Katalog

11 TEMMUZ 2021 PAZAR 8 PAZAR YAZILARI 768 Sarı sıcak bastı buraları basamak ykuya düşkünlere, Kanada’da yaz eziyet demektir. Arktik kuzeye çıkmak! Udoğru geceler kısalır. Edmonton ile Kuzey Kutbu arası 4 bin km; hepsi Kana- da. İlk arktik enlem dairesi bin km son- ulesi dünyanın en yükseği. Tam ra. Haliyle yazın, geceler saat 23.00’te K161.53 metre. Tepesine ulaşmak başlıyor, sabahın ilk kuş sesleri 03.30’da için 768 basamağı çıkmak zorunda- işitiliyor. Ben gibi karınca yürüse çıtırtısı- sınız. Gücünüz varsa. Fakat çıktığı- nı işiten biriyseniz, haliniz haraptır. Dört nıza değiyor, hele hava açık, görüş buçuk saatlik gece mi olur! Kışın tam berrak oldu mu... Alpler’e kadar uza- tersi; kış uykusu gibi yataktan çıkmak is- nan bir panorama yorgunluğunuzu tenmez. Karanlığı öğleden sonra 4’te ba- gideriyor. Temelini 14. sar, sabah 9’a kadar mışıl mışıl gece! yüzyılda atmışlar Ulm Şimdi yaz aydınlığında uyumak için pen- Katedrali’nin. De- cere kapatıp karartma geceleri gibi ka- vasa kapısından lın perde asmak da mümkün değil, zira içeri girip de Kanada’yı, Alberta’yı da sarı sıcak bas- başınızı kal- tı. Kışın -40’ları görmüş ağaçlar, şimdi dırdığınız- +40 derecede gevriyor. Herkesin yüreği da kubbe- de ağzında: Kanada yangın yerine dön- leri süsle- AHMET ARPAD dü. 800 kilometrekarelik ormanın külü 251 çocuğun yen motif- savruluyor; bir küçük kasaba da külliyen mezarının leri zor se- yandı kavruldu. Aşırı sıcak uyarısı ardın- bulunduğu çiyorsunuz. Stuttgart’tan Münih’e, dan çöle de gidilmemesi duyuruldu. Afri- Kamloops Konstanz Gölü’nün kıyılarına, Avus- ka çöllerinden söz etmiyoruz! kentindeki turya Alpleri’nin kayak merkezlerine okulda anma ulaşmak için hep Ulm’dan geçmek törenleri Çocuklar ailelerinden zorundasınız. Kuzey İtalya’ya, Vene- düzenlenmişti. koparıldı dik ya da Milano’ya mı yolculuk, yi- Kanada’daki Okanagan Osoyoos ne Ulm üzeri gidiyorsunuz. Anlaya- cağınız Ulm, “yol üstünde bir kent”. Çölü’dür bu... “Yok canım, daha neler, monyası altına almak için açılmış bölge ber kamuoyunu da fena bastı. netlerden biri Okanagan Gölü’ndeki su uyduruyor” demeyiniz; rica ederim. Ba- Ortasından Avrupa’nın en uzun neh- okullarında 1996’ya değin yüz elli bin- canavarı Ogopogo’dur. Balina büyük- Gözler yeni valide yağı çöl, yaklaşık 3 bin kilometrekare- ri Tuna geçiyor, kollarından Mavi ile den fazla yerli çocuğa zorla kimlik değiş- lüğünde suyılanı gibi bir canavar, ama lik bir alan; incecik kumlu, üstünde kak- Göreve geldiğinden beri hem kendi burada buluşuyor. İnsan bir an dü- tiren öğretim gösterilmiştir. Çocuklar ai- şimdilerde kimseye zarar vermiyor; ara- gafları hem kamusal kabahatler için üst tüsü, kaya diplerinde akrepleri, çıngırak- şünüyor, acaba ona “Mavi Tuna” de- lelerinden koparılıyor, Katolik din ve zo- da bir görünüyormuş, ben görmedim! lı yılanı olan, fakat sevimli bir yer. Bir ku- üste özür dilemeye alışmış gö- melerinin nedeni bu mu? Hayır, tabii runlu İngilizce eğitimi Balina deyince; “Geçmiş olsun” denile- rünen Başbakan Trudeau yine, tup ayısı eksik. Okanagan’da kutup ayı- bu doğru değil. “Mavi Tuna” deyişi- veriliyor, Cree-İnuit dili- cek bir başka haber, Doğu kıyısı Atlan- sına rast gelmiyorsunuz, onlar kuzey- yerlilerden özür diledi. Derken ni bulan 1867’de bestelediği ve ay- ni konuşmaları engelle- tik Okyanusu’ndan geldi. M. Packard bu karamsar tabloya ümit ışı- de; fıkrası dünya dillerinde. Çölü ulusal nı yılın şubatında Viyana’nın büyük niyor, böylece bir