Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 5 KASIM 2021 CUMA 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Cumhuriyetin nüfus temeli: Birkaç önemli kitap Savaş, göç, mübadele evgili okurlarım, bu de Darbe”, “Cumhuriyet’in aralar pek çok güzel, Sonbaharı” adlı kitapları, Saydınlatıcı ve önemli hem Cumhuriyet Değerleri- Modern Türkiye’nin demografik temeli XIX. yüzyılda başlayan bir PROF. DR. RIDVAN AKIN kitap yayımlanıyor. ni hem de Türkiye’nin AKP’li Yaşadığımız günlerin öne- yıllarını okurlara aktaran te- dizi göç sürecine dayanır. Rumeli’den, Kafkaslar’dan, Kırım’dan GALATASARAY ÜNIVERSITESI mini, anlamını iyi özümle- mel kitaplar arasına girmiştir. yüz yıl süren göç dalgalarıyla gelenler, Anadolu’da kadim mek, Cumhuriyet Değerlerini Elbette büyük şair Ataol öç dalgalarından birincisi Osmanlı - zamanlardan beri yaşayan otantik halkla karışarak bugünkü ve bu Değerlerin nasıl yoz- Behramoğlu’nun “Sivil Dar- Rus savaşları, ikincisi Balkan Sava- laştırıldığını iyice görmek için be” kitabı da siyasal dilimize Türk milletini oluşturmuştur. Gşı, sonuncusu Birinci Dünya Sava- çok yararlı çalışmalar yapı- armağan edilen “Sivil Darbe” lıyor. teriminin ve kavramının vur- şı nedeniyle gerçekleşmiştir. Sonuncusu, Bunların en son örneği, gusunu yapması bakımından Anadolu beşeri coğrafyasını ciddi şekilde Boyut Yayınları tarafından çok önemlidir. değiştirmiştir. Birinci Dünya Savaşı bo- yayımlanan koleksiyon kitabı Tabii yine büyük şairleri- yunca, Rus ordusunun Erzincan’a kadar “İlk ve Son Barış, 100. Yı- mizden Özdemir İnce’nin de ilerlemesi, Ermeni çetelerinin yaptığı et- lında LOZAN” adlı özel bir kitaplarını unutmamak ge- nik temizlik, Doğu Anadolu’dan iç bölge- anı kitabı. rek: “Cehaletin Rönesan- lere göçü artırmıştır. Bülent Özükan’ın editör- sı”, “İmam Hatip Saltanatı TBMM’nin kurulmasından sonra kur- lüğünde hazırlanan kitapta ve İmamokrasi”, “Din İman içlerinde benim de olduğum, Masa Kasa: Politik İncele- tarılmış ilk bölge olarak Kars, Ardahan çeşitli görüşlerden 26 yaza- me”, “Başyücelik Devleti”, ve Batum livaları anavatana katıldılar. rın yazısı var. “Türk Aydınlanması ve La- Meclis’te seçilmiş yeni milletvekilleriy- Ben de bu kitap için iklik”, “AKP’nin Kısa Tarihi: le temsil edildiler. Ermeni ve Sovyet hükü- “Atatürk’ün Zafer Kazanmış Türk Sağının İdeolojik ve metiyle yapılan anlaşmalardan sonra Doğu Bir Komutan Olarak Lozan’a Siyasi Arka Planı”. Anadolu’da demografik dalgalanma durdu. Bakışı” adlı belgesel bir ma- Atatürk’le ilgili kapsam- kale yazdım. lı bir çalışma “Başkomu- Tehcirin etkisi HHH tan, Emsalsiz Lider” adıy- Ermeni tehciri, sebepleri bir yana, İnönü’nün önceden in- la Silivri mağdurlarından Ah- san değil, yerleşim yeri ismi met Yavuz tarafından ya- Türkiye tarihinde