Katalog

30MAYIS 1989 KÜLTÜRYAŞAM HAYVANLAR İSMAİL GtİLGEÇ CUMHURÎYET/5 Güııeş, balçıkla sıvaıımaz ANNA TURAY Şehir Tiyatrolan son günlerde tiyatro çevrderinin vazgecilmez konusu. Suçlamalar, tartışmalar, söylentiler kurumun Genel Sanat Yönetmeni Gencay Gürün'ün çevresinde odaklanıyor. Son birkaç yüdır süruncemede kalan 1402'likler sorunu ve yönetimin bu konuda takındığı tavır, Gürün'un tiyatroyu kendi özel tiyatrosuymuş gibi yönettiği iddialan, "Evita" projesinin nasıl uygulamaya konulacağı, tdare Mudurü Hakan Aluner'in beledıye tarafından görevden alınması ve son olarak da yerh oyun yazarlannın başlattığı "soguk savaş..." Yerii oynn yazarian sia kendi oyunlanna yelerince öoem vermemekie suçluyor, "ikİDd sıuıf yazar" muamelesi görmekten yakıuıyoriar. Bu eleştiriler çerçevesinde gecen mevsimin bir degerlendirmesini yapsak. 198889 tiyatro mevsimİDde yeriiyabana oyun oranı neydi? Repcrtuan nasl, bangi tetnel ilkeierc göre oluşturdunnz? GÜRÜN Repertuan beürierken her sene yan yanya olmasına dikkat ediyonız. Ancak her yü teraziyle ölçer gibi olamaz, tiyatronujı ıç ışleyişine göre küçük birtakım degişikükler yapılabilir. Yabancı oyunlarda hem klasikleri hem da çağdaş oyunları sahnelemeye falışıyoruz. Şu anda tiyatro oyunlan, konuîarı açısından gittikçe açılan bir uçurum var Türkiye ile yabancı ulkeler arasında. O uçurumun üstüne köpruler atmaya çalışıyoruz. Dışanda ne yenilikler varsa takip edilmesinin gerekliliğine inanıyoruz. Şehir Tiyatroları'nın görevi de bu. Mümkün olan en geniş yelpazede oynamaya çalışıyoruz. Yerli oyunlarda da aynı geniş yelpazeyi kullaruyoruz. Bu yüki yelpazemiz gerçekten son yıllann en guzeliydı. Musahipzade'den başhyor, Cemal Reşit Rey'den geçiyor, 6O'lı yülann en önemli yazarlan olan Oktay Rifat, Haldnn Taner ve Metth Cevdet Anda; üçlüsünü bir arada oynamak zevki ödul. 'Oynanan oyun sayısı, geni bize tatürıyor, Vedat Turkali len seyirci sayısı önemli değiP dıgibi çok az oynanan, kıymetli bir yorlar. O zaman ne önemli? Bu göruşe seçilen sahneler ve yazannuzın eserini ıki yü kapalı gişe oynatıyor, bir de yeni bir ya galalarda verilen ikramlar oroek zann, Savaş Dinçel'in ilk oyunu gösteriliyor. 'Harbiye Mahsin Ernu sahneye getiriyordu bu yelpa tuğral yerii yazariara kapalı, Faze. Aynca iki yeTİi yazardan ço üh ve Üskudar seratleri bize uycuk oyunlarımız da vardı bu se gun goruluyor, yabancı oyunlann galasında icki, kokteyl, yerii ne. Oynn yazarianmran ileri oyunlannkinde çay sunuluyor' disürdüğu, yabancı yazarlar lehine yorlar. kuUanılan bir "çifte standart" idGÜRÜN Biz hangi tiyatro diasına karşısınız... iyidir diye bir sınıflandırma yapGÜRÜN Karşıyım kelimesı mıyoruz. Eğer yazarlar yapıyorni dahi kullanmayacağım. Anla sa çok yanlış buluyorum. Hangı nnyorurn diyeceğim. 