Katalog

CUMHURİYET/6 Toskay'ın TRT'si 1 yaşında Erhan Akyıldız Karataş dönemindekî kadro şimdi 'Toskay kadrosır* oldu Genel Müdür Tunca Toskay her ne kadar "en az atama ydpan genel müdür benim," diyorsa da atamalapn bir süre için dondurulduğu, operasyonun önümüzdeki günlerde yeniden başlayacağı yoğun bir söylentL TRT'nin yayın politikasında en etkin kuruluş olan Yayın Denetleme Kurulu'na yapılacak atamaların TRT'den yetişmiş, yayıncılık deneyimi olan kişilerden olması beklenirken, kurula kurum dışından iki öğretmenin aîanması tepkiyle karşılandı. 3 TRT Genel Müdüru Tunca Toskay'ın göreve gelişinden bu yana geçen bir yıl içinde gerçekleştirilen "en başarılı" işlerden biri de "kadrolaşmak" diye nitelenebilecek, personel operasyonudur. Önce işin adını koymak gerek, nedir kadrolaşmak? "Belirii bir siyasal göriişü yiirekten benimsemis kişilerin, öğrenim, yelenek, bilgi birikimi ve deneyim gibi özellikler aranmaksızın herhangi bir kunımda göreve getirilmeleri" biçiminde tanımlanabilecek bu tür girişimlerin 12 Eylül öncesi Turkiye'sinde ne derin yaralar açtığı bugün hâlâ belleklerdedir... Bir yıllık Toskay TRT'sindeki atamaların. yukandaki tanıma girip girmediği konusunda bir yargıya varmak için, TRT yönetimindeki kişilerle, atamaları yapılan kişilerin niteliklerini incelemek gerekir. Bugünün TRT'sinde göreve getirilen kişilerle ilgili aynntılara girmezden önce biraz gerilere, Şaban Karataş dönemi TRT'sine dönelim. Nevzat Yalcıntaş'ın 6 aylık genel müdürlüğünden sonra TRT Genel Müdürlüğü'ne atanan Erzurum Üniversitesi Ziraat Fakultesi Profesörü Şaban Karataş, sait bilim adamı değil, sağ düşunce içinde misyonu olan biriydi de... Göreve gelir gelmez yönetim kurulundan yeni kadro çıkaran Karataş, büyük bir "kadrolaşma harekâtı" başlatıyor, çeşitli devlet dairelerinden, "ülkücii" görüşe yakın kişileri, TRT kadrolanna dolduruyordu. Karataş'tan sonra gelen genel müdürler döneminde. bu kişilerden bir bölümü TRT kadrolarından çıkarılırken, bir bölümü de daha etkisiz görevlere atanıyorlardı... TRT Genel Müdüru Tunca Toskay, her ne kadar "Kadrolaşma yok", "Kurumda obalar kunılmuyor". "Bana uymayacagını, yakışmayacağını, bildiğim islcmediğim bir gömleği giymek niyetinde değilim" diyorsa da, TRT'de yapılan personel operasyonu dikkatlice incelendiğinde, daha önce sozünü etüğimiz Karataş dönemi kadrolarının yeniden etkinlik kazandığı gözlenmektedir... Kurum içinde çalışanlar TRT'deki atamalarda Yönetim Kurulu üyelerinden Avukat Tuncer Ergin Ertan'ın etkin olduğunu belirtmektedirler. "Sözciik yasakiama" konusunda da adı geçen Ertan'ın, Toskay'ı atamalar konusunda etkilediği öne sürülmektedir. Yönetim Kurulu Başkan Yardımcıhğı görevi de yapan Tuncer Ergin Erlan, TRT'ye Şaban Karataş'ın danışmanı olarak girmiştir. O dönemde memuriyet hizmeti bulunmadığı için kısa süreli "vekalet" görevleri yapan Ertan belirii sürelerde "Dış Yayınlar Daire Başkanlığı", "Ankara TV Müdürlüğü" görevlerini "vekaleten" yürütmüştür. Daha sonra Araştırma İnceleme Kurulu