Katalog

23 ARALIK 2022 CUMA 12 KÜLTÜR Dünyanın sevgilisi Ey kapılar, kapılar! zgürlük karşıtları, her çağda, in- sanı özünden kavrayan yazarla- Örı, yıllarca hapislerde çürütmeye kalksalar da onların beynindeki yaratıcı ışığı söndürememiştir. Yazın tarihinin eşsiz romanları Suç ve Ceza, Yeraltından Notlar, İnsancıklar’ın Whitney Houston yazarı Dostoyevski, çarın yönetimine karşı başkaldıranların arasında adı geç- tiğinden tutuklanır. Hapishanede bir- kaç ay yattıktan sonra onlarla birlikte idam cezasına çarptırılır. Tam da idam hazırlıklarının yapıldığı gün, çar, kara- rını Sibirya’da dört yıllık kürek cezası- na çevirir. Sıkça sara nöbeti geçirip hastalan- masına karşın öbür mahkûmlar gi- bi, Dostoyevski’nin de kafası tıraş edi- lir, kollarına damga vurulur. Başta ha- pishane günlerini anlattığı Ölüler Evin- den Anılar olmak üzere birçok romanını o koşullar altında tasarlamıştır. Ölümünün 10. yılında dünyanın Müzik benim için bir en güçlü sesi Whitney Houston’ın Oyun renk değil, sınırları yaşamöyküsünü anlatan I Wanna Ölüler Evinden Anılar, insanın diren- genliğini, içinde yaşadığı koşulları şen- Dance With Somebody bugün yok, olabildiğince lik yerine çevirmesi, tutuklularda umut gösterime girdi. Afroamerikalı duygusu yaratarak insanlığını yaşatma- büyük bir kitleye kadın yönetmen Kasi Lemmons sıyla bir başyapıttır. Dışlanmanın etki- ulaşmak istiyorum siyle suskunluktan, içlerinde hevesle- medyanın çarpıttığı yıldızla gerçek ri kuruyan tutukluların kuruyan yetenek- sanatçı arasındaki ayrımı klasik lerini bakışlarından sezen Dostoyevski, Whitney Houston oyunlar kurgulayarak “ölüler evi”ni diri- başarılı bir anlatımla yorumluyor. ler evine dönüştürüyor. Tutukluları canlandırıp mutluluk dün- nnesi gospel şarkı- gibiydi. Ne cinsel ne de ırksal Aile olmayı çok isteyen Whit- son, Prince’in aileleri daha iyi bir yası yaratan olaylardan oluşan oyunlar- cısı Cissy Houston, açıdan tehditkâr değildi. Be- ney rapçi Bobby Brown’la evlen- yaşam için, ABD’nin güneyinden dan birinin adı: “Ey Kapılar, kapılar, yü- züme kapandınız!” Canını celladın elin- AWhitney’i 60’ların Ne- yaz erkekler rahatça bu güzel di, Bobby karısının şöhretini kıs- kuzeyine göç ettiler. Ayrmcılıktan, den kurtaran Dostoyeski, hüzünlü yü- wark gettosunda büyüttü. Ün- siyahi kadınla ilgili fanteziler kandı, ona şiddet uyguladı. Evli- ırkçılıktan, esaretten kurtulmak, reğini şenlendirerek oyuna “Oyna yav- lü Dionne Warwick ile Dee aslı kurdular. Siyahiler için mü- lik masalına inanmıştı, annesi gi- çocuklarını tam bir Amerikalı gibi rum oyna, oynamaya doyma” sözleri- selçuk Dee Warwick Whitney’in akra- zikten daha çok şey ifade edi- bi ailesini parçalamak istemiyordu. yetiştirmek istiyorlardı. Amerikan nin geçtiği çiftetelliyi andıran bir şarkı balarıydı. Cissy kızını aşırı bir yordu. Superbowl’da söylediği Bodyguard’ın dünya turundan son- Rüyası hüsranla bitti, üçünün de da yerleştiriyor. Oyunda şıkırdım hava- disiplinle yetiştirdi. Amerikan ulusal marşı onun yoru- ra uyuşturucu kullandığı için sesin- yaşamı aynı şekilde sona erdi. lı şarkı başlayınca, hakkında idam ka- Ona sürekli “Tanrı seni seçti, muyla yüceldi. de sorunlar başladı. rarı verilen tutuklulardan, insan yerine Sevgi, şefkat... Tanrı’nın eli senin