Katalog

18 EYLÜL 2021 CUMARTESİ DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr 7 Reisi, ‘terörizm’ olarak nitelediği İran’a yaptırımları bertaraf edecek mekanizma kurulması çağrısı yaptı İran Şanghay kulübünde BD ve NATO’ya karşı Rus- Washington cephesinin baskı politikasının hedefindeki Pekin- ya, Çin, İran işbirliği artı- Moskova hattı Tahran’ın ŞİÖ’ye üyeliğine yeşil ışık yaktı. KIZILDENİZ’DE BİR ARAYA GELDİLER Ayor. Şanghay İşbirliği Örgü- Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin tü (ŞİÖ) dün Afganistan gündemiy- çevrimiçi olarak katıldı. Selman, Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al le toplanırken İran Cumhurbaş- Türkiye’nin “diyalog ortağı” ola- Sani ve Birleşik Arap Emirlikleri Ulusal Güven- kanı İbrahim Reisi, ülkesinin tam rak yer aldığı ŞİÖ, ilk olarak Şang- lik Müsteşarı Şeyh Tahnun bin Zayid Al Nahyan, Kızıldeniz’de bir araya geldi. Toplantının içeri- üye olarak kabul edildiğini açıkla- hay Beşlisi adıyla 1996’da Çin, ğine ilişkin bilgi verilmedi. Suudi Arabistan, Bir- dı. Reisi, zirvede yaptığı açıklama- Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve leşik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve Mısır, 5 Hazi- da, ŞİÖ’yü ekonomik, siyasi ve de- Tacikistan temsilcilerinin Çin’in ran 2017’de “terör gruplarını desteklediği” suç- mografik değerlere sahip bir örgüt Şanghay kentinde bir araya gele- lamasıyla Katar ile diplomatik ilişkilerini kes- ŞİÖ zirvesi çerçevesinde Çin Dışiş- ve küresel çok taraflılık için “itici rek Sınır Bölgelerinde Askeri Güve- miş ve ekonomik ambargo uygulamaya başla- leri Bakanı Wang ile Rus mevkidaşı nin Derinleştirilmesi Anlaşması’nı bir güç” olarak nitelendirdi. mıştı. Körfez krizi, 5 Ocak’ta Suudi Arabistan El- Lavrov önceki gün bir araya geldi. Reisi, “Dünya yeni bir döneme imzalamasıyla kuruldu. 2001’de Ula’daki 41. Körfez İşbirliği Konseyi Zirvesi’yle REİSİ çözüme kavuşmuştu. Özbekistan’ın da katılımıyla üye girdi. Hegemonya ve tek taraflılık sayısı 6’ya çıkan oluşumun adı ortadan kalkıyor. Uluslararası sis- yaparken ŞİÖ’den Tahran’a yaptı- ‘Washington Şanghay İşbirliği Örgütü olarak de- rımları bertaraf etmek için bir me- temdeki güç, bağımsız devletler le- ABD Irak’taki ğişti. Pakistan ve Hindistan da da- hine değişiyor” diye konuştu. kanizma kurulması çağrısı yaptı. ha sonra tam üye olarak örgüte ka- İran Dışişleri Bakanı Hüseyin ana bağışçı ‘Kuşak-Yol’ vurgusu bul edildi. 2005’te ŞİÖ’ye gözlem- varlığını azaltıyor Emir Abdullahiyan, ülkesinin ör- ci olarak kabul edilen İran’ın tam Çin’in Bir Kuşak Bir Yol Projesi, güte tam üye olarak kabul edilme- BD’nin Irak ile yaptığı güvenlik anlaşması üyeliğinin onaylanmasıyla örgütün Avrasya Ekonomik Birliği ve Ku- sinin Tahran’ın komşularla ve As- Auyarınca Erbil ve Ayn el Esad üslerindeki olmalı’ üye sayısı 9’a çıktı. zey-Güney Koridoru gibi bölgede- ya ülkeleriyle kapsamlı işbirliği muharip birliklerinin sayısını eylül sonuna ka- Doğu’nun NATO’su benzetmeleri ki altyapı projelerinin birbirleri- politikasına önemli etki edeceğini dar azaltacağı bildirildi. Irak haber ajansı INA usya Devlet Başkanı Vladimir yapılan örgütte