Katalog

12 KASIM 2022 CUMARTESİ KÜLTÜR 13 63. Selanik Film Festivali’nin kapanış töreni yarın yapılacak ve ödüller sahiplerine verilecek Altın ve Gümüş Türkçeyle özdeşleşme ıp fakültesi öğrenciliğini bırakıp An- İskender’e doğru Blue Jean tep savunmasına katıldı Ömer Asım TAksoy (1898-30 Ekim 1993). Cumhuriyetten sonra İÜ Hukuk Fakültesi’ni lk ve ikinci filmlerini çeken yö- küsünü gerçek olay- bitirip Cumhuriyet savcılığı, avukatlık, öğret- netmenler, Theo Angelopoulos lardan yola çı- menlik, Halkevi ve CHP il başkanlığı, millet- İadına verilen Altın İskender (10 karak anlatı- vekilliği yaptıktan sonra Türk Dil Kurumu’na bin Avro) ve Gümüş İskender (5 bin yor. Trieste’de- girdiği 1941’den başlayarak yaşamı Türk- Avro) ödülleri için yarışıyorlar. ki Ortodoks Yu- çeyle, Atatürk’ün başlattığı Dil Devrimi’yle Uluslararası yarışma- dolu düşünsel üretimle geçti. nan mezarlığı- da 11 film var: A Piece nın duvarları çö- of Sky (Michael Koch/İs- Dil Gerçeği ve Özleştirme A Piece of s ky künce 18. yüzyıl- viçre), Blue Jean (Georgia Durdurulamaz dan çıkıp gelen ha- Oakley/İngiltere), Lis- 26 Eylül Dil Bayramı’nı “Türk dili üzerinde aslı yaletler kentin sokakların- ten (Maria Douza/Yuna- selçuk egemenlik kurmuş olan yabancı dil ordula- da gezinmeye başlarlar. Ustası gibi nistan-Bulgaristan), Nar- rını, ulusal dilimizin sınırları dışına çıkarma uzun plan sekanslar kullanan, geç- atılımımızın başladığı gündür” diyerek Kur- cosis (Martijn de Jong/Hollanda), mişle gelecek arasında gidip gelen tuluş Savaşımızın vazgeçilmez parçası ola- s ilence Plan 75 (Chie Hayakawa/Japonya- yönetmen başarılı bir sosyal kome- rak gören Aksoy, Dil Devrimimizin ustasıydı. Fransa-Filipinler-Katar), Silence 6-9 diye imza atmış. ki (Yönetmen-senarist/Polonya), ğunluğunda hayata tutanmaya ça- Adına, ailesiyle birlikte Dil Derneği’nce (Christos Passalis/Yunanistan), The 1995’ten beri verilen “Ömer Asım Aksoy Penny Panagiotopoulou’dan (Yönet- balayan ve başaran güçlü kadın ka- Dam (Ali Cherri/Fransa-Lübnan-Su- Ödülü”nü bu yıl Sırça Kanatlar (Sel Yayınla- Buradayım, İyiyim men/Yunanistan) oluşuyor. Yarış- rakterler dikkat çekiyorlar. dan-Katar-Almanya-Sırbistan), Thun- rı) adlı öykü kitabıyla Derya Sönmez aldı. manın en güçlü adayları içerisinde projesine ödül der (Carmen Jaquier/İsviçre), To Aksoy’un, alanındaki en değerli yapıt- Theo Angelopoulos’a Blue Jean, A Piece of Sky, Plan 75, Agora ödüllerinin Proje Geliştir- the North (Mihai Mincan/Romanya- lardan olan Atasözleri Sözlüğü ile Deyim- Silence 6-9 filmleri yer alıyor. Bu Travelling Ghosts’la saygı me Atölyesi bölümünde yarışan Bu- ler Sözlüğü’nü yeniden sunan İnkılâp Ki- Yunanistan-Bulgaristan-Çek Cumhu- yeni sinemacılar baskıcı devlet er- tabevi, iki klasik yapıtını daha yayımladı: Ustası