Katalog

8 KASIM 2022 SALI EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 9 Çiftçiye destek ödemesi erkene çekildi. Ama borçlu ya da icralık üreticiler bunun dışında tutuldu Müjde havada kaldı Saray’ın, seçim için yaptıklarının reddi Tarımsal destekleme bütçesi 54 milyar lira olarak açıklandı. Yüzde 234 Yüzde 130-163 Ancak 753 bin çiftçinin 153.8 milyar lira borcu bulunuyor. ittifak arayışları.. TÜİK’e göre gübre Bakanlığın gübre destek Çiftçiler, “Kara liste yüzünden desteğe ulaşamıyoruz” dedi. fiyatlarındaki artış ödemelerindeki artış eçmeni için sorun olmaktan çık- mış, CHP’den de yasal güvence Salınmışken, gerçeğinde hak ve öz- RIFAT KIRCI vanları kesime gönderdim. Zama- gürlüklerin anayasa değişikliği konu- nında ödeme yapamadık ve kara lis- su yapılamıyacakları hukuksal gerçekli- arım ve Orman Bakanı Va- teye girdik. Tarım Bakanlığı bu yıl ği de ortada iken, Cumhur’un HDP’den hit Kirişci’nin, “müjde” olarak desteklemeleri avans olarak erken oy istemesi nasıl bir alicengiz oyunu? Taçıkladığı, 2023 yılı martta ya- ödeme kararı aldı. Ama maalesef si- Kimselerin inanası olamasa da HDP’nin pılacak tarımsal destek ödemelerini cilimiz bozuk diye alamıyoruz.” çok ağır baskılar, suçlamaların üzerine 2022’ye çekme kararı, uygulama ne- Cumhur cephesinden gelen seçim ya- deniyle çiftçide hayal kırıklığı yarat- ‘Buğday ekmedim’ tırımı çağrısını reddetmesi siyaseten de tı. Desteklerin nakit değil avans ola- kuşkusuz aptallık olabilir. Edirne Havsa’da üretim yapan Cumhur cephesinin seçimlere dönük rak Ziraat Bankası kanalıyla veril- çiftçi Murat Aladağ da gübre mali- seçmenlerini etkilemek üzere üst üste me kararı yüzünden kredi notu dü- yetinden kaçınmak için buğday ek- gelen suçlamaları, yetmez, hukuku kul- şük, icralık ya da borçlu çiftçi des- meyi bıraktığını, nohut ve ayçiçeği 5 TL 2 TL lanarak gündeme getirdiği operasyon- tek ödemelerine ulaşamadı. ektiği için de gübre desteğinden ya- İTO seçimlerin- Geçtiğimiz yıl larının stratejik olarak olsa bile seçim- Bakan Kirişci’nin verdiği rakam- rarlanamadığını belirterek “Ödeme- ler sürecine kadar ertelenmek zorunda den sonra onay- Kasım ayında lara göre 753 bin çiftçinin 153.8 lerin öne çekilmesi iyi ama planla- kalınması anlamını taşıyor. HDP’ye se- lanması beklenen İstanbul’da milyar lira borcu bulunuyor. Ta- ma yapılmadı. Bunun yanı sıra Zi- çimlere dönük nefes aldırıyor. Nasılsa yeni ekmek fiyatı ekmek fiyatı Millet cephesinden tehdit değil, işbirli- rımsal destek miktarı ise sadece 54 raat Bankası’na ve Tarım Kredi’ye ği çabaları gündemdeydi. Üstüne üst- milyar lira. Destekler her yıl biraz üye olan herkes kara listede. İcralık lük bu çabaların etkisiz kalmasına dö- daha azalıyor. Örneğin Bakan Ki- olanların durumu yine değişmedi” nük, Cumhur cephesinin ağır suçlama- Ekmek zammı ‘İTO’yu bekliyor rişci gübre desteği ödemelerinde- değerlendirmesinde bulundu. ları partiler içindeki dengeleri sarsıyor, ki artışın ürün bazında yüzde 130- Çiftçi-Sen Başkanı Ali Bülent Erdem açık, güçlü sayılabilecek işbirlikleri için bimiz yok” dedi. Sendika Genel Sek- ALI CAN POLAT 163 artırıldığını açıkladı. Ancak ise tarım politikalarının çiftçinin borç- engel oluşturuyordu. reteri Selma Esenler ise, “7.5 lira gi- bu