci Dünya Savaşı sonrasında Hıfzı Veldet Velidedeoğlu dünyayı sürekli savaşın eşiğinde, atom Mehmed Kemal silahlarının gölgesinde tutan ABD+AB ile Rusya arasındaki büyük çekişmeye gidiyor. İsteyen bu çatışmayı, 1917 Rus Nadir Nadi devrimine kadar götürebilir. “Komünizm Hayaleti”, kapitalizmin dünya çapında Melih Cevdet Anday büyük propagandası ve sıcak-soğuk sa- vaşı bayrağında yazılıydı. ERGUN ABD+Avrupa ile Rusya bloku arasın- Tarih 7 Mayıs 1984. Cumhuriyet gazetesi yıldönümü anısı. ÇAĞATAY daki ekonomik-sosyal-politik büyük ge- rilim, Sovyetler’in Batı karşısında tutu- tespihli hocalarla pırıl pırıl ünifor- Hıfzı Veldet’in, Atatürk’ün Nu- namaması ve çökmesiyle sonuçlandı. malı genç subaylar; yazma veya şal tuk’unu bugünkü dile uyarlayarak Batı’nın-kapitalizmin-liberalizmin bü- yük zaferi ve “tarihin sonu” olarak sarıklı aşiret beyleri, külahlı ağalar ve özetleyerek bunu üç cilt halin- kutsandı bu çöküş. Sovyetler’den 15 ve kavuklu çelebilerle Avrupa’daki de yayımlaması çok önemli bir hiz- cumhuriyet ayrıldı, Rusya Federasyo- yüksek öğrenimlerini bitirip yeni mettir. Böylece Nutuk’un geniş kit- nu kuruldu. dönmüş, Batı kültürüyle yetişmiş, leler tarafından okunmasına ola- nokta bıyıklı, ‘Kuvayı Milliye’ kal- nak sağladı. 1978 yılından bu yana Turuncu ‘devrimler’ üyük hukukçu, Cumhuriyet paklı gençler yan yana oturuyor- Söylev, Cumhuriyet Kitapları’ndan Bu kez, özellikle “bağımsız” ülkelerin gazetesinin 50 yıllık yazarı lar.” (İlk Meclis, s.15) yayımlanıyor ve 55. baskısını yap- “hangi kampın yönetiminde” olacağı üze- BHıfzı Veldet Velidedeoğlu’nu, Hıfzı Veldet, şöyle devam ediyor: mış bulunuyor. Böylece Söylev, yüz rinde adeta bir savaş koptu. En önemli ölüm yıldönümünde Cumhuriyet ülke Ukrayna ve Yugoslavya idi. “Bu tablo ve salondaki bekleyiş bin adet basılmış oluyor. gazetesi olarak saygıyla anıyoruz. 2004-2005’te ABD-AB-CIA büyük pro- dakikaları, çok canlı bir resim, bir (Hıfzı Veldet Hocamızın say- paganda ve para harcamalarıyla bu ül- Hıfzı Veldet, sadece bir hukuk sinema filmi gibi en küçük ayrın- gıdeğer eşi, gazetemizin değer- keyi Batı kampının bir parçası haline dö- bilgini değil, Kuvayı Milliyeci, tılarına kadar bugün de gözleri- li yazarı Meriç Velidedeoğlu, bu nüştürmek için dünya çapında kampan- Cumhuriyetçi, aydınlanmacı, yıl- min önündedir. Lisenin onuncu sı- eserin telif haklarını, Cumhuri- yalar yürüttü. Seçimler tekrarlanarak Ba- maz bir Atatürkçü ve bilge bir nıfından on birinci sınıfına henüz yet Vakfı’na bağışlamış bulun- tılıların adamı iktidara getirildi. kişidir. Veee Ukrayna yönetimi, NATO’ya geçmiş, on altı yaşını bile tam dol- maktadır.) Hıfzı Veldet, 16 yaşında bir li- üye olmak için başvurdu. durmamış bir gencin o tarihsel