'Güneş bal semtin ahalisim küçümsedikleriçıkla sıvanmaz' diye bir atasözü ni anlamak isterim. Üstelik progdoneminde geçen bir oyunda alkol vermeyi dıişunmedik. Kaldı ki "işletmedlik" diye bir şey vardır. Oyunlann daha çok seyirci çekmesini saglamak zorun, dayız. Hangi oyunlar, hangi gunlerde, hangı sahnelerde daha çok tutarsa programımızı buna göre yapanz. Son 5 sene icinde yerli oyun seyTeden seyirci sayırmz, yabancı oyun seyredenlere oranla daha fazladır. Size rakamlar verebüirim. 198485 sezonunda bu oran yüzde 52.8'e yüzde 47.2, 198788 sezomında yüzde 53.9'a yuzde 46.1 yerli oyunlar lehinedır. Bu yılınkı hazır değil maalesef. Ortada matematiksel bir gerçek ve çok açık bir haksızlık var. Güneşi balçıkla sıvamaya kalkıyorlar. 'Tek başına' davranmakla da suçlaruyorsnnuz. Bir o>unun seyirci karşısına çıkma surecinde sizin sorumlulugunuz nerede başlar ve biter? Yetkilerinizi bangi çerçe>ede kultanıyorsunuz? Tiyatronun işlejiş mekanizmasını biraz anlatır mısınız? GÜRÜN Şehir Tiyatrolan dünya yüzünde en bağımlı tiyatrodur. Belediyeye, bir raezarlıklar ya da itfaiye müdurlüğu bıçıminde bağlıyız. Hükmi şahsiyetı bile yok. Gunlük avans hakkımız 150 bındir, bu da acü hallerde ancak kullanılabilir. Bu tiyatroda papucun bir tekinin bir gfln, ötekinin başka bir gün alındığı olmuştur. Belediyenin onayı ounaksızm ne işçi ne de sanatçı alırup çıkanlabilir. tstanbul Şehir Tiyatrolan Genel Sanat Yönetmeni Gencay Gürün: Ü3TÜN y.^ATı\cıA^2* 3> J PtKNİK PtYALE MADRA İddia ediyorum ki bu yü tstanbul'da Türk tiyatrosu adına en önemli işleri Şehir Tiyatrolan yapmıştır. Hangi tiyatro iyidir diye bir sınıflandırma yapmıyoruz. Yazarlar yapıyorsa çok yanlış. Hangi semtin ahalisini küçümsediklerinı anlamak isterim. Şehir Tiyatrolan dünya yüzünde en bağımlı tiyatrodur. Belediyeye mezarlıklar ya da itfaiye müdurlukleri biçiminde bağlıyız. vardır. Karşırmza hangi tiyatroyu çıkanyorlar, hangi kıstasa göre böyle bir iddiada bulunuyorlar, anlamakta güçlük çekiyorum, zekâm elvermiyor. İddia ediyorum ki bu yıl Istanbul'da Turk tiyatrosu adına en önemli işleri Şehir Tiyatrolan yapmıstır. Yalnızca biraz önce saydıgım oyunlan oynamakla kalmadık, tiyatromuzda dikkat çekicı başka etkinliklerde de bulunduk. Reşat Nuri'nin 30. yıldönümünu hatırlayan, onun ıçin bir hafta düzenleyen, Oktay Rifat, Haldnn Taner için haftalar düzenleyen, tiyatrolanna adını veren bıziz. Ben mukâfat beklerdim kendilerinden. Bir şilt, bir H1ZLI GAZETECt NECDET ŞEN 4 Tiyatro ve TV Yazarian Derneği'nin açıklaması rama bakmadan konuşuyorlar. Harbiye'de bu yü üç yerli yazann oyununu oynadık. O çok kıskanılan, fazla önem verdığimiz düşünulerek eleştirildiğimiz Sam Repertuar seçiminde ise şöyle Sbepard'ın oyunlannı da biz Fatih'te oynadık. İkramlar a gelin bir ışleyış var: Ben geldıkten sonra ce. Çok üzulüyorum böyle bir ko yönetim kunıluna bir kurul daha nunun ortaya gelrnesıne, bu sevi