oran Türkiye İstatistik Kurumu lanacağı şekilde belirlendiğine dikkat Erdoğan liderliğinin, geçmiş seçim- Enflasyon canavarı yurttaşın sof- bi fiyatlar fırıncımızı rahatsız ediyor. verilerine göre ağustosta yüzde lerde çok sık gündeme getirilmiş Kürt çekerek şu açıklamayı yaptı: rasını kemirmeye devam ediyor. Ge- Bu haberler çıktıkça yöneticiler, giz- açılımı üzerinden seçim kazanmış olma 234.48 olan gübre enflasyonun bir “Tarımda çiftçiler gübre, ilaç gi- çen yıl İstanbul’da 2 liraya satılan li zam yapılıyor diye denetimler ya- hesaplarının bu kez de çok işe yaraya- hayli gerisinde. bi girdilere bağımlı hale geldi. Bu- 210 gr ekmek, bugün itibarıyla yüz- pıyor, yurttaş fırıncıyı suçluyor” de- bileceği öngörüsü, çok geç kalınnmış, na karşın devlet, şirket politikala- de 100 zamla 4 liraya satılıyor. Es- di. İTO Ekmek, Un ve Unlu Mamüller inandırıcı olabilmede şanssız, büyük ya- Borçlu düşünülmedi rı nedeniyle tarımdan desteğini çek- naf ağustos ayında fiyatın yüzde Meslek Komite Başkanı Hasan De- nılgı olabilir. Çok yakın günlerin söylem- Kirişci’nin açıklamasını değer- 25 zamla 5 liraya çıkarılmasını ta- mir de sendikayı doğrulayarak “İTO ti. Düşük faizli krediler azaldı, ta- leri ile cephe sözcülerinin en ağır topları lendiren çiftçiler borçlarından do- lep etti. Ancak İstanbul Ticaret Oda- seçiminden sonra bu zam gerçek- ban fiyat uygulamaları kalktı. Girdi- için geçerli söylemlerden günübirlik dö- sı (İTO) seçim döneminde olduğu leşecek. Yılbaşına kadar bu fiyat gi- layı destek ödemelerinden yararla- nüşlere seçmenleri ne kadar alışık olur- lere bağımlı hale gelen çiftçiler, şir- için esnafın talebi beklemeye alındı. der yılbaşından sonra asgari ücret namadıklarını söyledi. Üretici Halil larsa olsunlar, seçimlere dönük yaşam- ketlerle sözleşmeli üretim yapmaya Yarın yapılacak seçimlerinin ardın- ve diğer zamlara göre yeni fiyat ta- sal beklentileri çok başka. Kaya, “Borç sicili bozuk olan bu pa- başladı. Şirketlerle yapılan sözleş- dan önümüzdeki hafta ekmeğin 5 li- lep ederiz” dedi. Tek cümle ile seçimler sayesinde ya- rayı alamıyor. Zorda olan çiftçiye meler tek taraflı. Çiftçi ne kadar ka- ra olması bekleniyor. Ekmek üretici- şanabilir kimi haklarının düzeltilme- siciline bakılmaksızın bunun öden- zanacağını, ürünün hangi fiyata alı- lerine destek verilmezse ekmek fi- Un da zamlanıyor si umutları yeşertilmişken, gündem de- mesi gerekirdi. Devlet kendi öde- nacağını bilmiyor. Çiftçi kendi top- yatının 7.5 liraya çıkabileceğini söy- ğiştirecek, gerçek yaşamları üzerin- Artan maliyetlerden yakınan De- yeceği parayı buraya veriyor, ban- rağında işçileşiyor.” leyen Ekmek Üreticileri İşverenle- den hiçbir kazanım getirmeyecek içi mir, “Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) ka da parayı vermiyor. Sicili bozuk CHP milletvekili Ömer Fethi Gü- ri Sendikası Başkanı Cihan Kolivar, boş sözlere, geçmişten canları çok ya- ucuz un veriyor şu an. O olmasa çok- olan ne kredi alabiliyor ne de avan- nık. Unuttukları, sorun olmaktan çıkmış “Ruhsatlı fırınlara elektriği ev tipi fi- rer de çiftçilere desteğin nakit ve- tan ekmek fiyatları tavan yapardı. O türban için anayasal oylamaya gidilme- sını alabiliyor” dedi. yatına verirseler bizim maliyetimiz