Katalog

7 OCAK 2022 CUMA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR Av RO sterlİn FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 13.7400 15.5000 18.6340 23.21 2.007 5337.69 793.88 24 kuruş 28 kuruş 31 kuruş 0.95 puan 2.26 puan 16.17 lira 7 lira Ekonomistlere göre ekonomik politikalar belirsizliği artırdı, Merkez yangına benzin döküyor Enflasyon raydan çıkıyor Sokak... Yukarı Bakma! t ürkiye’nin önde gelen ekonomistleri, 2022 yılının çok ktidar yeni oyun alanını buldu: Sokak. zor geçeceği, tüketici enflasyonunun yüzde 70’e, üretici Olmayan, hayali bir kurgu yapıyor; enflasyonunun ise üç haneye çıkabileceği konusunda uyardı. İmuhalefeti sokağa çıkmaya hazırlanı- yor gibi gösterip kışkırtıyor, sonra bu- nun meyvelerini toplamak istiyor... Ta- ükümetin uyguladığı ekono- de 60’lara, yıl sonunda yüzde 70’le- bii bunu yaparken sana, bana seslen- mik politikaların belirsizli- re gidebilir. miyor... Oltayı kendi seçmen kitlesine Hği artırdığını, kalıcı önlem 4 Uğ Ur Gürses: Türkiye bir be- doğru sallıyor; artık ne tutarsa.. alınmazsa enflasyonun kontrol al- lirsizlik, enflasyon-devaülasyon dö- Nasıl olsa post-truth dünyasının tam tına alınamayacağını belirten eko- nemine girdi. Enflasyon çıpası kal- ortasındayız. Çarpıtılan gerçekler ve ya- lan haberlerle yönetilen bir dünya... nomistler, “Çekirdek enflasyon fü- madı. Hane halkına enflasyon yoluy- Tam bu noktada, Netflix’te izlen- ze gibi yükseliyor, itfaiye konu- la büyük bir sopa geldi, daha da ge- me rekorları kıran “Don’t Look Up” yani mundaki Merkez Bankası yangına lecek o sopa. Yüzde 40’ta mı dura- “Yukarı Bakma” filmi çıkıyor karşımıza. eşlik ediyor, benzin dökmeye de- cak 50’de mi duracak, bilmiyoruz. Bir kıyamet senaryosunun kara mizah vam ediyor” dedi. Çekirdek enflasyon füze gibi çıkıyor. şeklinde anlatımı. Dünyaya altı ay son- TÜSİAD ve Koç Üniversitesi or- Merkez Bankası yangına eşlik edi- ra çarpacağı kesin olan bir kuyrukluyıl- dız üzerinde dönüyor her şey: Altı ay- taklığı ile oluşturulan Ekonomik yor, benzin dökmeye devam ediyor. lık ömrü kalan Dünya’yı kurtarmak ye- Araştırma Forumu (EAF), “2022’ye 4 Gizem Öztok Altın sAç: Or- rine (denenebilecek yollar hâlâ var) ara Girerken Türkiye Ekonomisi” pa- tada bir ekonomi modeli yok. Enf- seçimlere odaklanan bir devlet başka- 4 Prof. Dr. selv A Demir Al P: nelini önceki gün online olarak lasyon büyük soru işareti. Üretici fi- ZAten ‘OrtOdOks’ nı, zengin mineraller içeren kuyrukluyıl- Türkiye ekonomisi çok karmaşık bir yaptı. Panele, Cevdet Akçay, Ha- yat endeksinde (ÜFE) muhtemelen dızdan milyar dolarlar kazanma peşinde noktaya geldi. Enflasyon hedefleme- uygu LANm Iy ORDu kan Kara, Selva Demiralp, Gizem üç haneli rakamları göreceğiz. Artık olan zengin bir girişimci, ana akım med- si ön plana konmalı. Yüksek faizden yanın ve tabii sosyal medyanın olayı ele Öztok Altınsaç, Uğur Gürses ve bir şeyleri