Katalog

31 AĞUSTOS 2021 SALI DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr 7 ‘TALİBAN’I ABD çekilmeyi tamamladı. Batılı ülkeler, Kâbil’den tahliyelerin sürmesi için Taliban’ı ikna arayışında ÖNCELEMEK TÜRKİYE’YE ZARAR VERİR’ umhurbaşkanı Recep Tayyip Diplomasi trafiği hızlandı CErdoğan’ın, Taliban’ın yönetimi ele geçirdiği Afganistan’la ilgili “Lib- ya benzeri bir anlaşma yapabiliriz” Yabancı güçlerin çıkışı ğunu da açıkladı. Aralarında Türkiye, İn- açıklaması, Türkiye’nin Afganistan’da HÜSEYIN giltere, ABD ve Almanya’nın da oldu- için zaman dolarken IŞİD üstlenmek istediği rolle ilgili tartış- HAYATSEVER ğu 100 ülke tarafından yayımlanan or- maları Kâbil Havaalanı’nın işletilme- saldırılarını sürdürüyor. tak metinde ise “Taliban’dan tüm yaban- sinden farklı bir noktaya taşıdı. Cumhurbaş- cı uyrukluların ve ülkelerimizden seya- BD güçlerinin çekilmesi için son ta- kanı Erdoğan, Bosna Hersek ve Karadağ ziya- hat izni olan herhangi bir Afgan vatanda- Arihin bugün olduğu Afganistan’da retlerinin dönüşünde uçakta gazetecilere yap- şının, hareket noktalarına güvenli ve dü- tahliyeler için diplomatik girişimler yo- tığı açıklamalarla Afganistan konusunda da zenli bir şekilde gitmelerine ve ülke dı- ğunlaşıyor. Fransa Cumhurbaşkanı Em- değerlendirmelerde bulunmuş, Afganistan’la şına seyahat etmelerine izin vereceğine manuel Macron, Kâbil’de insanların Libya ile yapıldığı gibi bir anlaşma yapılıp ya- dair güvence aldık” denildi. Uluslararası Hamid Karzai Havalanı’na pılmayacağı sorusu üzerine “Aynı tür bir an- ulaşabilmesini sağlamak için bir gü- laşmayı yaparız. Yeter ki aynı şekilde karşı- ‘Türkiye’nin yardımı’ venli bölge oluşturulması yönünde- mızda bir muhatap bulalım. Eğer aynı şekilde KÂBİL’DE ATEŞ... Kanada Dışişleri Bakanı Marc Garne- ki öneriyi İngiltere ve Almanya ile bir- bir muhatap karşımızda olursa niye öyle bir au katıldığı bir televizyon programında, likte Birleşmiş Milletler (BM) Güven- anlaşma yapmayalım? Derdimiz problem çöz- YİNE SİVİLLER HEDEF ülkesinin Afganistan’daki Kanada vatan- lik Konseyi’nde gündeme getirme- mek” ifadelerini kullanmıştı. daşları ve Afgan mültecilerin güvenli tah- yi planlandıklarını açıkladı. Fransa’nın ahliyelerin sürdüğü Kâbil araçla intihar saldırısı düzenleme hazır- Türkiye, iç savaşın yükseldiği ve Hafter ön- liyesi için Taliban yetkilileri görüşeceğini THavaalanı’na dün sabah roket saldı- lığında olan IŞİD hedefinin bir insansız Afganistan’dan daha fazla tahliye ger- cülüğündeki “Libya Ulusal Ordusu” güçleri- söyledi. Garneau, “Katar ve Türkiye’nin rısı düzenlendiği açıklandı. Saldırıyı IŞİD hava aracı ile vurulduğunu duyurmuştu. çekleştirilmesi için Taliban’la görüştü- nin başkent Trablus’u kuşattığı dönemde Lib- üstlendi. Reuters’a konuşan bir ABD’li Görgü tanıkları ise havaalanı yakınla- yardımıyla Kâbil Havaalanı’nın açık kal- ğünü belirten Macron, müzakerelerde ya Ulusal Uzlaşı Hükümeti’yle (UUH) Askeri İş- yetkili, beş roketin füze savunma sis- rındaki bir evde patlama meydana gel- ması ve ticari uçuşlar için kullanılması- Katar’ın da yardımcı olduğunu söyledi. birliği