Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 23 TEMMUZ 2021 CUMA 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER BOĞAZIÇI ÜNIVERSITESI’NDE OLANLAR: AKP SONRASINI DÜŞÜNMEK Türkiye’nin yakın geleceğinde olasılığı Bir anı ve korkum kuvvetlenen bu iktidar değişikliği, demokratik cumhuriyet rejimi bağlamında Evrensel üniversitelere kavuşabilmede en büyük engel, bir türlü PROF. DR. HASAN YAZICI baktığımızda basit bir siyasal iktidar aşamadığımız merkeziyetçiliktir. Ancak aranızda, 200’ü aşan İÜ EMEKLİ ÖĞRETİM ÜYESİ / değişiminin ötesinde anlamlar taşıyor. sayıda üniversiteyi en azından izleyecek, eşgüdümü sağlayacak BİLİM AKADEMİSİ ÜYESİ YÖK gibi bir kurum mutlaka olmalı diye düşünenler olduğuna netime dayalı saray rejimine KAAN EROĞUZ 978 yılıydı, yeni doçent olmuş- karşı muhalefetin “kuvvet- da eminim. Ancak YÖK olacaksa da ana işlevi üniversitelerin skinin öldüğü yeninin lendirilmiş parlementer site- tum. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Fa- merkezden bağımsız çalışmalarını korumak ve kollamak olmalı. Eise doğum sancıları çek- mi” inşa edebilmesi noktasın- 1külte Kurulu’nda zamanın milli tiği bir süreçten geçiyoruz. da ise özellikle ülke gençliği- eğitim bakanı Necdet Uğur’un öncülü- Dünyanın birçok ülkesi gi- ne ve kadınlara somut ve uy- ğünde hazırlanmış yeni bir yükseköğ- bi Türkiye de bu geçiş dö- gulanabilir bir siyasal gele- retim yasa taslağı tartışılıyordu. Tas- neminin sancılarıyla boğu- cek vaat etmesi gerekiyor. Si- lağın olabildiğince merkeziyetçi ve şo- şuyor. Temel olarak otoriter yasal ve sosyal alanları saray ven olduğu, yasalaşırsa zaten şah olan sağ popülist iktidarlarla de- rejimi tarafından gün geçtik- ülkem üniversitelerini şahbaz kılaca- mokratik muhalefet arasın- çe daraltılan gençler ve ka- ğı doğrultusundaki görüşlerimi dile da yaşanan güç mücadele- dınlar, bugün muhalefetin getirdim. Hocalarım dediklerimi daha si bu geçiş sürecinin temel potansiyel oy depolarını ve cepheleşmeleri olarak oku- dün bir bugün iki, bu ukala yeni do- en önemli toplumsal tabanla- nabilir. Sürecin sonunda ki- rını oluşturuyor. çent üniversitenin nasıl yönetileceğin- min kazanacağı ise tarihin den ne anlar gibi dinlediler. Sonun- “müdahale edilemez” seyri Ters tepti da fakültemizin resmi görüşü ne oldu içinde değil bizzat bu siya- Ülke gençliğinin ve kadın- bilmiyorum ancak söz konusu taslak sal aktörlerin vereceği güç ların günümüzde siyasal öz- TBMM’ye hiç gelmedi. mücadelesiyle belirlenecek. ne olma özelliklerini bes- Türkiye özelinde baktı- leyen bir diğer özelliği ise Tehlikeli algı ğımızda, demokratik mu- AKP iktidarının Cumhuri- İki yıl sonra, önce 12 Eylül, ondan halefetin bu mücadele içe- yet değerlerini yoğun tahri- bir yıl sonra da YÖK karabasanı gel- risinde önemli kazanımlar batına rağmen bu değerle- di. 12 Eylül’ün ünlü “our boys”ları rencileri ve diğer çalışanlarının eseriy- Korkumun yersiz olmadığını düşün- elde ettiğini ve devlet ay- rin önemini kavramış, toplu- meşum amaçları doğrultusunda ül- gıtlarını muhalefete kar- di. Kurdaş bu mükemmeliğin oluşma- düren iki önemli veri var. YÖK başkanı mun en radikal kesimlerini şı seferber etmesine rağ- kemiz üniversitelerinin susturulma- sının sadece yolunu açtı. İşte bir üni- son zamanlarda, ne hikmetse, 40 yıllık oluşturmaları. Milli bayram- men AKP iktidarının siya- sı gerektiğini önkoşul olarak görü- versite rektörünün de ana, belki de YÖK’e “Yeni YÖK” diyor. Ayrıca bu “Ye- ların kutlanmasının yasak- set