Katalog

5 EKİM 2022 ÇARŞAMBA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR AVRO STERLİN FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 18.5470 18.4400 21.1810 15.35 3458 6889.43 1028.64 0.3 kuruş 2.6 kuruş 19.9 kuruş 0.14 puan 65.9 puan 158.48 lira 19.9 lira İKTİDARIN YENİ MODELLE KAPANACAĞINI SÖYLEDİĞİ DIŞ TİCARET AÇIĞI REKOR KIRDI Model ‘açığı’ patlattı Türkiye Uğruna kurun gözden çıkarıldığı ve dar gelirlinin ezildiği odaklaşmalı ihracatta artış sınırlı kalırken dış ticaret açığı bir yılda yüzde 298 arttışla 10.4 milyar doları buldu. ürkiye’yi uydulaştırmak değil, odak- laştırma amaçlanmalı, bu amaca konomi yönetimi, her fırsat- sırasıyla Çin ve İsviçre takip etti. En gözlemliyoruz” şeklinde konuştu. Työnelik politikalar izlenmelidir. Ül- kede farklı eğilimler bulunmaktadır. ta bir yıldır uyguladıkları yeni çok ihracat yapılan ülkeler ise sıra- Siyasal İslam’ın, kökeni Milli Müca- Eekonomik modelin dünyaya ör- sıyla Almanya, ABD ve Irak oldu. dele ve Türkiye Cumhuriyeti karşıtlı- nek olduğunu iddia ederken, kur ve ğına dayanmaktadır. Mustafa Kemal Paritenin etkisi 10.2 milyar enflasyonun yanı sıra dış ticaret açı- Paşa’nın “Vatanın tamamiyeti, milletin Trabzon’da düzenlenen toplantıda ğı da katlanmaya devam ediyor. Ti- bağımsızlığı yine milletin azim ve kara- verileri değerlendiren Türkiye İhra- caret Bakanı Mehmet Muş’un açık- rı ile kurtulacaktır” temalı Amasya Tami- catçılar Meclisi Başkanı İsmail Gülte- ladığı eylül ayı geçici dış ticaret is- mi, 4-11 Eylül 1919 Sivas Kongresi ar- pe ise parite etkisine değindi. Avro/ dından, Milli Mücadele’ye, bağımsızlı- tatistiklerine göre dış ticaret açığı ğa karşı iç ayaklanmalar 27 Eylül Bozkır dolar kurunun 0.96’ya kadar düşme- bu ay yüzde 298.3 artışla 10.4 mil- Ayaklanması’yla başlamış, bağımsızlık sinin ihracatçıyı çok negatif etkiledi- yar dolar oldu. Uğruna enflasyonun savaşı süresince sürmüş; Cumhuriyetin ğini söyleyen Gültepe, “Eylül’de pa- patlatıldığı ve dar gelirlinin ezildi- ilanından sonra da Cumhuriyet karşıt- rite etkisinin Türkiye ihracatçısına ği ihracat ise yıllık yüzde 9.2 artışla lığına dönüşmüştür. Ulusal değil, İsla- negatif etkisi 1.8 milyar dolar. Ocak- 22.6 milyar dolar olurken buna kar- mi esaslara dayalı devlet; seküler yaşa- eylül dönemindeki 9 aylık etkisi ise şın ithalat yüzde 41.5 artışla 33 mil- ma karşı oluş, dini kuruluşların siyasal ve toplumsal yaşam üzerindeki etkisini 10.2 milyar dolar. Eğer parite 1.15 yar dolara çıktı. İhracatın ithala- ‘Türk bankalarının riski artıyor’ artırma, Arap tarzı İslami anlayış ve ya- seviyesinde kalmış olsaydı, şu anda tı karşılama oranı eylülde 20.3 pu- lobal yatırım kurumlarının Türki- ra politikası duruşuyla bağlantısı olma- şamı benimseme, emperyal güçlerin et- biz 252 milyar dolar, değil 262 mil- an azalarak yüzde 68.5 olarak ger- kisi ile yalpalama, teokrasi, otokrasi ka- Gye ekonomisine ilişkin uyarıları sü- yan bir kurum olarak gördüğümüz için... yar dolar rakamını söyleyecektik. Sa- çekleşti. Enerji verileri hariç tutul- rışımı bir düzen siyasal İslamın ayırtkan- rüyor. Uluslararası kredi derecelendir- TCMB’nin faizleri düşürmeye devam tın almaların dolar