an- Cumhuriyet yazarlığı se öğrencisi iken Birinci Meclis’te İplerin koptuğu yer burasıdır. Eğer Cumhuriyet gazetesi daki yüksek çarpıntılarını da hâlâ Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, sade- Ukrayna’nın NATO’ya üyeliği hiç günde- çalışmaya başladı ve bu çalışma duyarım.” (s.17) Hıfzı Veldet, Cumhuriyet gaze- me gelmeseydi, Rusya-Batı arasında bü- ce bir hukuk öğretim üyesi olma- 1920’den 1929 yılına kadar sürdü. tesinin kurucusu Yunus Nadi’yi yük gerilimin büyük bir aletine dönüşme- dı. Aynı zamanda Cumhuri- Çok genç yaşta, Milli Mücadele’nin Meclis’in üstünde bir Birinci Meclis’ten tanıyor- seydi, bugünkü gerilim büyük olasılıkla yet felsefesini, Atatürkçülü- kalbi olan TBMM’de olayları izledi. du. Nadir Nadi ile yakın güç yoktur yaşanmayacaktı. Putin de belki de “Uk- ğü, Aydınlanma devrimlerini rayna Rustur Rus kalacaktır” biçiminde dosttu. Yazılarıyla Cumhu- Tarihi anlara tanıklık ediyor- Milli Mücadele Meclisi bilimsel olarak savunan bir özetleyebileceğimiz tarihsel bir söylem riyet gazetesinin adeta te- du genç Hıfzı Veldet... Meclis’in yazardı. Hıfzı Veldet, Meclis’teki çalışma- geliştirmeyecekti. mel taşlarından birisi oldu. birinci oturumunda, Mustafa larını şöyle anlatıyor: Onun Cumhuriyet gazete- Bu gazetede tam yarım asır Kemal’in verdiği önergenin tar- Rusya’yı askeri çevreleme sinde “Medeni Kanunumu- “Ben Meclis’in ilk açıldı- yazdı. tışılması, Atatürk’ün Meclis’i, Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra ğı gün olan 23 Nisan 1920’den 1 zun dili” başlığını taşıyan ilk Büyük hukukçu, insan- “Meclis dar bir yasama göreviyle olanlar, Rusya’yı tam bir köşeye sıkıştır- yazısı 3 Mayıs Ocak 1929 tarihine kadar her üç cıl bir öğretim üyesi, gerçek değil, ulusun genel yö- ma -siyasi, askeri ve ekonomik- politika- Meclis’te türlü görevlerde bulun- 1942 tarihlidir. bir Kuvayı Milliyeci, sürekli sıdır. Varşova Paktı ülkeleri olan Çekos- netimini eylemli ola- Hıfzı Veldet, Cum- dum. Bunlar Cumhuriyet tarihinin lovakya, Macaristan, Polonya, Bulga- çalışan yorulmaz bir Atatürkçü ve rak yüklenmek, ülke- en ilginç ve önemli meclisleridir: huriyet gazetesindeki ristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Ro- Aydınlanmacı, Cumhuriyet gazete- nin kurtuluşunu sağla- yazılarını ölünceye Birinci Meclis, (...) ‘Milli Mücadele manya, Slovakya, Arnavutluk… Hepsi sinin yılmaz yazarı, hocaların hoca- mak ve savunmak gö- NATO’ya (ve çoğu AB’ye) alındı. Meclisi’, İkinci ve Üçüncü Meclis- kadar sürdürdü. Ga- sı değerli Prof. Dr. Hıfzı Veldet Ve- rev ve yetkisiyle kurul- Batı, Yugoslavya’yı da çökertti, dağıttı zetede bir sütun is- ler ise ‘Siyasal ve toplumsal devrim lidedeoğlu, çok sevdiğin Cumhuri- muştur. Ve artık yük- ve