Katalog

22 EYLÜL 1986 EKONOMt CUMHURÎYET/U ABD parasını aşağı çekme kararlan, birinci yılını doldurdu Dolarnı geleceği yine gündemde PARAYA HUKMEDENLER ABD Maliye Bakanı OSMAN ULAGAY EKONOMİ N0TLAR1 Sanayileşmiş Batılı beş ülke ABD, Fransa, tngiltere, Almanya ve Japonya'nın Plaza Oteli'nde aldıklan, doları adım adım duşürme kararlan, birinci yılını bugün doldurdu. Dolar, geçen bir yıllık sürede Federal Almanya parası karştsında 1 mark, Japonya parası karşısında ise 90 yen kayba uğradu Doların döviz alış kuru üzerinden, TL. karşısındaki değer kazanış oranı söz konusu sürede yalnızca yüzde 24 oldu. NECMİ ÇELİK Bugün, "güçlü dolara" gönül verenlcrin düş kınklığına uğradıklan günün yıldönümü. Takvimler 22 Eylül 1985'i gösteriyor. Sanayileşmiş Batüı beş ülke ABD, Fransa, lngiltere, Almanya ve Japonya'nın maliye otoriteleri New Yorkun ünlü Plaza Oteli'nde uluslararası döviz piyasalannın bir gün sonra altıru üstüne getirecek kararı açıkhyorlar. Plaza Oteli'nin kalın duvarlannda gecenin gcç saatlerinde yankılanan karar "güçlü dolar devrinin kapandıgını" tüm dünyaya duyuruyordu. Uluslararası döviz piyasalarını istikrara kavuştunnak, Amerikan ulusal para biriminin dünya ticaretindeki yükünü hafifletmek ve ABD aleyhine bozulan ticaret dengesini düzeltmek görüntüsü altında başlatılan, doları adım adım düşürme programı, birinci yılını bugün doldurdu. Dolar, geçen bir yıllık sürede Alman Markı karşısında yilzde 31.7, Japon Yeni karşısında da yüzde 37.S gibi çok yüksek sayılabilecek oranda değer kaybına uğratıldı. Bir başka deyişle operasyonun başlatıldığının bir gün öncesinde 2.90 marktan işlem gören dolar, geçen 1 yıllık sürede yaklaşık 1 mark değer kaybetti. Doların Japon parası karşısındaki değeri de aynı sürede 240 yenden 150 yene inerken, toplam kaybı 90 yen oldu.Dalgalı kur sisteminin uygulamaya koyulduğu 1973 yılından sonra doların sert paralar karşısında bir yıllık süredeki değer kaybı hiçbir zaman bu düzeylere çıkmadı. Yüzde 40'lara varan böylesi keskin bir inişin uluslararası mali sistemi fazla sarsmadan gerçekleştirilmesi, 'Uyıımlu kur9 Uluslararası para sisteminde Türk Limsı'nı da etküeyecek değişikliğe ANKARA, {Cumhuriyet Bîirosa) gidilecek mi? IMF ve Dünya Bankası'nın ortak Plaza Oteli stratejisinin uluslararası döviz piyasalannda arzu edilen istikrarı sağlayamaması, şimdi uluslararası para sisteminin yeniden gözden geçirilrnesi tartışmalarvm gündeme getiriyor. IMF ve Dttnya Bankası'nın bu hafta başlayacak yıllık toplantılan uluslararası para sisteminin serbest kur sistemine son verecek şekilde yeniden biçimlendirilmesini öngören tezlere tartışma zemini yaratacak. ABD Maliye Bakanı James Baker'in basını çektiğı degisikük tezi sen paralann beürlenen "bcdef böigdcr" içinde hareket eımesini öngörüyor. Buna göre dolann sen paralar karşısında bir anlamda sabit kurlan olacak. Bu kurlann altına inilmesi veya Üstüne çıkılması durumunda döviz piyasalanna müdahale edilecek. "Hedef M(|eler" 5 büyükler tarafından belirlenecek ve kamuoyuna duyurulmayacak. Beyaz Saray'ın üst düzeyde bir yetkilisi IMFnin yıllık loplantılanna ABD'nin resmi bir formüUe gelmesi durumunda gelecek yıl yeni bir para reformunun gerçekleşebilecegini söylüyor. Kimi uzmanlara göre ise serbest kur sistemi uluslararası mali sistemdeki memnuniyetsizlikleri arttırdığı sünece para sisteminin yenileştirilmesine yönelik istekler