Katalog

25 EKİM 2022 SALI 12 KÜLTÜR Kâr amacı gütmeden sanatçılara destek olan derneğin öyküsü kitap oldu 10 yıldır ‘SAHA’da Genco’nun Ahmed lamda büyük destek oluyordu. Türkiye’de ler ve gelecek projeksiyonuyla birlikte ki- ORHUN ATMIŞ ise devletin desteği yok gibiydi. Sa- tapta görülebiliyor. SAHA’nın kurumsal Arif’e saygı duruşu: ünya, 2000’lerle birlikte artık birbiri- natçılar yurtdışından davet aldıkların- kimliğini de tasarlayan Bülent Erkmen, ki- Dne daha çok yaklaşmıştı; ulaşım hız- da imkânsızlıklar nedeniyle gidemiyorlar- tabın editoryal konsepti ve tasarımını üst- ‘Şahdamarım’ lanmış, internet yaygınlaşmış, artık dünya- dı. SAHA Derneği, tam da böyle bir olay lenirken kitabın editörlüğünü Eda Sezgin, iyatroların korona salgını nede - nın bir diğer ucundaki olaylardan anında üzerine ve böyle olaylar yaşanmasın diye yayın hazırlığını ise SAHA üyeleri ve eki- niyle 2020’de kapatıldığı ve uzun süre Füsun Eczacıbaşı haber alınabiliyordu. İnsanların birbirleriy- 2011 yılında kuruldu. Dernek, bugüne dek binden oluşan bir komite yaptı. T kapalı kaldığı unutulmuş olabilir. Baş- le olan etkileşimi de hızlanmıştı, artık sınır Türkiye’den 450 sanatçı, küratör, yazar ka ülkelerde, sahne sanatlarını korumak için netti aslında. Tüketim yerine üretimdi ge- yoktu... En azından kimileri için. ve sanat inisiyatifinin projesini kâr amacı ‘Tüketim değil üretim’ devlet, belediyeler, vakıflar harekete geçmiş lişmesi gereken.... Uluslararası sanat izle- Sanat dünyası da yurtiçinde gitgide bü- gütmeden, 43 farklı ülkede ve Türkiye’nin ama devletin hiçbir biçimde el uzatmadığı bi- SAHA Yönetim Kurulu Başkanı Füsun yicilerinin ve sanat profesyonellerinin sa- zim özel topluluklarımız için yaşam durmuştu. yümeye başlamış, yeni sanat mekânları farklı kentlerinde sanat kurumlarıyla iş- Eczacıbaşı, kitap ile ilgili yaptığı açıklama- dece ülkemizi ziyaret ettikleri kısa sürede (Kriz şimdi de atlatılmış sayılmaz çünkü çoğu açılmaya devam ediyor, halihazırda olan birliği yaparak ve kaynak sağlayarak des- da SAHA’nın yolculuğunu şöyle özetliyor: gördükleri sergiler veya iki senede bir ger- özel tiyatrolar bağlamında -borçların katlana- mekânlar vizyonlarını genişletiyor, bienal- tekledi. Bu yolculuk “SAHA - Dayanışma- “Sağlıklı ve kalıcı bir ekosistem için gerek- çekleşen bienallerde tanıştıkları kısıtlı sa- rak artması dışında- değişen bir şey yok.) lere yurtdışından sanatçılar akın akın ge- nın On Yılı” isimli kitapta Zeynep Miraç’ın sinimler nelerdir konusunda sanatseverle- yıda sanat insanıyla etkileşimin ötesindey- Genco Erkal, yaşanan bunalımlı dönemde, liyordu. Peki ya Türkiye’den yurtdışına kaleminden anlatılıyor. Derneğin nasıl bir rin, sanat tüketicilerinin öncelikli gördük- di gerekli olan. SAHA bu doğrultuda evril- Dostlar Tiyatrosu için yeni bir proje oluştur- sanatçılar aynı şekilde gidebiliyor muy- ihtiyaçtan doğduğu, bugüne kadar ne- lerine değil de sanat üreticileri ve düşü- di ve gelişti. Bünyesindeki SAHA Studio ile maktaydı. “Hasretinden Prangalar Eskittim” du? Sorunun cevabı net: hayır. Özellik- ler yapıldığı, özetle SAHA Derneği’nin tüm nürlerinin görüşlerine kulak kabarttığımız- hem sanatı destekleyen hem de sanatın başlıklı kitabının 60’tan çok baskısı yapılmış le Avrupa’da devlet sanatçılara