Katalog

3 EKİM 2022 PAZARTESİ HABER/YORUM 9 YÜZÜNCÜ YILDA DÜŞÜNMEK, Dolaylı savaş avaş insanoğlunun bir sorun çözme ÖĞRENMEK, ÖĞRENMEMEK aracıdır. İnsan doğasının bir yansıma- Ssıdır. Ancak sadece insan doğasıy- umhuriyet, 13 milyonluk köylü- la açıklamak mümkün değildir zira insan dı- ler ülkesinde kuruldu. Doğuşun- şındaki varlıklar arasında da çok yaygın hal- Cdaki moral haklılığı sürekli besle- dedir. O halde savaşı bir doğa yasası olarak görmek mümkündür. İnsanoğlunun geçirdi- yecek bir ilerleme refleksiyle yol hari- ği evrim henüz savaşı devre dışı bıraktıracak tasını çizdi. İnsanın zamanın akışında düzeye ulaşmamıştır. İlerde o seviye yaka- yepyeni bir yolculuğa çıkabilmesi için. lanırsa, biz de görürsek (!) görüşümüzü göz- Yolculuk “bütünlük” taşımalıydı. Diya- den geçiririz. “İnsan kendinin kurdudur” lektikle işleyecek bir kurgu diyebiliriz. ya da “İnsan insanın kurdudur” diyenler Bir devlet-toplum diyalektiğinin hare- şimdilik haklılıklarını sürdürüyor... keti yolculuğun merkezinde olacaktı. Meseleyi insan iradesinden bağımsız kı- lan doğanın bahşettikleri yanında dünya- Bütünlük ve diyalektik nın düzenidir. Genelde güç mücadelesi- Önce devleti kurdu. 20. yüzyılın hu- nin rekabetçi yapısı özelde mevcut em- peryalist sistemin gerekleri savaşı kaçınıl- kuk normlarını, uygarlık ölçütlerini, maz kılmaktadır. Sistem öyle işliyor ki in- okuryazarlığını, kurumlarını benim- sanın rolü sınırlanıyor ancak bütünüyle or- sedi, yerleştirdi. Üretim güçlerini ye- tadan kalkmıyor... rinden oynattı. Demiryollarını yap- Dolayısıyla insanın hem kendi yapısı hem tı. Sanayi getirdi. 1930’ların sonun- de kurduğu sistem, savaşı hayatımızın bir da bir ‘bütünlük’ içinde devlet ve eko- parçası kılıyor. nomi kurma kapasitesine erişti. Beğe- Bu saptamaları yaparken savaşı meş- nirsiniz, beğenmezsiniz. Büyük atılım- ru gören bir tavrım olmadığını da belirt- dı. Devleti kuran adım toplumda hare- meliyim. Biraz iyimser bakılırsa dünya- ket yaratmalıydı ki toplum kendini aş- mız için savaşsız bir yaşamın mümkün ol- sın ve devleti yeniden düzenleyecek duğunu ileri sürmek hayalcilik olsa da bu- bir “momentum”a erişilsin. nu istemekten geri duramayız; zira savaşlar bir sorun çözme vasıtası olsa da esas ola- Kapitalizmin sanayi yapılarına otur- Sivas demiryolunun 1930’taki açılışından bir fotoğraf. Tabelada “İzmir-Lozan-Sivas... ve daima ileri” yazıyor. rak sorunları büyüten bir işleve sahiptir. Bu muş kentli toplumunda böyle bir dev- noktayı görememeyi “stratejik körlük” ola- let-toplum diyalektiği ‘yeni zamanlar’a rak nitelemek uygun olur. erişmenin dinamiğini yaratmaktaydı. ni hallaç pamuğu gibi atmaktı. Zama- ramışlardır. Bu kavrayış farkı o günden topluma devletle ileri doğru bir diya- Savaş kavramı, yazılı tarihten bu yana Ancak, basit köylülüğün yüzlerce yıl- bugüne kapanmamış görünüyor! nı gelmişti. lektik ilişkiyi başlatma, başarma yo- birçok evrim geçirdi. Günümüzdeki en yay- lık ağırlığını taşıyan ülkede bu dinamik Olmadı. Kırsalın Bizans/Osman- lu açıyor. Üretim güçlerini