yoğunlaşacak. leri için zararlı gören Almanya ve Japonya sık sık seslerini yükseltiyorlar. Bu muhalefet, özellikle faiz oranlannı aşağı çekme konusunda daha da belirginleşiyor. Plaza Oteli'nde alınan kararlar, özellikle Japonya ve Almanya'nın faiz oranlannı ABD ile koordineli biçimde aşağı çekmelerini öngörüyordu. Ancak bu koordinasyonun sağlandığını söylemek güç. Ekonomilerinin yeterli büyüme hızına ulaştığında ısrar eden Japonya ve Almanya, faiz oranlarını düşürmek bir yana, ulusal paralannın şimdiki 2 mark ve 150 yenlik sınırlanna dahi içtenlikle razı görünmüyorlar. Dolar, Japon parası karşısında 180 ycne indiğinde dönemin Japonya Maliye Bakanı Noburo Takeshita, "Yenin yüzde 20 daha deger kazanmastna nza gösterilip gösterilmeyecegi" yolundaki Özal'ın Vaatleri ve İcraatı: (1) Enflasyon Demokratik ülkelerde iktidarların başarı ya da başansızlıkları, öncelikle programlarını ne ölçüde gerçekleştirdiklerine, seçmene verdikleri sözleri ne ölçüde tuttuklarına bakılarak saptanır. Hükümetin programında yer almadığı halde gerçekleştirilen icraatın olumlu ve olumsuz sonuçları da tabii bu değerlendirmeyi etkiler. Ama esas olan, program vaatlerinin ne ölçüde tutulduğudur. Seçmen de bir iktidar hakkında karar verirken öncelikle bu noktaya dikkat eder, oy verdiği programın ne ölçüde uygulandığına bakar. Türkiye bir genel seçimin degil bir ara seçimîn arifesinde. Bu nedenle özal iktidannın program vaatlerini tümüyle tutup tutamadığını degerlendirmek açısından belki biraz erken. Ancak iktidarın üçüncü yılını doldurmak üzere olması ve neyi yapıp neyi yapamayacağı konusunda oldukça belirgin göstergeler bulunması, Özal hükümetinin icraatı konusunda bir ara değerlendirme yapmanın anlamlı olabileceğini düşündürüyor. Özal hükümetinin 19 Aralık 1983 günü Sayın Başbakan tarafından okunan programının hemen başında yakın geçmişin bir değerlendirmesi yapılıyor ve şoyle deniyor: "Vbnlış ekonomik politikalar uygulanırsa, refah değil fakiriik yaygınlaşır. Türkiye bu acı tecrübeyi 1980 öncesi uygulanan enflasyonist poliükalaria yaşadı. Sadece 1978 ve 7979 yıllannda memurun, işçinin, dar geliriinin satınaJma gucü yan yanya azalmıştır. Enflasyonu dizginlemek çok zor bir iştir. Yaptığımız işin ktymeti hemen fark edilmez. Ancak sosyal adaletçi politika uygulamanın, gelir dağıhmını iyileştinvenin anahtarı da enflasyonun azaltılmasıdır." Daha sonra "Hükümetimiz, sosyal adaletçi bir hükümettir" deniyor ve şoyle devam ediliyor: "İlk hedefimiz, aşırı enflasyonu kontrol altına alarak dar geliriinin belini büken pahahlığı önlemek için fiyat artışlarını yavaşlatmaktır. Aşın enflasyonun olduğu her ülkede gelir dağılımı hep fakirin, dar geliriinin aleyhine gelişmiştir. Enflasyonu yüzde 10'lann altına indirmedikçe gelir dağılımını düzettemeyiz. Bu bakımdan, hakiki ve gerçekçi sosyal adalet anlayışına sahip hükümetimizin ilk hedefi, enflasyonla her ne pahasına olursa o/sun mücadele etmektir. Hükümet olarak hiçbir zaman enflasyonla mücadele programtmızdan taviz vermeyeceğiz. Çünkü vereceğimiz her taviz, enflasyonun bir puan bile artması, ortadireğin aleyhinedir." Özal hükümetinin programında yer alan altı temel hedef arasmda en fazla "çiftçi, işçi, memur, esnaf ve emeklinin meydana getirdiği ORTADİREGİN güçlendirilmesi" üzerinde duruluyor ve bu hedefe erişmek için yapılması gerekenler ana başlıklar itibariyle şöyle şıralanıyor: "ilk olarak