üyeliğine getirilen Ertan, bif sigorta şirketinin genel müdurü olunca, TRT'den ayrılmıştır. Bir süre kurum dışında çalışan Ertan, Toskay'ın genel müdürlüğüyle birlikte, TRT yönetim kuruluna seçilmiştir. Kendisini tanıyanlar, "çok kitap okuduğunu, iyi bir entelektüel olduğunu" söylemektedirler. Prof. Nurettin Topçu'nun yeğeni olup "Anadoluculuk" diye adlandınlan düşüncenin savunucularından olduğu da öne sürülmektedir. Tunca Toskay'ın genel müdür idari yardımcılığına getirilmiştir. TRT'deki atamalarda Sacettin Gürbüz'un de oldukça etkin olduğu belirtilmektedir. Toskay döneminde atamaları yapılanların nitelikleriyle ilgili edindiğimiz bilgilerimizi sürdürelim; Mustafa Bahadır: 1977 yılında Petrol Ofisi Genel Müdurlüğü'nde çalışırken, Şaban Karataş tarafından TRT Personel Daire Başkanlığf na getirilmiş, Karataş'tan sonra İnceleme Araştırma Kurulu üyeliğine atanmıştır. Macit Akman'ın Trabzon Bölge Müdürlüğü'ne getirdiği Bahadır, Toskay tarafından Eğitim Dairesi Başkanlığı'na getirilmiş, ayrıca Hale Nur Özçınar'ın vekalet ettiği Personel Dairesi Başkanlığı görevi de, vekaleten kendisine verilmiştir. Ülkü Kuranel: Asıl görevi spikerlik olan Ülkü Kuranel, Şaban Karataş döneminde, Televizyon Haberleri Müdürlüğü'ne getirilmiştir. Karataş'ın ayrılmasından sonra, çeşitli görevierde çalışan Kuranel, Toskay'ın Genel Müdur olmasından sonra Haber Dairesi Başkanlığına atanmıştır. Kuranel'in maları sırasında Ankara'ya getirilmiştir. Atalay Akçalı: Şaban Karataş döneminde Istanbul Televizyon Müdürlüğü'ne atanan Atalaj Akçalı, uzun süre pasif görevierde çalıştıktan sonra, Toskay tarafından yeniden İstanbul Televizyonu Müdürlüğü'ne getirilmiştir. Mehmet Mete: İkmal memuru olarak gorev yaparken, Şaban Karataş döneminde Ambar Müdürlüğü'ne getirilen Mehmet Mete, Karaıaş'm ayrılmasından sonra uzmanlığa atanmış, Akman döneminde ise Van Radyosu Müdürlüğü'ne gonderilmiştir. Toskay'm Genel Mudur olmasından sonra, yayın ve planlama gibi konularda pek deneyimi olmamasına karşın, Yayın Planlama ve Koordinasyon Dairesi Başkan Yardımcılığı'na getirilmiştir. Necmettin Erol: Şaban Karataş döneminde kuruma montajcı olarak alınan Erol, Toskay tarafından TV Dairesi Yayın Müdür Yardımcılığı'na atanmıştır. Yayın konusunda fazla deneyimi olmayan Erol, Sacettin Gürbüz'un bacanağıdır. Melahat Apaydın: Şaban Karataş tarafından memur olarak TRT'ye alınan Apaydın, Ankara Radyosu'nda büro memuru iken, personel dairesine, "SSK mevzuatında ihtisas sahibi uzman" olarak atanmıştır. Sekreterlik okulu mezunu olan Melahat Apaydın, Sacettin Gurbüz'ün özel danışmanı olan Seyfi Apaydın'ın eşidir. Karataş döneminde Daire Yönetim Müdurü olarak görev yapan Seyfi Apaydın, "MHP >e ülkücii kuruluşlar" davasında 50. sırada 'eğitimci sanıklar' arasında yargılanıp, TCK'nın 146/1 maddesi uyarınca cezalandınlması istenen sanıklardandır. Abdurrahman Baltacı: Radyo Dairesi 'nde teleks memuru olan Baltacı, Toskay tarafından Trabzon siyasal yapılan ve nitelikleriyle ilgili yeterli bilfe. edinemediğimiz