Katalog

Salı 12 Ocak 2016 EDİTÖR: ZEKİ TEZER TASARIM: SERPİL ÜNAY Bol keseden plan Hükümet, yeni Orta Vadeli Program’da büyüme hedefini yüzde 4.5’e çıkarırken, işsizliğin 10.2’ye, kurun 2.99’a ineceği ve enflasyonun yüzde 7.5 olacağı varsayımlarında bulundu ükümetin dün açıkladığı 20162018 yılına ait yeni Orta Vadeli Program’da (OVP) üç ay önce açıklanan programa göre büyüme, istihdam ve ihracatta hedefler yükseltilirken, bu hedeflerin 2016 için 2.99’luk dolar kuru ve petrol fiyatlarının 39.7 dolar olacağı varsayımıyla yapılması dikkat çekiyor. OVP’yi oldukça iyimser bulan uzmanlara göre hedefler gerçekçi PELİN ÜNKER değil. Temenniden öteye geçmiyor. Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, 20162018 dönemini kapsayan yeni OVP’yi dün açıkladı. OVP son olarak seçim hükümetinin görevde olduğu dönemde, 11 Ekim’de açıklanmıştı. Ancak o dönem açıklanan programda hedeflerin seçim sonrasında yenileceği işareti verilmişti. Ekimde açıklanan OVP’de gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) ve kişi başına milli gelirin satınalma gücü paritesine göre hesaplanması tepki çekmişti. Bu hesap yöntemi hükümetin kur beklentisinin hesaplanması imkânsız hale getirmişti. Yeni OVP’ye dolar bazında kişi başına milli gelir de dahil edildi. Buna göre 2016’da 9 bin 364 dolarlık kişi başına milli gelir hedefleniyor. Bu da 20152017 OVP’de yer alan 2016 hedefine göre 2 bin 177 dolar daha az. Dolar kuru beklentisi ise 2.99 TL olarak görünüyor. Piyasa uzmanlarının kur tahminleri bu yıl için 3.23.5 arasında değişirken, küresel ekonomik tablonun bu kadar karamsar olduğu dönemde hükümetin kuru nasıl baskılayacağı ise belirsiz. OVP’de bu yıla ilişkin enflasyon tahmini yüzde 6.5’ten yüzde 7.5’e, büyüme tahmini ise yüzde 4’ten yüzde 4.5’e revize edildi. Yani üç ay içinde hükümetin enflasyon hedefi 1 puan, büyüme hedefi de 0.5 puan arttı. İşsizlik hedefi de aynı şekilde ekim ayına göre 0.1 puan azalışla 10.2’ye geriledi. Büyüme ve istihdamdaki artışın nereden geleceği ise belirsiz. Enflasyona asgari ücretteki artışın yüzde 1 olarak yansıtıldığı düşünülebilir. Ancak geçen yıl yüzde 8.81 ile tahminlerin üstünde gelen enflasyonun ardından, üretici fiyatları ve kurun da yüksek olduğu düşünülürse yüzde 7.5’lik enflasyon hedefi de iyimser görünüyor. Türkiye’nin en büyük ithalat kalemi olan enerji ithalatının maliyeti ise 2016’da varil başına 39.7 dolarlık Brent petrol fiyatı tahmini ile 33 milyar dolar olarak OVP’de yer alıyor. Ekim OVP’sinde petrol fiyatı tahmini 57.6 dolar, enerji ithalatının maliyeti de 39.2 milyar dolardı. Yıllık ihracat hedefi de ekim ayına göre 5.5 milyar dolar artışla 155 milyar dolara çıkarıldı. Dış ticarete açığı hedefi ise yine ekime göre 66.3 milyar dolardan 55.2 milyar dolara geriledi. Yurtiçi tasarruf oranı tahmini de yüzde 16.1’den 16.5’e çıkarıldı. ekonomi 9 H Yalanla gerçek rofesyonel gazetecilik birikimi, satır aralarını iyi okumak, farklı haber kaynaklarından gerçeğe ulaşmaya çalışmak... İnanın pek çok günlük haberde biz de bilgi kirliliğinin kurbanı; gerçeği öğrenmekten çok uzakta kalmanın ötesinde, kitleleri kasıtsız da olsa yanlış güdüleme suçunda suç ortaklığı yapan konuma düşebiliyoruz... Bağımsız yargı, hukuk devleti düzeni, özgür basın işleyişinin geçerli olduğu ülkelerde de silahlı güçten daha etkin kullanılan yalanlar, gerçeklerin tersyüz edilmesi kamuoyu oluşturmaları güdülemelerinin ağır bedellerini ödediği için, insan hakları ayaklar altında... 