ve Danışmanlık Anlaşması ve Deniz Yetki temi tarafından etkisiz hale getirildiğini diğini aktarmıştı. Patlamada aynı aile- nın da görüşüleceğini” belirtti. Dün akşam saatlerinde ise BM Güven- Alanlarının Sınırlandırılması Anlaşması imzala- söyledi. ABD, önceki gün havaalanı’na den 6’sı çocuk 10 kişinin yaşamını yitir- AA’ya konuşan Taliban Sözcüsü Za- lik Konseyi’nin, ABD’nin Afganistan’dan mış, daha sonra Askeri İşbirliği Anlaşması uya- diği belirtildi. Bu arada Kâbil’de bihullah Mücahid ise Türkiye ile çok iyi çekilmesinin ardından Kâbil’deki ha- rınca çıkarılan tezkereyle Libya’ya asker gön- geçen haftaki havaalanına yöne- ilişkiler içerisinde bulunmak istedikle- vaalanının “hızlı ve güvenli bir şekilde lik saldırıda ölen 13 ABD askerinin derilmişti. Türkiye, o dönem imzalanan anlaş- rini belirtirken havaalanının güvenliği- yeniden açılmasını” talep eden kara- cenazesi ülkelerine götürüldü. malar hakkında “Libya’nın BM’de tanınan hükü- ni kendilerinin sağlayacağını yineledi. Havaalanındaki törene ABD Baş- rı kabul ettiği duyuruldu. AFP’nin ha- metiyle imzalandığı” vurgusunu öne çıkarmıştı. Taliban Sözcüsü, havaalanının lojistik kanı Biden da katıldı. berine göre tasarıda “güvenli bölge” Türkiye’nin Afganistan’la da 2003’te imza- ve teknik ihtiyaçları konusunda, “Ge- önerisi yer almadı. Pentagon, ABD lanmış olan Askeri Eğitim İşbirliği Anlaşması rekirse bu ihtiyaçları Türkiye veya baş- ya geleceğini duyurdu. Avrupa Bir- askerlerini taşıyan son uçağın dün bulunuyor. Bu anlaşma kapsamında Afganis- ka bir ülkeden isteriz” dedi. Taliban li- liği içişleri bakanlarının da bugün gece Kabil’den ayrıldığını duyurdu. tan ordusuna mensup askerler Türkiye tara- deri Molla Hibetullah Ahunzade’nin de görüşmesi bekleniyor. Ayrıca dün fından eğitilmişti. Ancak ülkenin adını “Afga- Macron: Ders almalıyız Kandahar’da olduğunu aktardı. Doha’da Türkiye, Katar ve G7 ülke- nistan İslam Emirliği” olarak değiştirmek iste- Fransa lideri, Irak ziyaretinde verdi- lerinden yetkililerin bir araya gele- Washington Post gazetesi ise yen Taliban öncülüğünde kurulacak yeni hü- Doha’da daha önce yapılan bir top- ği bir demeçte de ABD ve NATO güç- ceği gündeme yansıdı. kümetin, önceki Afganistan hükümetinin im- duğu açıklaması geldi. Taliban Sözcüsü lerinin Afganistan yenilgisinden çıkar- Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Ma- lantıda ABD heyetinin, Taliban’ın zaladığı anlaşmalara bağlı kalması, yakın dö- Süheyl Şahin’in ise “Bağımsız bir ülke “Kâbil’in güvenliğini siz alın” teklifi- ması gereken dersler olduğu görüşü- as ise önceki günkü Türkiye temasları- nemde Türkiye’yle “Libya benzeri bir anlaş- Afganistan’da böyle bir güvenli bölgeye nü dile getirdi. “Demokrasiyi veya hü- nın ardından dün Özbekistan’daydı. Ma- ni kabul etmediğini ileri sürdü. Habe- ma” yapması beklenmiyor. gerek olmadığı, 31 Ağustos’tan sonra re göre, Taliban’ın siyasi lideri Abdül- kümeti dışarıdan empoze edemezsiniz. as, Rusya ve Çin’in, başta tahliye plan- her Afgan’ın yurtdışına seyahat edebile- Libya ya da Afganistan bize bunu öğre- ları olmak üzere Afganistan’ın