Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 20 KASIM 2021 CUMARTESİ 2 olaylar ve görüşler Bir karış fazla şimendifer ve 20 Kasım 1925 Recep Yılmaz yeni demiryolu hatlarının yapımına baş- şım Savaşı koşullarında ve Rusya’nın Bundan yüzyıl önce lanırken bir yandan da yabancı şirketle- da baskısıyla bu hat yapılamamış ancak çok zor koşullarda İnşaat Mühendİsİ-Yazar rin elindeki hatlar kamulaştırılmıştır. Ankara’dan Yahşihan’a kadar bir dar hat yapılan demiryolları, tamamlanabilmişti. İşte bu hat tamamla- nadolu topraklarında demiryolu Anadolu’nun tarım İlk etap Yahşihan-Yerköy hattı nacak ve Anadolu’nun içlerine ulaştırı- yapımının tarihi 1856 yılında İngi- Dönemin en önemli ulaşım aracı olan ürünlerini, madenlerini lacaktı. Bu doğrultuda Ankara-Sivas de- Aliz şirketi ORC’ye verilen imtiyaz- demiryolları Anadolu’nun verimli ovala- miryolu hattının yapımı Büyük Millet la yapılan İzmir-Aydın demiryolu ile baş- limanlarla, halkını rında üretilen ürünlerin hızlı bir şekilde Meclisi’nde kabul edilen 23 Mart 1924 lamaktadır. Osmanlı döneminde İngiliz, ise başkentle ve diğer taşınmasına, sosyal ve ekonomik kalkın- tarihli 449 sayılı kanun ile kararlaştırıldı. Alman ve Fransız şirketlerince yapılan şehirlerle buluşturmuştur. maya hizmet edecektir. Aynı zamanda Bu şekilde Ankara-Sivas hattının ilk imtiyazlı demiryollarının Türkiye toprak- Demiryolu tek ulaşım aracı 13 Ekim 1923 tarihinde Ankara’nın baş- etabı olan Yahşihan-Yerköy hattının in- larında kalan kısmının uzunluğu 4 bin kent olarak kabul edilmesinin ardından şaatına Nisan 1924 tarihinde başlanılmış olduğu için kalkınmanın 112 kilometredir. Bu hatların büyük ço- Ankara’nın Anadolu ile bağının kurul- ve “şimendifer” dönemin zor koşulların- ğunluğu Batı Anadolu ile liman şehirleri ana aracı olmuştur. ması da gereklidir. Bunun için atılacak da 20 Kasım 1925 tarihinde Yerköy’e arasında olup yabancı şirketlere aittir. Demiryoluyla birlikte en önemli adımlardan biri Ankara-Sivas uzanmış ve istasyon işletmeye açılmıştır. Cumhuriyetin kuruluşunun ardından yapılan buğday siloları demiryolu hattının yapımı olmuştur. 21 Kasım Mustafa Kemal Atatürk ve kadrolarının Ankara-Sivas hattının tarihsel köke- da kırsal kalkınmayı 1925 tarih- en fazla önem verdiği alanlardan biri ni 1900’lere dayansa da Birinci Payla- li Cumhuri- hızlandırmıştır. demiryolu yapımı olmuştur. Bir yandan yet gazete- si, “Yerköy tren istasyo- nu dün me- rasimle açıl- dı” başlığıyla verdiği haberde açılışın 19 kişilik bir heyet tarafından yapıldığını ya- zar. Açılış için Yerköy (Yozgat) istasyonu- na dönemin Meclis Başkanı Balıkesir Mil- Edebiyatımızın çınarlarından, yazınımızın usta dan, yazınıımızın usta Gürsel Aytaç’a göre edebiyatta letvekili Kazım Özalp Paşa gelir. Fotoğ- kalemlerinden Osman Şahin, doğup