üzerinde” diye- 1994’te Nelson Mandela için Gü- koyarak onlardan sevgisini esirgeme- İki bilinç... yen hoşsohbet gardiyanına, engellisi- Afroamerikalı güçlü kadınları rek aklıyla, ruhuyla, yüreğiyle şar- ney Afrika’ya giden ilk büyük yıl- ne, hasta yatağında kıvrananına herkes kı söylemesini öğretti. Whitney ki- Devletin kendilerine karşı kullan- dızdı. Yaşamı süresince kim oldu- (Harriet, Eve’s Bayou) anlatan Ka- sahneye fırlayarak oyunun oynak hava- dığı şiddetten ötürü marşı sevme- si Lemmonsı I Wanna Dance With lise korosunda ilahiler söyledi, Hı- ğunu aradı, yeteneği, güzelliği, zen- sıyla kendinden geçiyordu. ristiyan ailesi onu iyi eğitim alma- yen siyahi topluluk Whitney’in yo- ginliği, övgüler onu kurtaramadı. You’da Whitney’in çocukken Dee rumundan sonra marşla bütünleşti. Dee Warwick tarafından taciz edil- sı için Katolik okuluna yolladı. Ebe- Annesiyle Robyn dışında herkes Nâzım Hikmet veynlerinin ayrılması onu çok üz- Dünyanın en güzel kadınlarından onu sömürdü, prensesim diyen ba- mesine değinmeden, uyuşturucu Ancak soylu yazarlara vergidir in- biriydi, yetenekliydi, zengindi, Af- bağımlılığını arka fonda işleyerek dü, en iyi arkadaşı Robyn’in yanı- bası ondan para çaldı. Rehabilitas- sanın duyumsamalarını daha yüceler- na taşındı, lezbiyen ilişkisini tutucu roamerikalı olduğu için iki bilince yon tedavileri faydalı olmadı. Hep sevgi, şefkat, aile, yuva arayışını de yaşatmak. Dostoyevski oyunlar- sahipti. Başrolde oynadığı Bodygu- klasik, etkileyici bir anlatımla irde- da mahkûmlara bu duyguyu yaşatı- Amerika’dan gizleyerek yaşadı. Si- eve dönüş yolunu aradı. Kendine yordu. Nâzım Hikmet de hapishane- yahi Whitney Amerika’nın sevgilisi ard (1992) filmi izleyici rekoru kır- çok zarar verdi, sürekli şeytanların- liyor. Whitney rolünde İngiliz oyun- de bir yandan ölümsüz şiirler yazarken dı, I Will Always Love You şarkısı cu Naomie Ackie olağanüstü bir yo- olmayı başardı. dan kaçtı. bir yandan da tutukluların öğretmeni ol- Whitney yan evdeki komşu kızı tüm dünyada hit oldu. Whitney Houston, Michael Jack- rum sunuyor. muştur. Örneğin romanı-öyküyü şiir yo- luyla anlatmayı deneyerek insanlığa ar- mağan ettiği Kurtuluş Savaşı Destanı’nı, 1908-1950 gibi geniş bir zaman dilimini İstanbul arş İvler İndek İ 40 kadın yansıtan öyküsel yanı ağır basan Mem- leketimden İnsan Manzaraları adlı şiirsel adın Eserleri Kütüpha- dığı geniş kapsamlı kitapta, Tevfik, İsmet Kür, Behice Boran, Ada- yaratısını hapislik yıllarında yazmıştır. Knesi ve Bilgi Merkezi vakfa bağışlanmış16 kadının let Ağaoğlu, Şirin Tekeli’den Şefika Şeh- Onunla da kalmamış, hapislik arka- Vakfı ile İstanbul Büyük- arşivi ile İstanbul’un diğer var Beşiroğlu’na kadar 40 kadının özel daşı, adı sonradan Orhan Kemal diye şehir Belediyesi (İBB) Ya- kadın merkezli arşivlerinde arşivi üzerinden yaşamöyküleri okurla- yaygınlaşan genç Raşit Kemali’yi, öğ- yınları işbirliğiyle hazırla- muhafaza edilen, çoğu alanın rın ve araştırmacıların hizmetine sunul- retmen-öğrenci ilişkisi içinde ülkemizin nan “Kadın Özel Arşivle- öncüsü olan 40 kadının ha- du. Bu çalışma Kadın Eserleri Kütüpha- ünlü romancılarından, öykücülerinden rinde 40 Kadın 40 Hayat” yatı fotoğraflar eşliğinde bir nesi ve Bilgi Merkezi Vakfı’nın yanı