gelece- gani Baradar ile ABD heyeti bir araya Öymen: Acele, anlaşılır değil ceği” açıklaması yaptığı belirtildi. tiyor. Bir yere demokrasiyi silah zoruyla ğiyle ilgili konulardaki görüşmelere da- geldi. ABD’ye iki seçenek sunan Bara- Konuya ilişkin Cumhuriyet’e değerlendirme- dayatamazsınız” dedi. ABD Dışişleri Bakanlığı, Washington’ın ha fazla dahil olması gerektiğini belirt- dar, “Kâbil’in güvenliğini ya siz üstle- lerde bulunan emekli Büyükelçi Onur Öymen, ev sahipliğinde Türkiye, Kanada, Fransa, Kremlin’den ise Macron’un Kâbil’de ti. Maas, Özbekistan’ın, Almanya tara- nirsiniz ya da bunu bizim yapmamıza Afganistan’daki durumun belirsizliklerle dolu “güvenli bölge” önerisini memnuniyet- Almanya, İtalya, Japonya, İngiltere, Katar fından risk altında olarak belirlenen ve izin verirsiniz” dedi. ABD’nin Kâbil’in olduğuna dikkat çekti.“Taliban’ın kuracağı hü- le karşıladıklarını, bunun bütün yönle- dışişleri bakanları, AB ve NATO temsil- Afganistan’dan tahliye edilmesi gereken güvenliğini üstlenme seçeneğini ka- kümet dünyadan ne kadar destek görecek, bu ri ile tartışılması gereken bir teklif ol- cilerinin Afganistan gündemiyle bir ara- kişilere kapılarını açmaya gönüllü oldu- bul etmediği iddia edildi. belli değil. Afganistan’ın henüz nereye gidece- ği belli değil, ortada bir hükümet yok. Nasıl bir yönetim oluşacak, Kuzey İttifakı’nın durumu ne olacak belli değil. IŞİD’in ülkedeki durumu ne, tam olarak bilinmiyor. Bu kadar belirsizlik ‘Babam ortasında ‘Anlaşma yapabiliriz’ diye aceleyle ortaya çıkmak anlaşılır değil” dedi. Türk aske- rinin Afganistan’dan çekilmesinin tamamlan- Atatürk’ü masına karşın Türkiye’nin halen Taliban’la an- laşarak Kâbil Havaalanı’nın işletmesini üstlen- me arayışı içinde olduğuna dikkat çeken Öy- dinlemedi’ men, “Afganistan’da durum belirginleşmeden böyle tavırlarla ortaya çıkılırsa yarın Türkiye fganistan’ın güç durumlarda kalabilir. ‘Zamana zaman ver- Aeski Kralı mek lazım’ derler. Belli konularda ön almanın Emanullah Han’ın faydalı olacağı değerlendiriliyor olabilir, fakat kızı Prenses In- burada böyle bir tablo yok. Afganistan gibi be- dia, Alman DW’ye lirsizliklerle dolu bir ülkede Türkiye’nin ön pla- verdiği söyleşi- na çıkmakta ısrar etmesinin sebebi anlaşılabi- de babası ile Ata- lir gibi değil” diye konuştu. türk arasında or- du kurulmasına Prenses India Er: Sıkışmışlıktan çıkış arayışı dair geçen diya- Emekli Tuğgeneral Ali Er de Afganistan’da- loğu aktardı. Afgan halkının, Türk ki durumun Libya’dakinden çok farklı olduğuna halkı gibi olmayı hak ettiğini söy- işaret etti. “Şu an Taliban bile kendisini ‘geçici lerken “Babam ile Mustafa Kemal yönetim’ olarak tanımlıyor, ortada bir hükümet Atatürk arasında büyük bir dost- yok. ‘Libya benzeri anlaşma’ ifadesi aceleci ya- luk varmış. Atatürk, babama çok pılmış bir açıklama. Bu aceleciliğin arkasında Kâbil’de bazı okullar dün kapılarını açtı. Taliban önceki gün karma eğitime son verildiği açıklaması yapmıştı. iyi bir tavsiyede bulunmuş. O da ne var, asıl mesele burada” dedi. İktidarın, “Ne Afganistan’ın güçlü bir orduya sa- olursa olsun Afganistan’ın