Katalog

5 t-AZİRAN 2002 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA JVUJLJJ L UJLI. kurtur(S cumhuriyet.com.tr 15 HAYATIN ÖTE YAKASI FERİDUN ANDAÇ ODAK NOKTASI AHMET CEMAL Sizin liyatronuza Neden Gelsinler? Bir dilin kardeşi olmak Bu yazıyı, ülkenin bütün tıyatrolarına aynı ya- kınlıkta ve aynı uzaklıkta bıri olarak yazıyorum. özellikle kastettiğim hiçbir tiyatro yok. Ancak, M*Ua Camî, Sâdi'nin 'mutlu ne- yıllardır yaptığım gibi, bugünkü tiyatromuzun fes'jıe yüzünü donerek yazdığı Balıa- ÖKUMA ÖNERİLERİ belli bir türüne göndermede bulunuyorum. ristar'ı, 'iıazırlarabirdestanvegaîp- Amacım, onlann gocunmalarını sağlamak. Ti- le-rebir armağan" olarak nitelendLrir. * Bejan Matur: Rüzgâr Dolu yatro etiklerinden, seyirciye saygılarından ya- Okuıunu. içınden geçırdığı baharis- Konaklar, 1996; Tann şamları boyunca odün vermeyenlerin önünde tanda. "yantaş düşüncelerin dikeı»le- Görmesin Harflerimi, 1999; ise yine yıllardır yaptığım gibi, bir kez daha say- rinden ve kötü istekJerin süprüntimle- Onun Çölünde; Avın Büvüttüğü gıyla eğiliyorum. rinden" anndırmayı amaçlar. Aşkın Oğullar, 2002, Metis Yayınlan. Bir tiyatro sezonu daha bitti, ve değerlendir- sızıp geldiği yere döndürür sık sık. * Molla Camî: Baharistan, meler hemen başladı. Yıllardır beni çıldırtan Bir de aşkınlık durumlanna. yargı da hemen boy gösterdi: Seyirci gelmiyor! Çev.: M. Nuri Gençosman, Bır şiır başka neyı anlatır. bir şair Yani top, yine karşı tarafa atıldı. "Seyirciyi ge- 1989, MEB Yay. tiremiyoruz!" itirafını ise hemen hiçbir ağızdan ba^ka neyi yazabilir kı! *Sâdi: Ateş ve İpek, Çev.: duyamıyoruz. O mutlu çağlann imgesi hangi bi- Kenan Sarıalioğlu, 1999, îyi O halde hemen belırteyim: Haklısınız, seyir- rimirjı ilkgençliğini can hevengine Şeyler Yay. ci gelmiyor, çünkü artık çoktandır onu tiyatro- çevinnemiş, sitem oklannı bağnrnı- * Furûğ,Bir Başka Doğuş, larınızagef/rem/yorsunuz. Aslında seyirciye al- za yöneltmemiş!'7 Çev.: H. Gülcan Topkaya, dırdığınız da yok. Onu tanıma yolunda hiç ça- Bazen Molla Camî'ye dönmem, 2002, Om Yay. ba harcamıyorsunuz. Sizin için her seyirci, gi- onda sözün sırnnı, dıhn çengıni bul- 1 ejan Matur'un * Nizar Kabbani, Hüzünlü şelerinize gelip biletıni alacak bnkelleden baş- mam. düşüncenın imbiğinden geç- Irmak, Çev.: Metin Fındıkçı, şiirinde Doğu'nun ka bir şey degıl, ve zaten sayımlarınızı da bu- mem bundandır belki de! 2000, iyi Şeyler Yay. na göre yapıyorsunuz. Kaç seyirci geldi? Buna hüznü, acının O sözünü ettiğim ığde ağaçlannın karşılık, kimlerdir şu gelmeleri beklenenler; bı- bendinden geçmenin kokusunun baş döndürdüğü çocuk- zim sahnelerımizde neyı görmeyi beklerler; BELLEK KUTUSU luk yurdumdan bir iz, bir ses getiren beklentileri ne zaman karşılanmamış olur- bu sızısı var. Bir dil türden sorular, sizi hiç ilgilendirmiyor. sözlerine dönüyorum şımdı. Mardin- "Bir şair hekime gitti. yangını üzerine Midyat arası, Tur Abdin coğrafyasın- Zamanı geldiğınde, oyununuzun