Afganistan, Moğo- ni tamamladığını ifade eden Reisi, belirtti. gelişmeyi “İki taraf, Irak’ın batısındaki Ayn el RPutin, ABD’nin Afganistan’dan listan ve Belarus ise gözlemci üye- Esad ve ülkenin kuzeyindeki Erbil üslerinde- geri çekilirken ardında “Pandora’nın “İran, üç altyapı projesi arasındaki Tacikistan’ın başkenti Du- ler olarak yer alıyor. İran’da yeni ki Amerikan muharip birlikleri ve kapasitesi- kutusunu bıraktığını” söyledi. Putin, bağlantıdır. İran, Kuzey-Güney Ko- şanbe’deki toplantıda Özbekis- nin azaltılması işlemlerinin eylül ayı sonuna yönetime gelen muhafazakâr cep- Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) top- ridoru üzerinden Güney ile Kuzey tan, Tacikistan’dan Örgüt Dönem kadar tamamlanmasında mutabık kalmıştır” lantısındaki açıklamalarında, “Ba- heden Reisi’nin önündeki en önem- Avrasya arasındaki bağlantı nokta- Başkanlığı’nı devraldı. Toplantıya sözleriyle duyurdu. İki ülke arasındaki strate- tılı ülkeler Afganistan’dan çekilir- li sorunlardan biri, ülkedeki ağır sı olabilir ve Orta Asya ve Rusya’yı karantinada bulunan Rusya Dev- jik diyalog toplantıları çerçevesinde ABD ön- ken burada, modern silahların ve ekonomik kriz ve uluslararası top- Hindistan’a bağlayabilir” ifadeleri- let Başkanı Vladimir Putin ile Çin cülüğündeki IŞİD’e Karşı Mücadele Uluslara- mühimmatın yer aldığı tüm bir cep- lumla gerilimli süren nükleer an- ni kullandı. İran’a karşı yaptırımla- Devlet Başkanı Şi Cinping ve Hin- rası Koalisyonu’nun Irak’taki muharip rolünün hanelik bıraktılar. Bunlar, Batı koa- laşmanın akıbeti. ra yönelik terörizm nitelendirmesi distan Başbakanı Narendra Modi sona erdirilmesi planı gündeme gelmişti. ABD lisyonunun Afganistan’daki 20 yıl- de temmuz ayında yaptığı açıklamada Irak’ta- lık varlığının ardından Taliban’ın ele ki muharebe misyonunu resmen sona erdire- geçirdiği tek şey” ifadelerini kul- rek sadece Irak ordusuna askeri eğitim ve da- landı. ŞİÖ’nün Taliban yönetiminin nışmanlık sağlamayı planladığını açıklamıştı. verdiği sözleri yerine getirmesi için Öte yandan, Irak Kürdistan Bölgesel Yöneti- teşvik edebileceğini kaydetti. mi Başbakanı Neçirvan Barzani dün Londra’yı Rus lider ayrıca, ekonomik ve in- ziyaretinde İngiltere Başbakanı Boris John- sani yıkım içinde olan Afganistan’a son ile bir araya geldi. Rudaw’ın haberine göre yapılacak finansal yardımlar konu- Johnson, Londra-Erbil arasındaki ilişkilerin tari- sunda ABD’nin baş bağışçı rolünü hi olduğunu ve özellikle ekonomik alanda daha üstlenmesi gerektiğine inandığını da güçlendirilmesi gerektiğini belirtti. belirtti. Batılı güçlere, Afganistan’ın KADIN BAKANLIĞI’NI KALDIRDILAR! varlıklarının dondurulması kararı- Taliban, kadın haklarına yönelik engellemele- nın aşamalı olarak iptal edilmesi- rini sürdürüyor. Reuters’ın haberine göre Ta- ‘Erdoğan-Putin, liban yönetimi, Kadın Bakanlığı binasını, “Dua, ni değerlendirme çağrısı yaptı. Ül- Rehberlik ve Faziletin Teşviki ile Ahlaksızlı- ke ekonomisinin toparlanması adı- ğın Önlenmesi Bakanlığı”na dönüştürdü. Bina- Soçi’de buluşabilir’ na, Afganistan’ın Dünya Bankası ve ya yeni logosu asıldı. Habere göre, daha ön- Uluslararası Para Fonu’nun