enflasyonun aşağı çekilmesi gereklidir. İkinci olarak, ortadireğin milli gelirden daha fazla pay alması sağlanacaktır. Üçüncü olarak, ortadireğin ek gelirini arttıracak tedbirtere ağırlık verilecektir." "Ortadirek" deyimini Irteratüre sokan bu programın öncelikli sosyal politika hedefini çok net bir şekilde öncelikli ekonomi politikası hedefiyle birleştirdiği ve tantmladığı görülüyor. öncelikli sosyal politika hedefi "ortadirek" diye tammlanan geniş toplum kesimini güçlendirmek ve gelir dağılımını düzeltmek olarak belirleniyor ve bu hedefe varmak için öncelikle enflasyonun aşağı çekilmesi gerektiği belirtiliyor. Buradaki hedef de çok net belirleniyor ve enflasyonun yüzde 10'un altına indirilmesi gerektiği açıklanıyor. Enflasyonun yüzde 10'un altına indirilmesi, bazı diğer yan tedbirlerle "ortadirek" denen kesimin güçlendirilmesi ve gelir dağılımının düzeltilmesi yolundaki vaatler, Özal hükümetinin programının en belirleyici özelliğini oluşturuyor. özal'ın, programının bu öğesini öne çıkartarak seçmenden oy istediği ve aldığı da sanırız önemli bir gerçek payı taşıyor Ozal hükümetinin üç yıllık icraatı ise bu temel vaadin yerine getirilmesinde son derece başarısız kalındığını ortaya koyuyor. Resmi verilere göre Özal iktidarında yüzde 30'lardan yüzde 50'lere yükselen enflasyonun daha sonra yüzde 40'lara indiği, halen de yüzde 30'larda bulunduğu biliniyor. Artık hiçbir hükümet yetkilisi yüzde 10 lafını ağzına almazken, hedef olarak yüzde 25'ten söz ediliyor. Türkiye, hâlâ yüzde 25 enflasyon hedefini tutturmaya çalışırken, sokaktaki vatandaş bunun iki katı bir enflasyonun yükünü sırtında taşıdığını düşünüyor. Dünyada ise petrol fıyatlannın düşüşüyle başlayan çok olumlu konjonktürün yardımıyla pek çok ülkede "srflr enflasyon" ya da "eksi enflasyon", yani fiyat düşüşleri yaşanıyor. özal hükümetinin (1) enflasyonla mücadeleye programında vaat ettiği önemi vermediğiAreremediği, (2) mücadele yöntemlerini yanlış sectiği ve (3) 1986'da ayağına kadar gelen büyük fırsatı iyi değerlendiremediği için enflasyonu yüzde 10'un altına düşürme konusundaki vaadini tutamadığı ve bu nedenle programının bütününün inandıncılığını büyük ölçüde kaybettiği görülüyor. Programın kendi mantığına göre enflasyonun düşürülmesine bağlı olan "ortadireğin güçlendirilmesi" ve "gelir dağılımının düzeltilmesi" hedeflerine vanlması da olanaksızlaşmış bulunuyor. diren beş sanayileşmiş ülkenin maliye bakanlan, ünlü Plaza Oteli kararlannın ardından henüz bir yıl geçmişken, yeni bir seçenekle karşı karşıya. ABD Maliye Bakanı James Baker'ın tezi, doların sert paralar karşısındaki değerinin belli sımrlar içinde tutulmasını öngörüyor. Bu kurlann altına inilmesi veya üstüne çıkılması durumunda döviz piyasalanna müdahale edilecek. "Hedef bölge"ler 5 büyükler tarafından belirlenecek ve kamuoyuna duyurulmayacak. olayın en ayırt edici yönünü oluşturuyor. Mali sistem kendisini dolann adım adım inişine alıştırmasına karşın, ekonomileri Amerikan para birimi zincirine bağlı Ulkeler bu düşüşten derinden etkilendiler. Ihracatını agırhkla dolar Üzerinden yapmaya ve dış ekonomik dengelerini dolardaki yükselişe bağlamaya alışmış pek çok ülke için bu gelişme pek de sevindirici olmadı. Ihracatı dolann Türk Lirası karşısındaki değerini hızla yükselterek teşvik politikası güden Türkiye'de de Amerikan parasındaki düşüş dış ekonomik hedeflerin gerçekleşememesinde