provalarına Kalbimde bir şey düğümleniyor, kuruyor sözünü. başlıyorsunuz. Sahneniz dışarıya kapalı. Oyun da ıssızlığın. hüznün \ e acının kalbi- bana sıkıntı veriyor. Kalbimden metni ve oyuncular somut. Seyirciniz ise ola- ne doğru yol ahrken; Sâdi'nin dize- Kardeşi oluyor bütün vücuduma bir donukluk bildiğince soyut; yanı, tam anlamıyla varsayım lerini fısıldıyorum içımden: "Ne sel- geliyor, tüvlerim ürperiyor, saklısında taşıdığı ürünü. Ama bu, somutluk temelinden yoksun vi, ne güneş. ne de aysın sen_. / Dile gel- dedi. Hekim ince bir adamdı. sözcüklerin. O yoğun bır soyutluk, o nedenle de yanlış. Kapalı kapı- mez, bambaşka dünyasın sen~ / Seni Sordu: Henüz hiç kimseye ların ve sahnelerin arkasında, kendi aranızda imgelemindeki arar herkes, düşmüş bir yola~ / Volu okumamış olduğun taze bir şiir hazırlanıyorsunuz. Sonra perdelerinizı açıp geçit vermeyen bir dağsın sen!" damıtılmışlık bundan var mı? Şair cevap verdi: Evet. oyununuzu oynuyorsunuz. Bundan sonrasını Bir ayin düşüncesi sanyor beni bu Hekim işaret etti: o halde oku; ise biliyoruz. "Seyirci anlamadı!" ya da "Seyir- biraz da. Şiirin hayatın Mezopotamya coğrafyasında. Bir hasta okudu, doktor tekrar ci gelmiyor!" yakınmaları, daha doğrusu, yar- içinden ağıp gelen bir adım ötedeki Bâbil'ın sesine kulak okumasım söyledi, şair bir gıları! deyileniş olduğunun veriyorum. Endamı güzel birgenç kız Hayır, içtenliklesöylüyorum, beklemeyin! Siz daha okudu. Hekim, o halde bu körleşmenizde direndiğıniz sürece, seyirci- gibi salınarak akıp duran Dicle'nin bilinciyle yazıyor. kalk, dedi; artık kurtuldun! niz olmayacak. Çünkü tiyatro seyircisi diye ni- alıp götürdüğü maviliğe takılıyor Senin kalbinde düğümlemp de Onun dil yurdunda telendirdığınız ama tanımadığınız kitlenın bek- gözlerim. kuruluğunu dışarı atmak gezinirken bunu daha lentisi, bir temsıl süresi boyunca kendisine Bır ayin düşüncesıyle uyanıyorum istediğin hastalık, işte işte bu oyun oynanması değil, içinde yaşadığı, yaban- iyi anlıyorsunuz. güne şiirle Tur Abdi"nin sanmtırak şiirdi. Onu kalbinden çıkarıp cısı olmadığı gerçeklikten parçaların sunulma- topraklannda. Şiirsiz bir yaşam yer- atmakla sağlamlaşttn." sıdır. Böyle yapılmalıdır ki, seyirci kendini anla- siz yurtsuzluk, dılsizlik gibi geliyor Molla Camî madığı değil, fakat tanışı olduğu bir dünyada bana! Bunu düşünüyorum en çok bulsun ve o dünyanın gerçekliğiyle, o gerçek- Süryani taş ustalannın bir şıir gıbı iş- liğin içinde kendi konumuyla hesaplaşma ge- bakılırsa şiirleri yüz cilt tutmuştur. ledikJen evlerin alınlıklanna bakar- ile Ash"yı. "Romeoile Juliyefi anım- me, Tanndan Gizlenen"). Günümüz şiırine getirdiği sesi reksınımıni duysun! ken. O adımlarla Camî'nin şiır bah- Şerhi Yeminî adlı eserin anlattığına sıyorum. Bir dıhn kardeşliğine bizi Matur'un şiirinde Doğu'nun hüz- önemsiyorum. Yapayhktan. sığlıktan, Oysa sizler, yıllardır seyirciye oyun oynama- çelerinedüşüyoryolum. "Şairlikbos- göre, RudegTnin