önemli demogra- olduğunu bilmeyen “eche- yımlandı. fik ve ekonomik sonuçlar doğurmuş- li cühela” (cahillerin en cahi- O döneme ilişkin bir başka tur. Tehcir, Vilayat-ı Şarkiye (Doğu Ana- li) ve “Kurtuluş Savaşı’nı keş- önemli belgesel kitap, Yaşar dolu) ve Kilikya (Çukurova) Ermenile- ke Yunan kazansaydı” diyen Aksoy’un “Gâvur Mümin, ri ile İstanbul’da yaşayan Ermeni toplu- örümcek ağlarıyla örülmüş Gazi Paşa’nın Casusu” adlı mu önderlerini kapsamıştır. Tehcirin en fesli yaklaşımların saptırdı- çalışmasıdır. önemli sonucu, savaş sonrası kurulması ğı Cumhuriyet tarihi konu- Erken Cumhuriyet dönemi- öngörülen Ermeni devletinin beşeri alt- sunda, hem Şevket Sürey- ne ilişkin dikkatimi çeken iki ya Aydemir, Lord Kinross, çalışma iki genç akademis- yapısının kalmamasıdır. Andrew Mango, Şerafettin yen tarafından yayımlanmış: Mondros Mütarekesi’nden sonra ikti- dair talimatla Lozan’a gönderdi. ortadan kalktığını gösterdi. Lozan’a gön- Turan, Hasan İzzettin Di- Işıl Çakan dara geçen Hürriyet ve İtilaf Partisi, teh- Batı Anadolu’da, Yunanistan’ın derilen delegasyona verilen talimat, “ekal- namo gibi yazarların kitapları Hacıibrahimoğlu’nun “Dev- cirin üzerine gitti. Meclis-i Mebusan’da- Anadolu’ya çıkarılmasından Sakarya liyetlerin mübadelesini” içeriyordu. Ba- (bu arada naçizane ve aciza- rimci Meclis, II. TBMM, ki Beşinci Şube soruşturmaları ve pa- Savaşı’nın bitimine dek iç göç hareketle- rış masasına mahcup şekilde oturan Yu- ne, benim de Atatürk üzerine (1923-1927)” ve Seçkin dişahın onayıyla kurulan Aliye Divan-ı ri sürdü. Tarihsel olarak geniş bir nüfu- nanistan, Anadolu’nun “harim-i ismetin- olan iki kitabım ve NUTUK Çelik’in, “İnönü Dönemin- Harb-i Örfisi, Ermenilere karşı icra edil- sa sahip olan Egeli Rumlar, Yunan işga- de” geçen savaştan sonra, Anadolu Rumla- üzerine, günlük dile aktar- de Kemalizm” adlı çalışma- diği iddia edilen savaş suçlarının failleri- lini, 500 yıllık Osmanlı boyunduruğun- rının mübadelesinden başka çözüm olama- dığım seçilmiş bölümlerden ları önemli kitaplar. oluşan çalışmam) yeniden Çevrecilik yaklaşımını vur- nin cezalandırılması için görevlendirildi. dan kurtuluş olarak yorumladılar. İşgali yacağının farkındaydı. Mübadele, fazla tar- önem kazandı ve gündeme gulayan ve insanın yeryü- Urfa Mutasarrıfı Nusret Bey ve Boğaz- desteklediler. Girit’in ilhakında olduğu tışılmadan kabul edildi. Sonuçta, 30 Ocak geldi hem de bu son yirmi yı- zündeki varlığını sorgulayan lıyan Kaymakamı Kemal Bey’in idamı, gibi, bir süre sonra Yunanistan’a katıl- 1923 tarihli Nüfus Mübadelesi Anlaşma- lın içyüzünü açıklayan, irde- Süha Umar’ın, “Büyük Be- hükümete karşı milli galeyana neden ol- mak üzere İyonya Devleti’nin kurulması sı gereği, Anadolu’da yaşayan Rum Orto- leyen kitaplar ilgi çekti. yaz