üretebilme kabiliyeti- yorlardı. Yeni anayasadan bir yıl ev- lanmasından “dindar genç- yegâne görevi budur. Prof. Cahit Arf’ın ni YÖK” Kasım 2021’de çok geniş katı- ni önemli ölçüde kaybettiği- lik” yetiştirme projesine vel başımıza YÖK’ü getirdiler. Ancak ünlü “Üniversiteler kurulmazlar, olur- lımlı bir Birinci Yükseköğretim Şûrası ni görebilmek mümkün. Ni- uzanan ideolojik temelli sal- burada, fazla bilinmeyen bir ayrıntı lar” deyişini hatırlayalım. Rektör işte o toplayacak. Hayret, YÖK 40 yıl sonra tekim Cumhurbaşkanı Re- dırılara rağmen ülke genç- vardı. YÖK yasası demin sözünü etti- “olmayı” kolaylaştırandır. ilk kez kendini sorguluyor. Duyuruda cep Tayyip Erdoğan’ın geç- liği, Kemalist devrimin ka- ğim Necdet Uğur yasa taslağında öne- ilginç bir “şecaat arzı” da var: Şûrada tiğimiz günlerde Sazlıdere zanımlarına sahip çıkma ve Meritokratik unsurlar rilenlerle büyük bir uyum içindey- oluşacak görüşler değerlendirilmek ve Köprüsü’nün temel atma tö- Cumhuriyet değerlerinin ko- Değindiğim yaygın ve yanlış algı di. Anımsatmama gerek var mı? YÖK reninde muhalefete yönelik hayata geçirilebilmek için YÖK Genel runup geliştirilmesi nokta- esasında daha derin bir sorunun gös- yaptığı “Bu parayı sizden hâlâ başımızda. Kurulu’na sunulacakmış. sında toplumun diğer kesim- söke söke alırlar” açıklama- tergesi. 1981 YÖK’üyle birlikte üni- Bir korkum var. Boğaziçi Üniversi- lerine kıyasla daha bilinç- sı, iktidar blokunun bilin- Önemli veriler versitelerimiz olağanüstü bir merke- tesi’ndeki cesur ve onurlu direniş ka- li bir tavır alıyor. Metropol çaltında da kendilerinden ziyetçi yönetim altına girdi. Burada- Özetle korkum, içinde bulunduğu- muoyunda adeta ülkemiz üniversite- Araştırma Şirketi’nin geçti- sonrasına dair tasavvurlar- ki temel sorun politik atamayla gelmiş muz seçim sath-ı mailinin ülkemiz lerinin ana sorununun rektör seçimle- ğimiz günlerde yayımladığı da bulunmaya başladıkları- bir başkan ve bir grup YÖK üyesinin üniversiteleri için de bir sath-ı ma- raporunda, 2018 yılında oy ri olduğu yanlış algısını doğurdu. Hat- nı açığa vuran bir açıklama kullanamayan gençlerin ço- kendi akıllarını üniversitelerimizin ve il oluşturup eldeki az sayıda düzgün ta muhalefetten “Bir üniversitede hoca (1) olarak yorumlanabilir. İk- ğunluğunun kendisini Ke- onların tüm paydaşlarının akıl ve de- üniversitenin de bir daha hiç toparla- dahi olamayacak bir kişi nasıl, o üni- tidar blokundan gelen iti- malist/Atatürkçü olarak ta- neyimlerinden daha üstün görmele- namayacak şekilde kayıp gitmesi. versiteye rektör olur?” diye bir görüş raf niteliğindeki açıklama- nımlaması, AKP eliyle ülke riydi. Bu 40 yıldır süregeliyor. Evrensel üniversitelere kavuşabil- ların ötesinde çöküş kendi- geldi ve bu görüş rektörlük kurumu gençliğine yönelik yürütü- sini matematiksel olarak da Peki güncel endişem, korkum tam mede en büyük engel, bir türlü aşa- hakkında adeta son söz gibi basında len siyasal İslamcı projenin gösteriyor. Son dönemler- ne? Ülkemiz, eski deyişle, bir seçim madığımız merkeziyetçiliktir. Ancak tekrarlanıp duruyor. Çok yanlış. Üni- ters teptiğinin ispatı olarak de iktidara yakın araştırma sath-ı mailine (seçime giden eğik düz- aranızda, 200’ü aşan sayıda üniversi- versite hocalığı ayrı, rektörlük ayrı. (3) okunabilir. şirketlerinin yaptığı seçim lem) giriyor. İktidar oy telaşı nede- teyi en azından izleyecek, eşgüdümü Örnek vereyim: Akademisyenlikle hiç anketleri dahi AKP ve Cum- niyle her türlü popülizme, tavize