Theo Angelopoulos’a Tha- radayım, İyiyim adlı Türkiye-Al- riyeti-Fransa), Wolf and Dog (Clau- Dil Gerçeği ve Özleştirme Durdurulamaz. kini, eşcinselliği, aile ilişkilerini, er- nos Anastopoulos yeni filmi Tra- manya ortak yapım Musou (müzik dia Varejao/Portekiz-Fransa), I Have Aksoy, bu kitaplarda dilin yaşamdaki genlerin sorunlarını, önyargıları, ve ses) ödülünü aldı. Filmin yönet- Electris Dreams (Valentina Maurel/ velling Ghosts’la saygıda bulunu- yerini ve önemini, Türkçemizin erdemini hoşgörüsüzlüğü, yaşama tutunmayı, yor. Angelopoulos’un asistanı ola- meni Emine Emel Balcı, yapımcıları Belçika-Fransa-Kosta Rika). ve gücünü, dil sevdasını, Dil Devrimi’nin Uluslararası jüri Nicolas Cel- sıra dışı aşkları, şiddeti, özgürlük rak çalışan Anastopoulos 18. yüzyıl- Dilek Aydın, Derya Türkmen, Jens niçin zorunlu olduğunu bilimsel ve ya- lis (Yapımcı-Pimento Film’in kuru- savaşımını, ötanaziyi, etik seçimle- da Trieste’de yaşamış Yunanlı ay- Meurer, Egoli ve Tossell Pictures, şamsal gerçekler ışığında anlatıyor. cusu/Meksika), Tomasz Wasilews- ri işliyorlar. Yarışma filmlerinin ço- dın devrimci Rigas Feraios’un öy- Heimatios Film. l Selanik Dil savaşımı “Bireysel ve toplumsal kimliğimizin kuma- şı, içine doğduğumuz dilin tezgâhında doku- AKM’de A TATür K Or ATOry Osu nur...” diyen yakın dostu Emin Özdemir’in “Türkçeyi vatanı kabul edip yaşamı boyun- eserleri seslendirdiler. Gülçin Gülan ca onun sınırlarında nöbet tuttuğunu” söy- Sanatçı ve sanatseverlerin tek lediği Aksoy, TDK Genel Yazmanı olarak İdil Biret onsuzluğa uğurlanışının 84. Yı- vücut olduğu konserlerde Ata’ya sürdürdüğü ömrünü Dil Devrimimizin an- Slında Türkiye Cumhuriyeti’nin saygı, özlem ve coşku vardı. latılmasına, dil savaşımına adadı. kurucusu Mustafa Kemal Atatürk AKM’deki konserde, Cumhu- “Sen, öz dilini yüzyıllar boyunca hor gör, tüm yurtta konserlerle anıldı. İs- riyet dönemi ikinci kuşak beste- işletme, unuttur; sonra da suç onunmuş gi- tanbul Devlet Opera ve Balesi’nin cilerinden Nevit Kodallı’nın mü- bi, ‘ne yapalım, dilimiz fakirdir, yetersizdir, (İDOB), İstanbul’un iki yakasında, ziği ve şair Cahit Külebi’nin met- Bilimsel düşüncenin yabancı sözcükler kullanmak zorundayız; Atatürk Kültür Merkezi (AKM) Türk ninden oluşan “Atatürk Oratoryo- şu yabancı sözcüğün Türkçesi var mı?’ di- Telekom Opera Salonu’nda ve Ka- su” seslendirildi. İDOB solist sa- ye bir savunma yap ve kendi dilini geliştir- dıköy Belediyesi Süreyya Operası natçıları soprano Perihan N. Ar- meye çalışacak yerde, yabancı sözcükler Sahnesi’nde 10 Kasım Perşembe tan, mezzosoprano Jaklin Çarkçı, sanatsal duyarlılığa kullanmayı sürdür. Ulusçuluk bunun nere- akşamı aynı saatte verdiği iki ayrı tenor Berk Özbek ve bariton Alper sinde?” diyen Aksoy, özleştirmenin niçin