prog- uriye’nin İdlib bölgesinde gerilimin yeniden ceki hükümet döneminde Kadın Bakanlığı’nda ramlarına dahil edilebileceğini söy- Syükselmesi, üç Türk askerinin şehit olması- görev yapan kadın personelse binaya alınmadı ledi. Putin, yeni Taliban yönetimi- nın ardından gözler Ankara-Moskova ilişkilerin- ve işlerine son verildi. Bölgede bir grup kadı- nin kapsayıcı olmayışını geçiciliği- de. Reuters’ın iki Türk yetkiliye dayandırdığı ha- nın protesto gösterisi yaptığı belirtildi. ne bağladı ve birlikte çalışılabilece- berine göre, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın ği sinyali verdi. Rusya, Taliban’ı te- bu ay sonunda Soçi’de Rusya Devlet Başkanı rör örgütü olarak kabul ediyor. Vladimir Putin ile görüşmesi bekleniyor. Ziyare- tin Erdoğan’ın New York’ta katılacağı BM Genel ‘Blokaj kalkmalı’ Kurulu toplantısının ardından yapılabileceği sa- ABD’den itiraf: Hepsi sivildi vunuldu. Toplantının ana gündem başlığının ise Çin Devlet Başkanı Şi Cinping Suriye’de Esad yönetiminin kontrolünde olma- ise Afganistan’daki ilgili tarafla- BD Merkez Kuvvetler (CENTCOM) Ko- yan, muhaliflerin ve cihatçı grupların etkinliğin- rın terörü yok etmesi gerektiğini ve Amutanı Orgeneral Kenneth McKenzie, deki tek büyük vilayet konumundaki İdlib olaca- Pekin’in imkânları dahilinde ülke- TAHLİYE KRİZİ İSTİFA GETİRDİ ABD’nin 29 Ağustos’ta Afganistan’da Kâbil ğına işaret edildi. Haberde Türk yetkilinin, Rus- ye daha fazla yardım sunacağını be- Havalimanı yakınlarında düzenlediği ha- ya ile uzlaşıya atıfla İdlib konusundaki anlaşma- lirtti. Mevcut durumun nedeni olan fganistan’dan Taliban’ın yöne- du. İstifalar önergenin 72’ye kar- va saldırısında yaşamını yitiren 10 kişinin da belirlenen şartların tam olarak uygulanmadı- “belirli ülkelerin” Afganistan’ın kal- Atimi ele geçirmesinin ardından şı 78 oyla kabul edilmesinin ar- hepsinin sivil olduğunu açıkladı. ğını söylediği kaydedildi. kınması konusunda sorumluluk al- asker çekme ve tahliye sürecin- dından geldi. Kabul edilen genso- ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) Söz- Hafta başında Putin, Esad’ı Moskova’da ağır- ması gerektiğini kaydetti. Özbekis- de yaşanan kaos, ikinci bir dışişle- ruda Kaag’ın Dışişleri Bakanı ola- lamıştı. Görüşmeye ilişkin Kremlin’in açıklama- cüsü John Kirby’nin günlük basın toplantı- tan Devlet Başkanı Şevket Mirziyo- ri bakanının daha makamına mal rak Taliban’ın Afganistan’da kont- sına göre Putin, Birleşmiş Milletler kararı ya da sına video konferans yöntemiyle bağlanan yev de Taliban hükümetiyle diyalog oldu. İngiltere Dışişleri Bakanı’nın rolü ele geçirebileceğine ilişkin Şam’ın daveti olmaksızın Suriye’de bulunan ya- McKenzie, “Söz konusu saldırıda 7’si ço- için Afganistan’ın yabancı bankalar- görevden alınmasının ardından öngörüde bulunamadığı eleştirisi bancı güçlerin ülkede birliğin sağlanmasını en- cuk 10 kadar sivilin öldüğü sonucuna var- daki varlıkları üzerindeki blokajların Hollanda’da geçici hükümetin ön- de yöneltiliyor. Kaag, “Her ne ka- gellediğini söylemişti. Putin, ülke adı vermese KAAG dık. Dahası bu saldırının hedefindeki araç- kaldırılması çağrısında bulundu. ceki gün Dışişleri