satışların Avro ile duğunda, ihracatın ithalatı karşıla- lığı olmaktadır. me kuruluşu Standart and Poors (S&P) edeceğini bekliyor ve yıl sonuna kadar yapıldığı dönemde ihracatçılarımı- ma oranı 16.5 puan azalarak yüzde Batılılaşma, Batı ülkeleriyle ittifak- Global, Türk bankalarının ekonomide- her ay 100 baz puan büyüklüğünde faiz zın çok daha dikkatli olması gereki- lar kurmak, Batılı yaşama öykünme, ge- 89.2 olarak gerçekleşti. Veriler do- ki dengesizliklerden kaynaklanan ve ar- indirimi öngörüyoruz” denildi. nelde Batı ülkeleriyle birlikte hareket et- yor” dedi. kuz aylık olarak incelendiğinde ise tan riskle karşı karşıya olduğunu bildir- mek olarak algılanmaktadır. Batı’nın ba- Firmaların krediye ulaşamadığı ocak-eylül döneminde ihracat yüz- di. S&P, oldukça negatif faiz ortamında Enflasyonda enerji etkisi zı kurumlarını, uygulamalarını dikkate için üretim hacminin büyüyemedi- hızlanan kredi büyümesinin gayrimen- de 17.1 artışla 188.22 milyar dolar TCMB ise dün enflasyonla ilgili değerlen- almak ile Batı’ya öykünme farklıdır. Tür- kul fiyatlarında artışa daha da katkı yap- ğini de belirten Gültepe, “İnsanların dirme raporunu yayımladı. Raporda enflas- olurken, ithalat da yüzde 40.8 artış- kiye ABD, NATO Avrupa Topluluğu iliş- tığına işaret etti. Yatırım bankası Gold- yondaki artışa en belirgin katkının enerji ve krediye ulaşma konusunda moral ve la 272.04 milyar dolara yükseldi. kileri bu bağlamda irdelenmelidir. man Sach da Türkiye Cumhuriyeti Mer- hizmet gruplarından geldiği belirtilirken akar- motivasyonları düşük. Reeskont kre- Dış ticaret açığı yüzde 158.5 artışla ABD’nin, Lozan Konferansı’na göz- kez Bankası’nın (TCMB) bu yıl her ay fa- yakıt fiyatları gerilese de elektrik doğalgaz dilerine erişim çok daha kolay olma- lemci göndermesiyle beraber Lo- 83.82 milyar dolar oldu. Eylülde en iz indireceğini öngördü. Bankadan ya- ve su fiyatlarının arttığı belirtildi. Raporda zan Antlaşması’nı onaylamadığı, Sevr lı. Büyük, taşıyıcı firmaların bu ko- fazla ithalat 6 milyar 926 milyon do- pılan değerlendirmede, “TCMB’yi pa- hizmet ve kiralardaki artış da vurgulandı. Antlaşması’nda dönemin ABD Başkanı nuda çok büyük problem yaşadığını larla Rusya’dan yapılırken bu ülkeyi W. Wilson’a “Büyük Ermenistan, Büyük Kürdistan” sınırlarını çizme konusunda geniş yetkiler tanındığı anımsanmalıdır. ABD-Türkiye ilişkileri, II. Cihan Savaşı Yüksek enflasyon nedeniyle vergi, ceza ve harçlarda devasa artış yolda sonrası Sovyet yayılmacılığını sınırlama çerçevesinde başlamıştır. Savaş sonra- sı Başkan Truman, Sovyetleri kuşatma amaçlı “containment” politikasını baş- latmış, bu politika çervevesinde 1949 Yeniden değerleme kâbusu yılında Türkiye ve Yunanistan’a askeri ve ekonomik yardım programı başlatıl- MUSTAFA ÇAKIR mış; 1949 yılında ABD önderliğinde 12 3 bin 492 TL ülke tarafından Kuzey Atlantik Antlaşma 944 TL Eylül ayı yeniden değer- Örgütü (NATO) kurulmuş, 1952 yılın- ergi, harç ve cezalara yılbaşın- SATIŞLAR AZALDI Eylül ayı leme oranı ile hesapla- da Türkiye Yunanistan’la birlikte örgüte Vda gelecek zammı belirleyecek yeniden de- nan pasaport ücreti üye olmuştur. DP iktidarı sayısını, içe- olan yeniden