Katalog

‘KARDEŞ KANI’NA DİKKAT Sinirleri yatıştırdığı, ruhsal bo- lanan bir kadın, organ yetmezliği sonucu yoğun bakımda entübe edildi. zukluklara iyi geldiği öne sürülerek aktarlarda 400 liraya satılan Yapılan araştırmalar, Türkiye’de böyle bir bitkinin olmadığını, bu adla kardeş kanı bitkisinin hayati tehlike yarattığı belirlendi. Ürünü kul- satılan ürünün mercan kayaları olduğunu ortaya çıkardı. l AA 14 HAZİRAN 2021 PAZARTESİ Herkese Bilim Teknoloji Dergisi’nin katkılarıyla hazırlanmıştır. 10 MADDEDE KRİPTO PARA BORSA İŞLEMLERİ TANAL TÜRKOĞLU Tasarımcı Dani Araştırmanın n Kripto para alım-satım işlemleri Clode kendi kripto para borsası denilen web sitele- bulguları geliştirdiği ri üzerinden yapılır. devrim niteliğinde: n Işlem yapmak için hesap açılır, banka robotik Ekstra bir başparmak, hesabından borsanın sahibi şirketin banka başparmak ile... nansal yapısını zafiyete uğratabilir. hesabına para havale edilir. tek elli insanların iki el n Sıcak ya da soğuk cüzdanda- n Şirket ilgili müşterinin borsa he- gerektiren kompleks motor ki bir kripto paranın nakte çevrilme- sabına o miktarı kaydi olarak işler. si için yine kripto para borsası üze- Bankacılık sisteminde o para şirketin hareketleri yapabilmelerini, rinden satış işlemi yapmak gerekir. hesabında olup şirkete aittir. bir cerrahın asistana ihtiyaç (alıcı kasa yine borsa şirketidir) n Müşteri, hesabındaki kaydi mikta- duymadan operasyon n Satış işlemi gerçekleştikten sonra rı kullanarak, kripto para alır. Aldığı kripto gelen para kaydi olarak web sitesinde- para, web sitesindeki dijital cüzdanına (sı- yapabilmesini ya da bir ki müşteri hesabında görüntülenebilir. Bu cak cüzdan) işlenir. fabrika işçisinin daha etkin paraya erişebilmek için web sitesi üzerin- n Sıcak cüzdandaki kripto parayı den para transferi talebi yapmak gerekir. borsa şirketinden ya da hacker’dan çalışmasını sağlayabilir. n Talep kabul edilirse, para kaydi ola- korumanın en güvenilir yolu, onu pa- Şimdi gözler bir rak web sitesindeki müşteri hesabından rayla satın alınan flash-bellek görü- ileri aşama düşülür. Arka planda ise aynı miktarda nümlü “soğuk cüzdana” indirmek. para şirketin banka hesabından müş- n Kripto para alım-satım işlemlerinde “kar- araştırmalarda... terinin banka hesabına havale yapılır. şı taraf” (yani kasa) borsayı işleten şirketin n Tüm bu işlemlerde borsa web sitele- kendisidir. O nedenle popüler kripto para ri müşterisinden komisyon alabilir. fiyatlarındaki dalgalanmalar bu borsaların fi- ROBOTIK PARMAKLA BEYNIMIZIN BIYOLOJIK EL ILE ILIŞKISI DEĞIŞECEK MI? Asistan parmak Derleyen: ÖZLEM YÜZAK ngiltere’de London College Üniversitesi’nden (UCL) araştırmacı- KAZA OLASILIĞI YÜKSEK İlar, bir grup insanı fazladan robotik bir başparmak kullanması için eğittiler. Ve bu kişilerin aslında hüner gerektiren iş- amburbalinaların boyu 15 met- diğer deniz canlılarından olabildi- Kreye, ağırlıkları da 36 tona çı- ğince çok miktarda yutarak besle- leri (tek elle fakat iki baş parmakla blok Çalışma kapsamında kabiliyor. Doğal Hayatı Koruma niyor. Bu nedenle bazı bilim insan- kulesi yapmak gibi) etkili şekilde yapa- 20 katılımcı, Vakfı, dünyadaki