önemli rol oynadı. Ayrıca işin bir de tasarruf sahipleri yönünden ayrı bir anlamı bulunuyor. Dolara yatırım yapmayı en güvenceli tasarruf olarak gören pek çok kişi 22 Eylül 1986'da bu tercihlerinin pek de geçerli olmadığını görüyor. Geçen bir yıllık sürede çeşitli dövizlerin TL karşısındaki değerleniş oranlan bu gelişmeyi doğruluyor. Dolann döviz alış kuru üzerinden TL karşısındaki değer kazanış oranı söz konusu sürede sadece yüzde 24 oldu. Aynı sürede Alman Markı yüzde 77.8, Japon Yeni de yüzde 96.1 değer kazandı. En iyimser rakamla enflasyon oranı yüzde 30 kabul edilse dahi doların gerçek anlamda yüzde 6 değer kaybettiği görülüyor. Plaza Oteli kararlan doları hedeflenen düzeylere çekme açısından başarıya ulaşmasına rağmen, 5 ülke arasmda koordinasyonu tam anlamıyla sağlayamadı. Ulusal paralanrun dolar karşısında aşırı değerlenmesini ülke ekonomi YENİ SEÇENEKLERLE KARŞ1 KARŞIYA Uluslararası para sistemini yönlen genel kurullarında, dünyanın güçlü para birimlerinin kaderi tartışılacak. Güçlü paralann birbirleri karşısında beürli bir sınınn ötesinde değer kazanmaları veya yitirmelerini önleyecek bir sistemin benimsenmesi, Türk lirasırun geleccğini olumlu yönde etkileyecek. Genel kurul toplantılannın gündeminde yer alan başbca konular arasında, Dünya Bankası'nın sennaye artınmı dikkati çekiyor. Türkiye'nin bir mikıar daha fazla katıbmıru öngören bu karar aynı zamanda kredi olanaklannı artıncı bir nitelik laşıyor. Ancak gündemin kritik noktası S sanayileşmiş ülkenin faiz ve kur pplitikalannın uyumlu hale getirilmesi yolundaki tartışmalarda yatıyor. "Hedef knr" olarak niteîenebilecek bir önerinin benimsenmesi halinde, sanayileşmiş ülkelerin para birimlerinin birbirleri karşısında belirli bir sınınn ötesinde değer kazanması veya yitirmesi önlenmeye çalışılacak. Türkiye, toplantılara Başbakan Yardımcısı Kaya Erdem başkanlığında bir heyetle katılacak. bir soruyu, "Tann böyle bir şeyln gerçekkşmesine izin venneyecek" diye yanıthyordu. Ne var ki Takeshita'nın bu dilegine karşın doların 150 yene kadar inmesi önlenemedi. ABD'nin kendi dış ticaret açığını kapatmak uğruna başlattığı dolan düşürme operasyonu, bu konuda da bir ilerleme kaydedemedi. Dış ticaret açığmın, azalmak bir yana, geçen yılki 148 milyar dolarlık düzeyinden bu yıl 175 milyar dolara varacağı hesaplanıyor. Bu yıl 25 milyar dolar ticaret fazlası vermesi beklenen Almanya ile ticaret fazlası 80 milyar dolara varacağına kesin gözüyle bakılan Japonya'nın "ABD'nin gözüyle" ekonomilerini "iç tmlebi »rttıracak" oranda büyütemediklcri sürece bu tartışmalann devamı kacırulmaz görünüyor. TÜRKİYE'den Senet protestoları ağustosta azaldı ANKARA («4L) Protesto edilen senet sayısı ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 64 oranında azaldı. Ağustos ayında toplam değeri 64 milyar 731 milyon lira olan, 149 bin 671 adet senet protesto edildi. Temmuz ayında protesto edilen senet sayısı miktar ve değer olarak son yıllann en üst düzeyine çıkmıştı. Temmuz ayında 98.2 milyar lira değerinde, 232 bin 911 adet senet protesto edilmişti. Bu yıhn ilk sekiz ayında protesto edilen senet değeri de 476.5 milyar lirayı buldu. Bu dönemde 1 milyon 182 adet senet protesto edildi. Geçen yıhn sekiz aylık döneminde toplam değeri 227.6 milyar lira olan 708 bin 464 adet senet protesto edilmişti. Geçen yıl temmuz ayında da 49.7 milyar lira değerinde 148 