ve ilişkileri- gın olanı dolaylı savaştır. Yani közü tutar- hareketi yaratmak kolay iş değildi. lı rejimi varisi toprak ağası ile tüccar Toplumda demokratik ni birlikte geliştirecek şekilde Cumhu- ken maşa kullanmaktır. Her dolaylı savaş bir güç bloku idi. Yeni filizlenen ser- riyetin tarihi akışı canlanıyor. içinde mutlaka doğrudan savaş unsurlarını devrim Kırsalda demokratik da barındırır (Kavramlar için: Ethem Büyü- maye de arkalarında durdu. O ileri Ama unutmayalım, Avrupa toplu- 1945-60’ı anlatmayalım. Sonra kışık, İnsan ve Savaş, Kırmızı Kedi). hareketi kestiler. Kırsalın insanı tari- mu haklar mücadelesini son 200 kü- devrim 1961 Anayasası geldi. (İlham kaynağı hi haklarını öğrenemedi. Yeni bir köy sur yılda yaşayarak öğrenmişti. Ma- O özel koşullarda kırsalın varlığı CHP’nin “İlk Hedefler Beyannamesi”dir: Rusya için savaş dolaylı ve topraktan devlete doğru başlaya- ya zaman içinde tutmuştu. Bize ise ta- ilk ve büyük gerçektir. Kendini aşma 1959) Anayasa, Prof. Fazıl Sağlam’ın cak hareket doğamadan söndü. (Bun- rih (sonradan anlaşılacak!) sadece 20 hamlesi de kırsalda olacaktır. Kent- ve doğrudan deyişiyle “Çağın ilerisinde bir anlayı- ları daha önce yazdım.) yıl vermiş oluyor! 1960-80. O 20 yıl- lerin küçüklüğü topluma kaldıraç ol- Rusya-Ukrayna savaşı iki ülke için doğ- şı yansıtıyordu”. 1960’ların toplumu ar- Söndü. Çünkü o güç bloku köylülük da görüldü ki 1940’ların “blok”u sınıf- rudan savaş iken küresel güç mücadele- maya yetecek gücü yaratamaz. Ham- tık 1940’larınki değildir. Fabrika çağına üzerindeki “mutlak vesayet”inin ağır- sal eksen olarak, sermaye ile haşır ne- si açısından dolaylı savaştır. Savaşın bir le 1940’ın “Enstitü”sü ile başlıyor. Bu- ayak basılmıştır. İşçi sınıfı sahneye çıkı- lığını koydu. Vesayetin aslı sınıfsaldır. şir olmuştur. Sermaye birikim ve bir yanında ABD ve Batı, diğer yanında Rus- nu köyde okuma-yazma seferberli- yor. Yeni bir dille konuşuyor. Cumhuri- ya vardır. Alanı Avrupa’dır. Rusya’nın yan- 1940’ların hamlesi ve sonucu bunu bel- iddia kazanmış ve 1961 Anayasası’nı ği saymak küçümsemektir. “Enstitü” yetçiler bu dili anlamaya, işçiler de on- lışı hem dolaylı hem de doğrudan savaşa geleyen örnektir. Bu bir. İkincisi, ile- sevmemiştir. Sürpriz miydi? Hayır. 20. köylü öğretmenin kılavuzluğunda ora- ları anlamaya başlıyorlar. girişmiş olmasıdır. Bu, onun gücünün üs- ri hareketi durduran “blok” artık karşı- yüzyılın giysisi sermayeye bol geldi. da üretim ilişkilerini kökten değiştire- Anayasa, devleti 20. yüzyılın kurum- tünde bir tercih yapmasıdır ki Putin’in ira- devrimin tohumlarını taşır. İstemeksi- Sözcüleri hep onun bedenine ve ba- cektir. Hedef odur. 1945’in toprak ya- larına, normlarına yerleştiriyor. Bünye- desinden kaynaklandığı giderek daha çok sası ise topraksıza toprak vermekten zin mi? Hayır. Çünkü hedefi bellemiş- kışına uygun, dar bir anayasa arayışı- sinde işleklik kazanan denetim ve he- açığa çıkmaktadır. tir: Cumhuriyet’i eriştiği noktada don- nı yansıttılar. O zamanki iş bitirici söz- ibaret