Slovenya, Hırvatistan, Karadağ, Ku- meclisleri’dir. Bu nedenle hem Mil- temedi. O yazılarını yet gazetesi Atatürkçü yolunda mü- zey Makedonya da NATO üyesi yapıldı. sek meclisimizin üstün- çok önemli olan 2. li Mücadele’nin başından sonuna cadelesini sürdürüyor. ABD+AB+NATO, Romanya, Bulgaris- de bir güç yoktur” diye- değin bütün evrelerini hem de dev- sayfada yazdı. tan üzerinden ve Yunanistan’a yeni as- Yunus Nadi’nin, Nadir Nadi’nin, rek tanımlaması... (s.25) Prof. Dr. Velidedeoğlu’nun “Me- rimlerin türlü aşamalarını onların keri yığınakları da katarsak, Gürcistan’ı İlhan Selçuk’un, Uğur Mumcu’nun, Velidedeoğlu, bu tanıklığı şöyle içinde yaşadım.” (İlk Meclis, s.6) deni Hukuk” kitabı bir klasik eser- da kucaklamaya çalışarak hem Batı’dan Oktay Akbal’ın, Sami Karaören’in anlatıyor: hem Güney’den Rusya’yı tam bir abluka dir. Toplumsal yaşamımızla ilgili Bu yaşadıklarını “İlk Meclis - Mil- ve Hıfzı Veldet Velidedeoğlu’nun “İlk Meclis’in hem başlan- altına aldı. li Mücadele’de Anadolu” ki- olarak yazdığı kitapları bu sayfada açtıkları yolda yayınını ve mücade- gıç hem de son yılında onun Karadeniz’i bir NATO denizine dö- bir kutu içinde verilmiştir. tabında (Cumhuriyet Kitap- lesini sürdürüyor... nüştürme çabasını da buna eklemeliyiz. içinde görevli olmak, genç ları) yalın, akıcı öykü diliy- Bu yolda aydınlanma görevini yaşta beni daha çok olgun- Söylev çalışması le yazdı. Milli Mücadele’nin Rusya’yı çökertme sonsuza kadar da yürütecektir. laştırdı. Bu Meclis, belki de kalbi olan İlk Meclis’i anla- Hıfzı Veldet Velidedeoğlu’nun Eskiden “Vay komünizm!” vardı. Fakat dünya tarihinde benzeri ol- gençliğe bıraktığı bir ölmez eser de mak için bu kitap mutlaka Sovyetler’in çöküşünden sonra rekabe- mayan bambaşka bir ulusal okunmalıdır. “Söylev”dir. tin aslında tamamen, Batı’nın egemen- KITAPLARI kuruluştur.” lik alanlarını yayarak ideolojisini, ekono- Hıfzı Veldet, Atatürk’ün Nutuk’u- Hıfzı Veldet, Birinci İşte Meclis’in ilk üç dö- n Türk Medeni Hukuku (1943-48, 2 Cilt) mik, sosyal ve kültürel sistemini tümden Meclis’i şöyle anlatıyor: nu “Söylev” adıyla gençlerin anla- n Hayat, Hukuk ve Cemiyet (1944) nemde bunun gibi tanıklık hâkim kılma, Rusya’yı da çökertme ve “Meclis vaktiyle İttihat yacağı bugünkü dile uyarladı ve n Bir Lise Öğrencisinin Milli Mücadele Batı pazarının bir parçasına dönüştür- ettiği devrim olayları, onun Kuvayı ve Terakki Kulübü olarak yapıl- üç ciltlik bu kitap, 1978 yılında ya- Anıları (1970) me amacına yönelik olduğu açık. Milliye köklerini oluşturuyordu. n 1961 Anayasası’nın Dili (TDK, 1972) mış bir yapı. O zaman bu binanın yımlandı. Rusya ise Putin zamanında yeniden n Türkiye’de Üç Devir (Sinan, 1972-74) birçok bölümü henüz tamamlan- büyük bir askeri