bin 635 adet senet protesto edilmişti. ABD'nin dolar silahına Avrupa'nın tepkisi AET ülkeleri maliye bakanlan ABD'nin doları kasten aşağıya çekme çabalarına son vermesi konusunda uyanlması için ortak karar aldılar. Ekonomi Servisi ABD Dolarının geçen hafta belli başlı para birimleri karşısında psikolojik limitlerin altına inmesi sonucu, hafta sonunda bir araya gelen AET ülkeleri maliye bakanlan, ABD'nin doları kasten aşağıya çekme çabalarına son vermesi konusunda uyanlması için ortak karar aldılar. ABD Dolannın geçen hafta, özellikle Alman Markı karşısında son 5 yıhn en düşük seviyesine inmesi, birçok Avrupa ülkesini ihracatlarının azalması sonucu işsizliğin artacağı yönünde endişeye sevketmişti. ABD TtCARET DENGESİNt KENDİSİ DÜZELTStN Gleneagles golf tesislerindeki lüks bir otelde toplanan AET maliye bakanlan, şu anda en güçlü ekenomiye sahip olan Federal Almanya'nın faizleri düşürerek büyümesini artürması yönündeki ABD baskısına da karşı çıkmaya karar verdiler. Toplantıda ayrıca, ABD'nin ticaret dengesini düzeltmek için kendisinin önlemler alması gerektiği vurgulandı. Baker'ın dolann daha da değer kaybetmesi gerektiği yolundaki demecini de eleştiren bakanlar, "Dolann seyri iizerine bazı Amerikalıların kamuoyuna açıklamalar yapmaktan vazgeçmesi gerektiğini düşünüyonız" şeklinde konuştular. Gürsey: Ekim ayı içinde ithalata başlayacağız Plastik hammadclesindeki sıkınüya PETKMFden çözüm ertelemeye çalışıyomz. Sanınm erteleyeceğiz ve fabrika tam kapasite>le iki iiriinün iiretimine devam edecek. Amacımıı kullanıcılara hizmet vermektir. 50 tonluk ürctim kapasitemiz piyasanın talebini karşılavamıyor. PETKİM, üzerine düşeni >apacak ve ekim ayı içinde kesin ithalata başlayacağız. İthal iirünlerin fi>atlannın şu anki satış fiyatımızdan fazla farklı olacagını sanmıyorum. Fiyatlar piyasa ekonomisine göre ayarlanacaktır" şeklinde konuştu. Her türlü ev gereçlerinin ve ambalaj ürünlerinin üretiminde ana girdilerden biri olarak kullanılan polistren kristal ve antişoku kullanan sanayiciler PETKİM'in ithalata başlamasıyla piyasadaki karaborsanın sona erebileceğini belirterek tesislerin bakım çalışmalanmn da ertelenmesiyle "piyasarun rahattayacagınr ifade ederken, ithalatçılar PETKİM'in ithalata başlaması halinde ithalatlannı durdurmayacaklannı söylüyorlar. İthalatçılar PETKlM'in ithalat kararı alması, yurt dışında malın alınabilmesi için fırma bulunması ve son olarak da malın yüklenip ülkeye getirilmesine kadar uzun süren bir çalışma sonucunda ithal ürünlerin piyasaya verilebileceğini hatırlatarak şunları söylediler: "PETKİM'in ithalatı en az dörl ay içinde gerçekleşebilir. Bu arada ithalata devam ederiz. Dört ay sonra ise ne olur belli olmaz. Biz de o zamanki duruma göre hareket ederiz." FARUK BESKİStZ PETKlM'in eksik kapasitesinden dolayı bir ayı aşkın bir zamandır plastik hammaddesi polistren kristal ve antişokta yaşanan sıkıntı ve karaborsaya yine PETKİM son verecek. PETKİM Genel Müdür Vekili Hikmet Gürsey piyasadaki sıkmtıyı dikkate alarak tesislerin bakımını ertelemeye çalıştıklarını belinerek "Piyasanm ihtiyacını giderebilmek için ekim ayı içinde kesin ithalata başlayacağız" dedi. Genel Müdür Vekili Hikmet Gürsey piyasada yaşanan sıkıntıyı ve olaylan dikkate aldıklannı, kristal ve antişokta yaşanan darlığın yakın zamanda giderileceğini belirterek şunları söyledi: "Tesislerin bakım çalışmalarını