bir köşesinde yer hip olmasıydı. Ama babam belki de alalım” şeklinde bir ısrar içinde olduğunu belir- onu dinlemedi” dedi. India, babası- ten Er, şu görüşleri dile getirdi: “Bu ısrardan şu nın Atatürk’ün tavsiyesine yanıtın- anlaşılıyor; iktidar, dış politikadaki sıkışmışlık- da “Güçlü bir orduya neden gerek tan çıkışın bir aracı olarak Afganistan’ı görüyor. Borrell’den ABD çıkışı duyayım. Halk beni seviyor” ifade- Henüz Afganistan’da yönetim kurulmadan ‘An- sini kullandığını aktardı. laşmaya hazırız’ açıklamalarıyla Türkiye, ken- Öte yandan, ekranda bir Taliban vrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Gü- “Afganistan’da yapmaları gerekeni baskı uygulamak için silah olarak kul- disini Afganistan’da kilit bir konuma yerleştir- üyesi ile söyleşi yapan ilk kadın su- Avenlik Politikası Yüksek Temsilcisi yaptıkları” sözlerinden “ABD’nin artık lanılıyor. Ancak, jeopolitikaya yalnız- mek istiyor. Bu, havaalanı işletmesiyle olabi- nucu Beheshta Arghand’ın ülke- Josep Borrell, İtalyan Corriere della Sera başkalarının savaşları için mücadele ca göç akışlarının merceğinden baka- lir, Taliban’la anlaşmayla olabilir. Bunun üze- yi terk ettiği belirtildi. CNN’e konu- gazetesine verdiği söyleşide göç, ortak etmeye istekli olmadığı” mesajını aldı- mayız. Bazı aktörler, kamuoyundaki rinden hem ABD ve AB başta olmak üzere Batı şan Arghand, ToloNews kanalında güvenlik ve dış politika tartışmalarına ğını belirtti. “Bu açıdan ABD’nin dün- güvensizliği siyasi amaçla sömürmeye hem de Çin ve Rusya karşısındaki muhataplığı- Taliban Sözcüsü ile röportaj yap- değindi. İkinci Dünya Savaşı sırasında ya arenasında belli bir kopuşu olduğu- çalışıyor” yanıtını verdi. nı güçlendirme niyetiyle açıklayabiliyorum.” tıktan iki gün sonra ailesiyle Katar kaleme alınan ve federal bir birleşik Av- nu görüyoruz. Ancak bu krizi, transat- Türkiye’nin bugüne kadar Afganistan’da Hava Kuvvetleri’ne ait tahliye uçu- rupa fikrinin doğuşu sayılan Ventotene lantik ilişkimizi daha dengeli bir şekil- ‘Destek olacağız’ tüm kesimlerle diyaloğu önceleyen bir siya- şuna bindiğini söyledi. Manifestosu’nun yıldönümü için Vento- de inşa ederek güçlendirmek için kul- Borrell, “Özbekistan, Tacikistan, Pa- set izlediğini kaydeden Er, “Bundan vazgeçilip tene Adası’nda düzenlenen törene katı- lanmalıyız” dedi. kistan ve hatta İran’ın Türkiye’nin Taliban’ı önceleyen bir anlaşma arayışına giril- lan Borrell, AB’nin bir ortak askeri güce Borrell, “Avrupa’da, jeopolitik krizleri Suriyelileri tutmak için aldığı gibi mesi, bugün Afganistan’la gönül bağı olan tüm sahip olması gerektiğini, Afganistan’da ancak mültecilerin gelmesinden kork- Avrupa’dan mali yardım alıp almaya- grupları dışlamak anlamına gelecektir. Bugün Rusya: Parayı yaşananların da bu eksikliği gösterdiği- tuğumuzda tartışmaya başlıyoruz. Bu, cakları sorusuna yönelik ise “Komşu Pencşir Vadisi’nde Taliban’a karşı mücadele ni belirtti. Borrell, “ABD müdahil olmak Türkiye ve Belarus gibi sınır ülkeleri- ülkelerin meseleye Avrupa’dan daha eden bütün gruplar var, sadece Taliban’ı muha- istemediğinde AB kendi çıkarlarını