Bakanı, dün de dar verdiğimiz sözlerde durmuş de bu çıkışının Türkiye ve ABD’ye yönelik oldu- takilerin ya da ölenlerin IŞİD-K ile bir bağ- Toplantının sonuç bildirgesinde Savunma Bakanı istifa etti. olsam da bir bakan olarak yaşa- ğu yorumları yapılmıştı. Gerilimi azaltma bölge- lantısı yok ya da ABD güçlerine doğrudan de, “Üye ülkeler, Afgan toplumun- Dışişleri Bakanı Sigrid Kaag ve Savun- nanların sorumluluğunu kabul ediyo- leri uzlaşısı çerçevesinde İdlib’e ilişkin, Mosko- bir tehlike arz etmiyor” itirafında bulundu. daki tüm etnik, dini ve siyasi grup- ma Bakanı Ank Bijleveld, Afganistan’da rum. Demokrasi ve yönetim kültürümü- va alanda muhalif ve cihatçıların silahsızlandırıl- ların katılımıyla Afganistan’da kap- fiyaskoyla sonuçlanan çekilme süreci ze bakışım doğrultusunda siyaset onay- masına yönelik Ankara’nın verdiği taahhüde uy- McKenzie özür diledi sayıcı hükümetin oluşturulmasının nedeniyle mecliste yöneltilen sert eleş- lamıyorsa bir bakan gitmeli” ifadeleri- masını isterken Türkiye de Rusya destekli Suri- McKenzie, özür dileyerek “Bu saldırı, gerektiğine inanıyor. Afganistan’ın tirilerin ardından istifalarını açıkladılar. ni kullandı. Bijleveld ise görevde kalma- ye ordusunun İdlib’i kuşatmasına, sivilleri hedef kuvvetlerimize ve tahliye ettiğimiz sivillere terör, savaş ve uyuşturucudan arın- Bijleveld ve Kaag hakkında görevini la- sının tartışma konusu olduğunu ve bun- almasına tepki gösteriyor. yönelik tehlikeyi anında engellemek içindi. mış bağımsız, tarafsız, birleşik, de- yığıyla yerine getirmediği gerekçesiyle dan sonra işini iyi yapamayacağını belir- Komutan olarak bu saldırının tüm sorumlu- mokratik ve barışçıl bir devlet ol- parlamentoya gensoru önergesi sunul- terek istifasını sunacağını söyledi. luğunu üstleniyorum” ifadelerini kullandı. masından yanayız” denildi. Bakû’ya baskı rmenistan, dün “Ermenilere yönelik ırk- MERKEL’DEN VEDA ZİYARETİ Eçı ayrımcılıkla suçladığı” Azerbaycan hak- kında Uluslararası Adalet Divanı’na başvur- ransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Mac- du. Lahey merkezli mahkemenin açıklama- FRANSA, ELÇİLERİ ÇEKTİ Fron, görevine veda etmeye hazırlanan sında, Erivan’ın “Ermenistan’ın haklarını ko- Almanya Başbakanı Angela Merkel’i önce- vustralya’nın, nükleer ener- rarını “yanlış bir adım” olarak hil olmak üzere savunma ala- rumak ve muhafaza etmek” için acil önlem- ki gün Elysee Sarayı’nda ağırladı. İkili, basın ler alma çağrısı yaptığı belirtildi. Ermenistan, Ajili denizaltılara sahip olmak nitelendirdi. Öte yandan En- nında ileri teknolojilerin payla- toplantısında, görüşmede Afganistan’da- için ABD ve İngiltere ile yaptığı, donezya, bölgede bir silahlan- şılmasına ilişkin anlaşma kara- Azerbaycan’ı BM’nin Her Türlü Irk Ayrımcılığı- ki durumu da ele aldıklarını belirtti. Mac- nın Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası üç ülkenin İngilizce kısaltma- ma yarışından endişe duyduğu rını savundu. Çin ve Fransa’nın ron, insani yardımların ulaştırılmasını sağla- larından oluşan “AUKUS” ad- kaygısını dile getirdi. eleştirilerini reddetti. Beyaz Sözleşmesi’ni ihlal etmekle suçluyor. Azerbay- ma ile