her an- hikâyesi, sanat ekosistemindeki gelişme- da eksik olan ve yapılması gereken çok üretildiği bir kuruma dönüştü...” olan, ülkemizin en sevilen ozanlarından Ah- med Arif’in (1923-1991) şiirlerinin, mektupla- rının, verdiği röportajların ve türküsü yapılmış dizelerinin kurgulanarak sahneye uyarlandığı “Şahdamarım” 2021 yılının temmuz ayı başın- Zeytinin yaprağı barış sembolü, taç yapıp takmışlar başlarına, meyvesi besin, yağı sağlık! da İstanbul’da “açılış” yaptı. Sahnede bir oyuncu iki müzisyen Müzikli bir gösteri olarak sahnelenen oyu- nun yönetmeni ve tek oyuncusu Genco Sen çok yaşa KocaDelice! Erkal’dı. Erkal sahneyi iki müzisyenle payla- şıyordu. Gösterinin müziğini yapan, kimi şiir- leri de bu gösteri için besteleyen ikiz kardeş- nıt ağaçların ayak izinde bir kü zeytini sağlamış ve yemeye baş- Dünya Kültürel Mirasını çözebilmek için yürütülen proje- ler Ercan ve Gökhan Çağıran türküleri çalı- yolculuktu; Ayvalık’ta bir lamış. Anadolu, zeytinin, daha doğ- yor ve söylüyordu. de 40 kişilik bir komite çalışıyor. Bizimle aynı coğrafyada Amezarlığın yanındaki çöple- rusu Delice’nin ilk yaşadığı, hayata Ahmed Arif’in ölümünün 30. yılında sah- yaşayan zeytin ağacıyla iletişim dili kurup insanın gelişi- neye getirilen “Şahdamarım” çok tutuldu. Al- rin arasından geçip ulaştık ona. Ne- tutunduğu topraklar. Önce Kuzey- tı ay içinde, ülkemizin 20 dolayında il ve il- minin anahtarına ulaşmak için ağaçları tek tek inceliyor. ye saygı gösteriyoruz ki 1103 yıllık de, Girit, Santorini adaları ve Ha- çesinde sunuldu. Ozanın yaşamında önem- KocaDelice’nin yaşına ba- tay civarında görülmüş, oradan gü- li yeri olan Doğu ve Güneydoğu illerinde coş- şına saygı gösterelim, et- neye gelmiş, Akdeniz havzasına ve kuyla alkışlanırken, Ankara’da Genco Erkal rafındaki saçılmış çöple- Ege’ye yerleşmiş. Zeytin, 7 bin yıl- Parkı’nda ve Anıtpark’ta binlerce kişiyle bulu- şarak tiyatroya gitmeyen insanları da kucak- ri temizleyelim? Neyse ki dır Anadolu’da üretiliyor, 4 bin yıl- ladı. Seyirci karşısına 75 kez çıkan oyun bu- onun etrafında küçük be- dır da mutfağa girmiş, gastronomi gün de sürüyor. YAZGÜLÜ yaz bir çit: anıt ağaç oldu- kültüründe yerini almış. ALDOĞAN “Şahdamarım” oyunu bir hapishane uza- ğunun işareti. O bir zey- Bilim insanlarının ayak üstü anlat- mına yerleştirilmiş. Duygu Sağıroğlu’nun ça- tin ağacı. Zeytin ağaçları bu coğraf- tıklarını hazmetmeye çalışırken, ara- lışmalarının esinlediği sahne tasarımı, 1948, 1952-1954 yıllarında siyasal nedenlerle gö- yanın ulu ağaçları, onların izini bu- da gidip koca gövdesini okşuyorum. zaltı, tutukluluk, daha sonra da sürgün dö- lup dilini çözmek, insanlığın, uygar- Sert kabuklarını seviyorum. Teşek- nemi yaşamış olan ozanın “Ömrüm boyunca lığın da izini çözüyor ve ağaçların ta- kür ediyorum, bize verdiği nimete, ben bu hapishaneyi içimde taşıdım” sözleriy- rihlendirmesi bize bir dil kazandırı- zeytine! Zeytinin yaprağı barış sem- le bütünleşiyor. yor. İşte 12 bin yıllık dünya mirasını bolü, taç yapıp takmışlar başlarına, bir tek Anadolu’da bulabiliyoruz di- meyvesi besin, yağı sağlık! Yağını ‘Hasretinden Prangalar yor, bilim insanları. Düşünün, Koca yıllarca kandillerinde yakıt olarak Eskittim’ diyen ozanla Delice yaşamaya başladığında Ame- kullanmışlar, sabun