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü odaklı, bizim, gazetecilerin çalışma koşullarını, medyamızın hali pür melalini masaya yatırmaya kalkıştığımızda; rejimi kâğıt üstünde demokrasi görünen ülkeler içinde değil sadece, diktatörlükle yönetilenlerden de daha baskın yandaş medya, işten atılan gazeteciler, yasaklar, sansür, cezalandırmalar, yargılamalar, can güvenliksiz olma gerçekleri ile yüz yüze kaldığımızdan... Dünyada eşi benzeri görülmeyen en sorgulanamaz bilgilendirmeler, gerçeklerde bile, yalanla gerçeğin aynı ipte, tarafların mezheplerine göre yer değiştirmekte olduğu vahim bir tablo ile karşı karşıyayız... Arkadaşlarımızın elinde, günlerdir tartışmalara konu olan, kapı gibi belge var. “Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu Dini Bilgilendirme Platformu’nun, İslami konularda fetva verme anlamında, kızına cinsel arzu duymuş babanın sapkınlığına kılıf arayan ayrıntılı bilgilendirme metninin içeriğinin öfkeli tartışılmasının altından nasıl kalkılabilinir ki?..” “Diyanet’in, son yıllardaki padişahlara buyruğa göre, üstelik tek mezhepçilik üzerinden fetva veren şeyhülislamları aratmayan dini yorum açıklamalarına... Laikliğe aykırı suçlar babında bir denetiminin yapılmasında katkısı olabilir mi...” türünden sorular kafamda üşüşürken “akıl tutulması” boyutunda yeni bir haberle yüz yüze kaldık.. “Diyanet’in babanın kızına cinsel duygular beslemesini hoş gören bir fetvası söz konusu değilmiş. Diyanet’in içine sızan paralelciler, kimi terör örgütü mensupları, Diyanet’i karalamak üzere böylesi bir tuzak metin üretmişler. Yakalanmışlar, cezalandırılacaklarmış..” HHH İnancın yorumu üzerinden, dahası ülkemiz için çok ağır tehdit, Ortadoğu’yu yeniden daha kanlı çatışmalar, savaşlara sürüklemede gündeme girmiş SünniŞii “İranSuudi” mezhep çatışmasında, neyin doğru, Kuran’a göre gerçek, neyin yalan olduğu üzerinden televizyonlarımızda saatlerle yapılan tartışmaları; mezhep, inançlarına göre ülkemiz insanlarını nasıl cepheleştirmekte olduğu gerçeğini de bir kenara koyabilir miyiz? Aklını başında tutmaya, ülkemizi bu çok kanlı yeni mezhepler çatışmasının dışında tutmaya çalışan tüm siyasilerimiz, Dışişleri uzmanları sabahtan akşama uyarılarını yaparlarken Cumhurbaşkanı ile AKP hükümet sözcülerinin çelişkili çıkışlarını nasıl açıklayacağız? Hükümet sözcüleri, anayasamızın bağlayıcı Cumhuriyet, laiklik, ülkemizi bu kanlı mezhep çatışmalarından uzak tutabilecek dış politika ilkeleri çizgisinde kalamasalar da göreceli tarafsız dengeli bir çizgiyi korumaya çalışırlarken Cumhurbaşkanı Mısır’da karşı durduğu siyasal, mezhep ağırlıklı idamlara karşı duruşunu yok sayarak, Suud idam infazlarının iç politikaları konusu olduğunu söyleyebiliyorlar... AKP’nin ortak siyaset belirleme hafta sonu toplantılarından, ülkemizin iç, yaşamsal gündemine yönelik açıklamalar bile çelişkili... 12 Eylül darbe anayasasına karşı demokratik anayasa oluşturma gerekçeli hükümet, Başbakan, Meclis Başkanı, AKP sözcülerinin bozuk plak gibi yinelenen açıklamalarının işlevi bitmiş olmalı ki.. Sıra, Cumhurbaşkanlığı’ndan dayatılan başkanlığın AKP kadrolarına kabul ettirilmesi, dikte ettirilmesine gelince... Meclis iradesi ile parlamenter ya da başkanlık rejimi seçeneklerinden “u” dönüşü ile, başkanlık rejimi tezi AKP’nin dayatması oluverdi... ‘Küresel n gerçeklerde KOPUK’ CHP Ekonomiden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Selin Sayek Böke, “OVP’de hükümetin Türkiye ekonomisine dair somut plan yerine dilek ve temenniler listesi hazırlama alışkanlığını sürdürdüğü görülüyor” dedi. Sayek Böke, şöyle devam etti: “Programda, yurtiçi tüketimle büyüme, tasarruf artışı ve enflasyonun düşeceği öngörülüyor. Bu birbiriyle çelişen hedefleri gerçekleştirebilecek ekonomik politika