yüzü aşkın atama söz konusudur. Basına ve parlamentoya yansıdığı ve tepkiyle karşılandığı için bir sure dondurulan atamaların, gelecek günlerde sürdurüleceği öne sürülmektedir. Genel Müdur Toskay her ne kadar "En az atama yapan genel müdür benim" diyorsa da kulağımıza gelen birkaç atama, bir süre için dondurulan operasyonun gelecek günlerde de süreceğinin birer işareti olarak değerlendirilmektedir. Ataması son yapılanlardan biri, Haber Spikeri Mehmet Akarca'dır. Akarca, Radyo Haberleri Müdürlüğü'ne getirilirken, muhabir Salih Kurt da Televizyon Haberleri Müdür Yardımcılığı'na atanmıştır. Dış Haberler Müdürlüğü'ne getirilen Okay Göçer ile yardımcılığına atanan Bülent Güllapoglu'nun yabancı dil bilmemeleri ise kurum içinde biraz gülümseme biraz da kızgınlıkla karşılanmaktadır. HABERLER 10 NİSAN 1985 TRT'yi bölerek yönetemezler TRT eski Genel Müdtiru Akman ne diyor? Akman:"Böl ve yönet" sistemi bütün kurumlarda uygulanabilir. Belki iyi neticeler de alınabilir. Ama böiünerek yönetilemeyecek en önemli kurum TRT'dir. Çünkü, TRT'yi bölerek yönetmeye kalktımz mı, kurum içinde birbirine karşıt gruplar teşekkül eder. TRT eski Genel Müdürü Macit Akman'ın Devlet Yatırım Bankası'ndaki odasına girdiğimizde hemen anlatmaya başladı. Anlattıklan başlangıçta şaşırtıcıydı: "Sabah TRT'nin önünden geçiyonım, bir kalabahk, bir tetas. Mcraklanıp içeri girdim, aynı teJaş içeride de var. O sıreda yanıma beyaz göndckli biri getdi, doktonnnş. Hayırdır, ne oluyor, dedim. Dnymadınız mı paşam, TRT'de büytik bir salgın var, aman siz şu tarafa geçin, dedi. Sababa karşı oyandıgımda terden sırılsklam olmuştam. Halbuki hiç TRT'yi de düsıinmüyordıırjı, nereden çıktı bu riiya diyordum ki, siz aradınız..." Akman Paşa'nın anlattığı rüya biter bitmez biz de sonılanmızı yöneltmeye başladık: TRT'nin bir yıllık yönetimini nasü deteriendiriyorsoıınz? AKMAN 'Bölyönet' sistemi bütün kurumlarda uygulana'bilir. Belki iyi neticeler de alınabilir. Ama böiünerek yönetilemeyecek en önemli kurum TRT'dir. Çünkü TRT'yi bölerek yönetmeye kalktımz mı, kurum içinde birbirine karşı gruplar teşekkül eder. Bunun sonucuolarak insanın yapısından gelen reaksiyonlar ortaya çıkar. Benim genel müdürlük döneminden tek öğündüğüm şey, kurum içinde aile mefhumu yaratmış olmamdır. Geldiğimde kurum bünyesinde 8 ayn gurup vardı. Bu ortamı yaratmaktan mutluyum. TRT'nin SOD bir yıilık yayın politikasını nasıl degerlendiriyorsanuz? AKMAN TRT'nin kendisine kanunla tevdi edilmiş görevleri vardır. Habercilik, kültür, eğitim, kamuoyu oluşturma ve eğlence gibi. Yeni yönetimin bunlardan yalruz birine, eğlenceye ağırlık verdiğini görüyorum. TRT'deki son atamalarla Ugfli göriislerinizi alabilir miyiz? AKMAN Tayinler beni çok üzmektedir. Kıstaslan hakkında hiçbir karar veremiyorum. Tarafsız dönemin idarecilerinden yüzde 80'i görevinden alınrruştır. Yenileri tayin olunmuştur. Yenileri hakkında benim birşey söylemem mümkün değil. Basınırmz bu konuda yeterince bilgi veriyor. TRT'oin Türk dilini