koru- ni göç üzerinden bize şantaj yapmaya fazla ve daha önce dahil olacakları, bu serbest bırakın tap almak Türkiye’nin Afganistan’daki güvenilir- mak için devreye girebilecek durumda çalışmaya itmiyor mu” sorusuna “Göç- nedenle bu ülkelere de Türkiye’ye yap- liğini yıpratacaktır” ifadesini kullandı. usya dün ABD’yi, Taliban’ın Kâbil’i olmalı” diye konuştu. men ve mülteciler meselesi bazı kom- tıkları gibi mali destek verecekleri” de- l ANKARA Rele geçirmesinden sonra Washing- Borrell, ABD Başkanı Joe Biden’ın şumuz ülkeler tarafından Avrupa’ya ğerlendirmesinde bulundu. ton tarafından bloke edilen Afgan Merkez Bankası rezervlerini serbest bırakmaya çağırdı. Kremlin’in Afga- nistan Özel Temsilcisi Zamir Kabulov, Filistin-İsrail hattında görüşme “Eğer Batılı meslekdaşlarımız gerçek- srail Başbakanı Naf- tikası ile ekonomik me- ten Afgan halkının geleceğiyle ilgili İtali Bennett’in Was- selelerin ele alındığı” bil- kaygı duyuyorlarsa altınları, döviz re- hington ziyaretinin he- dirildi. ABD Başkanı Joe zervlerini dondurarak onlara ek prob- men ardından Savunma Biden, Bennett ile yap- lemler yaratmamalıyız” diye konuştu. Bakanı’ndan Filistin Dev- tığı görüşmede İsrail Kabulov, Rossiya -24 kanalına yaptı- let Başkanı Mahmud Ab- Başbakanı’na “Hem İsra- ğı açıklamada “ABD bir an önce don- Abbas ile Gantz bas ile görüşme hamle- illiler hem Filistinliler için durduğu bu varlıklar üzerindeki blo- görüştü si geldi. Buluşmanın ad- refahı, güvenliği ve barı- kajı kaldırmalıdır” dedi. resi ise işgal altındaki Batı Şeria’da- şı ilerletecek adımlar atması çağrısı Kabulov, aksi taktirde yeni Afgan ki Filistin Yönetimi merkezi Ramallah yaptığını” söylemişti. yetkililerin para toplayabilmek için kentiydi. Filistinli yetkililer görüşme- “yasadışı uyuşturucu ticaretine” yö- de ilişkilerin “tüm yönleriyle” masaya Hamas’tan tepki neleceğini ya da Afgan ordusu veya yatırıldığını kaydetti. Diğer yandan Gazze’de yönetim- ABD’nin arkada bıraktığı silahları “ka- Görüşme, yeni İsrail kabinesiyle Filis- de olan Hamas’tan İsrail’le görüşme- raborsada satmaya başlayabileceği- tin arasında şimdiye kadar gerçekleşen ye tepki geldi. İsrail son dönemde ya- ni” sözlerine ekledi. Uluslararası Para en üst düzey temas olurken Bennett’e nan hava balonları gönderildiği ge- Fonu IMF’ye göre Afganistan merkez yakın kaynaklar, barış görüşmeleri- rekçesiyle Gazze’yi hedef alan saldırı- bankasının toplam rezervleri nisan nin yeniden canlandırılması gibi bir ni- ları artırmış durumda. Kimi yorumda sonu itibarıyla 9.4 milyar doları bulu- yetin olmadığı görüşünü aktardı. İsrail İsrail’in ertelenen Filistin genel seçim- yordu. Öte yandan, dün Dünya Sağlık Savunma Bakanı Gantz’ın ofisinden ya- lerinde Hamas’ın Batı Şeria’da etkin- Örgütü, Taliban’ın Kâbil’i ele geçirme- pılan açıklamaya göre Bennett’in ABD lik kazanmasına karşı Abbas’ın elini sinin ardından Afganistan’a ilk sağlık Washington temaslarının hemen ardın- güçlendirmeden yana bir politika izle- malzemeleri ve ilaç yardımının gön- dan gelen görüşmede “güvenlik poli- meyi amaçladığı savunuldu. derildiğini duyurdu.