öngörmek çok zor. Bir ay redi derecelendirme sektörünün alış biçimi, halkın nasıl kolay manipüle kaçmak, enflasyonu göz ardı etmek Ege Cansen katıldı. Ekonomistler- önce 18 lirayı görmüş bir kur var- Könemli uzmanlarından Sesmir edilebildiği.. zaten yüksek faiz olarak geri döner. den satırbaşları şöyle: ken, enflasyonu yüzde 45’ten çevir- Başkanı Orhan Ökmen “Türkiye eko- Filmi her ne kadar kara mizah da ol- Sıkı para politikası, enflasyonu azal- 4 Prof. Dr. Hakan k ara: meniz çok zor. nomi yönetimi, faizi temel araçlar- sa iktidardakilerin post-truth çağında tacak bir politikadır. 2022’de enflasyon bir numaralı 4 Prof. Dr. Cev Det Akç Ay: dan birisi olarak esas alan Ortodoks “Olası bir felakete nasıl yaklaşılır?” prati- 4 ekonomist eGe CAnsen: politikalara uygun davranmadığı ve ği olarak da düşünebilirsiniz... Yaşadığı- risk olarak görülüyor. Dünyada da Faizi indirip kuru ve enflasyonu alternatif olarak da sınama yanılma Türkiye dış borçkoliktir. Dış borç mız duruma ve olaylara da indirgeyebi- enflasyon artıyor ama herkes faiz patlattık, büyümeyi de tehlikeye at- yöntemleriyle yolunu aramaya ça- lirsiniz... Yanı başımızda kıyamet kopar- bulamadığı zaman krize girer. Bu- artırıyor, biz tam tersini yapıyoruz. tık. ÜFE tehlikesi geçmişte olmadı- lıştığı için enflasyon yükseldi, TL’nin ken (savaşlar, göçler, derin yoksulluk gün de dış borç bulamadığı için al- Enflasyonu raydan çıkararak reka- ğı kadar yüksek. Enflasyonda 36’yı değeri en düşük seviyeye gerile- vs.) insanların vurdumduymazlığını... Ya kolikler gibi elindeki son şişeleri betçiliği sağlayamazsınız. Önlem gördük 40’ı göreceğiz. Model takın- di, refah kaybı yaşandı ve toplumsal da Türkiye ekonomisi tarihinin en derin içiyor. İş kontrolden çıkıyor. alınmazsa enflasyonda ciddi bozul- tısı ile yola çıkıldı. Bize henüz “mo- satın alma gücü düştü” dedi. krizlerinden birini yaşarken tepedekile- l ekonomi servisi rin her şey çok güzel gidiyor; sorun yok, ma olacak ve 2022 ortasında yüz- del” diye bir şey sunulmuş değil. ihracat patladı söylemi... Nouriel Roubini’den ‘emekçİye kAZık AttılAr’ Ürün tedariğinde Türkiye uyarısı... TMMOB Ankara İl Ko- ABD’li ekonomist Prof. Roubini “kriz ordinasyon Kurulu ve sorun yaşanıyor kâhini” olarak da tanınır. Project Syndi- KESK’e bağlı Enerji, cate’deki yazısında 2022 tahmininde Sanayi ve Maden Ka- aikin Türkiye Üst Yönetici- bakın neler diyor: “Pandeminin yarattığı mu Emekçileri Sendi- Dsi (CEO) Hasan Önder, dövi- belirsizlik ve riskten kaçınma, bastırılan kası (ESM), enerji zam- zin ciddi arttığı dönemde fiyatla- talep, gevşek para ve maliye politikala- larını dün Enerji ve Ta- mada zorlandıklarını açıkladı. Bu- rı ile birlikte oluşan darboğazları şiddet- bii Kaynaklar Bakanlığı na karşın Türkiye’ye uzun vade- lendirdi. Bu darboğazlar 2021’de enflas- önünde protesto etti. yonu ateşlendirdi. Bu enflasyon artışı- li baktıklarını belirten Önder, şuna Burada konuşan isim- nın geçici olduğu konusunda ısrar eden ise dikkat çekti: “Diğer ülke yöne- lerden KESK Eş Genel Merkez Bankaları’nın çoğu şimdi bunun ticilerinin de katıldığı bir toplantı- Başkanı Şükran Kablan süreceğini kabul ettiler. Bu durumda fa- da ‘2030’da ne olacak’ diye plan Yeşil ve ESM Başkanı iz oranlarına kademeli olarak normalleş- yapanları gördük. Biz ise gelecek Cemalettin Sağtekin, tireceklerdir. hafta ne olacak diye bakıyoruz. ücret-enflasyon ilişki- Politika faizi artışlarının tahvil, kredi ve Beş yıllık planımız var ama altı ay- sine atıfla şunu vurgu- hisse senedi piyasalarında şoklara yol ladı: “İktidar, emekçi- da bir revizyona gidiyoruz.” açması halinde merkez bankalarının ka- lere bir kazık da zam- Yüksek enflasyon ve dövizin ge- NECATİ rarlılığı da test edilecektir. Böylesine bü- ları ocak ayına bıraka- tirdiği risklerin sürdüğünü de anla- SAVAŞ yük bir özel ve kamu borcu ile piya- rak attı.” l ANKARA tan Önder, “Dünyada enflas- salar daha yüksek borçlanma maliyet- yonist baskı var. Bunun en lerini sindiremeyebilir. Huzursuzluk ar- ciddi etkisi ise hammadde tar ve öfke nöbeti olursa, merkez banka- TMMOB, EPDK’nin zamlarla özel elektrik şirketlerini kolladığını savundu ve lojistik fiyatlarındaki ları kendilerini bir borç tuzağı içinde bu- lup muhtemelen gidişatı tersine çevire- artış. Bugün satıştan çok, ceklerdir. Bu durum enflasyon beklenti- tedarik sıkıntısı yaşanıyor. lerinde yukarı yönlü kaymaya hatta enf- Önümüzdeki 1-2 yıl lasyonun endemik hale gelmesine ne- böyle gidecek” dedi. Enerjide KDV yüzde 1 olsun den olabilir.” Önder ayrıca, ge- Roubini, 2022’de jeopolitik ve siste- çen yıl ürün soru- mik risklerin de artacağı uyarısında bu- nu nedeniyle yüz- lunuyor. Jeopolitik cephede izlenme- de 155.5-334.8 artırıldığını hatırla- ürkiye Mühendis ve Mimar Oda- de 50 zam yap- elektrİk ZAmmı si gereken üç tehdit Roubini’ye göre Tları Birliği (TMMOB) ve bağ- tan TMMOB, acil taleplerini ise şöy- Hasan Önder, tıklarını söyle- şunlar: 5 milyar TL ciroya le sıraladı: lı odalar, dün hem yazılı hem ESM di. l Ekonomi yArgıyA tAşındı 1- Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye ulaştıklarını belirtti. eyleminde sözlü açıklama yapa- “Zamlar geri alınmalıdır. Elekt- Servisi hazırlanması. Buna karşı Batı’nın devre- rikte konutlar için düşük tarife sı- HP Genel Başkan Yardımcısı rak “Özel elektrik şirketlerinin ka- ye sokabileceği yaptırımlar, örneğin Ku- CAhmet Akın, elektrik zamlarına l Plastik Sanayicileri Der- zançlarını artırmak için yapılan fa- nırı aylık 230 kWh’a yükseltilmeli- zey Akım 2 doğalgaz boru hattının blo- neden olan Enerji Piyasası Düzen- neği Başkanı Selçuk Gül- ke edilmesi, Avrupa’nın enerji darboğa- dir. 150 kWh elektrik yardımı uy- hiş zamlara, yükselen doğalgaz fi- leme Kurumu (EPDK) kararını yar- zını artırabilir. sün, “Elektrik fiyatlarının kı- yatlarına, benzin, motorin, otogaz gulaması şeffaflaşmalı, ölçütleri ka- gıya taşıdıklarını açıkladı. 2- Çin-Amerikan soğuk savaşı gide- sa sürede katlanmış olma- muoyu ile paylaşılmalıdır. Yoksul fiyatlarındaki sürekli artışlara, bü- rek şiddetlenebilir. Çin, Tayvan ve Gü- Dün CHP genel merkezinde basın sı özellikle kontratlı çalışan tün mal ve hizmet fiyatlarının daha ailelere elektrik yardım sınırı da ney Çin Denizi’ndeki askeri baskısını ar- toplantısı düzenleyen Akın, “Cum- sanayicilerimizi çok zor du- da artacak olmasına, hayat paha- aylık 230 kWh’a yükseltilmelidir. tırıyor. Ayrıca Çin ve ABD ekonomileri huriyet tarihinin en büyük elekt- rumda bıraktı. Geçiş süre- arasındaki ayrışma hızlanıyor. Bu geliş- lılığının çekilmez hale gelmesine, Konutlarda elektrik, doğalgaz ve cinde üretimde aksamalar rik zammına dönüşen EPDK kara- melerin zaman içinde stagflasyonist so- ödenemeyecek faturalar nedeniyle suda KDV oranı yüzde 1’e düşürül- yaşanabileceğini öngörü- rının iptal edilmesi ve yürütmesi- nuçları olacaktır. yoruz” dedi. nin hemen durdurulması talebiyle elektriği, gazı, suyu kesilecek mil- melidir. Maddi imkânsızlık nedeni 3- İran bir süreden beri nükleer bir l Gazprom Export, BOTAŞ Danıştay’da dava açtık. Vatanda- yonlarca yurttaşı soğuk ve karanlık ile elektrik, doğalgaz, su faturaları- güç. Ve İsrail hâlâ İran’a saldırmayı dü- ile dört yıllık yeni bir doğal- şı rahatlatması gereken kademe- günlere mahkûm edecek politikala- nı ödeyemeyenlerin elektrik, gaz ve şünüyor. gaz tedarik sözleşmesi im- li tarife zam aracına dönüştü. Ay- ra” itiraz ettiğini duyurdu. suyu kesilmemeli, kamu kaynak- Roubini, sistemik riskler arasında kü- zalandı. Anlaşmaya göre, rıca bu zamlar çarşıda, markette resel ısınma kadar hem gelişmiş ekono- Ocak 2019-Ocak 2022 dönemin- larından sağlanacak desteklerle, Türkiye’ye dört yıl boyunca alışveriş yaparken de yurttaşı vu- milerde hem de yükselen piyasalardaki de TÜFE artış oranının yüzde 72.5 yurttaşların karanlıkta, soğukta ve Türk Akımı’ndan yılda 5 mil- racak. Zamların geri çekilmesi ve siyasal işlev bozukluklarına ve popülist olduğunu, buna karşın aynı dö- susuz kalmaları önlenmelidir.” yon 750 milyon metreküp enerji faturalarında indirim yapıl- partilerin dünya çapında güçlenmesi- (bcm) gaz sevk edilecek. nemde elektrik fiyatlarının yüz- l ekonomi servisi ması gerekli” dedi. l ANKARA ne ve kutuplaşmalara da dikkat çekiyor ve ekliyor, “Fed ve diğer büyük merkez bankalarının faiz oranlarını normalleştir- mesi Türkiye ve Lübnan gibi kırılgan ve sürdürülemez borç oranlarına sahip bir- çok ülkede finansal şoklara neden olabi- ‘Paralı yurttaş’ rezerve gidecek DOLAR 13.95’İ GÖRDÜ FAO’DAN YENİ VERİ lir” diyerek.. ürk Vatandaşlığı Kanunu’nun istisnai 500 bin Amerikan Doları veya karşılı- Liracı ‘koruyor’ Gıda fiyatları Thalleri düzenleyen hükümleri kap- ğı döviz tutarında mevduatı üç yıl tut- samında vatandaşlık almak isteyen ya- ma şartıyla Türkiye’de faaliyet göste- kısA... kısA... dövizci tutuyor dünyada düştü bancıların getirdiği dövizler, yatırım iş- ren bankalara yatıran, aynı tutarlarda lemleri öncesinde bir banka aracılığıyla devlet borçlanma araçlarını veya gayri- üyük değer kaybı sonrası TL’yi l İhracat gelirlerinin yüzde 25’inin Merkez ünya gıda fiyatları, geçen Merkez Bankası’na (MB) satılacak. menkul yatırım fonu katılma payı veya Bdestekleme adına getirilen kur Bankası’na satılmasını zorunlu kılan düzen- Daralık ayında dört aylık artı- Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun Uy- girişim sermayesi yatırım fonu katılma korumalı mevduat hesaplarının lemenin ardından, ihracatçı birlikleri tem- şın ardından gerilese de 2021’i gulanmasına İlişkin Yönetmelikte De- payını en az 3 yıl elinde tutma şartıyla büyüklüğü 90 milyar TL’nin üze- silcileri önceki gün TCMB Başkanı Şahap 2020’ye kıyasla yüzde 28 artışla ğişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, satın alan yabancılar da vatandaşlık al- rine çıksa da enflasyon ve belir- Kavcıoğlu ile bir araya gelirken, bu kesi- ve 2011’den bu yana en yüksek Resmi Gazete’de yayımlandı. Bu kap- ma istisnasından faydalanabilecek. sizlik nedeniyle döviz bozdurarak min yüzde 25’lik kısım ile ilgili kur garanti- seviyede tamamladı. samda, en az 500 bin Amerikan Do- Söz konusu döviz tutarları işlem önce- yeni sisteme geçiş görece düşük si beklentisi karşılık bulmadı. “Büyük volati- BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ları veya karşılığı döviz tuta- sinde Türkiye’de faaliyet göste- kaldı. Hatta TCMB verilerine göre, lite” beklemediği öğrenilen Kavcıoğlu, ayrı- tarafından derlenen, tahıllar, yağ- rında sabit sermaye yatırı- ren bir bankaya, bu banka ta- 31 Aralık ile biten haftada gerçek ca Eximbank ve reeskont kredilerin artırıla- lı tohumlar, süt ürünleri, et ve şe- mı gerçekleştiren yaban- rafından da MB’ye satıla- kişilerin parite etkisinden arın- cağı bilgisini verdi ker fiyatlarıyla ilgili endeks kasım cılar, Türk Vatandaşlığı cak. Satım sonucu elde dırılmış kıymetli maden ve döviz l Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyo- ayındaki revize 134.9 seviyesin- Kanunu’nun vatandaşlık edilen TL tutarlar TL mev- mevduatı 351 milyon dolar arttı. nu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandö- den aralık ayında 133.7’e geriledi. kazanılmasında Cum- duatta veya devlet borç- Mevduatta döviz oranı yüzde 67. ken, alkol ve sigaradaki yüzde 47.4’lük ÖTV Yıllık bazda ortalama endeks ise hurbaşkanı kararıyla lanma araçlarında en az Dolar/TL ise dün 13.9470’e ka- artışının alım gücünü zorlayacağını, zorunlu 125.7 puan oldu. l Reuters Türk vatandaşlığı alabi- üç yıl süreyle tutulacak. dar yükseldi. l Reuters olarak kaçak alkol üretim ve satışlarının ar- lecek. Buna göre, en az l ANKARA tacağına dikkat çekti. enerjİ kısA kısA