değildir. Bizans’tan beri yerleş- sap verme kuralları getiriyor. Devle- Putin, 30 Eylül’de yaptığı konuşmada, ge- miş mülkiyet rejimine son verip orada durmak, ileri hareketini kesmek. Şu- cüsü sayılabilecek general, “Subay- ti, öncelikle toplumun gereksinimle- nel olarak emperyalist sisteme karşı sava- nu görmeliyiz: İleri hareketin “demokra- lar halk içinde yaşadıkça halk gibi dü- üretim güçlerinin kılavuzunu, yepye- rini karşılamaya hazırlıyor. Toplumun şıldığı ve Batılı dayatmalara karşı bir duruş ni bir bağımsız çiftçi mülkiyetini esas tik devrim” taşıdığını, bunun ne demek da yaşam, çalışma, düşünce, gelişme şünüyor. Lojmana almak lazım!” de- içinde olunduğu vurgusu yapmıştır. Birincisi kılmaktır. Öğretmen ile çiftçinin tarihi olacağını karşıdevrimciler Cumhuriyet- haklarını, örgütlenme kapasitesini uy- dikten sonra niyet anlaşıldı. Diyalektik karşı taraf açısından doğru olsa bile kendi- si açısından doğru değildir. Başka bir ülke- görevi, birlikte kırsalın eskimiş rejimi- çilerin çoğunluğuna göre daha iyi kav- garlık ölçülerine yükseltiyor. Kısaca, koparılacaktır! yi işgal etmek ve bir kısmını ilhak etmek tam da emperyalist bir tavırdır. Batılıların dayat- ması olarak sıraladığı, kimi kültürel boyutu öne çıkan hususları da kendi kamuoyunun ÖNCE VE SONRA KARŞIDEVRİM desteğini almak için öne çıkarmaktadır. İlan ettiği kısmi seferberlik sonrası halkın ülke- yi terk etmek için sergilediği manzara kadim 980 ile sahne artık karşıdevrimin ak- mına şükran duyuyor! Cumhuriyetçilerin ile siyasetin uyumu bir büyük “dolar yağ- 1980’de, yeşil ışık yakan sermaye ile yük- Rus halkının Ukrayna savaşına yeterli des- 1tif rolü için açılıyor. Yeniden anlat- çoğunluğu kavramamıştır. muru” ile “kuvveden fiile” çıkmaya başla- sek komuta kademesi ve dış destek ittifa- tek vermediğini işaret etmektedir. maya gerek yok. En kuvvetli darbe top- 1980’i yapanların (sınıfsal vesayetin “ikinci dı. Daha önce böyle şey olmamıştı. Tür- kı. 2000’den sonra, eylemli yürüyüş aşama- lumun kendini aşmasında öncü olan türevi” diyebiliriz!) ileriyi görme yeteneği ne kiye, sermaye sınıfı ve karşıdevrime en sında ise dolar yağmuru altında dış ve yeni Putin’in değerlendirme gençlik, işçi sınıfı ve bilim çevrelerine kadardı? Yok gibi. Ama toplumu “sessiz”e yakın siyaset ekipleriyle en önde koştu. katmanlarla genişleyen iç sermayenin çe- hataları vurulacaktır. Özünde şu var: 1961’den alarak karşıdevrimin yolunu açtılar. Sonra, Ekonomi dünya sermayesinin yeni müş- kincesiz destekli ittifakı. Karşıdevrimin it- Bu noktada Putin’in değerlendirmesinde başlayan hareket, mülkiyet sahibi de- onları izleyerek gelenler ise “karşıdevrim terisi olacak, gitgide artacak borçlanma tifakları Cumhuriyetin “daima ileri” şiarın- kanımca hatalı üç husus öne çıkmaktadır: ğil emek sahibi olanların örgütlenerek zamanı”nı dört gözle bekliyorlardı. ve ithalatla buna göre yeniden kurula- da ifade bulan diyalektiği durdurmayı, ge- Birincisi, yöntemsel olarak dolaylı sava- topluma ait kararları etkileme, belirle- 1990’larda