sı- biri yapmıştır. Ayrıca hapishanede iki kitabı okurlarla buluştu. araya getirildi. ra Atatürk Kitaplığı, Boğaziçi Üniversi- dokuma tezgâhı kurmuş, dokunan ku- Vakıf ve İBB Yayınları ko- Yayın yönetmenliğini Ah- tesi Arşiv ve Dokümantasyon Merkezi, maşlarla edinilen küçük gelirleri, tutuk- ordinatörlüğünde, kütüp- met Bozkurt’un, editörlüğü- Tek-Esin Vakfı, Salt Araştırma, Kubbeal- lulara dağıtmıştır. hane kolektifinin dene- nü Ayşegül Sönmezay’in yap- tı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı, Tür- timinde hazırlanan, As- tığı kitap, Pertevniyal Vali- kiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı (TÜS- Sabahattin Ali lı Davaz, Tülin Tankut, İncila Bertuğ gi- de Sultan’dan başlayarak Fatma Ali- TAV) gibi kurumlarda yer alan arşivlere Aydın’da Almanca öğretmenliği yap- bi alanında uzman yazarların kaleme al- ye, Halide Edip, Sabiha Sertel, Necile de dikkat çekiyor. tığı sırada öğrencilerini geleceğe yöne- lik bilgilerle donatmaya çalışırken, ruh sapkınları, düşünce geliştirici sözleri- ni tehlikeli bulup onu yok etmenin yol- Turhan Selçuk İstasyon dergisi iki yaşında larını aradı. 100 yaşında konseri Her dönemde olduğu gibi o zamanın altepe Belediyesi’nin “İstasyon Maltepe Belediyesi Başkanı Ali Kılıç bürokratları da iyinin düşmanıydı. Saba- arikatür tarihinin büyük ustası MKavuşmaları Sever” sloganıyla ya- açılış konuşmasında “Böyle özel bir ge- hattin Ali’yi yargılatıp hiçbir neden ileri KTurhan Selçuk’un bu yıl 100. do- yımladığı, aylık kültür sanat dergisi cede sizinle olmak, sizin burada olma- sürmeden onu memurluktan attırdılar. ğum yılı (30 Temmuz 1922). Baba “İstasyon” dergisinin ikinci yaşı, özel nız çok anlamlı. İstasyon Dergisi pro- Yazar etkisiz duruma sokulabilir ama Zula grubu da Selçuk’un 100. yaşını bir gece ile kutlandı. Prof. Dr. Tür- jesi, kadın arkadaşlarımızın önerisiydi. onun yaratıcı gücünün önüne kimse set Galataport’ta bugün Alan Kadıköy’de düzenlene- kan Saylan Kültür Merkezi’ndeki gece, Kadınların ellerinin değdiği her şey çok çekemez. Hapishane günleri ona ya- cek özel bir konserle kutluyor. Kon- Ulaş Barış Geroğlu’nun kaleme aldığı güzel. İstasyon, Maltepe’den bir kal- zarlığın verimli kapısını aralamıştır. Son- ücretsiz konserler ser saat 21.00’de başlayacak ve Ba- ve değerli oyuncu Yetkin Dikinciler’in kış yaptı ve tüm Anadolu’yu adım adım radan bir romanına ad olan Kuyucak- alataport İstanbul’daki Paket Posta- ba Zula’yla birlikte sürpriz isimler anlatıcılığını üstlendiği “Müzikli Anla- dolaşıyor. Projeyi yöneten, destek ve- lı Yusuf’u hapishanede tanır. Dillerden Gnesi’nde ücretsiz konserler verile- sahneye çıkacak. tı” ile başladı. ren, yazılarıyla bizimle olan edebiyat- düşmeyen “Aldırma gönül aldırma” adlı cek. Program şöyle: Bugün - Selen Bey- çılarımıza ve yazarlarımıza çok teşek- şarkısı hapishane yıllarının ürünüdür. tekin, 20.00 ve Ladies & Gentlemen, ‘Anadolu’yu dolaşıyor’ kür ediyorum. İstasyon’da daha çok ki- Genel aftan yararlanarak hapisha- 16.00. Yarın - Fötr Alper & Friends, 19.00. neden çıktı. Memuriyetten de o sırada şiye el sallayacağız ve başka istasyon- Yaşar Kemal, Orhan Veli Kanık, 25 Aralık - Flapper Swing, 19.00. larda sevdiklerimizle yeniden kucakla- atıldı. O da yetmedi. Bulgaristan’a