yapmışlar, son- mahpusluk, sevda ve rika kıtası keşfedilmemişti? ra akıl edip yemişler. Toprağımız- İşte KocaDelice Taş baskı yurt sevgisi üstüne dan ağacını, soframızdan zeytini ek- Müzik icracıları Ercan ve Gökhan Çağı- Zeytin ağacına saygı sik etmediğimiz için şükrediyorum. ran sahnenin merkezinde yer almıştır. Oyun- KocaDelice, bir grup insan olarak, de projenin bitmesi amaçlanıyor. Ha- söyleniyor: Bunların 92’si zeytin ve İlk başlarda genç kadınların topuk- cu Genco Erkal, ranzalar, sedir, yazı masa- önünde saygı duruşunda bulundu- larıyla ezip çıkardığı, (topuk yağı) tay, Antep ve Manisa’da 81 anıt ağaç 37 çeşidi koruma altında. Tabii ma- sı ve merdivenlerden oluşan dekor içinde ğumuz, 1103 yaşındaki zeytin ağacı- tescil edilmiş. Bunun için Türkiye dencilerden korunabilirse? sonra iki taş değirmen arasında sı- devingen konumdadır. Türküler sunulurken, oyuncu geri düzleme çekilerek sahneyi mü- nın adı. Farklı disiplinlerden 40 ki- kıp elde ettiği, (taş baskı) bugün el çapında yürütülen araştırmada zey- Zeytin ağacı, dünyamızın en es- zisyenlere bırakır. Türküler boyunca Ahmet şilik bilim insanının Komili sponsor- tin ağaçları tek tek inceleniyor ve ki ağaçlarından, atalarımız, 4 bin değmeden makinelerle üretilen ve Kaya, Grup Ekin, Rahmi Saltuk ve Çağı- luğunda yürüttüğü araştırmada sap- şarabın aksine, tazesi makbul olan 400 yaşın üzerindekiler “anıt ağaç” yıldır zeytinle haşır neşir yaşıyor. ran Kardeşler’in besteleri Ahmed Arif’le tanan en yaşlı ağaçlardan biri. Prof. olarak tescil ediliyor. Ne büyük bir uygarlık; 4 bin yıl ön- zeytin yağına, üretenine, çalışanına omuz omuzadır. Her biri Genco Erkal’ın sah- Dr. Abdullah Soykan ve Dr. Turhan selam olsun! Korumayıp kesenine, Anadolu’nun, 3700 değişik tür can- ce bir tür iğde ağacı gibi olan deli- ne söylemini sarıp sarmalar. “Akşam erken iner hapishaneye” dizeleriy- Doğan’ın verdikleri bilgiye göre 310 lı ile aynı zamanda en çok endemik ceyi yemiş, acı bulmuş, onu aşıla- korumaya çalışan köylüsüne saldı- le başlayan metin, hüzün yüklü ilerleyişi sü- ağaç da tescil aşamasında. 2 yıl için- ranına da cezasını versin. türün bulunduğu coğrafya olduğu mış ve turşusunu kurmuş, bugün- rerken, bir yandan da sevda sözcükleriyle be- zenir. “Terk etmedi sevdan beni” dizeleriyle Çağıran Kardeşler’in türküsüne geçilir. Son- ra ozanın sesinden, “Leylim” diye seslendiği platonik aşkı, yazar Leyla Erbil’e yazdığı mek- Sanata küstah protesto tuplardan bir bölüm gelir. Ahmed Arif, “Zin- danda yatarken bile asla yalnız kalmamak” ktivist gruplarının sanat eserlerine çe- sözleriyle, umuda, sevdaya ve yaşama açılır. Dik- Dört duvar arasında olsa da yüreği ve düşün- Aşitli protestolarına her gün bir yenisi kat çek- cesi özgürdür... ekleniyor. Önceki gün Almanya’da iki iklim mek iste- Sevdanın sıcaklığı ozanı sınırsız yurt sevgisi- aktivisti, Fransız ressam Claude Monet’nin yen akti- ne, Anadolu kentlerinin doğasına ve insanları- bir tablosuna patates püresi fırlattı. Diğer vistler bir na taşır: Ankara, Urfa, Çukurova, Diyarbakır’ın bir protesto ise; Just Stop Oil isimli akti- çok ülke- manzaralarıyla ve ekmek parası uğruna kahır vist grubun iki üyesi, Madame Tussauds’da de, sanat çeken yoksul işçilerle kucaklaşılır. Sahneye ki- kraliyet üyelerinin heykellerinin