dünyada kapitalizmin yeni cak, yeni siyaset bu esasla serpilip toplu- riletmeyi görev bilerek, buna göre kâh ge- şa karşı dolaylı savaş esastır. Putin, dolaylı me gücü kazanmasıyla büyüyordu. Bu- senaryosu başlıyor. Sermaye “küre”yi do- ma kendini kabul ettirecekti. Dolar artık ri çekilip kâh ileri giderek varlığını sürdür- savaşa karşı hem dolaylı hem de doğrudan na son verilmiştir. Devlete el konularak laşarak kendi mülkiyetine tapulayacak- iş görebilmek için bizim ana paramız sa- müştür. Sonunda, dünya kapitalizmi ona ak- savaşa girişmiştir. Ülkesinin gücünün üs- toplum “sessiz”e alınacaktır. Toplumun tır. Bununla iç içe, dünya parasının (“do- yılacaktı. Siyaset topluluğu “kabul!” de- tif görev zamanının geldiğini de gösteriyor. tündedir. Çin ile, Batı’ya karşı aynı safta ol- sesinden yoksun devlet dönemine geçi- lar”) sahibi ağa devlet de ‘küre’yi yöne- di. (“Efendim, dünya değişti! Eski kafalılı- sa da yeterli destek aldığı söylenemez. Çin, liyor. 1960-80’in haklar dünyasına ge- tebilmenin yeni tasarımlarına, uygulama- ğı artık bırakmak lazım!”) Karşıdevrim de Verilene razı olmak kendi gücünü dikkate alarak henüz hazır ri dönülemez. “Demokratik devrim” bit- sına geçiyor. “Küre”de siyaset artık ser- ilk “meşruiyet” adımına kavuştu. Toplum boş mu bırakılacak? Hiç olur olmadığı savaşa girmek istemedi. ABD’nin miştir. Diyalektik ters çevrilecektir ki mayenin pratiğine uyumlu ola- Karşıdevrim sınıfsal ittifak- mu? Tüm makinelerin üstadı bir dostum Tayvan tahrikine de kapılmaması bunun bu rol yeni siyasetindir. (Buna elbette cak, her yerde yeniden düzen- larla perçinlenip yürümüştür. dengesi altüst olan kişiler ve haller için, göstergesidir. Dolayısıyla Batı ile dolaylı sa- “demokrasiye dönüş” denilecektir!) lenecektir. Öyle ol- 1940’larda, merkez- “Sentre’sinden çıkmış!” der. 1980’in kar- vaşını sürdürmektedir. 2023 du. Sermaye- de ağa-tüccar İkincisi, Rusya için dolaylı savaş kaçınıl- şıdevrimi toplumu “sessiz”e almıştı. Hep nin akı- ittifakı. mazdı ama doğrudan savaş kaçınabilece- ‘Dolar yağmuru’ de tümünü o “sessiz”de tutulabilir mi? Kapitalizmin nı ği bir durumdu. Putin savaşı istedi. Ama- 1980-2000 siyasette parçalanmış bir unutuyorlar!) Yaşanan, bütünlük- son 20 küsur yıllık dünya ve Türkiye tab- cı Donbass bölgesini ele geçirmekti. Uk- ten uzak, tanımı yapılamayan, adı konulama- dönemdi. Toplum gözünde siyaset anla- losunda siyaset o bilgiyi veriyor, okuya- züm- rayna yönetiminin kimi akıl almaz tutumu- 2023’te yan bir “ara model”dir. Cumhuriyet ile “ne- şılmaz bir şey oldu. İki nokta dikkat biliyoruz: Toplum, makinelerin aksi- lerine nu bahane etti. nereye yin” arasında? Belirsiz ve çözümsüzdür. çekicidir: Biri, devlet ve toplum ne, “sentre”sinden çıkarılarak yö- hazır olma Üçüncüsü, giriştiği doğrudan savaşın geldik? Karşı- 1980’den sonraki 40 yılda nereye vardık? aşamalarla, doğum sancıları netilmelidir. Pozitif enerjisi bo- zorunluluğu ile politik maksadıyla ordusuna verdiği he- devrim aldığı tüm Cumhuriyetin diyalektiğini kesip tersine iş- sıklaşan kapitalizme teslim şaltılmalıdır. 