değerleme oranı (YDO) ğerleme Otomotivde düşüş riğini bilmediğimiz ikili antlaşmalar ya- rekora gidiyor. Ekim ayı enflasyon oranı ile pılınca, ülkede ABD üsleri veya tesisle- 433 TL rakamlarına göre açıklanacak olan hesaplanan ri kurulmuştur. ABD, Türkiye kendi gü- son gaz sürüyor Eylül ayı yeniden değer- yeniden değerleme oranının yüzde yeni kırmızı dümünde, çıkarları doğrultusunda hare- leme oranı ile hesapla- ışıkta geç- 120’leri bulması bekleniyor. Bu ara- ket etmediğinde yaptırımlar, ambargo- tomotiv Distribütörleri Derneği nan yeni hatalı park ve me cezası lar uygulamakta, ayrılıkçı terör örgütle- da Gelir Vergisi dilimlerindeki ar- O(ODD) eylül ayı satış istatistikle- emniyet kemeri cezası riyle de tehdit etmektedir. tışa yeniden değerleme oranı uy- rini yayımladı. Buna göre toplam oto- Avrupa Birliği, AET olarak 1958 Ro- motiv satışları, yılın dokuz aylık dö- gulanması halinde ise çalışanların ma Antlaşması’yla kurulduktan sonra nemine bakıldığında geçen yıla göre ödeyeceği vergi de patlayacak. Cumhurbaşkanının örneğin MTV hurbaşkanı düşürme yetkisini kul- Türkiye birlikle ilgilenmiş, 1963 Ankara yüzde 6.7 düşüşle 520 bin 350 adet Vergi Usul Yasası’na göre ye- gibi bazı vergilerde, oranı düşürme lanmazsa harç gelecek yıl 3 bin Antlaşması’yla da müşarik, ortak üye sta- oldu. Toplam pazar dokuz aylık dö- niden değerleme oranı ekim ayı yetkisi var. Bu yıl için vergi, harç 267 liraya çıkacak. Buna bir de 225 tüsü almıştır. Altı ülke olarak kurulmuş gü- nemde düşerken eylül ayında yüzde Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi’ne ve cezalarda uygulanacak oran lira olan satış bedeli eklendiğinde nümüzde üye sayısı 27’ye yükselmiş, AB 8.7 arttı. Bu artış otomobil pazarında Türkiye’ye hâlâ aday olarak bakmamak- (Yİ-ÜFE) göre belirleniyor. Bu da yüzde 36.2’ydi. Ancak cumhurbaş- rakam 3 bin 492 liraya fırlayacak. yüzde 2.9, hafif ticari araç pazarın- ta, istiskal etmekte, küçümsemektedir. 3 Kasım’da açıklanacak enflasyon kanı MTV’de oranı yüzde 25’e dü- da ise yüzde 26.7 oldu. Eylül ayında Çin’in güçlenmesiyle ekonomik ve si- Kazanç vergiye gidiyor verileriyle belli olacak. Eylül ayı şürmüştü. 44 bin 681 otomobil satılırken 17 bin yasal gücün Avrasya’ya kaydığı görü- Yeniden değerleme oranı emekçi- için açıklanan enflasyon verileri Buna karşın para cezalarında 406 adet de hafif ticari araç satıldı. şü, Şanghay İşbirliği Örgütü’ne üye- den yapılacak Gelir Vergisi kesinti- yeniden değerleme oranının yük- Cumhurbaşkanının oranı düşür- Öte yandan otomobil fiyatları da art- lik gündeme getirmiştir. 1996 yılın- leri için de çok önemli. Gelir Vergi- sek olacağını gösteriyor. Üretici fi- me yetkisi yok. İdari para cezaları, maya devam etti. Ekim ayına girilme- da Çin, Rusya, Kırgızistan, Tacikistan si ile birlikte birçok marka fiyat liste- si dilimlerinin de bu oranda artırıl- ve Kazakistan’ın katılımıyla kurulan ör- yatları ekimde hiç artmasa bile ge- trafik para cezaları oran ne çıkar- güt 2001 yılında Özbekistan’ın katılı- lerini güncelledi ve yüzde 4’ü bulan ması gerekiyor. Örneğin bu yıl için lecek yıl uygulanacak oranın yüz- sa o kadar artacak. Örneğin kırmı- mıyla ŞİO olarak adlandırılmıştır. Ör- fiyat artışları meydana geldi. 