daha adlı ıstakoz avcısı, 25 metre derine dal- park olarak koruyan görevliler uyarıyor: ğı yansıtan “siyasi bir hamle” parkında kentlilere, mayısta da aileleriyle ilişki kuramı- dığı Cape Cod kıyısında bir kambur bali- yaptı: Beş aydan beri boş bulu- Çöl tehlikelidir. Geçen yazdı, güneyin 3 Paris’teki Dünya Fuarı’nda ulusla- yorlardı. Toplama kampı na tarafından az daha yutulacaktı. Bali- No’lu karayoluyla, uzaktan çölü seyrede- nan Kanada Genel Valilik ma- rarası katılımcılara sunduğu “Güzel gibiydiler, üzerilerinde na tam yutkunurken, nedense vazgeçip MAHMUT ŞENOL kamına eski diplomat olan bir rek araba sürmüşlüğüm var, fakat kumu- Mavi Tuna” valsiyle Johann Strauss sır perdesi örtülüydü. tıksırır gibi avını püskürtmüş. Yaklaşık na ayak basmadım. İnuit yerlisini atadı: 74 yaşın- olmuştu... Nihayet, geçen ay, 1-2 dakika balinanın ağzında kalan dal- daki Bayan Mary Simon, şimdi Çöl civarı, yerleşim yerleriyle dolu. Çö- Kamloops kentindeki gıç ucuz atlatmış, kolu bacağı kırık, ezik lün yerli halkı Syilx’ler de burada; sayı- Britanya Kraliçesi II. Elizabeth’in devlet Balıkçılar bir okulda, 251 çocuğun kaydı kuydu ol- çürük içinde kıyıya çıkmış. 30 tonluk, başkanlığını burada temsil edecek. Bu ları altı yüz kadar. Yerlilerin müzesi olan maksızın gömülü olduğu haberi patlak mahallesinde 20 metrelik balinanın ağzında görenler Nc’Mip Kültür Merkezi başlıca gezile- tarihi bir hamledir. Yasa gereği başba- verdi. Ardından Saskatchewan’da 750 Katedral çevresi eskiliğini koru- olmasa yalan söyledi diyecekler. Bu ma- kanlar vali atıyor, Kraliçe onaylıyor: Şim- cek yerlerden biri. Çöl bitimindeki Oso- gömüt, derken bir başka okulda 200 ci- muş. Dar sokaklar, ikişer üçer kat- sal gibi deniz hikâyesi, kutsal kitaplarda yoos kentine kıyısı olan bir küçük göl de di “Kızılderili” Vali Simon’un Buckingham varı gizli mezar ortaya çıktı. Cenaze işi- lı tarihi evler, loş geçitler, küçük lo- okunan Yunus peygamberin başından Sarayı ziyareti merakla beklenmektedir. buranın vahası sayılır. Bütün bunlar ku- ni okul yönetimleri gizlice yapmış, resmi kantalar ve şaraphaneler, butik- geçene benziyor. Yunus; kırk gün bali- lağa tuhaf geliyor, serap görmüş ola- Simon görev teslim töreni konuşmasın- makamlara duyurulmamıştı. ler ve galeriler... Tuna’ya inen yollar nanın midesinde kalmış, sonunda Tan- da “mezar dehşetine” açıkça yer verme- mazsınız. Ama yıllarca bize serabı göste- Bölge yatılı mekteplerinde 6 binden kentin en şirin mahallelerinden ge- rı emriyle balina kıyıya yanaşıp kusmuş, ren, Kanada’nın federal yönetimidir. Zan- di ama belli ki dikkati bu devasa ülke- fazla çocuğun kaydı silinmiş, demek ki çiyor. Birçok tarihi Alman kentinde nin sayısı 160’a varan mektepleri üzerin- Yunus mucizeyle kurtulmuş. nediyorduk ki “Kızılderili” diye Türkçe- daha pek çok mezar haberi gelecek. olduğu gibi Ulm’da da çoğu sokak de adlandırdığımız yerlilere, ABD’de ya- de olacak. Bunları komşum Mr. Harold’la konu- Şimdi kapalı olan okullarda radarla ara- araç trafiğine kapatılmış, yayalar ra- Kültür soykırımına uğrayan yerlile- şurken, “İster misin” dedi, “Istakozcuya pılan soykırımın benzeri şurada dursun, ma faaliyeti sürüyor. Çocukların ölümü hatça dolaşsın diye. Korona vakala- Kanada’da kılına zarar getirmeden birlik- rin ürkütücü sessizliği akıllara “Kızılderi- da peygamberlik payesi verenler çıksın!” arasında şüpheli olanı mutlaka vardır; rı azaldıkça sınırlamalar yavaş yavaş li laneti” diye Batılıyı pek korkutan o bü- te güzel güzel yaşıyorduk. Maalesef öy- Düşündüm; olmaz olmaz dememeli... araştırılacak. Fakat bakımsızlık, ihmal, kaldırıldı. Kafeler, lokantalar masa- le değil! 