1980’de zorla kurulmuştu. “O ka- def arasında uyum yoktu. Bu yüzden ay- maddi, manevi des- letmenin sınırına. Bu sınırda, 100. yılda Cum- edilecektir. İkincisi, bu gelip yerleşen sınıfsal ve- pasiteye sahibim çün- larca Kiev dolaylarında oyalandılar ve tekle kendine bir “bü- huriyet ile karşıdevrim karşı karşıya geliyor. bir “geçiş dönemi”dir. kü bağrımda “demokratik sayet şimdi ayrı bir be- tün” oluşturabildi mi? Ha- ağır zayiat verdiler. Tam bu sınırda. Sermaye bunu görmüştür. devrim” çekirdeklerini taşı- Kapitalizme teslim- ceri istiyor! Toplumsal yır! Cumhuriyete hasar ve- Ve metabolizmasını, yani sınıfsal vesayeti yorum” inancı ile de diyebili- Sonuç le birlikte ve iç hak ve sorumluluk rerek yarattığı çelişkileri çö- sürdürebilmenin arayışı içine giriyor. riz. “İnsanın zamanın akışı için- içe “karşıdevrim bilinci demek olan Sonuç olarak daha gerçekçi değerlen- zemiyor. Bir “bütün”e varamıyor. Yineleyelim, karşıdevrim insanın gelişme- de yolculuğu hep ileri doğru ol- zamanı”na geçi- “sentre”ye bir da- dirme yaptıkları için hatadan döndüler. He- Çelişkiler sıklaşan krizler üretiyor. sini ve içinde yaşadığı, ‘devlet’ denilen ya- malıdır” diyordu da diyebiliriz. Şim- def daraltıldı. Donbass ile yetinildi. O hedef liyor. Karşıdev- ha yerleşilme- Süreklidir. Bir kriz en az bir başka- pıyı geliştirmesini durdurmaya ve kabilse di, 100. yılda yeniden o diyalektiği de elde edilmiş görünüyor. Peki, esas po- sını doğuruyor. Yapbozlar son 10 yı- rim bunu iyi saptırmaya çalışır. 1789’dan bu yana bunu melidir. Top- aramaya, bulmaya ve onunla 21. yüzyıla litik hedef olan Ukrayna’nın NATO üyeliğini lın tablosunun kaçınılmaz yöntemi- öğrenmiş olmak gerekir. Dünyayı öğrenme- kavramıştır. lum verile- adım atmaya yakın mıyız, uzak mı? Men- engelleme? İşte orada kayıp var zira artık dir. (Uzun zamandır, aynı yıl içinde kaç mişsek, 1923’ten bu yana! Cumhuriyet, tari- Sınıfsal ve- ne ‘razı’ ol- kıbeden ve hamasetten uzak durarak üyelik hızlanacaktır. Bu şartlarda soru, böl- adet “reform programı” yapıldığını akılda hin verdiği tüm moral haklılığı ile, 20. yüzyıl- sayetin ta- malıdır. Ve düşünmeye çalışalım. Çünkü 2023 başla- geyi elde etmenin doğrudan savaş yapma- tutabilir misiniz? Yapanlar bir hafta için- da toplum olmanın tüm çelişkilerine ve çö- rihi ikra- öyle oldu. mıştır ve bu yıl en önemli yıldır. ya değip değmediğidir... AİGAİ ANTİK KENTİ’NDEKİ YAZITIN SIRRI ORTAYA ÇIKTI BİR AY İÇİNDE PİK YAPABİLİR ÖNLEM ALMAK GEREKİYOR Korkutan uyarı Uyuz vakaları arttı İmparatordan vergi ovid salgını ve önlemleri nedeniyle tüm rakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastane- Tsi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Cdünyada neredeyse hiç görülmeyen inf- luenza (grip), rinovirüs, adenovirüs, parainf- Dr. Faruk Yorulmaz, “Uyuz hiç bitmedi ancak vermeyenlere ceza son üç yılda bir artış oldu. Artışın temel ne- luenza gibi solunum yolu enfeksiyonuna ne- anisa’nın Yunusemre ilçe- lışmaları 2004’te başladı. 