çerçevesinin ne olduğu ise belirsiz. Hükümetin OVP’yi hazırlarken kabul ettiği, belirsizlik ortamının ve jeopolitik risklerin azalacağı, küresel ekonominin toparlanacağı, finansal piyasalardaki dalgalanmaların boyutunun düşeceği, emtia fiyatlarının düşeceği gibi varsayımlar ise küresel beklentilerle uyuşmuyor. Küresel gelişmeleri değerlendiren ciddi kuruluşların beklentileri, hükümetin varsayımlarının tam tersi. Dolayısıyla küresel gerçeklerden bu kadar kopuk bir programı ciddiye almak mümkün değil.” P BÜTÇE AÇIĞI DÜŞTÜ Maliye Bakanı Naci Ağbal bütçenin 2015’te 22.6 milyar TL açık verdiğini, faiz dışı fazlanın (FDF) ise 30.4 milyar dolar olduğunu açıkladı. Bir önceki yıl bütçe açığı 23.4 milyar lira, FDF ise 26.5 milyar liraydı. Özelleştirme fonundan aktarılması öngörülen tutar 2016 için 10.8 milyar TL oldu. Kıdem tazminatı değişecek MUSTAFA ÇAKIR Pembe tablo eni OVP’nin istihdam politikaları bölümünde sendikaların tepki gösterdikleri düzenlemelere yer verildi. İşgücü piyasalarında esneklik sağlayan çalışma biçimlerinin mevzuata ekleneceği ifade edildi. Özel istihdam bürolarına geçici iş ilişkisi kurma yani işçi kiralama yetkisi Y verileceği kaydedildi. Kıdem tazminatı hedefinde ise sendikaların tepkilerini azaltmak için değişiklik yapıldı. Ekim OVP’de “tüm işçilerin erişebilirliğini güvence altına alan ve bireysel hesaba dayanan bir kıdem tazminatı sistemi” geliştirileceği ifade edilirken, yeni OVP’de sadece “Sosyal taraflarla diyalog içerisinde kıdem tazminatı sistemi geliş tirilecektir” denildi. Yeni OVP’de para politikasının finansal istikrarı da gözeteceği ve fiyat istikrarını sağlama amacıyla çelişmemek kaydıyla büyüme ve istihdam politikalarını destekleyeceği belirtildi. Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, kamu personel reformunun da gerçekleştirileceğini söyledi. l ANKARA Kozanoğlu: Plan gerçekçi değil Hayri Kozanoğlu’na göre Şimşek’in küresel ekonomiye dair değerlendirmeleri karamsarken Türkiye’ye ilişkin planı hangi gerekçelerle bu kadar yukarı doğru revize ettiği merak konusu... eni Orta Vadeli Plan’ı (OVP) gazetemiz için değerlendiren Kemerburgaz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, Şimşek’in planı açıklarken küresel ekonomiye ilişkin tüm değerlendirmelerinin olumsuz olmasına karşın, ülkedeki hedefleri daha önceki açıklamadan yalnız üç ay gibi kısa bir süre geçmesine karşın hangi gerekçelerle yukarı doğru revize edildiğinin merak konusu olduğunu söyledi. Kozanoğlu’nun değerlendirmeleri özetle şöyle; 4 Dünya ekonmisinin yavaşladığını, Türkiye benzeri gelişmekte olan ülkelere sermaye akışınını hız kestiğini, Hindistan bir yana bırakılırsa gelişen ülkelerin büyüme umutlarının yüzde 3.5’e çeki Y yüzde 5.65.7’lik bir büyümeye denk geliyor ki bu da gerçekci değil. 4 20162017 büyüme tahminlerinin de üç ay içinde yarım puan yukarı çekilmesinin kerametinin nerede olduğu anlaşılamıyor. 2015 Ekimi’nde OVP açıklanırken, dolar bazında kişi başı milli gelir rakamı bulunuyordu, bu satın alma gücü partisine göre düzenlenmiş, kişi başına geliri 19 bin 500 dolara çeken yeni bir gösterge ile yer değiştirmişti. O zaman yapılan ‘seçim öncesi dolar bazında kişi başına gerileme gizleniyor’ değerlendirmesini bu yeni rakamlar doğrulamış oldu. Zira, Şimşek’in açıkladığı rakamlara 2015’te kişi başına dolar bazında milli gelir 1100 dolardan 9286 dolara gerilediği ortaya çıktı. 