kamburbalina ları, Packard’ın başına gelenlerin bir başparmağı 5 gün bildiklerini keşfettiler. Bulguları Science popülasyonunun yaklaşık 60 bin kaza olmasının muhtemel olduğu- boyunca kullanmak Robotics’te yayımlanan araştırmanın ya- olduğunu söylüyor. nu, bugüne dek kamburbalinaların üzere eğitildi ve zarları “Başparmağı kullanmak üzere eği- Kamburbalinalar, ağızlarını ola- insanlara saldırdığına dair bir bul- bu süre boyunca, tilen katılımcıların, bu parmağı gitgide da- bildiği kadar çok açıp balık ya da gu olmadığını belirtiyor. eğitimden sonra ha çok vücutlarının bir parçası gibi his- her gün başparmağı settiklerini” yazdılar. Araştırmanın bul- günlük yaşamlarında BALİNANIN AĞZINDA 30 SANİYE KALDI guları, insan beyninin teknolojik araçlara kullanmak üzere adapte olabilme ve onlarla etkileşim kura- evlerine götürdüler. bilme yetisine işaret ediyor. Tam ‘her şey Tasarımcı Dani Clode, “Üçüncü başparmağı kullanırken insanların doğal el hareketlerini 3D yazıcı ürünü değiştirdiğini gördük ve robotik başparmağı kendi vücutlarının bir parçası gibi hissettiğini Kaybolan bir işlevi yerine koymaktan, in- de bildirdiler” diyor. san vücudunda bir uzantı oluşturmaya ka- dar protezlere yönelik bakış açımızı yeni- ğişikliklerine anında yanıt vererek başpar- eğitim motor kontrollerini, el becerilerini bitti’ derken... den şekilleniyor. “Üçüncü başparmak” adı mağın farklı hareketlerini kontrol ediyor. ve el-başparmak koordinasyonlarını başarı- verilen aletin öyküsü de bu bağlamda ilgi Çalışma kapsamında 20 katılımcı, baş- lı bir şekilde geliştirmeleri de sağlandı. Ka- ’nin Massachusetts çekici. Tasarımcı Dani Clode, robotik par- parmağı beş gün boyunca kullanmak üze- tılımcılar, dikkatleri dağıldığında (bir ma- ABDeyaletinde bir kam- mağı Kraliyet Sanat Fakültesi’ndeki ödüllü re eğitildi ve bu süre boyunca, eğitimden tematik problemi çözerken tahta bir blok burbalinanın ağzına alıp yakla- bir yüksek lisans projesinin parçası şeklin- sonra her gün başparmağı günlük yaşam- kule inşa ederken) veya gözleri bağlıyken şık yarım dakika sonra su üs- de geliştirmeye başlamış. Daha sonra, yi- larında kullanmak üzere evlerine götürdü- başparmağı bile kullanabildiler. tüne çıkıp püskürerek ağzın- ne UCL’de çalışan ve beynin vücuda yapı- ler. Günde 2 ila 6 saat kullanım süresi sağ- Araştırma ekibinin lideri Paulina dan fırlattığı dalgıç, yem ol- lan takviyelere nasıl uyum sağlayabildiğini maktan kurtuldu. landı. Bu katılımcılar, aynı eğitimi tamam- Kieliba’ya göre (UCL Bilişsel Sinirbilim araştıran Prof. Tamar Makin’in sinirbilim Provincetown kentinde ısta- larken başparmağın statik bir versiyonu- Enstitüsü) bu çalışma protez kavramında takımı ile birlikte deneylere başlamışlar. koz avı için dalan Michael Pac- nu giyen 10 kontrol katılımcısından oluşan devrim yaratabilir. Robotik başparmak bir 3D yazıcı ürünü. kard, kısa süreliğine bir kam- ek bir grupla karşılaştırıldı. Laboratuvarda- Kieliba, “Ancak oraya ulaşmak için, bu Michael Packard burbalinanın ağzında kaldı. 