Katalog

10 HAZİRAN 1983 KÜLTÜR Y A Ş A M atilla dorsay Cumhuriyet 5 sinema Koca yıldan geriye kalan bir avuç film 1982 83 sinema mevsımı, yerlı sinema açısından pek doTirucu olmadı KaHtelı duzey fılmler ıkı elın parmak sayı sını aşmıyordu Zaten eenelde fjlm sayısı, geçmış yıllarla, ozel likle 70 baslarınm 300 lere yak laşan (ve kuşkusuz doğal olma yan) sayılanvla kryaslanmıya cak denlı dusuktu (80 kadar) Dığer yandan tumuyle tıcari kaygılarla çevrılmıs fılmleı (sozgelımı «Arabesk» kurdela lar) bıle beklenen umut edılen gelırler» ulaşmadı Sıremamız çeşıtlı açılardan b'r cıkmaza bır donum noktasına gelıp saplanmış bulunuyor bızce Bu konuda saptamalar veya onen ler getırecek yazılarımızı ılerı gunlere bırakarak, geçen mev sime genel bır bakıs Kefırmek le yetnelım Maliye Bakanlığı'nın ettiği oyun on Emlak Vergı sı duzenlemelen malum Mart nı san mavıs ayla nnda ıllerm mahallelerı ne gore saptanmış deger ler U7erındcn bejanna me verılmesı gerekıyor du Her mahallenın arsa bınm değerlenmn sap tanması da uzun sure tartışma konusu oldu Or negın Istanbul un en luks mahallelerınden Ulus ta arsa bırım degerı komıs yonca 8500 lıra olarak saptandı Buna karşıl'k kuş uçmaz kervan geç mfz olarak tanımlanatjı lecek Halıç sırtlanna dogru uzanan bır mahal lede bu 11000 lırayı bu luyoıdu Ama 11000 lık mahallede bır daıre en fazla 2 3 mılyona alıcı bu lurken Ulus mahallesın de 60 70 mılyondan aşağı konuşan daıre sahıbıne ya da yap satçıye rast lanmıyordu Melodram'ın görkemli dönüşü Mevsımın egemen turlerınden bın, melodram oldu «\ilenln salonlara dönmesl», kadın seyircının yenıden sınemaya ılgi duyması ıle acıklanan bır olay dı bu Degışık duze^lerde melodramlar duyguların kedeı ve sevınçlenn. ıyı ve ko^ulenn en kaba çızgılenyle ortaya kon dugu, herseyın abartıldıgı bu eskımek bılmeyen tur, bu yıl bırçok fılmde karşımıza çıktı «Arabesk» fılmler yıne melod ramm en abartılmış en grotesk ve ükel omeklen olmayı sur durdu Hep bırbır'erıne benze yen konuları ıçırde fnasıl ben zemesın Çoğu Erdoğan Tunaş ın kalemınden çıkryordu') hep aynı şeylen anlatıp aynı duygu lan somurdu bu fılmler Os man Seden'ın «Hasret Şarkısı» «Sen De Mi Leylâ» v»ya «Hul yam», Tanju Görsu'nun «Nlkâh M»uı«, «Nasıl Isyan Etmem» veya «Berduşlar», Natuk Ba>tan'ın «Gönaha Girnıe», Nukhet Duru'nun şarkı turunun degı şıklığıne karşın benzer motıf len ıçeren Melih Gulgen ın «Duşkunum Sana» fılmlerı hep bu turdeydı Arabesk e bıraz de gışıklık getırmek ısteyen Halit Ref If ın «Tarihsel Arabesk»ı «Leylâ ile Mecnun» ve>a Şerlf Gören'm *rabrsk m klasık me lodram yapısmı kırnayı deneyen «Alışan»ı b.. çemberın rtışı Ba pek çıkamıj ^rlardı Bu ara da