şiirleri bir miryon üç götüren sözlenn bugünkü anlamına nü, acının bendinden geçmenin sızı- söz yığırundan annmış bir şiirin muş- ya oylesine alışmışsınız ki, bırakın sahnelerini- tanı"nda ettiği sözlere bir bir bakma- yüz bejite varmıştır." baktıran bir şairle, Bejan Matur'la sı var. Bir dil yangını üzerine kuruyor tusunu veriyor şair. Tenin alhndaki ze onun dünyasını getirmeyi, artık o seyircinin mak ne mümkün! Dilsizliğin diline, hayatı anlamanın yol alıyorum bu coğrafyada günlerdir. sözünü. Kardeşi oluyor sakJısında ta- rengı gösterirken o derin sızının labi- diline bile yabancılaşmışsınız! Burada söyledi- ğim, yalnızca günlük konuşma dili değil. Bir sırnna kapılar açar. Bir dilin kardeş- şıdığı sözcüklenn. O yoğun imgele- rentlerine döndürüyor, hayatın için- Sonra, anasından kör olarak doğan Kerem'in çölünden geçmişçesine halkın dili, o halkın yüzyıllardır kendi kültürün- mindeki damıtılmışlık bundan biraz liğinden söz eder Camî. sözler ediyor "Tüllere sannmış çöl- den gelenin nasıl şiirsel söz olabile- Maveraünnehirli şair Rudegî'nin öy- den kaynaklanma dünyaya bakış biçimidk; ko- da. Şiirin hayatın içinden ağıp gelen ceğini de ustalıkla işliyor. Bejan Ma- •• • de ölümümü bekliyorum. Sakinim. / küsünü anlatır "—sekizyaşında bütün nuşma diliyle, yazı diliyle, sözlü ve yazılı ede- bir deyileniş olduğunun bilinciyle ya- tur, "yeni şiir"imizin engin sesi ol- Kuran'ı ezberledi. Okunıa öğrendi, şi- Deyrulzafaran ile DeyTelumur ara- Yok bir gece bu. / Sabah uyanacak aş- biyat birikimiyle, söylencelerı ve masallarıyla, zıyor. Onun dil yurdunda gezinirken mak yolunda. ir söviemeye başladı. Sesinin güzelliği sı yol aldıkça Anadolu'nun solan kı konuşacağız. Ne çok sürdü diyecek atasözlerıyle ve özdeyişleriyle, kendı ımgeleri- bunu daha iyi anlıyorsunuz. dolavısıyla çaigıcüığa heves etti. L t öğ- renklennı düşünüyorum. Arada bir bana. Ne uzun sürdü ha\at.'" ("Onun Mezopotamya coğrafyasındaki bin ni, düşlerini yaratma biçımiyle, içinde yüzyıllar- Çöhînde") rendi, bu sazda üstat oldu. Samano- dönüp dönüp göz attığım. Seyit Alp'ın bır rengin, sesin, mekânın gezgini ol- Ayin Büyüttüğü Oğullar, Onun Çö- dır yaşadığı bütündür halkın dili. Sahneleriniz- Dıno ile Ceren"ı Cızre-Botan beyle- ğullanndan Nasr bın Ahmet onu ter- duğum günlerde beni karşılayan Ayin Acmın ağıda, dilsizliğin dile dö- lünde şurinin geldiği kavşağı anlatı- de yeni tiyatro dillerinin yaratıcıları olabilirsiniz; biye ettL Derler ki; RudegTnin ild yüz nnin şenlıkli günlerine uzandınyor yor bize. Dilin çengine, sözün yurdu- Büyüttüğü Oğullar'ın \e Onun Çö- nüştüğü yerde duruyor şair: "Keskin ama sizin en büyükgafletiniz, yeni bir tiyatro di- kölesi vardı; dört yüz deve yükünü ta- beni. bir küıçla toprağa çizilmiş / Dar ve ka- na dönerek yazıyor. Bir arayışın, bir lünde'ki şiirlerin bana anlattığıdırbu. lini. yukarıdaki anlamdafra/fan d/7/ne dayandır- şırdı. Ondan sonra gelen şairlerin b_iç- Hasankeyf'te binlerce yıllık