kuMaBIBU ve son sözcök yasakiama nygnlaınası konusunda ne diyorsonoz? Yayın Denetim Kurulu'nun etkinligi 2954 saşılı yeni Radyo ve Televizyon Yasası'nın yürürlüğe girmesiyle, TRT'nin yayın politikasında, genel müdürden sonraki en etkin birim, Yayın Denetleme Kurulu olmuştur. Yasanm 31. maddesi gereği, TRT'nin yayınlayacağı programların son denetimi, Genel Müdür adına ve doğrudan Genel Müdüre bağlı olarak, Yayın Denetleme Kurulu Başkanlığı'na verilmiştir. Yayın Denetleme Kurulu'na gelen bir programla ilgili olarak denetçilerden birinin "yayımlanamaz" demesi durumunda üçlü bir komisyon oluşturulmakta, bu komisyonun kararı kesin olmaktadır. İşte TRT'nin yayın politikasında böylesine etkin olan kurula yapılacak atamalann TRT'den yetişmiş, yayıncılık deneyimi olan kişilerden olması beklenirken, öncelikle kurum dışından iki öğretmenin atanması büyuk tepkiyle karşılanmıştır. Yayın Denetleme Kurulu'na ataması yapılan öğretmenlerden biri, Ali Naili Erdem'in bakanlığı döneminde, ortaöğretim mudürlüğünde etkin görev almış, edebiyat öğretmeni Mehmet Özgedik'tir. Öteki öğretmen ise tarih öğretmeni Rıfkı Bey'dir. TRT'de, Televizyon, Radyo ve Dış Yayınlar D. ire Başkanlıklarına bağlı birimlerce üretilen programlarla ilgili son sözü söyleme yetkisi olan Yayın Denetleme Kurulu'nun Başkanhğı'nı vekaleten Aydın Olgun yurütmektedir. Bir süre Ankara Belediyesi Zabıta Müdürlüğü'nde memur olarak görev yapan Olgun, 1965 seçimleri öncesinde CHP örgütunde de çalışmış, daha sonra TRT "A Servisi"nde muhabir düzeyinde göreve başlamıştır. Söz konusu servis, o yıllarda Genelkurmay'ın kontrolunde Kıbrıs'a yayın yapan bir servistir. Daha sonra Dış Yayınlar Dairesi Redaksiyon biriminde çalışan Olgun'un, o günlerdeki siyasal yapısının CHP karşıtı olduğu belirtilmektedir. Yayın Denetleme Kurulu'nun öteki bazı üyeleriyle, belirleyebildiğimiz özellikleri de şöyledir: Ali Yörttk: Kuruma Şaban Karataş döneminde denetçi olarak alınmıştır. Tiyatro konusunda basılmış kitapları vardır. 1977 yılında basılan bir yapıtında Yöriik, tiyatro ile ilgili görüşlerini şöyle anlatmaktadır: "Şimdi oynatılan piyesler ne diyor? Neyi anlatmak istiyor? Neyi anlatan piyesleri basın göklere çıkanyor? Buna karşılık basın nasıl piyesleri seyretmek istiyor? Bir defa tiyatrolarımızda oynatılan piyeslerin yüzde yuzunde menfi düşuncelerle dolu olmasına dikkat ediliyor. Milletimizin geriliği, cehaleti, vahşiligi, barbarlığı ve hiçbir zaman ' kalkınamayacağımız, hür olarak yaşamaya layık olmadığımız. velhasıl bizim adam olmayacağımızı, anlatan piyesler öncelikle sahneye konuluyor..." TRT Yayın Denetleme Kurul üyelerinden Ali Yörük'ün tiyatro yapıtlarımızla ilgili bu değerlendirmesini, Yeni Düşunce Gazetesi'nin Başyazarı Said Bilgiç'in 9 Mart 1984 tarihli başyazısında okuduk. Bilgiç, Yörük'ün kitabından yaptığı bu alınudan sonra, "Bu korkunç tespit karşısında ıstırap duymamak imkânsız" diyor. Ahmet Derin: Şaban Karataş'ın son günlerinde Ankara Televizyonu Müdürlüğü'ne atanmı; 1520 gun çahştıkıan