tbrahlm Tatlıses ın ılk yo netmenlık deneyın, yaptıgı «Ya Un»da «\Uşan»dAa ve Şerif Gören'den esınlendıgı sezıldı Ara besk türüne getırılmeye çalısı lan bır «jenılik» ıse bu fı nie nn ezık «Anadohı çocuğu» kah ramanlarına «sevgili» Marak uy gun gorulen «soyunan kadınlar» oldu Magazın aasımmızın gO2 deleri \hu Tuğba lar Bânu \1kan'iar, Serpil Çakmakiı lar Çlfdera Tunçiar, «nâmnsa mü cesaem» Anadolu delikanlıları/ la ınanılma&ı güç aşklar yaşadı lar Bu tılr bır «beraberlik», bazı melodramlarda Kadir lnamr'a da uygun gorUldil, tnanır'ın Ahu Tugba veya Bânn Al tauıla çift oluşturdugu fılmler dan medet umuldu «Elveda Tıcaret Odaları bu ko nudakı ıtırazlan yaptı bu arada zaman geçtıgınden, beyannaıne verme sure sının bıtmesını bekleme yen vatandaşlar yükum luluklerını yenne getırdı ler Ama Danıştay a yapı lan ıtıraz da bu arada ye nnde goruldu ve 11 00 lıra lık bınm fıyat 3500 e düş tü Ancak vergı daıresı muduru durumu değışık yorumluyordu «Efendim» dedı Onemli olan sizin beyanımzdır Konulan değer taban birimi oluştu rur Sizin beyanınız bunun çok uzerinde de olabılir > Elını çabuk tutanlar bu nun cezasını bıraz "Sde yeceklerdı anlaşılan Daya rakıyı, okut halıyı .urızm mevsımının r^lamasıyla bırlıkte. bırçok ış I yen tunstlere ıyı hızmet sunabılmek ıçın yanşıyor çeşıtlı onlemler alıyor Yen mevsnne en ıyı ha zırlananlann başında da, Nuruosmanıyede) sıralanar. halıcılar gelıyor Dukkanına gelen tunste, kınu halıcı bedava çay. kımı halıcı lokum, kımı de soguk ayran sunu >or Ama ıçlerınden Dinnın buluşu daha ılgınç Onun ıkrarr hstesnde rakı da var Sabahın onunda mağazaya dolusa.1 tunst kafılelerıne pınnç tepsıler ıçmde «Tnrklah RakJ» sunu hıyor, daha sonra da s&tışa geçılryor Geçtığımız gunlerde rakı servısı yapan halıcı sabahın cr k<aı saatlerınde tıka basa dolmuş Tabn hemen pinnç tepsılerde turıstlere rakı sennsı başlamış Bır ıkı derken ka deh sayısı artnuş Boşalan şışeler patrona vızgelıyormuş A lışverış zehır gıbı geçmış Yalnız o tunst ıcafılesınden sağ lanan gelır 4,5 mılyon lıraya ulaşmış. Patron aksamüstu keyıfla hesap yaparken sabahkı kafıleden dort beş lunstın yanlarmda halılarla ıcen gırdik lcnnı gurunce şaşırmış Adamlar, enle buzule, «Efendim», demışleı «bilmeyte sona ya rafesyı, ya hesabı faıls kaçırnuşız Halılardan bir ildsini geri rerebiHr mlyıı'.