yat- sağlayacak YÖK gibi bir kurum mut- ilgisi bulunmayan Kemal Kurdaş’ın Sonraki adımı hur İttifakı’nın gün geç- kın. Üniversite kavramının meritokra- laka olmalı diye düşünenler olduğuna rektörlüğü sırasında ODTÜ değil ulu- tikçe kan kaybettiğini göz- konuşmalı (2) tik unsurlarını göz ardı eden bir yük- da eminim. O durumda, evet diyorum, sal, uluslararası düzeyde bir müke- ler önüne seriyor. Dolayı- Böylesi bir tabloda ülke- seköğretim yasası seçim hesapları açı- böyle bir kurum olabilir ancak onun mellik örneği haline geldi. Altını çize- sıyla AKP sonrasını “düşle- nin yarınları olan ülke genç- sından çok işlevsel olabilir. Böyle bir da ana işlevi üniversitelerin merkez- menin” ötesinde yakın dö- yim. ODTÜ’yü böyle bir mükemmel- liği, AKP iktidarına karşı ve- nemde gerçekleştirilebilir yasaya korkarım muhalefet de yine oy den bağımsız çalışmalarını korumak lik örneği yapan Kurdaş’tı demiyorum. rilen mücadeleyi, AKP son- somut bir gerçeklik olarak kaygısıyla pek direnç göstermez. ve kollamak olmalı. rası döneminin daha demok- Mükemmellik ODTÜ’nün hocaları, öğ- “düşünmenin” gerektiği bir ratik, daha adil ve daha ya- dönemden geçiyoruz. şınılabilir bir Türkiye müca- delesinin ayrılmaz bir par- Basit bir değişim çası olarak görüyor. Bu ise değil 1923 kazanımlarının inkârı Tabii Türkiye’nin yakın ge- ve yok sayılmasıyla değil, Sağlık kamusal bir hizmettir leceğinde olasılığı kuvvetle- Cumhuriyet devriminin mil- nen bu iktidar değişikliği, de- li demokratik birikiminin mokratik cumhuriyet rejimi sahiplenilmesi ve “güçlen- bağlamında baktığımızda ba- dirilmiş bir parlementer sis- sit bir siyasal iktidar değişi- tem” doğrultusunda gelişti- minin ötesinde anlamlar taşı- rilmesiyle mümkün. Bu doğ- TICARILEŞTIRILEMEZ! yor. Özellikle 2017 Referan- rultuda artık mevcut rejimin dumu sonrası Türkiye’de in- çöküşünün ötesinde, AKP şa edilen saray rejiminin tas- sonrası dönemi konuşmaya OP. DR. FİKRET ŞAHİN fiye edilip “yeniden” ancak başlamalı. 2002 2019 Artış (Yüzde) “eskisinden daha kuvvet- CHP BALIKESİR MİLLETVEKİLİ li” bir demokratik parlemen- Sağlık Bakanlığı Hastanesi 774 895 15 TBMM SAĞLIK KOMİSYONU ÜYESİ (1) https://www.cumhuriyet.com. ter rejime geçişin sağlanma- tr/haber/erdogandan-kanal-is- ESKİ BALIKESİR TABİP ODASI BAŞKANI Özel Hastane 271 575 112 sı noktasında mevcut iktida- tanbul-aciklamasi-nasil-cildiri- yorsaniz-1847596 rın düşürülmesi önemli an- Sağlık Bakanlığı Yatak Sayısı 107.394 143.412 33 KP’nin iktidara geldiği 2002 yılından (2) https://www.cumhuriyet. cak tek başına yetersiz bir Abu yana sağlıkta özel sektörün payı com.tr/galeri/akpye-yakin- Özel Hastane Yatak Sayısı 18.349 51.167 178 eşik olarak ifade edilmeli. Bu anket-sirketinin-sonuclarina- her geçen gün katlanarak arttı. Bir taraf- noktada her ne kadar altı tam gore-erdogan-ilk-kez- tan özel sağlık kuruluşlarının sayısı ar- Kaynak: https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/40564,saglik-istatistikleri-yilligi-2019pdf.pdf?0 olarak doldurulamasa da mu- kaybetti-1844921/2 tarken diğer taraftan Sağlık Bakanlığı ka- (3) Metropol Araştırma Şirketi sahi- halefet blokunun “kuvvet- mu hastanelerindeki hizmetler için özel ta dönüşüm” esasen “küresel bir sömürü sal bir hizmet alanı olmaktan çıkarmak- bi Özer Sencar’ın ilgili paylaşı- lendirilmiş parlementer sis- şirketlerle anlaşmalar imzalayarak sağ- sistemine dönüşümün” adıdır. Cumhuri- la birlikte koruyucu sağlık hizmetlerinin mı için bkz. https://twitter.com/ teme geçiş” vurgusu