ve ekonomik güce dö- Hıfzı Veldet, bu kitabın önsözün- Batı hukuku n Sağsız Solsuz Demokrasi (Çağdaş, 1973) nüştü. Mali gücü büyüdü. Şu bilgile- mamış olduğu için ivedi olarak de şöyle diyor: Hıfzı Veldet, Ankara Hukuk n Devirden Devire (Bilgi, 1974-76, 3 Cilt) ri aktarayım: onarılıp tamamlanmış. Toplantı “...Atatürk’ün Söylev’i Türki- n Türk Medeni Kanunu ve Borçlar Kanu- Fakültesi’ni bitirdi ve 1929 yılın- “Artan enerji fiyatlarının bir sonu- salonu küçük, mobilya adına An- nu Terim ve Sözcükler Kılavuzu (1975) ye’de 1919’dan sonra gerçekleşen da sınav kazanarak devlet bursu ile cu, ülkenin petrol ürünleri ve sıvılaştı- n Ailenin Çilesi Boşanma (Çağdaş,1976) kara Valiliği bürolarından, şura- kurtuluşun ve büyük devrimin öy- rılmış doğalgaz dahil toplam petrol ve İsviçre’ye gönderildi. İsviçre’de Ba- n İnsancı Yolcular (Çağdaş, 1976) dan buradan derlenmiş kırık dö- gaz ihracatı, 2020’de 150 milyar do- küsüdür. Bu tarihsel ve anıtsal ‘öy- tı hukuku okudu, derinlemesine n Anıların İzinde (Remzi, 1977-79, 2 Cilt) kük bazı eşya var. Milletvekille- lardan, yüzde 60 artarak geçen yıl 240 kü’ Batı emperyalizminin sömürü n Mustafa Kemal Atatürk: Söylev (Nutuk’un özümsedi ve doktora yaptı. ri, Ankara Öğretmen Okulu’ndan, milyar doları aştı. Rusya’nın ticaret faz- günümüz dilinde yeniden basımı / 1978- altındaki öbür ezilmiş ulusları et- Yurda dönünce 1934 yılından lası, ülke ithalatının en yüksek seviyeye Ankara Sultanisi’nden (lisesin- 81, 3 Cilt) kileyip onların günümüze dek sü- 1975 yılına kadar 41 yıl İstanbul ulaşmasına rağmen, 2021’in dördüncü n Milli Mücadele Anıları (Çağdaş, 1983) den) getirilmiş öğrenci sıraların- regelen bağımsızlık savaşlarına çeyreğinde 67.6 milyar dolarlık rekor Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde n Yol Kesen Irmak (Çağdaş, 1983) da oturuyorlar.” n Çağdaş Düşünce (Çağdaş, 1987) bir yüksekliğe ulaştı.” da örneklik ve önderlik ettiği için ders verdi. 1946-1953 yılları ara- n 12 Mart Faşizminin Felsefesi (Evrim, 1990) ‘mazlum halkların evrensel önderi’ sında iki dönem hukuk fakültesi Meclis’in niteliği n 12 Eylül - Karşı Devrim (Evrim, 1990) ABD-AB bütünleşmesi nitemine hak kazanan ve böylece dekanlığı yaptı. Meclis’in yapısını da şöyle anlatıyor: n Söylev 1-2 (2005 Cumhuriyet Kitapları) Trump döneminde Avrupa-Rusya dünya tarihinde yeni bir çağ açan İstanbul Üniversitesi Hukuk n Söylev 3-Belgeler (2005, Cumhuriyet “Bunların kılıkları, giysileri, yaş- ilişkileri daha ılımlı seyrediyordu ve AB, Kitapları) adamın, Gazi Mustafa Kemal’in, Fakültesi’nde, binlerce öğrenciye hu- ları, düşünsel düzeyleri ve görgü- “Avrupa Savunması”nı kurmak için ha- n İlk Meclis - Milli Mücadele’de Anadolu yaşamından en önemli bölümü an- leri