rilmemesine tepki gösterdi. Gürer, bile zamlandı. Yılbaşında 50 kg unu si sözüyle ayların yitirilmesi, aldatılmak, düşer, zam yapılmaz” dedi. Borçlarından dolayı 35 hayvanın- TMO’dan 190 liraya alıyorduk şim- “Hububat desteğinin 2022 yılı içeri- seçim hilesi oyunu gibi gelebilir. dan elinde sadece bir tane kaldığı- di 350 liraya alıyoruz. Piyasa fiyatı sinde Ziraat Bankası avansı olarak HHH Yılbaşında yeni fiyat 550 lira. Değirmenciler artan elekt- nı söyleyen Mehmet Kani ise şunla- verme kararı alınmış olması da çift- Tefeciler, vurguncular, soyguncular, 7.5 liranın çok fazla olduğunu söy- rik maliyetlerinden dolayı haftaya rı söyledi: çilerin çoğunun bankaların kara lis- haksız, hukuksuz ülkemiz insanlarının leyen Ekmek Sanayii İşverenler Sen- TMO’dan aldığımız unların da 20 li- “Bizler çiftçi olarak yanlış tarım tesinde olmasından dolayı sorun ya- topunun birden ürettiklerinden dudak dikası Başkanı Çetin Keçeli ise “Biz ra zamlanacağını söylüyor. Doğal- politikaları yüzünden borç batağı- uçuklatan paylar alırlarken, seçmen nü- ratıyor. Tarımda kullanılan mazot- İTO’ya 5 lira için talebimizi ilettik. gaz ve elektrik faturaları her ay da- fusunun AKP, Cumhur cephesinin tüm na düştük. Gübreye, mazota, tarım- ta ve ürünlerde ÖTV ve KDV kaldı- Yönetim aylardır oylamaya sunma- ha yüksek geliyor zaten Yılbaşında partilerine oy verenleri de içinde olmak sal elektriğe ulaşmamız neredeyse rılmalı. Gübre için sübvanse edecek dı. Fiili olarak 5 liraya satılmaya baş- kilowattı 0.85 TL olan elektriği şu an üzere, yüzde doksanları aşan bir ço- imkânsız hale geldi. Elimdeki hay- destek sağlanmalıdır” dedi. landı. Bunun dışında şu an bir tale- 2.62 TL’den alıyoruz” diye konuştu. ğunluğun, kayrılıyor olsalar bile geçine- mez konumlara düşmüşlerken, Erdoğan liderliğinde seçim vaatlerinin ağırlığı- nın “dünyanın en büyük” projeleri olarak ‘Milyoner’lerin mevduattaki payı yüzde 69, Borsada aslan payı 93 bin kişinin pazarlanmaları, sayılan “ilk”lerin çoklu- ğu artık algıda seçicilik değil, bıkkınlık, inanç kaybına dünüşüveriyor. Çok çıp- lak sonuçları ile yaşamlarının kapsama alanlarının dışında kalıveriyor. Gelir adaletsizliği büyük Dillerinden düşmeyen “En büyük, en parlak” projeler, yatırım sözlerinin, is- ter yapılmış, isterse yapılacak olanları- mevduatlar 2 trilyon lira, daha dü- MUSTAFA ÇAKIR HAZİNE NAKİT RAPORU nın seçmen çoğunluğu için ulaşılabilir- şük miktarlardakilerde 555 milyar liği yok. Ne süper havalimanları, köprü- ireylerin bankalara ve finansman lira artış oldu. ler, geçitlerinden geçebilme, evleri alabil- Faiz ödemeleri Bşirketlerine olan borcu 1.3 trilyon me, kiralayabilme düşlerini tüketmiş seç- Rapora göre, Türkiye’deki servet men çoğunluk, sonuçta tüm bu bir nu- liraya ulaşırken hem mevduat hem dağılımının diğer bir önemli göster- yüzde 346 arttı mara, en büyük, projelerin sadece ve sa- hisse piyasasında aslan payı bir avuç gesi olan borsada işlem gören his- dece imzalanmış sözleşmeleri yüzünden zenginin elinde. se senetlerinin dağılımı ise mevdua- azine ve Maliye Bakanlığı, Ekim ceplerinden çıkan vergilerin acılı bedelle- CHP TBMM Grubu’nun ekono- tın dağılımından çok daha vahim bir H2022’ye ilişkin “Hazine Na- rini ödemek zorunda kalıyorlar. mi raporuna