2005 yı- den olan virüsler bu yıl eskisinden daha hız- denlerinden biri Covid-19 pandemisinde in- sanları kapalı ortamlarda yaşamaya zorunlu Msindeki Aigai antik kentin- lında ise meclis binasında üç parça lı ve mevsiminden de önce görülmeye başlan- de, kazılarda bulunan 1800 yıllık mermer bulundu. Mermerlerin par- dı. Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kuru- tutmamız oldu. İnsanlar dış ortama çıktıkla- rında daha geniş gruplara yayma söz konusu üç parça mermer yazıtın sırrı çö- çaları birleştirilerek tercümesi ya- lu Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, “Covid züldü. Mermerde, Aigaililerin Ro- pıldı. Yazıtta, Aigai halkının Roma başladığından beri aldığımız birçok önlem var- oldu. Dünyada da benzer eğilimler var. Dola- yısıyla durumu bir genel artış olarak değerlen- ma imparatoruna gönderdiği elçi imparatoruna “Fortunatus” isimli dı. Aşının yanında en başından itibaren aldı- aracılığıyla keçi derisinden alınan elçiyi göndererek keçi derisinden ğımız kişisel önlemlerimiz, diğer solunum yo- dirmek, önlemlerimizi almak gerekecek” dedi. Özellikle son dönemde Türkiye’de de uyuz vergilerin farklı alınmasıyla ilgi- alınan vergilerin her gelen toplayı- luyla bulaşan virüsleri de oldukça azaltmıştı. li şikâyeti yazılı. İmparatorun ise cı tarafından farklı alınmasıyla il- Bu virüslerin yeniden ortaya çıkacağını bekli- vakalarında artışın yaşandığını söyleyen Prof. Kazılara başkanlık eden Dr. Yorulmaz şöyle konuştu: vergiyi sabitleyerek uymayan ver- gili şikâyetini bildirip bu durumun yorduk. Bu yıl önlemler tamamen kaldırıldığı Manisa Celal Bayar Üni- gi toplayıcılarını cezalandıracağını çözüme kavuşmasını talep ettiği için biraz daha şiddetli yaşayacağımızı öngö- “Türkiye’nin çeşitli yerlerinde görev yapan versitesi Arkeoloji Bö- meslektaşlarımızla haberleşiyoruz. Aldığımız belirttiği ortaya çıktı. belirtiliyior. Aigai halkının şikâyet rüyoruz, bilim çevreleri de böyle düşünüyor” lümü Öğretim Üyesi Yunusemre ilçesine bağlı Köseler ve talebini dikkate alan Roma im- dedi. Prof. Dr. Yavuz, şöyle konuştu: bilgiler, Türkiye’nin her yerinde uyuz vakaların- Doç. Dr. Yusuf Sezgin, da bir artış görüldüğü biçiminde. Edirne’de de Mahallesi sınırlarındaki tarihi 2 bin paratorunun ise keçi derisinden “Hasta kişiler kesinlikle işe ya da okula git- “Aigai’nin kelime anla- 700 yıllık geçmişe dayanan Aigai alınan vergileri 6’da 1 oranında memeli. Bu kış bu çok önemli olacak. Benim benzer biçimde bir artış var. Buna salgın diye- mı keçi. İlk defa elimiz- bilmek için kesin rakamları bilmeliyiz. Rakam- antik kentinde devam eden kazılar- sabitlediğini ve bu kurala uyma- de bir yazıtla bunu söy- kaygım, Covid’le ilgili. Yeni pik Ekim-Kasım da ele geçirilen eserler üzerindeki yanların cezalandırılması için tali- leyebilecek bir duruma gibi bekleniyor dünyada. Hatırlatma dozunu ları bilmiyoruz. Bu nedenle salgın ifadesini kul- geldik” dedi. lanamıyorum ama bir artış olduğu kesin.” çalışmalar sürüyor. Kentte kazı ça- mat verdiği çözümlendi. mutlaka yaptırmalı.”