geç- Nâzım Hikmet, Sabahattin Ali, Gül- mek isterken adı sanı saptanamayan ki- şacağız” dedi. ten Akın, Ümit Yaşar Oğuzcan, Hasan O’Fest, Ankara şilerce sınırda kafası parçalanarak öl- Yetkin Dikinciler’in ardından Pe- Hüseyin Korkmazgil, Attila İlhan, Ah- dürüldü. lin Batu’nun sunuculuğuyla devam med Arif gibi Türk edebiyatının ve şii- ve Eskişehir’de eden gece; CHP İstanbul İl Başkanı Ca- rinin değerli isimlerini anlatan ve şiir- ek günlük mü- nan Kaftancıoğlu, onur konuğu Zülfü lerinden kesitler okuyarak, izleyicile- Tzik festivali O’fest, Livaneli’nin konuşmaları; Ataol Behra- re unutulmaz bir gece yaşatan Yetkin Akbank Sanat’ta bugün ve yarın Mil- moğlu, Ahmet Telli, Şükrü Erbaş’ın şi- Dikinciler’e, şiirlerden bestelenen şar- yon Performance Hall ir seslendirmeleri; Yaşar Seyman, Bir- kılarla; Ferhat Livaneli Orkestrası, so- Eskişehir ve Ankara’da yapılacak. At- ‘t asarım Fikir kulübü’ can Silan, Nebil Özgentürk, Zafer Kö- listler Nilgül ve Hasan Doğru, konuk hena, Sena Şener ve Umut Kuzey’in se ve Şeyhmus Diken’in konuşmalarıy- sanatçı bağlama virtüözü Erdem Şim- kbank Sanat, Özyeğin Üniversitesi/Mi- sahne alacağı festivallerde kapılar la sona erdi. şek eşlik etti. Amarlık ve Tasarım Fakültesi işbirliğiyle ta- ‘Antidepresan’ 16.00’da açılacak. sarım disiplininin Türkiye’deki ve dünyadaki durumunu tartışmaya açan yeni söyleşi dizi- rekora doymuyor Küratörlüğünü Mert Çağıl mara Üniversitesi Fotoğraf rünürlüklerini artırmak, çağ- si “Tasarım Fikir Kulübü” aralık ayında devam Fotoğraf Türkay ve Volkan Kızıltunç’un Bölümü’nde öğrenimine de- daş sanat ortamı ile kurum- ert Demir ve Mabel Matiz’in ge- ediyor. Tasarımın, Türkiye’de bağımsız bir di- üstlendiği “Fresh” sergisi 8 vam eden öğrencilerin bir- sal olmayan organik ilişkile- Mçen ay çıkan şarkısı Antidepre- siplin olarak özellikle endüstriyel tasarım, ile- öğrencilerinden Ocak 2023’e kadar NOKS birleri arasındaki iletişimi rini geliştirmeyi amaçlıyor. sanı günlük 1.4 milyondan fazla din- tişim tasarımı, iç mimarlık ve çevre tasarımı Art Space’te izlenebilir. Ser- kuvvetlendirmek, değişen ve Adres: Rasimpaşa, Talimhane lenmeye ulaşırken hafta başında “bir sergi gibi alanlardaki varlığını sürdürme çabası ve gi, Mimar Sinan Güzel Sa- dönüşen kavramlar ışığında- Sk. No:19B, 34716 Kadıköy/İs- günde en çok dinlenen şarkı” olarak sanat, teknoloji, gastronomi gibi diğer alan- natlar Üniversitesi ve Mar- ki sanat üretimlerini ve gö- tanbul. Spotify Türkiye rekorunu kırdı. Şarkı larla ilişkisi Tasarım Fikir Kulübü konuşmala- aynı zamanda büyük bir başarı göste- rının odak noktasını oluşturuyor. rerek Billboard Global 200 listesinde Tasarım Fikir Kulübü’nün Doç. Dr. Ayşe Ha- de 136 numaraya yükseldi. zar Köksal’ın moderatörlüğünü üstlenece- Sözü Mert Demir ve Mabel Matiz’e, ği etkinliği, Doç. Dr. Ebru Yetişkin ve Prof. müziği ve prodüksiyonu Mert Dr. Esra Aliçavuşoğlu katılımıyla 28 Aralık Demir’e ait olan synth pop türünde- Çarşamba günü Akbank Sanat Beyoğlu’nda- ki ritmik şarkı, retro synth sesleriyle düzenlenecek. Ücretsiz olan etkinliğe katı- beraber makam müziğinden de refe- lım 120 kişi ile sınırlı olup etkinlik giriş da- ranslar içeriyor. vetiyeleri programdan bir saat önce Akbank Sanat’ın danışmasından temin edilebilir.