ekledim: Dramaturjı Kurulu. Onyede bir cevap vermek durumun lar ön elemeden geçirdikten sonda kaldığıma.. Demek kı bu ik ra eserleri yönetim kuruluna yolramlan biz anlatamamışız. Piye luyorlar. Bu kurul, belediyenin tasın konusuna göre gala kokteyli yin ettiği genel sanat yönetmeni ve hazırlıyoruz. Bir Amerikan piye müdür ıle genel sanat yönetmenisınde kola ve fıstık, bir Alman pi nin önerdiği ıki mısli aday içinden yesınde sosis ve bira verdik. Turk belediyenin seçtiği üç sanatçıdan oyunlannda da alkol değü çay ve oluşuyor. Yani yönetim kurulu da pasta ya da boza verdik. Kanani dısiplin kurulu da belediyedir. "Bu kadar bağımh bir kurum nasıl sağlıklı işle>ebili>or" dıyeceksiniz. Bunun nedeni, "uyum"dur. Genel sanat yonetmeniyle, idare rnüdurünün bu>1ık bir uyum içinde çalışması gerekir. Yaratıcıuygulayıcı ilişkisini biz Hakan Aluner'le çok güzel kurmuştuk. Bu uyum butun tıyatroya yansıdı. Zaten idare müdürünün belediyeyle tiyatro arasında bir duvar değü, bir köprti işlevi görmesi gerektiğine inanıyorum. ÇtZGtlİK KÂMÎL MASARACI KiUtür Servisi Tiyatro ve TV Yazarian Derneği, demek ve üyeleri hakkında basında yer alan bazı demeçleri yarutladı Dernek Başkanı yazar Refik Erduran, yayımladığı basm bildırısınde, yazar ve şair Mnrathan Mungan'ın demeci karsısında hukuk yoluna gideceklerini belirtirken, TRT Yüksek Kurul üyesi ve yazar T»rgut Özakman'm dernekle ilgili açıklamasını da elestirdi. Tiyatro ve TV Yazarian Derneğj'nin basına yaptığı açıkJama şöyle: "Tiyatronun toplum ıçindeki işlevi değişik kesimlerden insanları ortak çizgüerde buluşturarak birleştiricı olmaktır. tstanbul Şehir Tiyatrolan yönetimi ise salonlan adeta bırinci ve ikinci mevki, seyircüeri de birinci ve ikinci sınıf diye ayırmak gibi terslikler sergüemekte, o tür tutumlan eleştiren Tiyatro ve Televizyon Yazarian Demeği'ne karşı açık ya da örtülü yollardan karalama kampanyalan yurütmekte, bu arada yazarian mızı da birbirlerine düşünneye çalışmaktadır. Kuruluşun dramaturglanndan Murathan Mungan, basımnuza verdigi bir demeçte hesabuu hukuk yolundan soracağunız 'tn Hesabını soracağız' d Baba ve Oflu tsmaU bu derneğe ne zaman uye olacaklar?' gibi sözler söylemiş, aynca '12 Eylül'den sonra kapablmanuş ofananın şerefî o denıege yeter1 demiştir. Eğer 12 Eylül'den sonra ayakta kalabilmeyi şerefsizlik sayarsak, o tarihi izleyen dönemde varhğını koruyabilmış tüm kuruluşları ayıplamak gerekir. Gerçekte toplum yararı açısından önemli olan, her kuruluşun kendi varlı gut Özakman da aynı yönetimin paralelinde tartışmaya karışarak bünyesinde profesyonel oyun ve TV yazarlanmızın hemen tümünü banndıran dernegimiz hakkında şu yorumu yapmıştır: 'Oyunlanmız oynansın, para kazanalım desinler, anlayahm.' Üyelerimiz oyunlannın oynanmasını elbette isterler. Ancak para kazanmak o uğraşın başlıca hedefi olamaz; zira