ıOlaja ranık olan kışı patronun verdigı karşılığı bıze ak tarmadığı ıçin, bundan Eonra ne olduğunu bız de soyleyemı yoruz Hıst^r. O da bir şey mi ? ABD'mn New York eyaletınde bır fenf yarışa soktugu faresmm kazanama ması uzenne onu salçaya banıp yemış O da bır şey m t ' Şu Amerıkan fılm lerındekı Şenfler da ha ne haltlar yıyor laı, ne haltlar' EN IYILERDEN \«catı Cumalı nın romanından uyarlaııancMlne» yıhn en başaruı, en lyl fılmleriiMİen blriydi Atıf Yılmaz'ın yonettigi îılmın bır sahnesınde Turkân Şoray göruluyoı Dostum» «\sklarin En Guzeli», vs Kasaba gerçcgme egılen bazı fılmler dıkkatı çektıler Omer Kavur'un «Kınk Bir Aşk Hikâyesi», \tıf Yılmaı'm «Mine»sı gıbı 2 fılmın ortak ozellığı, benzer bır toplumsal çevreye eğılmelerının yamsıra, senaryo ya gosterılen ozendı Bırınde yıne Selım İleri'nın ozgıin se naryosu dığennde ıse Necati Cumalı'aan yapılan bır uyaria. ma sozkonusuydu İlen yıne benzer bır çevrede geçen ve bu kez ruhbılımsel genlım tu runde bır çalışma olan GölMn de senaryosunu vazmıstı öme» Kavur, bu mevsım ızledığımız bu ıkıncı fılmınde, bızde pek ış lenmemış değışık bır turde, tam bır anlatım butunlugu kuran ılgınç ve saygm b r çabada bu lunmuştu Uyarlama olarajt go ze çarpan bır fılm ıse, Jlem duh t'n"un gozde yazan Orhan Ketnal den bunca yıl sonra yenıden uyarladığı «K*çak» ol du ıdı Bu alanda hem duzeylı hem de gışe basarısı sağlıyan fılmler ortaya çıktı Kartal Ti bet ozellıkle Kemal Sunal'la çevırdığı fılmlerle ış bakımın dan "mutlu" bır yonetmendı «Da varo», «Doktor Chrannn», «Çsnklı Milyoner», Alasya / Akpı nar ıkılısıne dayalı «Baş Bel»su, Tıbet'm basanlan arasın daydı Attf Yümaz. 2 fılmıyle yıne sınemamızm en buyuk gül dilru ustası oldugunu goster dı «Dolap Beygiri» ve «Şeker pârr», ıkısı de aldlklan 'sansar yaralanTıa karşın akıcı, sevım U ve onemlı bır toplumsal e leştırı dozu ıçeren Mmlerdı Bu arada genç sınemacı Sinan ÇeUn de «Çlçek Abbas» adlj guzel bır guldUrusuyle dıkkatl çektı san sımgelen. alegorı'len ve parabolTen egemen kıhyordu Püm. yenı. değışık bır yapıyı ıçenyordu ve bu nedenle çpk luk gereğı gıbı anlasılmadı. «Boğaz sırtlanndan Suleymani ye"ye t**l çıkılır'» cınsınden pek gercekçı (') sorular k ar şısında kaldı Bu toplamxi~. bızun lusısel seçımtmıze göre. en ıyı füm ler şoyle sıralanabılir 1 At, 2 Mîne, 3 Kınk Bir Aşk Hikâynd, 4 Senl Kalbune Gdmdflnı. 5 Dolmp Beygiri Şarkısız turkusuz melod ramlarda Osman Seden yuıe gozde)dı 'Şampıyon' uyaria ması «Aşklaruı En Guzeliı, bır Arap fılmı uyarlaması «Yakılacak Kadın», «Gecelerin Kadını» gıbı fümlerde eskı reçetelere sığınarak seyırcıye gozyaşı dok turmeyı denedı Kad>n seyırci donmuştu ya, onu olabüdığın ce 'aglatmak' da erkeklığın pardon, sın<»mac lığın şarundan olsa g^reKtı' Orhan Aksoy «Gazap Ruzeârı», Halit Rrfiğ «O Kadın» Zekı tlasya «Elve da Dostum »la bellt olçude ınan dıklan oyeculen anlatmaktan gelen oıraz <2aha 'ınandıncr melodramlar ımzaladüar Mem duh L'n'un «Fatma Bacı» uyar lamahi «Gulsum Ana», Kartal Tlbet'in «Ihk