büyüdüğü hin, doğupp büyüdüğü “klasik” bir seçkinlik, âdeta bir rafta kalın kürklü olan kişi Kazım Özalp Arslanköy'ün tarihini, Toroslar'ın eteğindeki bu koslar'ın eteeğindeki bu kööydeki ydeki ölümsüzlük, yani her zaman, Paşa’dır ve Atatürk'ün Harbiye’den sınıf Yörüklerin gündelik yaşamlarını, gelenek vemlarını, gelenek vee her yerde değerlilik anlamını taşır. arkadaşıdır. Kazım Özalp ile birlikte ge- göreneklerini öyküsel bir dille anlatıyor.dille anlattıyor. Aydınlanma ile kastedilen, insanın len heyette (tespit edebildiğim kadarıy- Ayrıca Türk siyasi tarihine "194e "1947 Ha7 Hadisesi" olardisesi" olard ak geçenak geçen Ortaçağı belirleyen, “akla aykırı olduğu la) Nafia Vekili (Bayındırlık Bakanı) İstan- 'Arslanköy Sandık Olayı'nı en ince aen ince ayrıntılarıyla, olayrıntılarıyla, olay yın yın için inanmak” anlayışının yapılandırdığı bul Milletvekili Süleyman Sırrı Aral, Ko- en yakın tanıklarının anlatımıyla aktartımıyla akktarararakak bir hayat tarzıdır. caeli Milletvekili İbrahim Süreyya Yiğit, sözlü bir tarih çalışması sunuyor oksunuyor okurlarına.urlarına. Trabzon Milletvekili Ahmet Hamdi Ülkü- Gürsel Aytaç’ın kaleminden; men ve Yozgat Milletvekili Süleyman Sır- Bu kitap, 1946 yılından beri,ri, 18’inci yüzyıl edebiyatına rı İçöz vardır. kendi yalanlarını gerçeğin yerinen yerine ayrıntılı bakış... koymaya çalışanlar için yazılmıştır.azılmıştır. Süleyman Sırrı Bey Cumhuriyetin Anadolu’da ilk demiryo- lu eseri olan Yerköy demiryolu hattının 12,5x19,5 13,5x21 Anı Deneme açılışında hazır bulunan Nafia Vekili Sü- 160 sayfa 128 sayfa leyman Sırrı Aral ile ilgili anılar bizlere çok şey anlatmaktadır. Çünkü Nafia Ve- kili hasta yatağından kalkarak Cumhuri- yetin inşa ettiği ilk demiryolu eserini gör- meye Yerköy’e gelmiş ve kısa bir zaman sonra 15 Aralık 1925 tarihinde hayatını Uzun ve güzel bir hayatı oldu Zoldu Zehrehra’nın.aa’nın. Tüm insanların kişiliklerini belirleyen, düşünüş ve kaybetmiştir. Yetenekliydi, hayalleri vardı; kdı; karararlıarlılığı, çalışklığı, çalışkanlığı ve anlığı ve eylemlerine temel olan kimi özellikleri vardır. Kişiyi Süleyman Sırrı Bey’in ölümünün ardın- disiplini ile hayallerinin de öe öttesine uesine ulaştı.ulaştı. başkalarından ayıran bu özellikler, onun karakterini dan, Cumhuriyet gazetesi başyazarı Yu- Ülkenin ilk kadın türkü assolisti oldu; döneminin en solisti oldu; döneminin en oluşturur. Hele ki bu kişi yurdunun sömürgeci işgalden nus Nadi şunları yazmaktadır; tanınan, plakları en çok satan, bir gecede üç dört atan, bir ggecede üç dört kurtuluşunu sağlamışsa, ülkesinin ve ulusunun “Süleyman Sırrı Bey, genç Cumhuriyeti- gazinoda birden sahne alan “Tan “Türkürkü Ana”ydı o. ü Ana”ydı o. çağdaşlaşmasının yolunu açmışsa, onun karakter mizin milli siyasetini en iyi kavramış ön- Anadolu’yu, Anadolu