32 bin TL’ye kadar yüzde 15 Gelir de 121.08 olacağı belirtiliyor. zı ışıkta geçmenin cezası bu yıl için güte 2017 yılında Hindistan ve Pakis- Vergisi uygulandı. Bunun üzerinde Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV), 427 TL’ydi. Oran yüzde 121.08 ola- tan da katılmış, İran’ın da üyeliğe baş- ise vergi oranı yüzde 20’ye çıktı. Emlak Vergisi, Gelir Vergisi, Çev- rak ilan edilirse bu ceza 944 lira- vurusu ile üye sayısı dokuza yükselmiş- Eğer oran yüzde 121.08 olarak ilan re Temizlik Vergisi, Veraset ve İn- ya çıkacak. Emniyet kemeri takma- tir. Örgüt ABD’nin bölgedeki askeri var- edilirse, gelecek yıl için ilk dilimin tikal Vergisi, Damga Vergisi, harç- mak, hatalı parkta ceza 196 liraydı. lığına, tek kutuplu dünya düzenine kar- 32 binden 70 binin üzerine çıkarıl- şı kurulmuştur. lar, trafik para cezaları, idari para Bunlar 433 liraya yükselecek. İttifaka girmek bağımsızlıktan bir öl- ması gerekiyor ki emekçiden kesi- cezaları, araç muayene ücretleri bu Pasaport harçlarında 3 yıl üze- çüde vazgeçmeyi, lider ülkeye uydu- len vergi adil olsun. l ANKARA orana göre belirleniyor. ri süreli olanlar 1478 liraydı. Cum- laşmayı, etkinliğin azaltılmasını, kar- şı taraf olmayı gerektirir. İttifaklar yeri- ne Türkiye’nin Türki cumhuriyetleri, bazı AKP’nin “elektrik ve doğalgaz desteği” eleştiriliyor Kafkas ve Balkan ülkeleri için odak kal- 100. YIL KUTLANACAK ması, Türk varlığını destekleyecek gü- ce erişmesi bir ütopya olarak görülmesi İktisat kongresi amaçlanmalıdır. Enerjide destek aldatmacası hazırlıkları sürüyor liraya kadar elektrik doğalgaz yardımı ÇAĞDAŞ BAYRAKTAR KISA... KISA... KISA... KISA... zmir Büyükşehir Belediyesi 100 yıl yaparsanız bu kapsamda ödeyeceğiniz İsonra yeniden düzenlenecek İz- umhurbaşkanı Recep Tayyip 495 liralık vergi ve SGK primini alma- n Merkez Bankası’nın açıkladığı, eylül ayı- Egeli iş dünyasından mir İktisat Kongresi için hazırlıklarını CErdoğan’ın, geçen hafta “çalışanlara yacağım diyor. Bunun işverene maliye- na ilişkin reel efektif döviz kuru endeksi, TÜ- sürdürüyor. Şubat 2023’te “Gelece- enerji desteği müjdesi” aldatmaca ola- ti 1495 lira. Zorunlu olmayan ve maliyet FE bazında 54.51’e yükseldi. uluslararası zirve ğin Türkiyesi’ni inşa ediyoruz” sloga- rak yorumlandı. Desteğin gönüllü olarak getiren bir desteği işveren neden tercih n Türkiye‘de finansal kesim dışındaki firma- nıyla düzenlenecek kongre için pay- işverenin inisiyatifine bırakıldığı belirti- etsin. Diğer ülkelerde hükümet işçilere odrum Esnaf Sanayici ve İş Adamla- ların net döviz pozisyonu açığı temmuz ayın- daş buluşmalarının ikinci adımı bu- lirken uygulamanın aksine çalışanı mağ- doğrudan elektrik ve doğalgaz yardımı Brı Derneği (BESİAD) bu yıl dokuzuncu- da, bir önceki aya göre 7.21 milyar dolar aza- gün atılıyor. Çiftçi, işçi, tüccar, sana- dur edeceği açıklandı. yapıyor. Bu uygulama işveren-işçi barışı- sunu düzenleyeceği İş İnsanları Zirvesi’ni lışla 91.3 milyar dolara geriledi. yici ve esnaf temsilcilerinden oluşan Cumhurbaşkanı Erdoğan açıklamasın- na zarar verir” dedi. uluslararası boyuta taşıdı. Güney Ege Sa- n Müteahhitlik sektörünün bu