konser de saygı duruşuyla başladı Göçeri’ye şef Murat Kodallı yöne- durdurulamayacağını açıkladı. ve sanatçılar ekrana yansıyan Ata- timinde İDOB orkestrası ve koro- yansıması türk fotoğrafları ve sözleri önünde su eşlik etti. Dilin yolunu açmak Dilin gelişmesi konusunda çok tartışılan konuyu noktaladı: dil Biret bilindiği gibi ulusal ve rası piyano yorumculuğu sergile- sı söz konusudur. Ünal Öziş, bu “Dil kendi haline mi bırakılmalı, onun İuluslararası ölçekte büyük yay- miş olan eşi Tomris Öziş ile bir- benzersiz piyano yorumculuğu gelişmesine yön ve hız mı verilmeli? İn- gınlığa ve derin saygınlığa sahip likte müzik dünyamızın gizli kal- akışına tam bir bilimadamı so- sanlar, yaşayışlarında yeri olan hangi ola- bir sanatçıdır. Sanat kültür dün- mış değerli varlıkları olarak saygı ğukkanlılığı ve sanatsal kültü- yı ‘tabii şekilde gelişme’sine bırakmıştır? yamızda ve uluslararası çevreler- ile bilinirler. Ancak Öziş’in alçak- rel oluşumlara karşı derin du- Toprağı gübrelemeye, ağacı aşılamaya, de çok sayıda dilde kendisi ile il- gönüllü yapısı onun sahip olduğu yarlılık içinde yaklaşmıştır. İdil çocuğu eğitmeye, hastaya ilaç vermeye, gili yayınlar yapıldığı hatırlanma- olağanüstü sanat ve kültür bilgi- Biret’in ses kayıtlarını müziksel toplumu yönetmeye ne için gereklik gö- lıdır. Dolayısıyla İdil Biret ile ilgili sini sergilemesine izin vermiyor- yorumculuk açısından değer- rüyorsak dile yön ve hız vermeye de onun yeni bir yayının çok hararetli bir du. Bu kez kozayı delerek olağa- lendirilmesiyle birlikte Öziş ne- için gereklik görüyoruz.” yeni merak konusu oluşturması nüstü bir İdil Biret metninin yaza- redeyse bir uluslararası müzik Dil savunmasız bırakılamaz, bozulmala- beklenmeyebilir- rı olarak karşımıza çıkmaktadır. tarihi dokümanı oluşturma ça- kOnuk ra açık hale getirilemez diyen Aksoy’a gö- di. Ancak şu anda İdil Biret’in çok küçük yaşlar- bası sergilemiştir. İdil Biret’in YaZar re, dilin gelişmesi, tıpkı bir hastanın iyi- elimizde, sadece da başlayıp yetmiş yılı aşan pi- piyano yorumculuğunda yer leşmesinin gözlenmesi gibi izlenmeli, dile erhan ek yeni bir merakı yano kariyeri ona çok sayıda alan 18. yüzyılın Mozart ve Be- zarar verebilecek her türlü yaklaşım özen- karaesmen canlandırma de- büyük bestecinin dünyasına gi- ethoven’ından başlayarak 19. le dilden ayrıştırılmalıdır. ğil çok derin bir rebilme şansı vermiştir. Ben- yüzyılın Chopin, Schumann, Yeni bir kavramı karşılayacak sözcük- kültürel ilgi alanı yaratmayı da zersiz güçteki belleği ve kulak Lizst, Brahms ve Çaykovski’si ler dilin kurallarına uygun şekilde seçilme- sağlayacak bir yeni yayınla kar- beyin ilişkisini en yüksek dü- başta olmak üzere piyano bes- li, yabancı dillerin saldırısına uğramış olan şı karşıyayız: Ünal Öziş’ten İdil zeyde kullanmasına yardımcı teleri yapmış tüm müzisyenleri- dilimize yeni yabancı sözcüklerin girmesi Biret’e bakış olarak “İDİL BİRET- olan fizyolojik ve nörolojik üs- ne; buradan devamla, 20. yüz- engellenmelidir. RECORDINGS AND REVIEWS (KA- tünlükleri bu alanda baş yar- yılın Debussy, Ravel, Rahma- YITLAR VE YORUMLAR)”.