insanını ve türknını ve türrküleri çok sevdi. üleri çok sevdi. özelliklerini araştırmak ve anlamaya çalışmak daha da de gelenlerinden biri idi. Nafia işlerinin Türküleri kıyafetiyle, söyleyişiyle, hareyişiyle, haarekeketleriyle anlamlı etleriyle anlamlı büyük önem kazanır. bir memleketin geleceğinde oynayacağı ve uyumlu bir şekilde ortaayya ka kooyyararaak sahnelerak sahnelere e rolleri ne kadar geniş ve güçlü bir bakış mizanseni ve samimiyeti getirgetirdi.di. Prof. Dr. Hikmet Özdemir bu kitabında, Mustafa Kemal ile kavramış olduğuna yakinen vâkıf oldu- Atatürk'ün tarihin gördüğü en büyük liderlerden biri ğum zaman, kendisine takdir ve hürmetle- Yüzlerce türkü, yörelerinden çıkıp onunla haden çıkıp oonunla hayat buldu. yat buldu. olmasını sağlayan kişilik özelliklerini, liderlik sırlarını ve Halkın sevgisini ve saygısını kını kazandazandı ve yaşadığı her an dı ve yaşadığı her an düşünce yapısını irdeleyerek, bütünlüklü bir Atatürk rim sonsuz bir surette artmıştı. Bu mese- bunu hissedebilen şanslı insanlarinsanlardan oldu.dan oldu. portresi sunuyor. leleri İsmet Paşa’dan sonra en iyi anlayan- lardan biri şüphesiz kendisi idi. Süleyman Sırrı, kutsal bir vazife başın- 13,5x21 13,5x21 da ölen şanlı ve kahraman bir kumanda- Yaşamöyküsü İnceleme 136 sayfa 176 sayfa na ne kadar benziyor. Hasta hasta kalk- tı. Yerköy’e uzanan Ankara-Sivas hattının açılış töreninde hazır bulunmaya gitti. Ne- bizade Hamdi Bey’in bu merasime ait gön- derdiği mektubun Süleyman Sırrı ile ilgili olan şu satırlarına bakınız. “Yurt dışında” yaşamak isteyenlerin sayenlerin san yısının yısının Sabahattin Ali’nin bütün öykülerinde değil, fakat ‘Nafıa Vekili, bütün seyahat süresince her geçen gün daha çok arttığı bu günlerrttığı bu günlerde, de, özellikle köy, köylü, yoksulluk ve yanı sıra da kadın ancak demiryollarımız söz konusu olur- uzunca bir süre "yurt dışında" yaşamış biri da" yaşamış biri konularını işlediği öykülerinde acıtan bir gerçekçiliği ken söze karışıyor, bu mevzu değişince olarak, Avrupa Birliği’nin başkşkenti Brüksel’in enti Brüksel’in B var. Bunlar okuru keşke öyle olmasa diye düşündü- hastalığının tesiriyle hafif hafif inliyordu. sosyal ve siyasal renklerinden söz etmek den söz etmek ren, fakat kaçınılmaz olarak da adım adım acıtıcı Konuşmasını yapmak üzere kürsüye çı- gerekiyordu diyor Çimen Turunç Burunç Baturatura alp.alp. sona hazırlayan öykülerdir. karken nasıl söz söyleyebilecek diye dü- Sabahattin Ali büyük yeteneğinin evrensel boyutlara şündüm. Meğer aldanmışım. Söze başlar “AB’nin kalbinde Biz(siz) Onlar’da, giderkar’da, giiderken en ulaştığı bir olgunluk çağında, 41 yaşında, hiç kurduğu “Türkiye’de huzur yok!” cümlesinin yok!” cümlesininm başlamaz, üzerindeki hastalıktan eser kal- kuşkusuz dönemin siyasi polisinin alçakça tuzağına “Türkiye’de huzuru sağlamaayı beceryı beceremiyoremiyoruz uz madı. Karşımızda en neşeli zamanlarda- düşürülerek katledildi. Toplumsal yaşamımızın en biz!” cümlesine evriliş sürecini bir gazeteci cini bir ggazeteci ki Süleyman Sırrı Bey vardı. Gür ve imanlı kanlı, en karanlık bir sayfası olmasının yanı sıra olarak radarına takılan birbirinden çok farklı birinden çok farklı bir sesle hitabesini yaptı. Millete yarının edebiyatımızın bu onulmaz acısının hesabı, örnek ve gözlemlerle aktarıyor…ıyor… üzerlerinde bu cinayetin laneti olanlardan her zaman başarıları için güvence verdi’.” [Bilsay Ku- sorulmaya devam edilecektir. ruç, Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi- 13,5x21 Büyük Devletler ve Türkiye] Ataol Behramoğlu İnceleme Cumhuriyetin ilk eserlerinden olan 12,5x19,5 224 sayfa bu demiryolu hattı, devamında 29 Ma- Öykü yıs 1927’de Kayseri’ye, 30 Ağustos 584 sayfa 1930’da ise Sivas’a ulaşmış ve böylelikle Anadolu’nun verimli ovalarının önemi art- mış, ekonomik kalkınma hızlanmıştır. İn- şa edilen diğer hatlarla birlikte Atatürk döneminde yapılan demiryolları 3 bin ki- Sevgili çocuklar, dünyaya çocuklar kadar Düşündük taşındık, günümüzde bir Tahir lometreyi aşmıştır. temiz bir gözle bakanlar; gülümsemek, iki olsa, onların öyküsü, Tahir ile Zühre diye insan arasındaki en kısa mesafedir. Mizah, yeniden nasıl anlatılır, nasıl iletilir, dedik. En büyük kazanım en çok akılda kalan anlatım tarzıdır. Sonuca bağlarsak: Bundan yüzyıl ön- Nasreddin Hoca yüzyıllardır hem Hemi dünden, hemi bugünden yeller estirip ce çok zor koşullarda yapılan demiryolla- güldürüyor hem düşündürüyor. güller alarak yaşayan Tahir'le, yaşayan rı Anadolu'nun tarım ürünlerini, madenle- Zühre'nin masalını Sevgi Elması'ndan rini limanlarla, halkını ise başkentle ve di- Mustafa Balbay, Türkçemizin bütün anlatalım dedik. ğer şehirlerle buluşturmuştur. Demiryolu zenginliklerini kullanarak Nasreddin tek ulaşım aracı olduğu için kalkınmanın Hoca’nın derslerini bugüne taşıyor. Elmanın yarısı dün, yarısı bugün, her ikisi ana aracı olmuştur. Demiryoluyla birlik- birleşe, okuyanlar bağışlaya. te yapılan buğday siloları da kırsal kalkın- İyi okumalar. mayı hızlandırmıştır. Anadolu’nun verim- Ceyhun Atuf Kansu li ovalarında üretilen buğdayı önemli bir katma değere dönüştürmüş ve istasyonla- 13,5x21 rın etrafında yeni şehirler kurulmuştur. Öykü 13,5x21 İşte Cumhuriyetin en büyük kazanımı 104 sayfa Çocuk Anadolu'yu bu şekilde imar ederek yaşa- 80 sayfa nabilir bir ülke kurmak olmuştur. Cumhuriyetin onuncu yılında “Yurttaş- larım! Az zamanda çok ve büyük işler yap- tık. Ancak yaptıklarımızı asla yeterli göre- meyiz. Çünkü daha çok ve daha büyük iş- ler yapmak mecburiyetinde ve azminde- yiz” diyen Mustafa Kemal Atatürk’e ve bu güzel ülkeyi yurt yapanlara saygıyla...