bugün Turki AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKHAN GÜRSES Belediye tarafından bir "repertuar kurulu" ohıştunılması tasansı var. Ne daşunuyorsunnz, sizce bu kurul ne getirir, ne götürur? GÜRÜN Kurul arttırarak uyum sağlanmaz. Harp arabalan bile ikı tekerleklidir. Hititlerde de Romaülarda da. Tekerlek arttırüdıkça sürat diişer. Ben kurullann yararlı değil, zararlı olacağına inanıyorum. Yeni bir tekerlek eklenmiş olur. Kaldı ki dunyada hiçbir ülkede böylesi kurullar yok artık. Repertuan genel sanat yönetmeni tek başına saptar. Çünku kaptan odur. Nitekim Muhsin Ertuğrul 30 yü Önce var olan kurumun kavgalarla işlevini yitirdiğinı gormuş ve kaldırmış. Seçıci kurullar sansur kunıllandır. "OynanabiKr", "oynanamaz" derler. Gerici, mudahaleci kunülardır. Demode olmuş, dunyada örneği kalmamış böyle bir kurulun geri getirümesinin nedenini bilemiyorum. Basında çıkan bözı demeçleri yanıtlayan Tiyatro ve TV Yazarian Derneği, Murathan Mungan'ın sözlerinin hesabmı hukuk yoluyla soracaklarını açıkladı. Mungan, "İnci Baba ve Oflu tsmail bu derneğe ne zaman Uye olacaklar?" demişti. ğının etkisını ne yönde kullandığıdır. Dernegimiz 12 Eylül'cü diye nıtelenebüecek her uygulamaya butun gucuyle karşı çıkmış, örneğın tstanbul Şehır Tiyatroları'ndan atılan 1402'lik sanatçüarın haklanru sonuna kadar savunmuştur. Murathan Mungan ise aynı kişilere doğal haklanru vermemekte direnen yönetimin emrinde ve hızmetinde olmuştur. TRT Yüksek Kurul uyesi Ttarye"de oyun sahnelenmesinden kazanüacak para bir ikı milyon lirayı geçmez. Yazarlığı paraya çevirmede becen rekoru Sayın Turgut Özakman'dadır. Kendısi tek proje karşüığında TRT'den 168 milyon lira almıştır. Basansını kutlayarak destekler, ancak bunun yuzde birini emek karşüığında kazanma düeğini meslektaşlanna çok görmemesiniricaede GARFIELD jm DAVIS Bir Çehov'dan, bir Albee'den Sovyet yönetmen Heifets'in sahneye koyduğu "Üç Kız Kardeş"i tstanbul Şehir Tiyatrolan sanatçıları sergiliyor. Cüneyt Gökçer'in yönettiği "Kim Korkar Hain Kurttan"ı ise Devlet Tiyatrosu sanatçıları oynuyor. KiiltüT Servisi 1. Uluslararası tstanbul Tiyatro Festivalı'nde bugün Rus yazar Anton Çehov'un "Üç Kız Kardeş" ve Amerikalı yazar Edward Albee'nin "Kim Korkar Hain Kurttan" adlı yapıtlan sahneleniyor. Istanbul Şehir Tiyatrolan yapımı olan "Üç Kız Kardeş" Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi'nde sergilenirken, Devlet Tiyatrolan yapımı "Kim Korkar Hain Kurttan" Taksim Sahnesi'nde izlenebılecek. Düimize Ülkü Tamer'in çevirdiği "Üç Kız Kardeş", Şehir Tiyatrolan'mn "Vişoe Bahcesi"yle başlattığı Çehov Üçlemesı kapsamında sahneleniyor. "Vişne BahçesT'nde olduğu gibi "Üç Kıı n Kardeş i de Sovyetler Birliği'nın en iyi Çehov yorumculanndan bıri olarak tanınan Leonid Heifets sahneye koydu. Şehir Tiyatrolan, Çehov Üçlemesi'ni daha sonra "Vanya Dayı"yla tamamlayacak. Dekor ve kostümlerini Yosif Snmbatosvili'run hazırladığı "Üç Kız Kardeş"te Olga'yı Candan Sabuncu, Masa'yı Arsen Gurzap, lrina'yı da Neşe Alüner oynuyorlar. Ayban Kavas Andrev'i, Argun Kınal Kuligin'ı, Berrin Koper Nataşa'yı, Yalçm Boratap da Verşinin'i canlandınyoılar. 