Afganları ağırlayan komşu ülkeleri desteklemek konusunda çaba can Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Leyla Abdulla- lı güvenlik ortaklığı anlaşması- Saray Sözcüsü, “Çin ile çatış- göstereceklerini kaydetti. “Taliban’ın terör örgütleriyle ilişkisi konusun- Davet iptal edildi yeva Uluslararası Adalet Divanı’nda Ermenis- nın yankıları sürüyor. Fransa, ma arayışında değiliz. Söz ko- da özellikle dikkatli olacağız. Bu bizim güvenliğimiz içindir” dedi. tan aleyhine dava açacaklarını bildirdi. Avustralya’nın kendisiyle deni- Denizaltı üretimi konusun- nusu bu ortaklık herhangi bir zaltı projesini iptal ederek ABD da daha önce anlaşma yaptı- ülkeyle ilgili değil. Bu, ABD’nin ile anlaşmasının ardından Was- ğı Avustralya’nın AUKUS için- stratejik çıkarlarını geliştir- hington ve Canberra Büyükel- de yer almasına “arkamızdan mek, uluslararası kurallara da- çilerini geri çağırdı. Kendisine vurulduk” sözleriyle sert çı- yalı düzeni korumak ve Hint- yönelik bölgede baskıyı artırma kan Paris’in öfkesi sürüyor. Pasifik’te barış ve istikrarı teş- hamlesi olarak da yorumlanan Paris, Washington Büyükelçi- vik etmekle ilgilidir” dedi. anlaşmanın ardından Pekin’den liği rezidansında düzenlene- Öte yandan, Çin’in dün Trans-Pasifik Ortaklığı için Kap- cek ABD-Fransa dostluk ga- Trans-Pasifik Ortaklığı için samlı ve İlerici Anlaşma’ya ka- lasını iptal etti. Gala, ABD’nin Kapsamlı ve İlerici Anlaşma’ya tılma başvurusu gündeme yan- bağımsızlık savaşında Fransa (CPTPP) katılmak için baş- sıdı. Çin Dışişleri Sözcüsü “AU- deniz kuvvetlerinin yardımıy- vurduğu bildirildi. Pekin bu- KUS, bölgesel barış ve istikra- la İngiltere’ye karşı kazandı- nun AUKUS ile ilgili olmadığı- rı ciddi şekilde baltalıyor, ulus- ğı Chesapeake Muharebesi’nin nı savundu. Tayvan ise Çin’in lararası nükleer silahların yayıl- 240. yıldönümü çerçevesinde “ani başvurma kararından kay- masını önleme çabalarına zarar düzenleniyordu. Ardından da gı duyduklarını, bunun ken- veriyor” açıklaması yapmıştı. Fransa, Washington ve Can- di başvurularını etkilememesi- “AUKUS” anlaşması, Avust- berra büyükleçilerini geri ça- ni umduklarını” söyledi. Anlaş- ralya içinde de tartışmalara ne- ğırdı. Fransa Dışişleri Bakanı ma üyeleri Kanada, Avustralya, den oldu. Yeşiller Partisi anlaş- Jean-Yves Le Drian, yazılı bil- Brunei, Şili, Japonya, Malezya, maya karşı çıktı. Anlaşmanın dirisinde, “Cumhurbaşkanı’nın Meksika, Yeni Zelanda, Peru, büyük kentlerin kalbine “yü- talebi üzerine ABD ve Avust- Singapur ve Vietnam. İngiltere zer Çernobiller” yerleştireceği- ralya’daki iki büyükelçimizi is- ise katılım müzakerelerine de- ni söyleyen Yeşiller Partisi, bu tişareler için derhal Paris’e ça- vam ediyor. CPTPP, eski ABD hamlenin Çin ile gerilimi azalt- ğırma kararı aldım” ifadesine Başkanı Obama’nın Asya ülke- maktan ziyade ağırlaştırma ris- yer verdi. leriyle ilişkileri geliştirmek için ki taşıdığını kaydetti. Merkez Beyaz Saray ise ABD ile desteklediği bir oluşumdu an- sağdan Liberal Parti’li Başba- Avustralya’nın nükleer enerji- cak Trump yönetimi anlaşma- kan Morrison yönetiminin ka- li denizaltı teknik bilgisi de da- dan 2017’de çekilmişti.