1867’de Kanada federasyonu yülü söylenceyi de getiriyor. Derler ya, hastalık ve belki şiddete maruz kalan ları çıkarmış dışarı. Havalar yaz. İn- Kızılderili lanet okursa tutarmış! Bu la- kurulması ardından yerlileri kültür hege- [email protected] bu çocukların ruhu, şimdi sıcakla bera- sanlar aylar süren “ev hapsi”nin ar- dından mutlu mutlu oturuyor, yor- gunluk çıkarıyor, gülümsüyor... Balıkçılar Mahallesi kentin en es- ki yerleşimi. Buradaki yapıların ço- ğu, nehir kıyısındaki kent duvarla- rı 16. ve 17. yüzyıldan kalma. Gü- 30 dereceden nümüzde lokanta olarak kullanılan Eğik Ev, yedi yüz yıldır hâlâ sapasağ- lam ayakta, hafif yan yatmış olması- na karşın. 15 dereceye uçuş Ulm Müzesi değerli ve ilginç ser- gilere öncülük ediyor. Bundan bir- kaç yıl önce ekspresyonizmin (dışa- ki yıldır Covid-19 pandemisi yüzün- gibi artık neredeyse uçuş yapmak vurumculuğun) en ünlü ressamla- İden adeta evlere, yaşadığımız şe- için zorunlu işlemler. rından Emil Nolde’nin (1867-1956), hirlere hapsolduk. Nihayet yazla bir- Nihayet Amsterdam’a sabah 1903 ile 1918 yılları arasında yarat- likte tablo biraz olsun hafifleyin- 07.30’da indik. Uzun aradan sonra tığı büyüleyici 60 insan portresi mü- ce kısıtlamaların azalmasıyla özgür- ilk yurtdışı gezisi deneyimi... Heye- zenin salonlarını süslemişti. Hele lük, seyahat umutları yeniden can- canlıyız... Pasaport polisinin soruları Nolde’nin Yeni Gine’de yaşadığı yıl- landı. Geçen yıl Avrupa’da tatil yap- Covid-19 önlemleriyle de bağlantılı. larda (1913-1914) yarattığı ada yer- ma hayalimiz Amerikan uçak şirke- Hayatımızın yeni normalleri... Polis lilerinin portreleri çok çekiciydi. tinin pandemi önlemleri gerekçesiy- “seyahatinizin amacı nedir” diye sor- le uçuşları iptal ettiği için yarıda kal- du. Ben de “22 yıl önce burada pro- O bir şamandı, mıştı. Üstüne üstelik biletlere öde- fesördüm, sonra ABD’ye gittim, şim- diğimiz parayı uzun uğraşların ar- di de buraya dostlarımı, komşuları- kâhindi, eylemciydi dından bir ay sonra geri alabilmiş- mızı ve öğrencilerimizi görmeye ta- Son aylarda Ulm Müzesi salonla- tik. Ama bu yaz sonunda aylardır ha- tile geldik” dedim. Görevlinin “Hoş rını, doğumunun 100. yılını kutla- yalini kurduğumuz seyahati yaşama geldiniz” diyerek uzattığı pasaport- dıkları, geçen yüzyıl Almanyası’nın geçirmeyi başardık. Eşimle birlik- larımızı almamızla Amsterdam’a gi- en tanınmış “politize olmuş sanat- te Dallas’tan ilk olarak New York’a, riş yaptık. New York’un 30’lu dere- çısı” kabul edilen Joseph Beuys’a oradan da Amsterdam’a biletimizi celerindeki bunaltıcı sıcağının, nemli (1921-1986) ayırdı. Beuys, II. Dün- aldık. New York rotasının bi- havasının ardın- ya Savaşı sonrasında Almanya’nın zim için ayrı bir anlamı var- dan Amsterdam yetiştirdiği tartışmalı sanatçıların- dı. Yaklaşık iki yıldır pande- bizi 15 dereceyle dan biriydi. Yaşamı boyunca üzerin- mi nedeniyle bir araya gele- karşıladı... den uzun paltosunu, başından ke- mediğimiz büyük oğlumuzla Amsterdam’ın narları geniş şapkasını çıkarma- buluşma noktasıydı. Üniver- güneyindeki Ut- yan Düsseldorf’lu sanatçının özellik- sitede öğretim görevlisi olan recht kentine le 1960’lı ve1970’li yıllarda heykel, TEVFIK DALGIÇ oğlumuzun yaşadığı New doğru yola çıktık. yerleştirme, çizim, grafik ve perfor- York’un, iki saat