Adam” başlıklı kitabıyla, du. Anadolu’da hükümet kurulduktan gündeme geldi. Yunanistan himayesinde dokslara karşılık, Yunan tebaası Müslü- HHH Zülâl Kalkandelen’in “Ve- sonra, bu mahkeme kararları yok sayıl- özerk cumhuriyet ilan edildi. Büyük Ta- manlar mübadele edildiler. Son dönemde ilgi uyandı- gan Devrimi ve Hayvan Öz- dı. İdam edilen mülki idare amirlerinin arruz, Batı Anadolu’nun nüfus yapısında ran çalışmaların başında Al- gürlüğü” kitapları, çağımı- Adalar mübadele dışı tan Öymen’in yazdığı “Bir zın en önemli sorunlarını di- ailelerine, vatani hizmet tertibinden ma- köklü değişikliklere neden oldu. Dönem Bir Çocuk”, “Deği- le getiriyor. Yunanistan, o zamanki nüfusunun dört- aş bağlandı. TBMM, delegelerini Ermeni Büyük Zafer, Rumlarla Türklerin şim Yılları”, “Öfkeli Yıllar”, HHH te birine tekabül eden büyük bir kitleyi meselesinin müzakere edilmeyeceğine Anadolu’da birlikte yaşama koşullarının “... Ve İhtilal”, “Umutlar ve Sevgili okurlarım, bu- kabul etmek zorunda kaldı. Süreç sancı- İdamlar 1960-1961”, “Ka- ram buram siyasal övünme lı oldu. Mübadeleyle, 1.3 milyon Ortodoks yıp Yaz, 2015” adlı kitapla- kokmayan anı kitaplarını Rum Yunanistan’a, çoğunluğu Türk soy- rı gelir. da çok seviyorum. lu 394 bin Müslüman Türkiye’ye göç et- Cumhuriyet tarihi bağ- Bu bağlamda ünlü cerrah ti. Mübadelede temel kıstas din olduğun- lamında Alev Coşkun’un Münci Kalayoğlu’nun “Ha- dan Ege, Kapadokya (İç Anadolu), Pon- yazdığı “Samsun’dan Ön- tırda Kalanlar” adlı kita- ce Bilinmeyen 6 Ay”, bı ile Yaşar Yaşer’in “Hayat tus (Doğu Karadeniz) Rumları yanın- “Anayasayla Sivil Dar- Hikâyem” adlı kitapları bel- da, Türkçeden başka dil bilmeyen Hıris- be - Türkiye’nin İkinci 12 li dönemleri ve bu dönemler- tiyan Gagavuzlar ve Karamanlı Türk Or- Eylül’ü”, “Devrimin ilk Kar- de olup bitenleri anlatmaları todokslar da Yunanistan’a gönderildiler. şıtları: Özgürlük Mücadele- bakımından önemli ve keyifle Yunanistan’dan gelenler arasında Türkle- leri Tarihimiz”, “1884-1922 okunan kitaplar. rin yanında, Drama, Kavala, Kesriye’den Asker İnönü”, “1922-1923 Elbette Zülâl gelen, Bulgarca ve Makedonca konuşan Diplomat İnönü, Lozan”, Kalkandelen’in “New Müslümanlar, Romence konuşan Ulahlar “Samsun’dan Sonra En Zor York’u Yaşamak, 11 19 Ay” adlı çalışmalar Cum- Eylül’den Covid-19 Salgı- ve Arnavutlar da vardı. huriyet değerlerinin daha iyi nına Son Yirmi Yıl”, New Türkiye’de İstanbul, Gökçeada, Bozca- anlaşılmasına hizmet eder. York üzerine yazılmış en gü- ada Rumları, Yunanistan’da Batı Trakya Elbette bu süreç içinde zel kitaplardan biri olmanın Türkleri mübadele dışında tutuldular. Karşıdevrim çözümlemele- yanında pandeminin küresel Mübadele, siyasi tarihte “etabli sorunu” ri de son derece önemli ol- etkilerini de çok iyi özetleyen (İkametgâhı İstanbul olan Rumlar soru- makla birlikte bu konuda ya- bir çalışma. nu) olarak bilinen tartışmaya yol açtı. zılmış çok fazla bir araştırma Uluslararası konularda ve Türkiye, etabli (mukim) kavramını dar yoktur: AKP iktidarının değerlen- Zülâl Kalkandelen’in “İd- dirilmesi açısından Yılmaz yorumlamak istedi. Çünkü Büyük Zafer ris Küçükömer’in Tezleri”, Polat’ın “Erdoğan-Trump, sonrası, geniş bir Anadolu Rum nüfusu, “İkinci Cumhuriyetçiliğin Öfke Krizi Güç Gösterisi” müttefiklere güvenip İstanbul’a gelmiş- Temelleri”, “İkinci Grup’tan çok önemli bir belgesel. ti. Bu nedenle Türkiye, İstanbul’a mü- Yetmez Ama Evetçi Libe- Aynı biçimde Mehmet Ali tareke sonrası yerleşen Anadolu Rum- rallere 90 Yıllık İhanet Mi- Güller’in “Tampon Ülke, larının mübadele kapsamında tutulma- rası” adlı Karşıdevrim ideo- Emperyalizmin Göç Stra- sında ısrarlı davrandı. Hatta Anadolu lojisinin eleştirisi, bu konuda tejisi” de mutlaka okunması Rum’u olan Patrik Konstantin Araboğ- yazılmış en temel inceleme. gereken kitaplardan. Gerek Karşıdevrim ge- HHH lu, sınır dışı edildi. rek AKP konularında Mer- Sevgili okurlarım, sizle- dan Yanardağ’ın “Kad- re tanıtmak istediğim daha Seferberlikle çözüldü ro Hareketi”, “Yeni çok yazar ve kitap var ama Venizelos ve İnönü’nün karşılıklı zi- Muhafazakârlık”, “Liberal ne yazık ki yerim sınırlı. yaretleri ve Ankara Anlaşması’ndan İhanet”, “Kuşatılan Türki- Belki ileride yine bu ko- sonra, Türkiye - Yunanistan ilişkileri, ye, Gülen Hareketi’nin Per- nuya döner, tekrar bir şey- 1964’te Kıbrıs Sorunu çıkana dek, kö- de Arkası”, “Darbe İçin- ler karalamaya çalışırım. tü hatıraların izlerini silercesine olumlu gelişti. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, iki ülkenin NATO’ya girmesi, ABD’den himaye görmesi, geçmişi bir süreliğine unutturdu. Yunanistan’la 30 yıl süren DAYANIŞMA ve Türkiye’nin müşfik ağabey rolünü üstlendiği uzun balayı dönemini, Kıbrıs ve kıta sahanlığı sorunları bozdu. Basın İlan Kurumu’nun Türkiye, mübadeleyi yönetmek üzere, Cumhuriyetin ilanından sonra Mübade- le, İmar ve İskân Vekâleti kurdu. Vekâlet, Türkiye’ye gelen yeni yurttaşların düzenli şekilde yerleştirilmeleri sürecini yönetti. Basın özgürlüğünü yok sayan kararı Mübadiller, taşınabilir mallarını yanların- da getirdiler. İlke olarak, Rumlardan ka- lan gayrimenkullere yerleştirildiler. İskân meselesi böyle çözüldü. Sonuçta erken Cumhuriyet dönemin- C de, göç, mübadele ve diğer sosyoekono- yanındayız. mik sorunların çözümünde ciddi seferber- lik yaşandı. Anadolu Rumlarının gidişi, başlangıçta iktisadi durgunluk yaratsa da ZONGULDAK HAVZASI muhacir ve mübadillerin iskân edildikleri mahallere uyum sağlamalarıyla, 1929 bu- MADEN MÜHENDİSLERİ nalımına rağmen, harap olmuş Anadolu toprakları yeniden canlandı.