başka başka ve çok değişik; be- kuk okuttu, çok önemli hukuk hoca- rekete geçmişti. Kuzey Akım (-2 petrol- (2020, Cumhuriyet Kitapları) latır.” (Söylev, s.22) gaz yolu) inşa edilmişti. Şimdi Alman- yaz sarıklı, ak sakallı, cüppeli, eli ları yetiştirdi, hocaların hocası oldu. ya bunu askıya aldığını açıklıyor. Geri döner; enerji ihtiyacını karşılayabilecek başka bir kaynak şimdilik yok. ABD, eğer koparsa “savaştan uzak” Kesişen hayat yolu ve 61 Anayasası kalacağı düşüncesiyle, egemenliğini ye- niden kurmak için Avrupa-Rusya çatış- masını körüklüyor, Ukrayna’yı da ateşe zmir Atatürk Lisesi’nden diplomamı den sonra Hıfzı Veldet Hoca, İstan- larında karşılaştığım hocamın önünde almıştı. Komisyonun başkanlığına say- atarak… Şüphesiz emperyalist genişle- İalınca, 1955 yılında İstanbul Üniver- bul Üniversitesi’nde kurulan Ana- ceketimin düğmelerini ilikler saygılı bir gın tarihçi Prof. Dr. Enver Ziya Karal se- menin bir parçası her şey. sitesi Hukuk Fakültesi’ne kaydoldum. yasa Hukuk Komisyonu’nda çalış- duruma geçerdim. Hukuk fakültesindeki çilmişti. Tüm tarih boyunca, Türk tari- Ama tüm bu politikalar, Rusya’nın, Fakültede dört tane medeni hukuk kür- tı. 6 Ocak 1961 tarihinde açılan1961 hocam Hıfzı Veldet Velidedeoğlu ile Ku- hinde hukukun üstünlüğü ilkelerini ya- 1991 çöküşünden sonra durdurulmaz süsü vardı. Her kürsü birinci sınıfta al- Anayasası’nı yapmakla görevlendirilen rucu Meclis’te yaşamımız kesişmişti. O, şama geçiren, hak ve özgürlükleri gü- bir geri dönüşünü ateşledi gibi. dığı öğrenciyi dördüncü sınıfa kadar ve seçimle oluşan Kurucu Meclis’te 57 yaşında en verimli çağında, ben ise vencesi altına alan en ilerici anayasa, NATO, Ukrayna’yı Rusya endişe- okuturdu. Büyük bir şans eseri, 1955 Velidedeoğlu, Anayasa Komisyonu henüz 25 yaşında, Meclis’in seçimle ge- 1961 Anayasası Meclis’e bütün halinde sinden NATO üyesi yapamadı ama yılında hukuk fakültesine Ord. Prof. Dr. üyeliğine seçildi. len en genç üyesiydim. sunulup oylanmadan önce, etkin hu- “Ukrayna’yı almayacağız” da demedi ve Hıfzı Veldet Hoca’nın medeni hukuk Ben de gençlik temsilcisi olarak bu Bu Anayasa Komisyonu’nda Muam- kukçuluğu nedeniyle, Hıfzı Veldet Ho- Moskova’nın taleplerine kulak tıkayarak kürsüsü döneminde başladım. Kurucu Meclis’e seçimle girdim, ayrıca mer Aksoy, Turan Güneş, Tarık Zafer ca, anayasanın tümünün yazılışını ye- Rusya’yı kuşatmayı sürdürdü. Dört yıl hocalığımızı yaptı. 27 Meclis tarafından divan kâtipliğine seçil- Tunaya, Mümtaz Soysal, Bahri Savcı, niden gözden geçirip “redaksiyonunu” Yaşananların, tarihin nesnel değerlen- Mayıs 1960 askeri hareketin- dim. Meclis üyesi olarak, Meclis koridor- Ragıp Sarıca gibi büyük hukukçular yer yapmakla görevlendirildi. dirmesi budur.