kuzeyinde- Bir aylığına kira- mans alanlarındaki çalışmalarında ki New Paltz kentinde aylar sonra, ladığımız ev yeni kanala bakıyor.... Şamanizmden ve Rudolf Steiner’in bu kez online görüşme olmaksızın Utrecht’te de tıpkı Amsterdam’da antropozofi öğretisinden etkilenmiş fiziken yan yana geldik, hasret gi- olduğu gibi çok sayıda su kanalları olduğu bilinir. “Heykellerimin doğa- derdik. Sıcak ve nemli havadan va- var. Ama Amsterdam’daki gibi turist sı kesin ve bitmiş değildir, her şey kit buldukça uzun yürüyüşlere çık- kalabalığı yok. Daha sakin, daha te- sürekli bir değişim geçirmektedir”, tık. Pek çoğumuz gibi “ne olacak bu miz ve daha sessiz. sözleri onundur. Alman sanat dün- dünyanın hali” bezeli sohbetlerimiz- Hava değişken, ama yürüyüş için yası için o bir şamandır, kâhindir, de kâh hüzünlendik kâh umuda yel- bire bir. Utrecht’ın meşhur Kanal büyücüdür, rahiptir, eylemcidir, poli- ken açtık.. Straat isimli caddesi mağazalarıy- tikacıdır, filozoftur... la canlı. En son iki yıl önce geldiğimiz Ulm gezintisinin sonunda Covid formları... bu bölgede dükkânların çoğu Türkle- Stuttgart’a dönmek de var, gece- re aitti. Şimdi ise Fas kökenli Araplar- New York’ta yaklaşık bir hafta- yi tarihi Balıkçılar Mahallesi’nde ge- da. Türkler son dönemde gıda pera- lık kalıştan sonra istikamet eski kı- çirmek de. İkinci seçeneği yeğler- kendeciliğini bırakıp daha değişik iş ta. Amsterdam uçuşu için havayo- seniz, adı Dar Ev olan küçük otelde alanlarına gitmişler. Birkaç tane Türk lu şirketi görevlileri Hollanda Sağ- kalmanız önerilir. Fischergasse’de, Fabrika sahibi dükkânında ülkemizden gelen taze lık Bakanlığı’nın isteği üzerine birer taş köprünün hemen yanı başında- meyve ve sebze bulmak mümkün. İlk Covid bilgilendirme formu doldurt- ki, 16. yüzyıldan kalma yapı adı gibi işim özlediğim şekerpare kayısıları- tu. Virüs taşımadığınızı, hastalık be- gerçekten daracık. İçinde sadece üç nı aramak ve satın almak oldu. Bir de lirtileri göstermediğinizi, testi po- odası var. Baştan aşağı özenle res- gözaltında Gaziantepli bir arkadaşın dükkânında zitif çıkan biriyle son dönemde te- tore edilmiş odalar kat genişliğinde. Antep baklavası tatmak... Sonra da masta bulunmadığınızı içeren bel- Birinde jakuzi var, günün yorgunlu- angladeş’te bir fabrikada le suçlanıyor. Yangında 50 yor. Bangladeş’te altyapı- Utrecht’teki Türk camisinin altında geyi imzaladık. Aslında Dallas’tan ğunu atmak isteyenler için. Tuna’nın B52 kişinin yaşamını yitir- kişi de yaralanmıştı. Fabri- sı yetersiz eski binalarda ve Kebap Factory isimli lokantada Kon- yola çıkmadan önce, ikinci BioN- kolu Mavi neredeyse odanızın için- diği yangının ardından fab- kanın çıkış kapılarının içe- sanayi sitelerinde kurulan ya etli ekmeğe yumuldum. Şimdilik Tech aşımızı 6 Şubat’ta olduğumuz den geçiyor. Az sonra ağaçlar altın- rika sahibinin de aralarında riden kilitli olmasının, çalı- fabrika ve atölyelerde, ya- ay sonuna kadar buradayız. Sonra ise için bir antikor testi yaptırmıştık. da oturmuş, leziz yöre şaraplarını bulunduğu dokuz kişi gö- şanların dışarıya çıkması- kın geçmişte çok sayıda ki- yolculuk güzelim Ege... Aşının vücudumuzda antikor yarat- yudumlarken aklınız uzaklarda... zaltına alındı. AA’nın haberi- nı engelleyerek ölü sayı- şinin ölümüne sebep olan tığını öğrenmiştik. Bu sonuç da da- ne göre bu kişiler cinayet- sını yükselttiği ifade edili- yangınlar meydana gelmişti. [email protected] hil tüm pandemi belgeleri pasaport [email protected]