göre, Türkiye’deki ban- adaletsizliği ortaya koyuyor. Çok daha ağır boyutları ile dibe çekil- kit Gerçekleşmeleri” raporunu dün kalarda bulunan gerçek ve tüzel ki- menin, işsizliğin, yoksulluğun, yoksunlu- açıkladı. şi Türk yurttaşlarına ait mevduatın 2.8 milyon hesap ğun bedellerini ödemek zorunda kalıyor- Buna göre Ekim 2022’de geçen yı- lar. Seçimler üzerinden sunuş projeleri lın aynı ayına kıyasla gelir yüzde 93.3 yüzde 68.5’ini oluşturan büyük kıs- Ekim itibarıyla Borsa İstanbul’da ile seçmenin işine yarayabilecek gibi gö- artarak 238.9 milyar lira, gider yüz- mı 1 milyon lira ve üzerinde mevdu- toplam 2 milyon 833 bin kişinin he- ediliyor. 1 milyon lira ve üzerinde rülen, alabilmeye yönelik kuyruklara ya- de 141.2 artarak 311.1 milyar lira atı bulunan 688 bin hesapta tutulu- sabı bulunuyor. Bu hesapların 2 mil- hisse senedi bulunan hesaplardaki zılanlar, bir yandan çekilişlerde şanslı ol- olurken, nakit dengesi 72.2 milyar li- yor. İçerisinde 1 milyon lira ve da- yon 818 bini yerli, 15 bine yakını da para, yerli yatırımcılara ait toplam mayı umarlarken, gerçeğinde en fazla- ra açık verdi. Bu açık geçen yılın ay- ha fazla mevduat bulunan hesap sa- yabancı yatırımcılardan oluşuyor. hisse senetlerinin yüzde 85.5’ini sı ile kalıcı olamayacakları, ödeyemeye- nı ayında 5.3 milyar liraydı. Yine rapo- yısında son dokuz ayda 217 bin adet- Yerli yatırımcıların ellerindeki hisse oluşturuyor. Raporda, “Bu arada bir cekleri haklarını sonrasında devrederek ra göre ekim ayında faiz hariç ödeme- lik artış var. Toplam 7.5 milyar li- ucundan pay kapmayı ancak düşleyebi- senetlerinin ekim sonu itibarıyla pi- zamanlar Borsa İstanbul’da işlem ler yüzde 117.2 artışla 252 milyar li- liyorlar. Kimler sözü verilen toplu konut- ralık mevduatın ise 5.2 milyar lira- yasa değeri 1 trilyon 337 milyar lira gören hisselerin yüzde 70’ine yakı- ra, faiz ödemeleri ise yüzde 346.2 ar- ların yapılması, arabaların üretilmesinden lık kısmı sadece 688 bin hesap sahi- olarak hesaplanıyor. Ancak bu değe- nını kontrol eden yabancıların payı tışla 59.1 milyar liraya yükseldi. İlk pay alma düşleri olabilir ki? bi tarafından kontrol ediliyor. Bu yı- rin 1 trilyon 143 milyar liralık bölü- ise ekim sonunda yüzde 29.8’e ka- 10 ayda ise gelir 2 trilyon 276 milyar Kentlerin her köşesinde boş kalmış lın ilk dokuz ayında milyonerlere ait lira, gider 2 trilyon 441 milyar lira, na- mü 93 bin hesap tarafından kontrol dar geriledi” denildi. l ANKARA gökdelenli, boş konutlara alıcı çıka- kit açığı 160.3 milyar liraya ulaştı. Fa- mazken? Olsa olsa şimdilik sözü ve- iz ödemeleri de 248 milyar liraya yük- rilmiş ucuz konutlarda sıra kapıp, ilk seldi. l Ekonomi Servisi ödemeleri yapıp sonrasında rantı ile Merkez ekimde de devrederek küçücük paylar alabilmenin düşünün ötesinde.. döviz satışı yapmadı Yaşanan yaşam gerçekleri üzerinden ALMANLARDAN ÇAĞRI her haberin, içleri karartan boyutları, ürkiye Cumhuriyeti Merkez Ban- karabasanlarımız; can kayıpları, yokluk, Tkası (TCMB) geçen yıl kış ayla- ‘Küresel kurumlar yoksulluk, yoksunlukta geriden dünya rında milyarlarca dolar rezerv kay- birinciliği yaşanıyorken.. Kristalina Georgieva Rifat Hisarcıklıoğlu bına neden olan BOTAŞ dahil kamu vergisi ertelensin’ iktisadi teşebbüslerine (KİT) art ar- IMF, ‘faiz atırın’ derken TOBB yeni muhasebe sistemi istedi da dördüncü ayda da döviz satışın- lman Sanayi Federasyonu (BDI), da bulunmadı. Banka böylece yük- A140 ülkenin onay verdiği küresel ‘Küresel’de zor bir sek seyreden enerji ithalatına rağ- Enflasyon uyarıları çoğalıyor asgari kurumlar vergisi düzenlemesi- men bu yolu tercih etti. nin en az 2025’e kadar ertelenmesi dönem bizleri bekliyor’ Ekim 2021 ile Haziran 2022 ara- üresel ölçekte yüzde 10’u, Türkiye’de sa büyümenin de temeli olan fiyat istik- çağrısında bulundu. sındaki dokuz aylık dönemde 23.9 Açıklamada, küresel asgari kurum- Kise yüzde 85’i aşan enflasyonla mü- rarının çöktüğünü görebiliriz” dedi. Geor- hracatçıların son aylarda sık sık dile ge- milyar dolar rezerv kaybına neden cadele için uyarılar gün geçtikçe artıyor. gieva, önceki konuşmalarında da Merkez lar vergisinin 2024 gibi erken bir ta- İtirdiği talep daralmasını Ticaret Bakanı olan ve bankacıların kamu kontrol- rihte uygulanmasının gerçekçi olma- ABD’de bu hafta açıklanacak enflasyon bankalarının faizleri “nötr seviyeye” ulaşa- Mehmet Muş da doğruladı. Meclis Plan ve lü olarak niteledikleri mevcut dö- verisi öncesi Bloomberg’e konuşan Ulus- na kadar artırması gerektiğini belirtmişti. dığına vurgu yapılarak “BDI, küresel Bütçe Komisyonu’nda bakanlığının bütçe viz politikasının önemli bir payı olan asgari kurumlar vergisinin başlangı- lararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristali- görüşmelerinde yaptığı sunumda Avrupa BOTAŞ’ın döviz ihtiyacı da yeniden na Georgieva, enflasyonda küresel çapta cını 2025’e ertelemenin gerekli ol- İş dünyası tedirgin Birliği’nde (AB) daha da zayıflaması bekle- piyasaya yönelmiş oldu. l Reuters duğunu düşünmektedir. Planlanan yükselişin sonuna yaklaşılmış olabilece- nen talebin ihracat üzerinde risk yarattığını Türkiye’de ise iş dünyasından enflasyon ğini ancak enflasyonun yüksek seviyeler- asgari vergi kuralları oldukça karma- ifade eden Muş, “Belirsizliklerin, önümüz- muhasebesi talepleri artmaya başladı. şık. Mevcut krizde ek çaba gerekti- de kalmaya devam edebileceği tahmini- deki dönemde daha da artması muhtemel- Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ni yaptı. Enflasyonda zirvenin yakında gö- recek. Asgari verginin başarılı bir şe- dir. Küresel anlamda tüm ülkelerin karşı Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, dün sosyal kilde uygulamaya konması için şir- rülebileceğini söyleyen Georgieva, “Mer- karşıya kaldığı zor bir dönem bizleri bekle- medya hesabından yaptığı paylaşımda bu kez bankalarının enflasyonla mücadele- ketlerin hazırlık ve uygulama için ye- mektedir” dedi. Muş ayrıca, Avro/dolar pa- talebi şöyle dile getirdi: “Enflasyon muha- terli zamana ihtiyacı var” denildi. yi birinci öncelikleri olarak gördüğünü ve ritesinin ilk 10 ayda ihracata 12 milyar do- sebesi firmalarımız için zorunlu bir ihtiyaç bu konuda da haklı olduklarını görüyoruz. OECD, bu düzenlemenin kabul edil- lar, dış ticaret açığına ise 2.8 milyar dolar haline geldi. İş dünyası olarak bu konuda diğini 8 Ekim 2021’de açıklamıştı. Başarılı olmazsak ve enflasyon çıpalanır- olumsuz etkisi olduğunu söyledi. gerekli adımların atılmasını bekliyoruz.”