Dudaklar» uyar laması «İffet»ı clı yuzu duz ı^ın nlr>aTim o'esıne çe«.mı jorlarrfı • eyzi Tnna ısa «fc>enl Kalbıme Gomduniale mevsımın en ılgırç "s»lon dranu'nı ortaya noyujordu Gerek Sellm tleri'nın diyaloglan, gerek tüm oyuncu kadrosunun boşansı gerekse Tuna'run ozenlı çek< mı, bu fılme. ylm gozde türu melodramlar ıçınde seçkın bır yer kazandırıyordu Melodramlar vc 'salon filmleri' Yıhn 5 filmi AS GÜLGEG ıNSANU EPEB.L,P,Z SAFTlRl Ul>Of3. EFEND.H LıvoR. Değişik fibn ve anlaşılmayan 'At' Bunlann dısında kd!an 2 fılm var Herhalde kolay I olay bellı bır türe gırmedıkleri ıçın sona bıraktık bunları Sinan Çetin'ın sansürle uzun bir takışmadan sonra 3 yıllöc biı gecikmeyle gosterime çıkan ük filmı «Bir Günün Hik&yesl», çeşitlı ozentilen ıçeren ve ancak bırkaç sahnesıyle başanh olan bır Uk nlm'dı Ali öiKentfirktin «AUı ıse, bir 'ikinci film' olmasma karşın bızce onemlı bır başaruun sıro gesıydı Fılm, temelde gerçek, çı bır tavırla gerçek bır mekâ na (tstanbul'a) bakıyor, ama bu balustnda gerçek UstO, düşsel, fantastik ogelerle olu 'Kasaba Gerçeği' ve uyarlamalar Dram tunlnde daha degısık bazı çabalar da goze çarpü Macera fılmlen arasında Şerif Garen'ın «Tomruk»u teknik duzeyıyle dıkkatı çeken, ıyı an latılmış, gosterışb bır fılm ol du Yülann aktorü Cnneyt Arkın Anıt FilmcUık ısmını taşı yan yeru bır şırkete 'angaje' oldu. bu şırket ıçuı Çetto tnanç'ın yönetımınde, çocukla ra veya zek&sı gelışmemış bır seyırcıye seslenen fılmlerde oy nadı «Dunysyı Knrtann Adanu, «Gırpr AI1». «Dört Ya> nım Cehennenu, vs Yılın bır diğer gozde turü ıse güldılrU Macera filmleri, güldürüler KİM KİME DUM DUMA Behic AK GOJZOZ satıcıhgından (1953'den) ben ıse Yenı Melek' te yer gostencılıgı yapııus Bunları yapaıken, aklı tıkrı per aedeymış ama «O gunlerde oğ rendim sinemayı sevjıesinl, her filmde ıyi seyler bulunabl leoetinl. lUhmetU tbaan Bey (lpekçi) benim nlm zevfcbne ga \enırdı, hep fıknmi sorardı..» Erol özpeçen, sonra fılmcı lığe geçmış önce, tasfıye olan bır zamanlann «kıral» şırketı Fıtas'ın 1200 adet eekı fılmının ışletmesını almış sonra «ufak ufak» fılm getırmeye gınşrruş « Bizüm meslete ılk baslayana \llah bep yardun eder. Bana ds etti, Uk 5« filmden ko>dufumıiii 67 katınt kazan dım Bır tetlı geldı kı Ama sooralan işın göründugu Rİ İH olmadifinı anladım.» film dışalımına «Newyork N«wyork»un boylesine tutulacağıru öngomıüsmuydu' « Sinemacüıkta kumaruı payı vardır. ama azdır. Yıllar dan beri, daha film getirmeye başlamadan, fılmlerın hasılat lannı Uhmin eder, bahialere girerdfan. Çoğu anuuı tutardı Ben, üstelik cörmedeo film alırun. Ama yönetmeoe, knnuya, oyuoculaTa 1>lr""*i. dlkkatle inceierim fUm ustöne ha urlannus broşnrleri, verilea bilgileri. Bir de ön sezan vardır Aslında her filmin işinl iytce incelemek, seytrcinin ne isteyip ne istemediğinl aaUmak zorundayu. Benım anladı ğım şu Seyirci ıyı film, seviyeU rtlm tetiyor. Bfiyuk kent seyircisi ıyı fiim istlvor «Hatr» filmimn, hem de yaz başuKUkl Udnci viryonunda Emek'te vap tığı Iş. «Ay Harekâtı»nın 2. vizyonundan çok daha i>l» Ozpeçen, getırttıgı fılmlerde ancak °°10 oranında yanıldıgı nı soyluyor Ama sorun, Ana dolu ıçın farklı kuşkusuz «.yı fılm» denen fümıenn Anadolu sınemalannın °o9Oında yer bu lamayacağını aynca Anadolu' da 8 kısım (yaklaşık 85 dakı ka) dan uzun ülmlerın sinema cı tarafından otomatıkman kesıldığını eklıyor «Ustelık kesilen parçalar on larda kalır, bır daha ele de geçıremezsıniz. Onun için biz filmleri burda kesıp yollam. daha emüı olur » Mevsımın sinema yazarlannca seçılen en ıyı 10 fılmden dor dü, aynı şırkete, Met Fihn'e aıt Kendı sınemaları olmayan, baş lıca getırtıcı şırketlerden sa yılmayan bır şırketuı, bır mev sim ıçınde, «Teneke Trampet», «Halr», «Kurtulus», «Newjork Newyork», «Valcntino», «Uzun Sfirficüler» gıbı Uk bakışta tı can gozlıtaneyen fılmlerı getır mesı ve eleştırmenlerın üstesı ce tam 4 fümle agırlık koyma sı nasıl mümjtun oluyordu'' Met Füm'ın sahıplen, yıllar dır tanıdıgım Erol Ozpcçen"e Metin Arcan. Erol Bey sinema pıyasasında tanıdıgım en ılgınç bşılıklerden bın 1935'de aoğmus, orta ıkıden «terk». Once bır zamanlann Şark Sıneması'n da gazoz satmış, açıldıgmdan Erol Bey gumrukçlısü olan Arcanla Met Fılmı kurdugunda bır ae gormuş kı, onun «iyı» dıye belleyıp aldıgı fılmı, bol ge ışletmecısı semtıne sok mujor bıle 44 fılmınden 2 e l l P 4"unu seçıyor, gerısıru ısteını yor Bunun uzenne Adana oa kendı burosunu kurmuş Son ra Samsun da, sonra Izmır'de Şoyıe dıyor «Amaç bir «Hair»l bır «Teneke TrampeUı yalnu tstanbul ve Ankara'da oynatmaîc değıl, tum ülkede oynatraak Bunu yapa^ıildiğun ölça de kendunı mutlu hıssedıyo Pekı bu tur fümlen nasıl se çıyor? Bunları alırken ıtu mar mı oynuyor? Sozgelımı «Hair»ın. «Teneke TnunpeUın, 50 Vll Oz dil müsabakamız öz dıl musabakamıza yazı gönderme muddetı bıttı Gelen yazılar bır kaç gun ıçmde tasnıf edıldıkten sonra bırıncı seçmede aynlanlan önumuzdekı perşembe gununden ıtıbaren neşre başlayacağız ve ondan sonra okuyuculanmızın da ıstırakıyle nıhaı mtıhabı Cumhurivet yapacağız Bundan böyle gönderilecek yazılar musabakaya kabul edılmez 10 HAZİRAN 1933 Konferans son üç gun zarfındakı muzakerelerınde sılah fabrıkalanmn ve sılah tıcaretının kontrolu, mıllı mudafaa butçelermın tahdıdı meselelerım tetkık etmıstır Bunlar hakkında karar verılmesı ıkıncı kıraate