56 Kullanıcının gerçek başparmağının karşı- ki günlük oturumlar sırasında katılımcılar, cihazların beynimizle nasıl etkileşime gir- yaşındaki Packard, yaklaşık 30 sındaki tarafına, küçük parmağın yanına tek elle birden fazla top veya şarap kadehi diğine dair karmaşık, disiplinler arası so- saniye balinanın ağzının için- Packard, “İşte o anda, ‘Aman takılıyor. Kullanıcı, ayak başparmağının alt almak gibi elleri ve başparmak arasındaki ruları araştırmaya devam etmemiz gereki- de kaldı. Tanrım, bir balinanın ağzında- tarafında, ayaklarına bağlı basınç sensörle- işbirliğini artırmaya yardımcı olan görevle- yor” diye de ekliyor. BBC Türkçe’nin haberine gö- yım ve beni yutmaya çalışıyor. ri ile onu kontrol ediyor. Başparmağa kab- re odaklanarak başparmağı kullanmak üze- re Packard, olayda dizinden Her şey bitti’ dedim, öleceğimi losuz olarak bağlanan her iki ayak parmağı https://scitechdaily.com/robotic-third-thumb-use- re eğitildiler. Başparmak kullanmanın te- yaralandı ve kısa bir süre teda- düşündüm” dedi ve sonra ya- sensörü, kullanıcıdan gelen ince basınç de- can-alter-how-the-hand-is-represented-in-the-brain/ mellerini çok hızlı bir şekilde öğrenirken vi gördüğü hastaneden tabur- şananları şöyle anlattı: cu edildi. “Tam o esnada aniden su yü- Hastane çıkışında gazete- zeyine çıktı ve kafasını salla- Koronavirüs hastalığının yarattığı ağır stres, insanlarda saç dökülme riskini de artırdı cilere yaşadıklarını anlatan maya başladı. Havaya fırladığı- Packard, dalış takımlarını gi- mı hissettim ve suya düştüm. yip tekneden atladıktan sonra Yeniden özgürlüğüme kavuş- “Büyük bir sarsıntı hissettiğini muştum. Hâlâ inanamıyorum ve bir anda her şeyin karanlığa yaşadıklarıma.” l Haber Merkezi gömüldüğünü” söyledi. Pandeminin adı yetti ahminlere göre erkeklerin üçte biri T30 yaşından sonra kelleşme sorunu yaşıyor. Ve bu oran yaş ilerledikçe KARINCALAR DA DERTLİ büyüyor. Kadınlarda ise 70 yaşından osyal Sosyal izolasyondan insanlar gibi etkileniyorlar sonra aşırı saç dökülmesi yüzde 40 Sizolasyonun hem oranında görülüyor. Son bir araştırmaya srail ve Almanya’dan bilim insan- ranışının da izole edilmiş karıncalar- insanlar hem de göre korona pandemisi, saç dökülme İlarından oluşan bir araştırma eki- da azaldığı tespit edildi. Araştırma- diğer memelilerde riskini de artırdı. Araştırmaya göre binin Molecular Ecology’de ya- cılar, hijyenik davranıştaki bu azalma- bağışıklık sisteminin hastanede tedavi gören Covid-19 yımlanan yeni çalışması, topluluk- nın izolasyon karşısında diğer sos- etkinliğini larından yalıtılmış karıncalarda da yal türlerde de görülen tipik bir tep- hastalarının dörtte birinde altı ay sonra düşürdüğü biliniyor. bağışıklık sisteminin zayıfladığına ki olduğunu ifade ediyor. saç dökülmesi görülüyor. Bu olumsuz İnsanlar ve diğer işaret ediyor. İzole edilmiş karıncaların gen ak- gelişmenin hastalığın ve tedavinin şoku sosyal memeliler, Temnothorax nylanderi adı veri- tivitesiyle ilgili bulgular da sosyal ve stresine bağlı olduğu düşünülüyor. gruplarından izole len karınca türünde sosyal izolas- yalıtımın olumsuz etkisine işaret olduklarında genel yonun etkilerini inceleyen araştır- ediyor. Etkinlikleri bağışıklık siste- Üç misli hızlı büyüdü sağlık durumlarında ma ekibi, larva bakımı ile uğraşan mi işlevi ve stres tepkisi ile bağ- Stres ve saç dökülmesinin genel olarak olumsuz etkilerle DÜNYANIN İLK SAKİN ŞEHİR METROPOLÜ genç işçileri bir saatten maksimum lantılı birçok genin faaliyetinde ne şekilde bağlantılı olduğunu Harvard karşılaşırlar. 