bulunduğu eserleri- mi zaman umudu yeşerten, kimi zaman da hüz- alana girerek, ziyaretçilerin uyarılarına rağ- ne zarar nü koyultan bir söylem egemendir. men Kral 3. Charles heykelinin yüzüne çi- vererek ‘Dağlarına bahar gelmiş memleketimin’ kolatalı pasta yapıştırması oldu. protes- Ahmed Arif, suçunun vatan ve halk sevgisi İklim aktivistlerinin protestolarının ne- olduğunun altını çizmektedir: “Siyasi tarihimi- tolar ya- zin işkence rekorunu kıracak kadar zulüm gör- deni ise; hükümetin tüm yeni petrol ve gaz pıyor. meme budur sebep.” “Yurdum benim, şah- ruhsatlarını ve izinlerini durdurmasını ta- Cumhuriyet Bayramı damarım” sözleriyse ozanın ülkesine duydu- lep etmesi. ğu aşkı dillendirir. İkili yaptığı açıklamada, “Buradayız çün- Oyun ilerledikçe, gözleri “maviye çalan” kü özgürlüklerimizi ve haklarımızı koruma- Leyla’ya duyulan karşılıksız aşk, vatan aşkıy- ya çalışıyoruz, hepimizin mirası olan bu ye- üzerine domates çorbası veya patates pü- şarkılarla kutlandı la bütünleşir. Gösteri, Anadolu toprakların- resi olması. Benim neden korktuğumu bili- şil ve güzel toprağı korumaya çalışıyoruz. da yaşamış/yaşayan tüm insan topluluklarını Talep basit: Sadece yeni petrol ve gazı dur- yor musunuz? Bilimin 2050’de ailelerimizi kucaklayan umutlu bir “son”a ulaşır: “Habe- ahçeşehir Koleji, Cumhuriyet Cumhuriyet için mücadele eden tüm besleyemeyeceğimizi söylemesi. Dinleme- durun. Bu çok kolay.” rin var mı taş duvar? / Dağlarına bahar gelmiş BBayramı’nı TİM Show Center’da kahramanların anıldığı geceye, öğ- niz için tablonun üzerinde patates püresi memleketimin...” düzenlenen “Kurtuluşun Adı Cum- rencilerden oluşan 29 Ekim Cumhu- Monet’ye Püreli Eylem mi olması lazım? Yemek için kavga etmek “Şahdamarım”, Genco Erkal’ın derleyip huriyet” gecesiyle kutladı. Oyun- riyet Gençleri korosu da birbirinden sahne yazısına dönüştürdüğü, yönettiği ve Letzte Generation adlı çevreci grubun zorunda kalırsak bu tablonun hiçbir değe- sunduğu 10 tek kişilik oyundan biri olarak ti- ri olmayacak” açıklamasını yaptı. Geçtiği- cu Hasibe Eren’in sesinde Kurtuluş özel marşlar ve şarkılarla eşlik etti. üyesi olan aktivistlere mekâna izinsiz gir- yatro tarihimize geçmiştir. Seyirciyle daha me ve mala zarar verme suçlamalarıyla so- miz günlerde Just Stop Oil adlı grubun üye- mücadelesinin anlatıldığı geceye Sanat yönetmenliğini Yasin Soy’un önce buluşan dokuz “tek kişilik” Genco gös- leri de National Gallery’deki “Sunflowers” ruşturma başlatıldı. Monet’nin “Les Mue- katılanların adeta tek yürek olduğu üstlendiği gecede koro Gençlik Mar- terisi, “Kerem Gibi” (1974), “Her Gün Yeni les” adlı eserine püre fırlatan aktivistler ik- adlı van Gogh tablosuna domates çorba- gecede Cumhuriyetimizin 99. yıldö- şı, İzmir Marşı, Vatan Marşı’nın yanı Baştan” (1980), “Merhaba” (1989), “İnsanla- sı fırlatmıştı. lim değişikliğine dikkat çekmeye çalıştı. nümü kutlandı. sıra Çanakkale Toz Duman, İzmir’in rım” (1993), “Birtakım Azizlikler” (1994), “Can” Yetkililer 110 milyon dolarlık tablonun ca- Just Stop Oil, sivil huzursuzluklarının (1999), “Kerem Gibi 2” (2009), “Nereye Gidi- “Kurtuluşun Adı Cumhuriyet” di- Kavakları, Efe’m şarkılarını seslen- 24. günü olduğunu söyledi. Grup geçti- mın ardında olduğu için zarar görmediği- yoruz” (2010), “Merhaba 