1963'ten bu yana tiyatro yönetmenliği yapan Leonid Heifets, ülkesinin en eski tiyatro kuruluşla 1. ULUSLARARASI tSTANBUL TtYATRO FESTÎVALÎ TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKAH 30 Mayıs 1431'D£ &UGuN,££ANStZ HALK KAHRAMAAII JAN PAKX(JjEAHMB O'ABC) ROUEN'PB Pİ& Pİ2.İ YAKILDıf İ*l6ÎLT£e£ IL£ FGANSA AeASINDAtü'yÛZ, a flL £AVAÇLAZl MJN SON BÖLÜMÜNOE,7*NIÜ' OAN AlDlĞINI SÖYLBDİĞl gUYRUKLA YOlA ÇlKıP, TOPLADIĞı KUVVETUEHIE lHGıUZLER.'E ÇoK ZA/2AE veeu/çr/ JANDARK, I*3Û'DA BUBGO YA OJkUJ 7ARAFINDAN £l£ GEÇIÜIUP 16 BlN FMNK'A (N6lU2L£R'E SAT7LDI. IMGlUZl£R OMU EN&ZISYON MAHKEMBSIHDE YAB.6lLATnLAIZ. E.BKBK GIYS/LEJ&YLE YAAJL/Ç eÖIZEVLER PESlNPE tCOÇTVĞU VE ME2HEP KUKMAk. ıSTBY£N BİR CADI OLÛUĞU SUÇlAhAAlAZIYLA OLUM'CEZASIUA ÇARPTIRJLAN 3 YAŞıNDA, YAKıLA&AK /0AM EOLLDI!. JAN DARK'IN YAKILMASL TÜRK VE DÜNYA KARÎKATÜRÜNDEN "Üç Kız Kardeş" sannede Anton Çehov'un "üç KE Kardeş" adlı ünlu oyunu bugun ve yann Harbiye Şehir Tiyatrosu nda sahneleniyor. Oyunda (soldan sağa) İrina'yı Neşe Altıner, Olga'yı Candan Sabuncu ve Maşa'yı Arsen Gurzap canlandınyortar. kan Hain Kurttan" adlı ünlü oyununu Türkçeye Asude Zeybekoglu çevirdi, sahneye Cüneyt Gokçer koydu. Oyunda rollen Ajten Gokçer, Çetin Tekindor, Lemi Bilgin ve Hidayet Daş ustleniyorlar. "Hayvanat Bahçesi", "Küskiin Kahvenin Turkiısu", "Amerikan Ruyası" gıbı oyunlann unlü yazan Albee'mn etküendiği tiyatro yazarian arasında Eugene O'NelD ve "Çehov'un kahramanlan 'iyüer Strindberg başta geliyor. 1928 dove kötüler' diye ildye aynlmaz. Edward Albee'nin "Kim Kor ğumlu yazann yapıtlannda erkeklere hukmeden guçlü kadın, donup kalmış bir toplum duzeninin FESTİVALDE BUGÜN dışında kalmak isteyen birey, Amerikan tarzı yaşamın eleştirilKorkar H»in Karttaa (Taksim Sahnesı, 20.30) mesi gibi temalar ağırlık kazanıCfç Kız Kardeş (Harbiye Şehır Tiyatrosu, 20.30) yor. nndan Maliy Teatr'da (Kuçük Tiyatro) 15 yü çalıştıktan sonra Sovyetler Birliği'nin en buyük tiyatro kuruluşu sayılan Moskova Sanat Tiyatrosu'nda uzun yülar yönetmenlik yaptı. Halen Moskova Kızü Ordu Tiyatrosu'nun Genel Sanat yönetmeni olan Heifets, Çehov'un oyun kişilerini şöyle yorumluyor: Bence de insaıdarda iyilik de vardır, kotüluk de. O bakımdan hiçbirinin ayıbını yuzune vurmam, anlaytşla karşılanm. Her insan dnnyaya yaşamak için gelir. Oysa hayat kolay degildir, dayanacak guç istet. Gucu yetersiz kalanlara destek olmalı, hem guçiulere hem de guçsuzlert anlayışlı davranmalıyız. Çunku hepimiz insanız, hepimiz mutluluk aranz." Şadi Dinççağ Tomaschoff/Almanya