28 güne kadar değişen süreler bo- azalma olduğunu belirten araştır- Üniversitesi kök hücre biyoloğu Ya Chieh Araştırmalar, izole yunca tecrit altında tutuldu. macılar, bu bulgunun diğer sosyal Hsu ve ekibi inceledi. Araştırmacılar bu insanların depresif hayvanlar üzerinde yapılmış ve izo- İzmir ilki başardı ve endişeli hale lasyondan sonra bağışıklık sistemi- amaçta bazı deney farelerinin böbrek Tipik bir tepki nin zayıfladığını gösteren çalışma- geldiklerini, madde üstü bezlerini aldılar. Bunlar normalde Karıncalar, izolasyonlarının sona zmir Büyükşehir Beledi- lımıyla çevrimiçi yapıldı. Baş- larla paralel olduğunu ifade ediyor. bağımlılığına daha stres hormonu kortikosteronu üretiyorlar. ermesinden sonra yetişkin koloni İye Başkanı Tunç Soyer’in kan Soyer, Covid-19 salgını- yatkın olduklarını arkadaşlarıyla daha az temas kurdu Farelerin tüylerinin normal hemcinslerine İzmir’i “Cittaslow Metropol nın pek çok şeyi değiştirdiğini ve bağışıklık ancak larvaların bakımına daha çok kıyasla üç misli hızlı büyüdüğü görüldü. (Sakin Şehir)” unvanına ka- belirterek şöyle konuştu: sistemlerinin zaman ayırmaya başladı. Karıncalar- Fakat böbreküstü bezleri olmayan fareler, vuşturma hedefi başarıya “İzmir’den başlayan bu ye- zayıfladığını da görülen kendini temizleme dav- Karıncalar, kortikosteronla beslendiklerinde tüylerin ulaştı. İzmir, Cittaslow 2021 ni sürdürülebilir kent modeli- yaşamlarını aynı gösteriyor. büyümesi normale döndü. Genel Kurulu’nda dünyanın nin önümüzdeki yıllarda dünya- koloninin üyeleri Stres hormonu kortikosteron, ilk Cittaslow Metropol pilot nın farklı noktalarındaki büyük- olarak geçirirler ve normalde kök hücrelerinin bölünmesini Corticosterone inhi- kenti ilan edildi. şehirlerde de uygulanacağını aralarında sıkı bir iş bölümü bits GAS6 to govern etkinleştiren bu proteini üretimini vardır. İşçi karıncalar kendi Soyer, “Cittaslow Metropol görecek olmamız bizi çok he- hair follicle stem-cell üreme potansiyellerinden engelliyor. Yani, GAS6 (growth arrest- sadece kentin fiziksel yapısı- yecanlandırıyor. Kendi kendi- vazgeçerler ve kendilerini quiescence, Nature, specific 6) proteini yardımıyla strese nı değiştirmeyi değil topluma ne yeten, üreten, insan ilişkile- larvaları beslemeye, yuvayı 31.3.2021 da dokunmayı içeren uzun bir rinin ön planda olduğu Cittas- bağlı saç büyüme engeli ortadan temizlemeye ve yiyecek yolculuk” dedi. low felsefesinin kentlerdeki bu kaldırıyor. Dermatolog Rui Yi aynı aramaya adarlarken Cittaslow 2021 Genel Ku- değişimin odağında olacağına dergideki ikinci bir yazıda sonuçların kraliçenin neredeyse rulu dün 30 ülkeden 276 ken- inanıyorum.” strese bağlı saç dökülmesinin tedavisinde tek görevi tin belediye başkanının katı- l İZMİR / Cumhuriyet yumurtlamaktır. yardımcı olabileceğini söylüyor. Fakat bazı sorunların giderilmesi gerekiyor. K A M R A P 6 E D M İ L E R İ B