sonra, bu görevinden alınıp uzman müşavir yapılmıştır. Kendisini tanıyanlar onu "uçan kuşa komünist diyen biri" olarak tanımlamaktadırlar. Necmettin Türünay: Türkiye Yazarlar Birliği uyesidir. Dinsel yanı ağır basan biri olarak anlatılmaktadır. Aytek Aydınev\er: Kuruma, Karataş döneminde uzman olarak alınanlardandır. yönetim, yalmzca eğlenceye ağırlık verdi. TRT, dil politikasını tayin edecek makam değildir. Kelime yasakiama biraz fazla işgüzarhk, TRT'deki tarafsız yöneticilerin yüzde 80'i görevden alınmıştır. Yeni gelenlerle ilgili olarak basmımız yeterli bilgiyi veriyor. Macit Aietman: Yeni Nevzat Yalçıntaş'ın 6 aylık genel müdürlügünden sonra TR T Genel Müdürlüğüne atanan Erzurum Üniversitesi Ziraat Fakultesi profesörü Şaban Karataş, yalnız bilim adamı değil, sağ düşünce içerisinde misyonu olan bir kişiydi de... Kurum içinde çalışanlar, TRT'deki atamalarda Yönetim Kurulu üyelerinden Avukat Tuncer Ergin Ertan'ın etkili olduğunu belirtiyorlar. "Sözcük yasakiama" konusunda da adı geçen Ertan'ın, Toskay'ı atamalar konusunda etkilediği öne sürülüyor. Toskay, 'Kadrolaşma yok' diyor ama, yaptığı atamalar KARATAŞ Sağ düşüncenin önemli adamı. TRT Genel Müdürlüğüne, Erzurum 'dan geldi. Asıl işiincelendiğinde Karataş Ziraat Mühendisliğiydi ama bir yayın kuruluşu döneminde alınan belli bir nun başındaki, bir numaralı adam oldu. Genel kadronun sürekli etkinlik Müdürlük yaptığı sürece, belli bir kadronun TRT' kazandığı görülüyor. içinde yerleşmesini sağladı. Haber Dairesi Başkanı olabilmesi için, TRT Haber Merkezi'nde, yıliardır haberci olarak çalışan ve Haber Dairesi Başkanlığı da yapan Ercan San görevinden alınmıştır. Bu nedenle görevinden istifa eden Ercan San, bugün Hürriyet Gazetesi'nin Ankara Haberler Müdürlüğü gorevini yapmaktadır. Mehmet Akköpriilü: TRT'ye 1976 yılında Şaban Karataş tarafından dışarıdan getirilmiştir. Karataş'ın ayrılacağı günlerde planlama müdurluğune getirilen Akköprülü, Macit Akman'ın döneminde TV Dairesi Başkan Yardımcısı yapılmıştır. Toskay döneminde ise TV Daire Başkanlığı'na geürilirken, eski daire başkanı, deneyimli yayıncı Kerim Aydın Erdem, pasif bir görev olan Araştırma İnceleme Kurulu üyeliğine atanmıştır. Nevzat Tuğ: Şaban Karataş döneminde TRT'ye muhabir olarak alınmış, yeni yonetimde Parlamento Haberleri Müdürlüğü'ne atanmıştır. Nurettin Şafak: Tuğ gibi, Karataş tarafından TRT'ye muhabir alınan Şafak, Karataş aynlınca askere gitmiş, donüşunden sonra Erzurum Radyosu Haber Bürosu'na atanmıştır. Toskay'ın ataRadyosu müzik şefliğine atanmıştır. Ortaokul mezunu olan teleksçinin. muzikle herhangi bir ilişkisinin olmadığı belirtilmektedir. Süleyman Bozdağ: Araştırma İmalat Dairesi'nde "şef" göreviyle çalışırken Hasılat Dairesi. Hasılat Müdürlüğü'ne getirilmiştir. Daha önce bu görevi yapan Tayyar Şen ise Koruma Müdur Yardımcılığı'na atanmıştır. Tayyar Şen'in uzmanı olduğu konu ise muhasebedir. Mehmet Yaman: Sıra memuru iken, Şaban Karataş döneminde Radyo Dairesi uzmanlığına getirilen Yaman, Erzurum