bırakılmıştır Du'n aktedılen son celsede tngılız projesının mustakbel terkt teslıhat mukavelesıne esas olması hakkında rıyaset dıvamnı teklıfı reye 19331983 konulmuştur Silahları bırakma konferansı dağıldı CENEVRE 9 (a a ) Sılanları azaltma konferansı umumı komısyonu ıçtımalannı gelecek temmuzun uçuncu gunune bırakmıştır 10 Hazıran Günün İlanı Kadıköy Havagazı Şirketi 12 Hazıran pazartesı günu saat JS'te Kadıköyünde Sureyya Paşa Sıneması salonunda verılecek olan amelı yemek ve pasta pışırme dersıne bütun hanımefendılerı davet eder 9 MiMtn AMMN Bir teşekkür Geçen mevsım ıçmde Istan bul sınemalan, çokluk yıııe fılmlen kesıp bıçmeyı, karan ük bır projeksıyonla perdeye yansıtmdyı surdurdtller Han"i len mı 7 Onlar kendıiennı bılı yor, sinema meraklısı seyırci de onları bılıyor Burada bır kez daha sozlerıru etmeye gerek var mı* Bız, olumlu ornekten soz edelun, mevsım bo yunca, gerektıgında seanslan ayarla>arak fümlennı kesme den tam olarak gostermeyı surduren, bu arada ıslettüuen sınemalarda (Kent, Sıte, Sınepop) duzeylı ve çagdaş bır gösterımı saglamaya çaUşan Ozen Fllm'e teşekkUr edelun Öbur sınemacı dostlanmız jiın masınlar Onlar da aynı uuzlığı gosterdıklennde, bu teşekkuru kendılermden de esırgemeyeceğız Torihte bugün • MSTA RUHLUNERON M.S 68'DE 8U6UN ROMA IMPARATORL4RINOAN NeHON, HANÇ£RIYLB İNTİHAR. ETTİ ANNBSlNlN ZEMRLE. CIAUOIUS'UN Y£RIN£ 1? YA$lNDA TAUTA Ç.IKARILDI S ROMA IMPA8ATORU OLAN NBHON ÇDKACIMASlZ VE HASTA RUHLUYPU YAŞAMI BO. YUNCA ÇeŞlTll CINAYETLER I$LEDi, GARIPUKI.ER YAPTI. 64 YILINÛA,ROMA'DA YANSIN ÇIKARTIP KARŞIGINDA LİR ÇALARAK ŞARKI SOYL£ME£l ÇuK İLGINÇTlR' SOklUfi OA, PATLAK. VER£N BİR lSYAN,ONU \ 31 YAŞINDA ıNTtHARA SURUKlEMlŞTl. PLATINPLAKU BIN6! , " u u a Twner'ta peuini^, «Amarcord»u ve F»bri'nın «Macar k*r»ı önfimuzdeki hafta pazartesider. bo^l<tyarak Beyoglu Emek sınemasında birlıkte seyirclyr sunulacak. öncekı mevsımın bu ıkı onrnılı fılmı.n ka^ırmıs olaular ya da yenidcn iztemek ıste )rnIer için, bu ivi bır fır«at Emek Sıneması, Ohazırjrii Utk surecek bu ıküi gösterıdetı sonra S)«H Kent sinfırva>nla birlıkte tstanoul V^'çının rılnıhrını göstermeye b^lajacak Yukar da «Macarlar» fılmladen bır sahnc çoruluyor 'Macarlar' 196O'TA BU6UN,AMERıKALl ŞARKJ. C/ B/N6 CROSSY, 2OOMILYON PL Ğl SATILPI6I IÇJN PLÂTIN PIÂK ARMAĞANI ALDI O ZAMANA D€âlN. Z6OO TANE 45'UK,12S TANE DE UZUNÇALAR DOLDURMUŞTU ŞARKtOLIKLA &lRUt<rrE SİNEMAYI OA YU. RUTEN CROS8Y, 1S44'TE 'GOIN6My vuAv" (TOLUMA G/Û/YOGUM) F/LMfNPe/a ROiL ILE OSCARALMAYI BA$ARDİ DAHA SON. RA KOMEDYEN BOS HOPE İL£, "RlO YOUf", 'BAU YÖLU', "FAS YOLU" GİBİ BİR DİZİ MU2IKAL KOMSOl FİLMl Ç£. VlRBN 8l*J6 C£OS8Y 19?* O£ OLOÜ.