2017 için öngörülen 10030 dolar rakamı ise hâlâ 2014 üç yıl önceki 10390 doların çok gerisinde... İşsizlikte iddia yok Gerileme sabit Hayri Kozanoğlu leceğini söyleyen Şimşek, böyle bir küresel ortamda, bir önceki OVP üzerinden 3 ay geçmemişken başta büyüme hedefi olmak üzere tüm hedefleri olumluya doğru nasıl revize etti, açıklamak zor. 4 Yeni planda, 2015 büyümesinin yüzde 4 olarak gerçekleşeceği öngörülüyor ki bu, 2015’in dördüncü çeyreğinde 4 Genellikle ülkede büyümenin hızlandığı dönemlerde buna parelel olarak cari açığın da yükseldiği gözlenir. O nedenle büyüme yukarı çekilirken cari açığın nasıl 3.5’e çekileceği ayrı bir merak konusu... 4 Diğer iddialı projeksiyonlara karşın 2018’de işsizlik oranının 9.6 olması öngörülüyor ki bu da hükümetin Türkiye’de işsizlik sorunun çözülmesi için bir iddiasının dahi bulunmadığını gösteriyor. ari işlemler açığı, kasım ayında 2 milyar 105 milyon dolar ile, 2.0 milyar dolar olan beklentilerin hafif üzerinde gerçekleşti. Merkez Bankası verilerine göre, cari açık geçen yılın ocakkasım döneminde 27.84 milyar dolara, 12 aylık dönemde 34.74 milyar dolara ulaştı. Önceki yılın kasım ayına göre ise altın ve enerji ithalatındaki azalmanın etkisiyle cari açık 3.69 milyar dolar azaldı. Geçen yılın ocakkasım döneminde “kaynağı belirsiz” döviz girişlerinde büyük sıçrama yaşandı. Bu dönemde, “net hatanoksan” kalemi olarak belirtilen kaynağı belirsiz girişler, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 165 artışla, 4.5 milyar dolardan, 11.91 milyar dolara çıktı. Altın ithalatı bir önceki yılın kasım ayındaki 1.97 milyar dolardan, yüzde 90’dan fazla düşüşle geçen yıl kasım ayında 132 milyon dolara geriledi. Enerji ithalatındaki düşüş de eklenince, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı ayına göre 2.95 milyar dolara düştü. l Ekonomi Servisi Cari açık, tahmini aştı C Çayeli’nde dört yıllık rezerv kaldı Türkiye, Rusların özellikle yaz aylarında tercih ettiği önemli tatil merkezlerinden. 2015’te 4 milyona yakın Rus, Türkiye’yi ziyaret etti. Türk operatörlere yeni yasak Moskova, Suriye sınırında bir savaş uçağının düşürülmesinin ardından Türkiye’ye uyguladığı yaptırımlara bir yenisini ekledi. Ekonomi gazetesi Vedomosti’nin haberine göre, Rusya Turizm Ajansı, Türklerin sahip olduğu tur operatörlerine yasak getirdi. Yasaklanan firmalar arasında Pegas Touristik, Anex Tour, Coral Travel ve Sunmar Tour şirketleri var. Söz konusu firmalar, Rusya’da uluslararası tur satışlarının üçte ikisini gerçekleştiriyor. Vedomosti, tur operatörlerinin izinlerini yenilemek için Türk ortakları olmadığını kanıtlamaya çalıştığını da yazdı. Rusya’da tüketici sağlığının gözetim ve denetiminden sorumlu kurum olan Rospotrebnadzor, sınırlarda Türk ürünlerine yönelik hijyen ve karantina kontrollerini sıkılaştırdığını duyurdu. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise AB ve ABD’nin ülkesine uyguladığı yaptırımların “ciddi zararlar verdiğini” kabul etmekle beraber, yaptırımların “aptalca” olduğunu ve “her iki tarafa da zarar verdiğini” söyledi. ize’nin Çayeli ilçesi Madenli beldesinde bulunan, Türkiye’nin en büyük yeraltı metal madeninde 4 yıl daha üretim yapılabilecek rezerv kaldığı açıklandı. 22 yıl boyunca 20 milyon 309 bin ton bakır ve çinko rezervi çıkarılan Çayeli Bakır İşletmeleri’nde sürdürülen maden arama faaliyetlerinden ise sonuç alınamadı. Kanadalı First Quantum Minerals şirketine bağlı olan Çayeli Bakır İşletmeleri’nin genel müdürü Ian Anderson, basın mensuplarına yaptığı açıklamada, 1994 yılından bu yana Çayeli Bakır İşletmeleri’nde yıllık 1.2 milyon ton çıkarılan cevher rakamlarına ulaştıklarını söyleyerek, “Ruhsat sahamız içerisinde yeni maden sahaları arayışımızı sürdürüyoruz, ancak bir sonuç elde edemedik. Maden ömrünü uzatmak için gayret sarf ediyoruz” dedi. l Ekonomi Servisi R C M Y B