Radyosu Müdürlüğü'ne atanmıştır. Macit Eroğlu: Şaban Karataş tarafından göreve ahnanlardandır. Ankara Rad>osu araştırma kadrosunda görev yaparken Van Radyosu Müdürlüğü'ne getirilmiştir. Behzat Şentürk: Şaban Karataş tarafından kuruma alınan Şenturk, müzik dairesinde memurluk yaparken, Yayın Planlama Koordinasyon Dairesi'ne, planlama uzmanı olarak atanmıştır. Tunca Toskay dönemi atamaları salt yazdıklarımızla kalmamaktadır. Ataması yapılan, ancak Toskav'm ilk ataması Tunca Toskay'ın Genel Müdür olmasından sonra yapılan atamalardan ilki, Sacettin Gürbüz'un atamasıdır. Ziraat rnühendisi olan Sacettin Gürbuz, gazetecilik ya da TRT'yle uzaktan yakından ilgisinin bulunmadığı bir dönemde, Şaban KaraJaş tarafından kurunıa alınmıştır. Karataş döneminde, "Özel Kalem Müdürlüğü", "Personel Dairesi Başkan Yardımcılığı" gibi görevler yapan Gürbüz, daha sonra Araştırma İnceleme Kurulu üyeliğine getirilmiştir. Bu pasif görevi sırasında Ankara yakınlannda mandıracılık yaptığı, kurumda çahşanlarca bilinmektedir. Macit Akman döneminde Erzurum Radyosu Müdürlüğü'ne atanan Gürbüz, "bol raporlu" geçirdiği bu görevinden. AKMAN TRT, dil politikasını tayin edecek makam değildir. Dil politikası bir devlet politikasıdır. Kurum ve kuruJuşlar bir dil politikası icat etraeye kaltajırlarsa kaos büyür. Bana da genel müdürlüğüm döneminde bir dil politikası uygulamam için çeşitli çevrelerden baskılar yapddı. Türk dilinin lugatçesini tespit etmekle sorumlu makam varken TRT'nin bunu yapması biraz fazla işgüzarhktır. Yaşayan kelimeler, benimsenen kelimeler kullanılır. Yaşam, yasa, ulus, uluslararası bu kelimelerdendir. TRT'nin tespit etmiş olduğu 205 kelime içinde kamuoyuna malolmuş ya da olmamış kelimeler vardır. TRT böyle bir politika tayin edemez. Y'ARIIV: TRT'nin yayın politikası ve ilginç örnekler Alnıanyadakiler, Türkiyedekiler! Almanya'daki "Türkler", Türkiye'deki "Almancılar", sizin için yepyeni bir dergi çıkıyor. Türk ve Alman kültürleri arasında bir köprü oluşturmayı hedef alan iki dilde, kaliteli, aylık bir dergi: Bizim AlmancaUnser Deutsch Bizim AlmancaUnser Deutsch, Almanya'da yaşayanlann, Türkiye'ye dönenlerin; Alman kültürüyle ügilenen Türklerin, Türk kültürüne merak duyan Almanlann; Türkçesirii ve Almancasını zenginleştirmek isteyenlerin dergisi. TürkçeAlmanca: haberler; eğitim, hukuk, ekonomi köşeleri; çizgiroman, söyleşi, kültürmagazin ve spor. Bizim AlmancaUnser Deutsch'u okuyun, "kendi" derginiz yapm. Bizim AlmancaUnser Deutsch'u abone olarak ya da bayinizden sipariş ederek temin edebilirsiniz. Abonc olmak için aşağıdakı kuponu. bankadan a/acağını: dckontun fotokopisıvle bırlıkn: Çağdaş Yayıncılık ve Basın Sanayi A.Ş. Turkocağı Cad. 3941. Cağaloğlu, İstanbul adresinc vollavm. Bizim AlmancaL'nser Deutsch aJlı aylık derçnc abonc olnuık ısıhonıın. C 6 a\lık abonc lutıın 2100 TL C Yıllık abonc uııarı 4<M). TL'yi Çü'jdaş Yavınalık vc Basın Sanavi A.Ş'nin İş Ranka\ı. Turbc ŞııbcM. 2VA8 So.lu hcsabma \aiinlnn. Adı. Sovadı: Adrcv Mcslck: Tıınlı: İmza: