Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 30 OCAK 2022 PAZAR 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Güçlendirilmiş Parlamenter SiStem taSlaĞI Bir an ÖnCe tamamlanmalI Millet ittifakı’nın Sedef Kabaş davası arış Pehlivan iki saat kadar önce ne Cumhuriyet’te Sedef oldu? ‘360 sandalye’ eşiği BKabaş davasının Erdoğan, Cuma başlangıç kronolojisini namazından sonra yazdı: camide, Sezen Aksu’nun Bu nedenle kısaca kuvvetler ayrılığı il- 1923 tarihine kadar bir hafta içinde Türk- “14 Ocak: Gazeteci Uğur bir şarkısındaki sözler kesi üzerinde durulacaktır. çeye tercümesine acele gereksinim doğ- hakkında şunları söyledi: Dündar’ın sunduğu muştur. Eser, 10 parçaya ayrılarak ay- Demokrasi Arenası “Hakaretlerin bini bir Kuvvetler ayrılığı ve nı zamanda tercüme edilmek üzere, arka- Tele1’de yayımlandı. para. Bütün bunların daşlara dağıtılmıştır. Bir bölümünü de si- Kanunların Ruhu Programın tekrarı gece karşısında dimdik duracak ze takdim ediyorum. Lütfen belirtilen sü- Kuvvetler ayrılığı sisteminin fikir babası saatlerinde de izleyiciyle olanlar sizlersiniz. PAZAR YAZILARI re içinde tercümesiyle birlikte sunulmasını Fransız düşünür Montesquieu’dür. Hz. Âdem efendimize buluştu. (2) rica ederim.” Montesquieu’nün, Kanunların Ru- 15 Ocak: Tele1 aynı kimsenin dili uzanamaz. ürk siyasal yaşamı, temelde cumhur- Bu belgeler gösteriyor ki 1923’te Cum- programın tekrarını bu kez O uzanan dilleri yeri hu (De l’esprit des Lois / The Spirit of başkanlığı hükümet sistemini benim- huriyet ilan edilirken Atatürk, ayrıntılı ça- gündüz kuşağında ekrana geldiğinde koparmak bizim Law) adlı eseri modern siyasal bilimin Tseyenler ile bu sisteme karşı olanlar lışmalar yapmıştır. Türkiye’nin bu çok verdi. görevimizdir. en önemli yapıtlarından birisi olarak ka- arasında iki cephe içinde bulunuyor. önemli döneminde Millet İttifakı’ndan da Havva validemize Aradan altı gün geçti... O bul edilir. Önümüzdeki seçim cumhurbaşkanlı- halk aynı derecede titiz çalışma, özen ve zamana kadar kimseden çıt kimsenin dili uzanamaz. Bu, Montesquieu’nün (1689-1755), kuv- ğı hükümet sisteminin devamı ya da orta- duyarlılık beklemektedir. yoktu. Onlara da had bildirmek vetler ayrılığı konusunda kendisinden ön- dan kaldırılması arasında bir halk oylama- bizim görevimizdir.” Bu konuda bilindiği gibi, Türkiye’nin en Ta ki... ceki düşünürlerden farklı olarak, bu ko- sı niteliğini taşıyacaktır. Tarih: 21 Ocak... HHH az 150 yıllık parlamento deneyimi vardır. nuyu en açık seçik biçimde ortaya koy- Güçlendirilmiş parlamenter sistem adı Sormaya ve yanıt Saat: 16.02... Anayasa gelişmeleri açısından da 1961 muş olmasından ve kişi hak ve özgürlük- verilen model ancak anayasa değişikliğiy- Pelikancılara yakınlığı vermeye devam Anayasası’nı hazırlayan kurucu Meclis za- lerini de yasama, yürütme ve yargı erkleri- le gerçekleştirilebilir. Bu değişimler yasa- sır olmayan Takvim ediyorum: bıtları ve temelde hukuk devletinin kurulu- nin ayrılmasından doğacak dengeye bağ- ma organında yapılacaktır ve anayasa ku- Sedef Kabaş gazetesinin internet şunu ve hukukun üstünlüğünü gerçekleş- lamasından ileri geliyor. rallarına göre Millet İttifakı’nın Meclis’te sitesinde bir ‘haber’ yayına mahkemece tirmiş olan 1961 Anayasası önemli kay- Montesquieu, “Her devlette üç kuvvet tutuklanmadan önce en az 360 sandalyeye sahip olması ge- girdi. Manşet görselinde naklardır. vardır ve siyasal gücü elinde bulunduran- şöyle yazıyordu: Adalet Bakanı ne dedi? rekmektedir. lar, işin doğası gereği sonunda bütün gü- ‘Hoşt! Başkan Erdoğan’a Dün istifa eden Adalet Özetle, altı partiden oluşan Millet İtti- Öngörülemeyen sorunlar Bakanı Abdulhamit cü elinde toplarlar” diyor. hakaret yağdırdı… Biletini fakı, seçimler sonucunda anayasayı de- Yukarıda belirtildiği gibi, parla- kesecek savcı aranıyor.’ Gül, “Edepten nasipsiz, Bu nedenle, yasama ve yürütme kuv- ğiştirerek cumhurbaşkanlığı hükümet sis- menter sisteme geçiş için sadece çirkin sözleri lanetliyorum. Bir süre sonra haber vetleri birbirinden ayrılmalıdır. Yasama ve temi yerine, “güçlendirilmiş parlamenter Cumhurbaşkanlığı’nı kazanmak yeterli ol- başlığı şuna evrildi: Haset ve nefretten doğan yürütme aynı elde toplanırsa özgürlükten sistem”i getirmek istiyor. muyor. Millet İttifakı’nın anayasa değişik- ‘Tele1’de bu hadsiz ve hukuksuz söz edilemez, Cumhuriyet ortadan kalkar, Bu durumda, Millet İttifakı’nın seçimde liklerini yapması için en az 360 sandalye- ifadeler, milletin vicdanında Cumhurbaşkanlığı yok olur. Yargı da bağımsız değilse, yasa- bir yandan Cumhurbaşkanlığı’nı kazan- ye ulaşan Meclis çoğunluğunu da kazan- makamına ve Erdoğan’a ve adalet önünde hak ettiği ma ve yürütmeden ayrı değilse yine hak ması öte yandan Meclis’te 360 ve üzeri karşılığı bulacaktır” dedi. ması gerekiyor. hakaret eden Sedef ve özgürlükler sağlanamaz. sandalyeye sahip olması gerekiyor. Kabaş hesap verecek!’ Gül’ün bu demeci iki Her şey çok parlak değildir. Siyasette, “İktidarın kötüye kullanılmasını önlemek Takvim’le eşzamanlı bakımdan önemliydi: hele Türkiye ortamında her aşamada yeni için ne yapmalı?” sorusuna Montesquieu, Anayasa taslağı belli değil 1) Kabaş’a yapılan şekilde sosyal senaryolar ortaya çıkabilir. bunun çözümü kuvveti kuvvetle durdur- Bugün altı partiden oluşan Millet İttifakı medyada ‘Haddini “Cumhurbaşkanına hakaret Evet, seçmen çoğunluğu AKP iktidarın- maktır diye yanıt veriyor. cephesi, zaman zaman kırılgan durumlar suçlaması” ile ilgili dava bil Sedef Kabaş’ etiketli dan soğumuş gözüküyor. Anketler, Millet Montesquieu, “Bir devlette yasama ve göstermektedir. Millet İttifakı henüz halkın mesajlar atılmaya başlandı. açılması Adalet Bakanı’nın İttifakı’nın Meclis’te çoğunluğu sağlaya- yürütme gücü bir elde toplanınca orada Aynı gün, saat 18.39... iznine bağlıydı. karşısına güçlendirilmiş parlamenter sis- cağını gösteriyor. Ancak muhalefetin 360 özgürlük olamaz. Aynı şekilde yargı, ya- 2) Bakan bütün RTÜK Başkanı Ebubekir temin ayrıntılarını belirten somut bir ana- sandalyeyi bulamaması ya da sınırda bul- sama ve yürütmeden ayrılmamışsa yine yargıçların ve savcıların Şahin, Twitter’dan şu yasa değişikliği tasarısıyla gelmiş değildir. ması durumunda yeni senaryolar ortaya atanmalarında yetkili ve mesajı paylaştı: özgürlük yaratılamaz” diyor. Konunun en önemli noktası, kuvvetler çıkacaktır. ‘TELE1 yayın sorumlu olan Hâkimler ve ayrılığı ilkesidir. Yasama, yürütme, yargı Son aylarda yapılan anketler, Millet kuruluşunda, Sedef Savcılar Kurulu, HSK’nin Katı ve yumuşak erkleri birbirinden ayrılmalı ve birbirini de- İttifakı’nın Meclis’te 360 ve üzeri sayıyı el- Kabaş’ın Sayın başkanıydı. netlemelidir. kuvvetler ayrılığı de etmesi ve anayasayı değiştirebilmesi Cumhurbaşkanımızı hedef Gül’ün açıklamasının Katı kuvvetler ayrılığı sistemi, alan, kabul edilmesi asla için HDP ile uzlaşma içerisine girmesi ge- ardından Kabaş, Sulh Parlamenter sistem deneyimi Amerika’da uygulanan modeldir. Yasama, mümkün olmayan sözlerine Ceza Hâkimliğince rektiğini gösteriyor. Böylesi bir uzlaşmayı Türkiye’nin en az 150 yıllık parlamenter yürütme, yargı birbirinden katı bir biçimde ilişkin inceleme kararı tutuklandı. Cumhur İttifakı, özellikle MHP, halk önün- sistem deneyimi vardır. Ancak Erdoğan’ın ayrılmıştır. Ancak, anayasa ile getirilmiş alınmıştır. Konu ilk Üst Kabaş’ın avukatı Uğur de kötüleme yolunda çalışacaktır. Bilin- tek adam ve başkanlık tutkusu, Türkiye’yi bir denge ve denetim sistemi vardır. Par- Kurul toplantısında Kurul Poyraz bu karara itiraz melidir ki AKP ve MHP’nin oluşturduğu dünyanın hiçbir yerinde uygulanmayan, lamenter sistemde, katı ve kesin kuvvet- gündemine getirilecektir. dilekçesi verdi: Cumhur İttifakı, bu konuyu en uç noktası- dünya anayasalar tarihinde görülmemiş Kamuoyunun bilgisine ler ayrılığı gerçekleşmiyor. Çünkü siste- “Tutuklama kararının usul na kadar siyasi arenada kullanacaktır. “cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi” adı sunarız.’ min temeli, yasama organında çoğunluğu ve esas yönünden Avrupa Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanlığı’nı verilen bir sisteme götürdü. Kabaş o gece gözaltına sağlayan partinin hükümet kurmasıdır. İnsan Hakları Sözleşmesi kazanmakla birlikte, yasama organında Bütün dünyada kabul edilmektedir ki alındı, ertesi gün de (AİHS), Avrupa İnsan Böylece, yasama organı ile yürütme 360 sandalyeye ulaşamaması da bir baş- tutuklandı. demokrasinin tam ve düzgün biçimde iş- Hakları Mahkemesi (AİHM) arasında bir bağ kuruluyor ve katı kuv- ka seçenektir. Türk siyasetinde her aşa- Aradan bir gün geçti. leyişinde en önemli unsur kuvvetler ayrılı- içtihatlarına, Anayasa vetler ayrılığı ilkesi ortadan kalkıyor. Baş- RTÜK uzmanları pa- mada yeni seçenekler çıkabilir. Bu ko- ğı ilkesinin yürürlükte olmasıdır. ve yasalara açıkça aykırı bakan hem yürütmenin başkanı hem de zar günü rapor hazırladı. 24 nuda en açık örnek İstanbul belediye se- Bugün Türkiye’de uygulanan modelde, olduğunu” belirtti ve yasama organındaki çoğunluk partisi- Ocak’ta ise (RTÜK’ün OLA- çimleridir. Millet İttifakı’nın destekledi- 1. Cumhurbaşkanı hem devlet başkanı Kabaş’ın “bihakkın veya adli nin başkanı olduğu için yasama ve yürüt- ĞANÜSTÜ toplantısında hem yürütmenin başı hem de AKP’nin ge- ği Ekrem İmamoğlu, İBB Başkanı seçil- kontrol kararıyla” tahliyesini me arasında bir “füzyon” oluşuyor. Böyle- E.K.) Tele1’e verilebilecek en nel başkanıdır. Böylece yasama organın- di ancak belediye meclisinde çoğunluğu talep etti. ce katı kuvvetler ayrılığı ilkesi ortadan kal- ağır ceza verildi. daki çoğunluğu da denetlemektedir. alamadı. Cumhurbaşkanlığı’nı kazanıp İtiraz, Asliye Ceza Şimdi… kıyor. Bu konuda Türk siyasal yaşamında 2. Cumhurbaşkanı tek başına kararna- Meclis’te 360 sandalyeye ulaşılamazsa, Mahkemesi’nce Tüm bu toplam kronoloji önemli görevler almış olan Prof. Dr. Turan reddedildi. me yayımlama yetkisine sahiptir. Böylece kuşkusuz yepyeni bir durum ortaya çıka- bize şunu anlatıyor: Güneş’in Parlamenter Rejimin Bugünkü HHH yasama yetkisini eline almıştır. cak ve Türkiye yeni politik senaryolarla Program RTÜK’ün İşleyişi ve Manası (İstanbul Üniversitesi Bu arada Uğur Poyraz, 3. Cumhurbaşkanı karar ve uygulamaları karşı karşıya gelecektir. radarına yakalanmadı. Hukuk Fakültesi yayını, 1956) önemli bir Twitter hesabından Adalet yasama organında tartışılamıyor. Meclis’te Takvim’e bu yayını günler çalışmadır. Ancak, Avrupa’da parlamen- Bakanı Gül hakkında yürütme organına karşı soru ve gensoru Sonuç sonra manşete çektiren ve suç duyurusunda ter demokrasi, yürütme organının gücünü sistemi yürümüyor. Atanmış bakanların ic- Bu durum karşısında, eşzamanlı sosyal medyayı, bulunduklarını da duyurdu: sınırlayan kurallar konularak sağlanmıştır. raatlarının yasama organında tartışılması 1. Millet İttifakı’nın güçlendirilmiş par- RTÜK’ü, ardından da “Herkes konuşsa bile Millet İttifakı’nın güçlendirilmiş parla- zorlaştırılmıştır. Yürütme organı adeta ba- yargıyı harekete geçiren lamenter sistem üzerinde sürekli, titiz ve susması gereken Adalet menter sistemi ortaya koyarken bu konu- başka bir medya izleme şına buyruk duruma getirilmiştir. ayrıntılı çalışması gerekmektedir. Bakanı Abdulhamit mekanizması var. daki tüm çalışmaları dikkatle incelemesin- 2. Üzerine çalışılan güçlendirilmiş parla- Gül konuşunca Sedef Cumhurbaşkanı Birleşme noktası de yarar vardır. menter sistemi belirleyen anayasa tasla- Kabaş’ın özgürlüğü haksız Erdoğan’ın ‘Gündem Dünyada bir benzeri görülmeyen cum- ğının bir an önce halka açıklanması yarar- ve hukuksuz kararlarla belirleme konusunda Atatürk’ün titiz çalışmaları hurbaşkanlığı hükümet sisteminin aksak- lı olacaktır. elinden alındı. güzel bir ivme lıkları, hataları ve ülkeye verdiği zararlar Bu bağlamda, Atatürk’ün titiz çalışma- 3. Millet İttifakı, bir yandan Cumhurbaş- Bugün müvekkilem yakaladık’ sözü de gün yüzüne çıkınca bu sisteme karşı bir larını örnek göstermeliyiz: kanlığı seçimi için uzlaşma içinde bulu- adına Abdulhamit bu izleme ekibinin cephe oluştu. Atatürk, Cumhuriyetin ilanından önce, nurken öte yandan milletvekili seçimle- Gül hakkında İstanbul Saray’da olduğunu İşte Millet İttifakı’nın (birleşme), birlik- Montesquieu’nün Kanunların Ruhu ad- rinde yapılacak işbirliği üzerinde de çalış- C. Başsavcılığı’na suç düşündürüyor.” (Siyahlar te davranma noktası bu cumhurbaşkanlı- lı eserini Türkçe’ye tercüme ettirdi ve cid- duyurusunda bulundum. malıdır. Özellikle, genel seçimlerde Millet benim E.K.) (1) Bakalım savcılık ne ğı hükümet sistemidir. Buna karşı duruş, di olarak inceledi. İttifakı’nın Meclis’te 360 ve üzeri sandal- HHH yapacak?” Millet İttifakı’nı güçlendirilmiş parlamenter Atatürk’ün üzerinde çalıştığı ikinci bir Şimdi de ben, yeye ulaşabilmesi için ayrıntılı çalışmalar HHH sistem üzerinde birleştirmiştir. kitap, Üçüncü Cumhuriyette Siyasi soruyorum ve yapılmalıdır. Böylece hukuk yanıtlıyorum: Böylece hareketin geleceğe dönük en Partiler’dir (Les partis politiques so- literatürümüze bir de (1) Hüseyin Nâzım tarafından çevrilen ve “Ruhul Kava- 21 Ocak günü, Sedef önemli noktası, kuvvetler ayrılığı sistemi- us la III République). Atatürk, 2 Temmuz “Sedef Kabaş Davası” nin” adını taşıyan kitap, 1923 yılında Milli Eğitim Ba- Kabaş’a saldırının nin uygulanarak ve siyasal iktidarın gücü- 1923 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Saffet kanlığı tarafından yayımlanmıştır. eklendi. başladığı saat 16.02’den, nün sınırlandırılmasını sağlayarak anaya- Arıkan’a yazdığı yazıda şöyle demiştir: (2) Bu belge için bkz. Atatürk’ün Bütün Eserleri (ABE), sa değişikliklerinin yapılmasıdır. “540 sayfalık bu kitabın 8 Temmuz Cilt 16, 2 Temmuz 1923, s. 25. İster klasik, ister modern. Braas’tan çatınız için farklı renk, doku ve modellerde çarpıcı tasarımlar.