îran'la ticari ilişkiler ele alınacak ANKARA (a.a.) Türkiye ile Iran arasındaki ticaret ilişkilerinin son durumunun ele alınacağı değerlendirme toplantısı bugün Istanbul'da yapılacak. lran'la ticari ilişkilerden sorumlu Devlet Bakanı Tinaz Titiz ile TOBB Başkanı Ali Coşkun'un da katılacağı toplantı, Sheraton Oteli'nde gerçekleştirilecek. tran'la ticari ilişkileri olan fırma yetkililerinin yer alacağı toplantıda görüş alışverişinde bulunulacak. DUNYA'dan ABD, GATT gündemini "zafer" olarak niteledî Ekonomi Servisi Yaklaşık bir hafta süren GATT toplantılarında uzlaşmaya vanlması, başta ABD olmak üzere konferansa katılan 74 ülke ticaret bakanını da memnun etti. ABD ticaret temsilcisi Gayton Yeutter, konferansta varılan anlaşmayı ABD yönetimi açısından büyük bir zafer olarak nitelendirdi. Uruguay Konferansı'nda ABD'li görüşmecilerin, Kongre'deki korumacı önlemlerin de yardımıyla, ticaretteki engellerin kaldınlması yönünde 'dava'lannı savunduklannı bir basın toplantısında açıklayan Yeutter, "Görüşme masasına istediğimiz her şeyi getirdik" şeklinde konuştu. Bilindiği gibi ABD'nin istediği şekilde tanmda sübvansiyonlar, servis, dış yatırım ve lisans korsanhğı konulannın GATT görüşmelerinin gündemine alınması kararlaştınldı. Bu arada Sovyetler Birliği'nin yeni tur GATT görüşmelerine katılması isteği de reddedildi. SERMAYE PİYASASINDAN HAZIRLAYAN YENER KAYA Hisse, ucuzlarken de alınır Karadenizlinin biri dükkân açmış, 10 liradan aldığını 9 liraya satmış. Gerekçe: "Siirümden kazanmak." Şimdi bizim borsanın yöresel yapılanmasına baktığımızda genel olarak Anadolu, özel olarak da Karadeniz kökenlilerin daha ağırhkta olduğu gözlenir. Yaklaşık iki haftadan bu yana hisse fiyatlannda genel bir gerileme olmasına rağmen hareket gören hisselerin ağustos ile eylül ayının ilk haftasında görulen canblığın hiç de gerisinde kalmadığa görülüyor. Bu yüzden, geçen hafta borsa kulislerinde, "Fiyatlar gerilerken hisse almanın yanlış bir hareket tarzı olup olmadığı" sorusuna bazı üyeler "Hisse ucuzlarken de alınır" yanıtını verdiler. Bu durumda geçen hafta içinde hareket gören hisselerin küçük bir değerlendirmesini aldığımız ufak enformasyonlar çerçevesinde okuyucuya yansıtmayı uygun gördük. AKÇtMENTO: Daha ağustos ayının başlannda 13 bin liradan işlem gören bu kâğıtlarm eylül ayının birinci haftasında birden 20 bin liranın üstüne çıkması, bu hisse üzerindeki bedelsiz beklentisinin gerçekleşeceği şeklinde bir imaj yarattı. ARÇELİK: Son zamanlann flaş kâğıdı olan Arcelik hisselerinde ilk kez geçen hafta içinde 205 liralık bir gerileme oldu. AYMAR: Sermayesini 1 milyar 400 milyondan 2 milyara çıkaran bu şirketlerin hisselerine karşı yaklaşık iki haftadan bu yana bir talep doğdu. BAĞFAŞ: Diğer gübre hisselerinden geri kalır yanı olmayan bu hisse, bir aralar kupon kestiğinde oldukça hızlı bir yükselme göstererek kuponsuz fiyatınm 3900 liraya kadar çıkmasından sonra şimdilerde fiyatınm 3500 lira dolaylannda oturduğu gözleniyor. çtMSA: Bir aralar 9100 liraya kadar fiyat gören bu hisse geçen hafta içinde 700 lira değer yitirerek 8400 liraya düştü. DÖKTAŞ: Üzerinde yüzde 33 bedelsizi bulunan bu hissenin son zamanlarda birkaç tane özel alıcısı çıkması üzerine fiyatında aşırı bir yükselme oldu. ECZACIBAŞI YATIRIM: 1000 liradan başlamak üzere hemen hemen bir bir buçuk aylık dönemde fiyatı 1200 liraya kadar yükselen bu kâğıdın geçen