tarihin vuşmasız sokaklar. / Kan izi, kaçıyor sürüklenişin; sesıni bulmanın. yaşa- Bir dilin kardeşi olmanın büyüsünü madan yaratabileceğinizi düşünmek! Tiyatro biri bu kadar servet ve kudrete sahip getiren şairi selamlamak düşüyorbize dılinizi halkın dilini umursamadan oluşturmaya diline dönüyorum yüzümü. uMem û hayat / Küf. eski yurdun betleğinden nan yangınlarm dilini kurmanın yol- kalkıştığınızda, halk da sizin tiyatronuzu umur- olmamışûr. Rivayet edenlerin sözüne de. ZûTı, "LevîaUe.Mecnun"u. "Kerem akarak, / Giriyor duvarlara." t"Çürü- cusu bir şairdir o. samıyor! Yazdığınız oyunlara gelince; çoğu, yaşadığı- nız ortamın gerçekliğiyle ilintisiz. Kimi zaman 10 sanatçı katılıyor büyük yabancı ustalardan ve akımlardan esin- 9. Aspendos Uluslararası Opera ve Bale Festivali 8 Haziran'da başlıyor leniyorsunuz; ama onların yarattııkları biçimle- ri bu ortamın içerikleriyle besleyemedığiniz için, seyircinize yabancılaşıyor, onların önüne Bandırma 'da sonuçta yalnızca bulanık bir bunalım edebiya- tı koyuyorsunuz. ' fle yapdacak Sonuç olarak sizler, seyircilerimize yalnızca Açdış 'Göçmen oyun oynuyorsunuz, ve bu oyunlarınıza kan- mayıp gelmedıklerı için de onları suçluyorsu- lerle yapılması gerekir. Eğer bunla- NEN'A ÇALİDİS nuz! ra amfi ve hoparlör eklenirse muhak- Yansımalar' 9. Aspendos Lluslararası Opera ve kak zarar verir. 90 desibeli aşan ses e-posta: ahmetcemalfr' superonline.com Bale Festivali 8 Hazıran-6 Temmuz Kfiltür Servisi - 'Göçmen Yan- düzenıne izin venlmiyor, çunkü çı- acem20 a hotmail.com tanhlen arasında Antalya'da yapıla- sımalar1 adlı çağdaş sanat sergi- kan her ses yapıya zarar veriyor. Ai- cak. Devlet Opera \e Balesi Genel si. '15. Uluslararası Bandırma da'nin çok görkemli olan zafer sah- Müdürü Remzi Buharalı festivali de- Kuşcenneti Kültür ve Turizm nesindeki müzik zirveye ulaştığı ğerlendirdı. Festivali' kapsamında dün 'Eski nokta da bile verilen bu desibele ya- Türk pesminin ustalan Bursa'da - Festivalde yer alacak eserlerin se- Tekel Deposu' binasında açıldı. naşmıyor. Onun için de bizim orada • Kültür Servisi - Uludağ Üniversitesi çimlerini neler doğrultusunda yapö- 12 Haziran'a dek sürecek sergi. festival düzenlememize müsaade Güzel Sanatlar Galerisi'nde dün başlayan nız? farklı kültürel alt yapılara sahip ediliyor. Aksine bıze de müsaade et- •Çağdaş Türk Resminden Bir Kesif adlı on sanatçının sipesifik ve ensta- REMZİ BUHARALI - Etkinlikler memeleri gerekir. Bu mekânlara sa- sergideki 25 yağhboya eser Uludağ lasyon çahşmalanndan oluşuyor. antık mekân ıçınde gerçekleştıği için dece müzik değil. on binlerce insa- Üniversitesi Rektörlüğü Kültür Sanat olabildiğince seçicı davranıyoruz. nın ginp çıkması da zarar venyor. In- Sergide, ElenaCologni,Selçuk Kurulu tarafından Kültür Bakanlığı Aspendos insanlan etkilıyor onun sanlann, o taşlar üstünde yarattıkla- Günşık. Michalis Kokkoliadis, Koleksiyonu'ndan seçildi. 