olduk- ozersencar1/status/141211685 lıkta şirketleşmenin artmasına neden ol- yet tarihi boyunca sağlık politikaları bazı de geriye itilmesine neden olarak halk ça önemli. Şahsi ve keyfi yö- 3170843651?s=20 du. AKP’nin sağlıkta dönüşüm programıy- temel değişim dönemlerinden geçti. Sağ- sağlığını olumsuz etkilemiştir. Bunu ya- la (2003) sağlık hizmetleri kamusal hiz- lıkta dönüşüm programı, bunun son hal- şadığımız pandemi sürecinde de gördük. met olmaktan uzaklaştı, para kazanılacak kasıdır. Sağlık hizmetlerini ağırlıklı olarak ka- ticari alana dönüştürüldü. Şirketlere sağ- munun verdiği ülkelerde başarı oranı da- Gelişmiş ülkelerde nasıl? lık hizmetleri üzerinden para kazanma ha yüksek oldu. Dünyadaki örnekleri- imkânı sağlandı. Önceki sağlık programlarının temelinde ne baktığımızda bir ülke ne kadar geliş- Tıpkı 3 harfli marketler gibi sağlık ala- kamucu bir yaklaşım varken sağlıkta dö- miş ise sağlık hizmetleri harcamalarının nında da zincir hastaneler oluştu. Özel sek- nüşüm programında sağlık hizmetlerinin GSYH’ye oranındaki kamunun payı o de- törün sağlık alanındaki pazar payı 2017 piyasalaşması ve şirketleşmesi temel he- rece yüksektir. yılında yüzde 27 iken son yıllarda yüz- def olarak ele alınmıştır. En temel insan hakkı de 40’lara kadar yükseldi. AKP’nin iktida- AKP iktidarı uyguladığı piyasacı sağ- ra geldiği 2002 yılından 2019 yılına kadar lık politikalarıyla özellikle onkolojik cer- Sağlık maddi durumu ne olursa olsun geçen sürede özel hastane sayısında yüzde rahi, el cerrahisi, omurga cerrahisi, kalp herkesin ihtiyacı olduğu zaman eşit ola- 112 artış olurken Sağlık Bakanlığı’na bağlı damar cerrahisi gibi mali getirisi yüksek rak ulaşması gereken kamusal bir hiz- hastanelerde artış yüzde 15, hastane yatak olan özellikli sağlık hizmetlerinin büyük met alanıdır ve sunulan sağlık hizmetle- sayılarında özel hastanelerde yüzde 178, kısmını özel şirket hastanelerine bırak- ri üzerinden para kazanılması asla düşü- Sağlık Bakanlığı hastanelerinde yüzde 33 tı. Şehir hastanelerini inşa etmek için ge- nülemez. Sağlık hakkı temel insan hakla- artış oldu. Ayrıca 2002 ile 2019 yılları ara- niş alanlara ihtiyaç duyulması bu hasta- rındandır ve anayasal olarak güvence al- sında kişi başı hastaneye başvuru oranı nelerin il merkezleri dışına yapılmasını tındadır. İktidarların bunu göz önünde bu- kamu hastanelerinde 2.7 kat artarken özel zorunlu kıdı. Bu hastanelerin açılmasıy- lundurarak sağlığı ticari bir alana çevire- hastanelerde 9 kat arttı. la birlikte şehir içindeki kamu hastanele- cek düzenlemelerden uzak durması gere- ri kapatıldı ve nüfusun yoğun olduğu şe- kirken maalesef AKP iktidarıyla birlikte AKP’nin yaklaşımı küresel hir merkezlerinde sağlık hizmetleri özel ülkemizde sağlık giderek kamusal hizmet AKP sağlıkta dönüşüm programının kü- hastanelere bırakıldı. Bu nedenle, özellik- alanı olmaktan uzaklaştı. resel bir program olduğunu, sağlık hizme- le acil durumlarda hastaların kamu hasta- Önümüzdeki CHP iktidarında uygulaya- ti sunumunda hakkaniyeti sağlayacakları- nelerine ulaşmasında büyük zaman ve ya- cağımız kamusal politikalarla sağlık hiz- nı iddia etmesine rağmen sağlıkta geldiği- şam kayıpları yaşanmaktadır. metlerinde kamunun oranını mutlaka miz nokta “Ne kadar paran varsa o kadar Sağlık alanında özel sektörün bu de- yükseltecek ve halkımıza ücretsiz, erişile- sağlık hizmeti alırsın” noktasıdır. “Sağlık- rece ağırlıklı yer alması sağlığı kamu- bilir, nitelikli sağlık hizmeti sunacağız...