* Sanat- dımcısı olmuşlardır. Yarım yüz- ninov, Hindemith ve Boulez’i- Türkçe Bir Hayat sal ve kültürel oluşuma karşı ka- yıl öncenin çok geniş bir reper- ne bir zaman akışı çerçevesin- Dilimize tarama kolu başkanı olarak Halk mu yönetiminin ilgisiz kaldığı bu tuvara sahip olma ününü taşı- de ulaşılmıştır. Bu kapsamda Ağzından Söz Derleme Sözlüğü (12 cilt) ve dönemde umut ve sevinç kayna- yan Arthur Rubinstein ve Clau- İdil Biret’in IBA dizisinden çı- Tarama Sözlüğü’nü (8 cilt) armağan eden Ak- ğı yaratabilecek bir eser olarak dia Arrau gibi efsanevi isimlerle kan son albümlerinden “Best soy, yaşamını adadığı Dil Devrimi’ni çoğu kla- ortaya çıkmıştır. günümüzde karşılaştırılabilecek of Turkish Piano Music” ile en sikleşen ve sayısı 60’ı bulan yapıtında anlattı: Ünal Öziş, inşaat mühendisli- tek piyanist İdil Biret olmuştur. gençleri Çetin Özışık olmak Dil Yazıları, Gelişen ve Özleşen Dilimiz, ği ile bağlantılı araştırma, eğitim İdil Biret Arşivi (IBA) adıyla bi- üzere değerli çağdaş Türk bes- Atatürk ve Dil Devrimi, Dil Yanlışları, Yine ve yayın dünyasında büyük say- linen olağanüstü koleksiyon- tecilerine bir saygı sunuşu ya- Dil Yanlışları, Halkevi Konuşmaları, Ana- gınlığa sahip çok değerli bir bi- da Biret’in 150 CD’lik uzunluğa pıldığına da Öziş’in eserinde de yasa Sözlüğü... lim insanıdır. Uluslararası ilişki- sahip ses kaydı yapmış oldu- yer verilmektedir. Bu benzersiz TDK’nin Ömer Asım Aksoy Armağa- lere yakın ve yatkın bir aile orta- ğu hatırlanmalıdır. Bu benzer- çift dilli yapıtın İngilizce metin nı (1978) adlı bir kitap çıkardığı Aksoy’un mından gelerek birkaç Batı dili- siz yaygınlıktaki repertuvarda parçalarının Ünal Öziş’in kendi “Yaşadığım çağın ve yaşamımın bilanço- ne genç yaşta sahip olmanın ya- 17. yüzyıl sonları ve 18. yüzyıl kaleminden çıkmış olduğunun su” diye sunduğu Türkçe Bir Hayat (YKY), rarlarını sanat ve kültür alanların- başlarındaki J. S. Bach’lardan da altı çizilmelidir. onun saydamlık, özveri, çalışkanlık, titiz- daki ilgisini geliştirmede de de- ve Scarletti’lerden başlayıp ça- lik, yalınlık gibi değerlerle örülmüş anlam- rinlemesine kullanmış bir büyük ğımızdaki bir Boulez’e ve de- *Kitaba ulaşabilmek için kulla- lı savaşımının özyaşamöyküsü ve 95 yıllık aydın insandır. Yakınlarda yitirdi- ğerli Türk bestecilerine kadar nılacak başvuru adresi: bir çağ tanıklığıdır. ğimiz ve çok anlamlı bir uluslara- uzanan bir yaratıcılık macera- unalozis@hotmail.com