18 Haziran'a içinde izleyiciye heyecan katacak ka- n sürtünmeler zaman geçtıkçe eri- Charles KrieL Sohcila Namini, kadar sürecek sergiye Cavit Atmaca, litede eserler seçmeye özen gösteri- melereyol açıyor. Denizhan Özer, Ferhat Özgür, Orhan Peker, Hasan Pekmezci, Adnan yoruz. Festi\ahmız Verdi'nin Aida Peter Towse, Bora Türkkan ve - Onuncu yıl kutlamalan için nasıl Turani, Muharrem Pire, Aydın Ayan. operası ile açılacak. Aynca program aynı zamanda serginin küratörlü- bir etkinlik düşünüv orsunuz? Vuran Yurdakul. Mehmet Güleryüz, kapsamında Ankara Devlet Opera ve ğünü yapan Gülsen Bal'ın yapıt- BUHARALI - Onuncu yılda unu- Zafer Gençaydın, Zeki Şahin, Tunç Tanışık, Balesi 'Aida' ve 'Saray'dan Kız Ka- lan yer alıyor. tulmayacak bir şeyler yapmak isti- Nuri Abaç, Habip Aydoğdu, Osman Zeki çırma'yı, Izmir Devlet Opera ve Ba- Festivalin temasına paralel yorum. Nasıl olacağını bilmiyorum Oral, Kayıhan Keskinok, Nevzat Akoral, lesi "Normayı. Prag Devlet Operası olarak sergi, doğayı. kişi ve top- Devlet Opera ve Balesi Genel Müdür ü Remzi Buharah, 10. >Thnda As- ama operayı tüm dünyaya sevdiren Hüsamettin Koçan, Oya Kınıklı, Devrim Erbil, 'Nabucco'yu. Antalya Devlet Opera luluklann göçünü, hissedilir ve pendos Festrvali'ni, Avrupa FestivaDer Birliği'ne üye vapmava çalışıyor. Lucciano Pav arotti, Placingo Domin- Bilal Erdoğan, Kainat Berkant Pajong, ve Balesi Kamervah Kadın'ı, İstan- hissedilmez fiziksel ve sosyal go ve Jose Carreras gibi isimleri fes- Cihangir Vefa Öztürk, Dinçer Erimez ve bul Devlet Opera ve Balesi 'IV Mu- önemli isımleri getiriyoruz. Bazı ku- ümına da katkı sağh>x)r.. kayıplan. yeniden şekillendiril- tivalimize davet etmek istiyorum. Gencay Kasapçı katılıyor. rad'ı, Özbekistan Nevaı Tiyatrosu miş gerçek olgulan ve olası ye- ruluş ve kurumlarla yaprığım görüş- BUHARALI - Türİaye' nin tunzm, Özellikle de bu yüzyılın yaşayan ef- Bolşoy Balesi 'KuğuGölü'nü, tspan- niden yapılanmayı yansırmakta. melerim neticesız kaldı. Kültür Ba- kültür ve tanh yönünden yabancı iz- sanesi Domingo'yu. Tabii bunun bel- yol Ulusal Balesi •Fuenteovejuna'yı. Doğduklan topraklardan periyo- kanlığı'nın ve Devlet Opera ve Ba- leyicileri hayrete düşüren bir diğer BUGÜN li bir maliyeri olduğunu da biliyoruz. Mersin Devlet Opera ve Balesi 'Tos- dik olarak kopmalanyla birbirle- lesi Genel Müdürlüğü'nün değil ül- nokta da Türkiye'de opera-balenin Aynca ülkemizde Domingo'nun ka- ca'yı \e Litvanya Ulusal Opera \e • CEMİL TOPLZLU AÇHOL\\A rine bağlı olan sanatçılar, sergi- kenin festivali olan böyle bır etkinli- yapılması ve etkinlikte Türk toplu- şesini ödeyecek sponsorlann oldu- Bale Tiyatrosu 'Romeo ve Juliefi TtVATROSU nda 'Yapı Kredi Sanat Festivali' de yer alan yapıtlanyla, 'Göçer, ğe özel sektörün kayıtsız kalmaması luklann yer alması. Bu sayede Tür- ğunu da düşünüyorum. Festivali sahneleyecek. Opera ile açılan festi- kapsamında 21.15 'de Azucar Moreno konseri. göçmenük ve melezlik' konulan- gerekir. Biz, kimse festivalin tüm