hafta geri çekilerek 1150 liraya indiği gözlendi. EGE BİRA: 1360 liraya kadar fiyat gören bu hisseler, şimdilerde 80 liralık bir gerileme gösterdi. EREĞLİ DEMtR ÇELİK: Bedelsiz vereceği söylentisi bu yıl içinde gerçekleşirse, bu hissenin tek alıcısı olan kişinin milyanna birkaç milyar daha katma olasılığı güçlü. GÜBRE FABRİKALARl: Bızim ölçütlerimize göre son zamanlarda en yüksek aşamayı yapan hisselerden biri. HEKTAŞ: Sermaye arttırımını henüz duyurmadığı gibi, 1985 yılı temettü kuponunu da daha ödemeyen bu hisselerde son haftalarda az da olsa bir gevşeme var. İZOCAM: Sermayesini bir kat arttırdıktan sonra eskilerinin fiyatınm ilk olarak 2805 liradan oluşması tepkilere yol açmıştı. Geçen hafta içinde ise bu hisse yüzde 26.7'lik bir fiyat sıçramasıyla 3555 lira fiyat gördü. KAV: Türkay'la evliliği gerçekleştikten sonra bu hissenin fiyatIarında da bir kıpırdanma oldu. Hafta kapamşındaki fiyatı 12 bin 250 lira olarak gerçekleşti. KOÇ HOLDt.NG: Hafta içinde rüçhan hakkı üzerinde bulunan hisselerinin fiyatı 5275 liraya kadar çıkmasından sonra kapanış fiyatı 5230 lira oldu. KOÇ YATIRIM: Fiyatı 2 bin liranın üzerinde oturan bu hissenin geleceği hakkında yorum yapmak için özellikle T.Demir Döküm ve Arçelik hisselerinin verimliliğinin ne olacağı hakkında kesin bilgi sahibi olmak gerekiyor. KORDSA: Şimdiki fiyatınm az mı yoksa çok mu olduğu konusunda en fazla tartışma yapılan hisselerden biri. KORUMA TARIM: Geçen haftanın en çok muamele gören hisselerinden ikincisi olan Koruma Tanm'ın 1950 ile 2000 lira arasındaki fiyatında oturma gözleniyor. LASSA: Bu hissenin fiyatı da 2 bin lira dolaylannda fiyatını bulmuş görünüyor. MAKİNE TARIM: Sermaye sini 750 milyondan 1 milyar 500 milyona arttıran şirket, bu arttınmın tamarnını bedelsiz fonundan karşılıyor. NASAŞ: 1410 liraya kadar fiyat gören bu hissenin şimdiki fiyatının (1290) taban fiyatı olması açısından cazibesi var. RABAK: Çoğu uzman bu hissenin fiyatınm bundan böyle 2300 liranın altına inmeyeceği görüşünde birleşiyor. T. DEMİR DÖKÜM: Bir ara lar gösterdiği performansını geçen hafta içinde yitirdiği gözleniyor. Ancak sermaye tezyidi yapacak olursa, bu hissenin fiyatının biraz daha prim yapması mümkün olabilir. SARKUYSAN: Rabak için söylenilenlerin aynısı bu hisse için de geçerli. Birçok borsa >.i7manı bu hissenin de 2600 liranın altına inmeyeceği görüşünde. Dünya borsalarında geçen hafta NEW YORK BORSASI, 141 puanlık rekor dtişuş gösterdiği önceki haftanm ardından, kararsız bir hafta geçirdi. Önceki haftayı rekor duşuşlerin ardından 1758.72 puandan kapatan Dow Jones endüstriyel orıalaması, haftanın ilk iki gününde yatınmcıların fıyatlardaki dUşuşıen yararlanmak isteyerek alış eğilimine girmeleri üzerine artış göstererek 1778.54 puana kadar yukseldi. LONDRA BORSASI önceki hafta New York Borsası'ndaki duşüşün etkisiyle gösterdiği rekor düşüşlerın ardından duşüşün bilgisayar kullanımımn getirdiği bir sonuç olduğu yönünde yorumların yapılması üzerine hafta başında hızlı bir çıkış gosıerdi. Financial Times100 Endeksi pazartesi günü 20 puanlık bir sıçrama ile 1608.6 puandan 1628.3 puana çıktı. Ancak salı günü Tokyo Borsası 'ndaki rekor düşüşten etkilenerek ağustos ortatarından bu yana ilk kez 1600 puanın altına düşerek 1596.7 puana geriledi. Daha sonraki günlerde endeks sürekli yükselerek yeniden 1620 puanın üzerine çıktı. TOKYO BORSASI pazartesi gününü kapalı geçırdikten sonra, New York Borsası'nın rekor düşuşun ardından önemli bir yükselme göstermemesinin yarattığı olumsuz hava nedeniyle salı günu sayısal olarak tarihinin en büyük duşuşunü gösterdi. 