2” (2018) metinlerin- yerek Mustafa Kemal Atatürk’ü gör- dirdi. Geceye özel hazırlanan 3D Ata- ni açıkladı. ğimiz günlerde Londra Ulusal Galeri’de- den oluşmaktaydı. meden, tanımadan, ona inanan ve türk Hologramı ise dikkat çekiciydi. ki Van Gogh’un Ayçiçekleri tablosunun Aktivistler tabloya püreyi attıktan sonra, Genco Usta’nın “Şahdamarım” çalışma- “Bir iklim felaketinin içindeyiz. İnsanlar aç- üzerine domates çorbası fırlatarak ve sı, Ahmed Arif’in dizelerine ve türkülere yan- Londra’daki ünlü Abbey Road geçişine ken- sıyan duyarlığı yalın ama zengin görsel-işitsel lık çekiyor, insanlar donuyor, insanlar ölü- boyutlara taşıyor. İzlemelisiniz. yor. Sizin tek korktuğunuz şey bir tablonun dilerini yapıştırarak dikkat çekmişti. Lozan Barış Antlaşması’nın 100. Yılı Sergisi nönü Vakfı tarafın- İnönü Vakfı Başka- İdan “Lozan Barış nı Özden Toker, sergi- İzmir Opera Balesi La Traviata İstanbul’daydı Antlaşması’nın 100. Yı- nin açılışında, Lozan lı Sergisi” Pembe Köşk’te Konferansı’nın 1922’de rettosunu Francezco Maria Piave’nin yazdığı GÜLÇIN GÜLAN açıldı. başladığını ve 1923’te ta- eserin ana karakteri olan Violetta ile Alfredo Küratörlüğünü Prof. Dr. mamlandığını anımsatarak eyoğlu Kültür Yolu Festivali davetlisi ola- birlikte yaşamaktadırlar. Alfredo’nun baba- Temuçin Ertan’ın yaptığı konferansın başlangıç ta- Brak İzmir Devlet Opera Balesi İspanyol yö- sı Giorgio, ona bu aşk sonlandırması için yal- sergide, Lozan Antlaşma- rihini dikkate alarak Lozan netmen Carlos Vilan’ın sahneye koyduğu ope- varınca gönülsüzce kabul eder. Fakat Alfredo sı metninin tıpkı basımı, İs- Barış Antlaşması’nın 100. ra repertuvarının en önemli bestecilerinden onun eski sevgililerinden birine döndüğünü met İnönü ve eşi Mevhibe yılını kutlamaya başladıkla- Giuseppe Verdi’nin, La Traviata operası ile iki Cüneyt Ünsal seslendirdi. Gülay Korkut düşünür... Sevgilisi gerçeği öğrendiğinde Vio- İnönü’nün Lozan’dan aile- rını söyledi. temsil için İstanbul’a geldi. La Traviata’nın 22 letta ölmek üzeredir. Alfredo Violetta’ya onu Dinç’in şık kostümleri içindeki solistleri, lerine yazdıkları mektuplar, Her yıl 29 Ekim Cumhu- Ekim Cumartesi akşamı Atatürk Kültür Mer- Orhan Öner Özcan’ın yönettiği korosu ve affetmesi için yalvarır ancak artık çok geçtir. büyük önder Mustafa Kemal Atatürk ile riyet Bayramı vesilesiyle Pembe Köşk’te kezi Opera sahnesindeki ilk temsilinde sesi İzmir DOB’un orkestra şefi ve Genel Müzik bale sanatçılarının dansı ile reji bütünüy- İsmet İnönü arasındaki önemli yazışma- sergiler düzenlediklerini belirten Toker, ve oyun gücüyle Violetta rolünde Eylem De- le beğenildi. Carlos Vilan’ın dansçı ve kore- Direktörü Arjantinli şef Tulio Gagliardo Va- lar ile İsmet ve Mevhibe İnönü’nün Lo- Lozan Antlaşması’nın başlangıcının 100. mirhan Duru çok büyük alkış aldı. ras yönetiminde İstanbul Devlet Opera Balesi ograf olması, hem dans sahnesine hem de zan ziyaretinde kullandıkları kişisel eşya- yılı dolayısıyla bu yıl ki serginin teması- Verdi’nin, Alexandre Dumas’nın Kamelya- rejinin hareket düzenine verdiği önemden Orkestrası eşliğinde izlediğimiz bu temsilde lara yer verildi. nın Lozan Antlaşması olduğunu kaydetti. lı Kadın romanından operaya uyarladığı lib- Alfredo’yu Levent Gündüz, babası Giorgio’yu belli oluyordu.