yılın 9 aylık kurumların uzmanlar düzeyinde ka- da “İşverenlerin 2023 nisan ayı sonu- nayi ve İş İnsanları Federasyonu’nun (GE- döneminde yurtdışında üstlendiği proje sayısı tılacağı çalıştayda Türkiye ekonomi- na kadar çalışanlarına yapacakları elekt- “Hiçbir işveren vermez” SİFED) da desteğini alan dernek, önemli 215, toplam proje bedeli yaklaşık 8 milyar 690 sinin geleceğiyle ilgili anahtar soru- rik, doğalgaz ve ısınma gideri destekleri- Yapılanı “Başkası üzerinden kurban isimleri Bodrum’daki zirvede ağırlayacak. milyon dolar oldu. ların yanıtları aranacak. Çalıştayda, nin 1000 liraya kadar olan kısmını hem kesmek” olarak değerlendiren Birleşik BESİAD Başkanı Neslihan Nazlıoğlu, GE- n Euro Bölgesi’nde Üretici Fiyat Endeksi Türkiye’nin ikinci yüzyılının ekono- Gelir Vergisi’nden hem de sigorta prim Kamu İş Başkanı Mehmet Balık da uy- SİFED Başkanı Oktay Mersin ve Başkan (ÜFE), enerji fiyatlarındaki yükselişin etkisiy- misine yön verecek temel sektörler kesintisinden muaf tutuyoruz” gulamanın bu haliyle her durumda çalı- Yardımcısı Murat Oğan düzenlenecek zir- le ağustos ayında yıllık bazda yüzde 43.3 arttı. ve yöntemler hakkında moderatör- demişti. şanları mağdur edeceğine dikkat çekti. veyi anlattı. Nazlıoğlu, “Bodrum ekono- n Coca-Cola Avrasya ve Orta Doğu Operas- ler eşliğinde tartışmalar yapılacak. Bu uygulamayı Balık şunları söyledi: misinin yüzde 60’a yakınını kapsıyoruz. yon Birimi Başkanlığı’na Sedef Salıngan Şa- Farklı sektörlerden uzmanlar kırsal Cumhuriyet’e değerlendi- “Sosyal devletin görevi, çağdaş ülke- Bizim düzenlediğimiz zirveler sayesinde hin atandı. kalkınmadan tarımsal yatırım ve ih- ren maliye uzmanı Prof. lerde de olduğu gibi bu yardımı doğru- Bodrum iş dünyası birbirini tanımaya ve n Türkiye‘nin tek organik ürünler fuarı Ex- racata, toplumsal refahın adil payla- Dr. Duran Bülbül, söz dan işçilere, çalışanlara sağlamasıdır. işbirliği yapmaya başladı” dedi. ponatura, ‘Yeni Nesil Beslenme & Yenilenebilir şımından toplumsal cinsiyet eşitliği- konusu adımın ka- Devlet burada işverene ‘Sen yardım et, Zirveye Romanya, Kosova, Ukrayna, Kozmetik’ temasıyla 6-9 Ekim 2022 tarihlerin- ne kadar birçok önemli konuda bil- muoyunu yanılt- yaptığın yardımın üçte birini ben vere- Azerbaycan ve Moldova’dan yatırımcılar de İstanbul Fuar Merkezi’nde olacak. gi ve birikimlerini paylaşacak. Çalış- maya yönelik bir yim, gerisini sen karşıla’ diyor. Hiçbir iş- katılacak. Etkinliğe Prof. Dr. Özgür De- n TOBB E-ticaret Meclis üyesi ve IdeaSoft tayların ardından her paydaş grubu aldatmaca oldu- verenin zorunlu olmayan bu yardımı ya- mirtaş, TÜSİAD Yönetim Kurulu Başka- CEO’su Seyhun Özkara, “E-ihracat yapmaya için ayrı bir sonuç metni hazırlana- ğuna dikkat çekti. pacağını düşünmüyorum. Zorunlu olursa nı Orhan Turan ve TÜRKONFED Yönetim başlayan, ürünlerini Türkiye dışındaki ülkele- cak ve katılımcı kurumlarla payla- “İktidar, siz da işçi çıkarımına gidecektir. Yine çalı- Kurulu Başkanı Süleyman Sönmez ko- re de satmayı hedefleyen firma sayısında yüz- Mehmet Balık şılacak. l İZMİR / Cumhuriyet çalışanlara 1000 şan mağdur olacaktır.” l İSTANBUL nuşmacı olarak katılacak. de 219’luk büyüme oldu” dedi.