637.33 puan birden düşen \ikkeiDow Endeksindeki düşüş çarşamba günü de sürdü ve endeks 17336.6 puana kadar geriledi. Endeks daha sonra, yatınmcıların düşük fıyatlardan yararlanmak amacıyla alış eğilimine girmesi nedeniyle küçük artışlar gösterdi. IMF Başkanı Jacques de Larosiere istifa etti WASHINGTON (a.a.) Uluslararası Para Fonu IMF Başkanı Jacques de Laro1 siere istifa etti. IMF yetküileri tarafından yapılan açıklamada, De Larosiere'in istifasının 1 ocak tarihinden itibaren geçerli ola j cağı belirtildi. Yetkililer, sekiz yıldır ı IMF'nin başkanlığını yapan Fransız eko j nomi uzmanı Jacques de Larosiere'in isti1 fa karan konusunda teşkilatı bu hafta başında haberdar ettiğini söylediler. Yetki j liler, IMF Başkanı'nm "ailevi nedenlerden | öttirü" kariyerine Fransa'da devam etmek jaCques de Larosiere istediğini bildirdiler. Sürpriz istifa SEMtMER, SER6İ KOMFIRAMS TÜRK SİGORTACILIĞININ Geliştirilmesi konulu seminer bugün saat 9.30'da Istanbul Ticaret Odası Meclis Salonu'nda yapılacak. Seminerin açılış konuşmasını Sanayi ve Ticaret Bakanı Cahit Aral yapacak. İSLAM ÜLKELERİ Ticaret ve Sanayi Odalan ve Ticaret Borsaları Birliği'nin 6. Genel Kurulu bugün saat 10.00'da Sheraton Oteli'nde başlayacak. Toplantı 3 gün sürecek. IPACK'86 1. Uluslararası Paketleme ve Ambalaj Sanayii Fuarı 24 eylül günü açılacak. CNR Uluslararası Fuarcılık ve Ticaret Firması tarafından düzenlenen fuar saat 11.00'den itibaren Dolmabahçe'deki İnterhol Fuar Merkezi'nde ziyaretçilere açık bulundurulacak. Fuar 28 eylül günü kapanacak. TÜRKARAP Müşterek Ticaret Odalan toplantısı 25 eylül perşembe günü Sheraton'da başlayacak. 2 gün sürecek olan topîantılar saat 9.00'da başlayacak. DÖVİZ KURLARI Dövizin Cinsi 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilıni 1 Batı Alman Markı 1 Belçıka Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florını 1 jsveç Kronu 1 isvıçre Frangı 100 İtalyan Lıreti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinarı 1 Sterhn 1 SArabıstan Rıyalı 22 EYLÜL 1986 Doviz Efektıf Efektif Döviz Alış Satış Alış Satış 682.30 695.95 682.30 702.77 429.23 437.81 407 77 442.11 48.74 49.71 48.74 50.20 342.95 349.81 342.95 353.24 16.52 16.85 15.69 17.02 90.25 92.06 90.25 92.96 104.81 106.91 104.81 107.95 303.31 309.38 30331 312.41 100.04 102.04 100.04 103.04 424.18 432.66 424 18 436.91 49.59 50.58 47.11 51.08 448.23 457.19 425.82 461.68 2347.45 2394.40 2230 08 2417.87 1008.78 1028.96 1008 78 1039.04 182 00 185.64 172.90 187.46 DB40'to gerileme I D&40 Hisse Senedi 256 23 Ryat Endeksi 252.» Haftalardan beri, hem de yeni yeni rekorlar kırarak yükselmesini sürdüren DB40 hisse senedi fiyat endeksi, eylül ayının ikinci haftasında ilk kez 1.31 puanlık bir gerileme gösterdi. Hatırlanacağı üzere geçen hafta dört hissenin aşırı değer almasından ötürü DB40 endeksinin 3.59 puanlık gelişme gösterdiğini, oysa bu hisse234 84 lerde herhangi bir hareket gözlenmemiş olsaydı, endeksin 1.44 puanlık bir gerileme göstereceğini belirtmiştik. Nitekim, geçen hafta kapanışında bir önceki haftada olduğu gibi endeksi puantaj yönünden aşırı etkilemeyecek hisselerde hareketlenme olmadığı için DB40 endeksi 252,92 puana geriledi.