kiye'nin çağdaş imajını ortaya çıka- onuncu yılında Avrupa Festivaller valimiz bale ile kapanacak. (0 212 252 47 00) nı sorguluyorlar. bütçesine sponsor olsun demiyoruz. nyorsunuz. Birliği'ne üye olma noktasına getir- Idarecilenn kendı inisıyatıfleri doğ- mek istiyorum. Bu konu hakkında Kültürel mekânsızhğın para- - Festivali gerçekleştirirken maddi • IŞIKCNİ\TRStTESt'nde 20.30'da 'Ses 90 desibeü aşmayacak' metrelerini 'kimlik' ve 'farktab- rultusunda yapabilecekleri mantıklı diyologlanmz devam ediyor. Avrupa olarak karşılaştığınız zortuklar oldu 'Geleneksel Bahar Konseri'. Solistler: Dimitar ğm' sınırlannı zorlama sorunsi- Festivaller Bırliği üyesi olan İstan- mu? bir katkı bıze yeter. - Antik tiyatrolarm mimari yapıla- Burov (keman), Nihan Yapab (piyano). lı çerçevesinde ele alırken insan- bul Kültür ve Sanat Festivali ile An- BUH.\RALI - Ülkenin ıçınde bu- - Festival bu yıl dokuz yaşına basa- n çok hassas. Siz bu konu hakkinda (0 212 286 29 60) lan geçici olarak birbirinden ayı- ne düşünüyorsunuz? kara'da bulunan Sevda Cenap And lunduğu finans sorunu bizi de ilgi- cak. Bu süreç içinde nasıl bir yol kat • ROrELtHİSARI'nda 'ü . Rumelihisan Müzik Festivali'ne Aspendos Opera ran kültürel değişikliklerin port- lendiriyor. Finans kaynaklarımız da- ettiniz? BUHARALI - Sahip olduğumuz Tiyatro Buluşmasf kapsamında 21 OO'de Oyun resini ortaya çıkartmaya çalışı- ve Bale Festivali'nin müracaatını de- ha güçlü olduğu takdirde. dünyanın BüHAR\LI - Bu noktaya gelınce- antık tiyatrolarımızın tüm doğa hare- Atölyesi'nden Zuhal Okav'ın 'Siyah-Beyaz' yorlar. ğerlendiriyoruz, bu konuda sizin fık- önde gelen opera ve bale toplulukla- ye kadar çok özverili çahştık. Bizi en ketlerine karşın ayakta durmalan bü- dinletısi. (0 212 358 02 5~7) riniz nedir diye bir görüş istediler. 'Göçmen Yansımalar', Gülsen nna evsahiphği yapma şansına sahip mutlu eden. festıvalin dünya tarafın- yük bir kazanç. Onlara sahip çıkma- Bal'ın benzertemalı ve üç deği- Bu araştırmalar neticesinde birliğin • BEKSAV'da 'Theo Angelopoulos olacağız. Kültür Bakanlığımız. Dev- lıyız. Bunun için hem arkeologlara dan tanınır ve beklenir hale gelmesi. yöneticilerinı festivale davet ettik. şik başkentte ve en son Nisan Filmkri' kapsamında 14.30da 'Pushı let Opera ve Balesi Genel Müdürlü- hem de bilim adamlannın bilgilen- İlk yıllarda yabancı ülke toplulukla- Eğer önümüzdeki yıl, A\rrupa Festi- 2002'de Ankara'da açılan sergi- Manzaralar', 17.00'de 'Kumpanvan' ve ğümüz ve Türk Tanıtma Fonu bütçe- ne ihtiyacımız var. Bu tarz mekânlar nnı biz da\et ederken artık onlar ka- valler Birliği'ne girersek bu projele- lerinin devamı niteliğinde. leri ile gerçekleşen festivalimızde 19.30'da Sonsuzluk ve Bir Gün'.* hassas olduklan için yapılan etkinlik- tılmak için kendılen başMiruyor. rimizın gerçekleştiği anlamına gelir. çok güç olmasına rağmen belli ve (0 216 349 91 55) lerin sadece insanın doğasındaki ses- - Festival özeüikle TürkKe'nin tanı-