Katalog

Cumhuriyet 6 EKONOMİ 28 HAZİRAN 1982 EKONOMİ DE Menkul Degerler Bankerlik ve Finansman yöneticisi Süren: GÜNÜN AYNASI Dolar 265 liraya ulasfı Ekonomi Servisl Dolann dünya döviz piyasalannda son haftalardaki bızlı tırmanışı geçtiğimiz hafta içinde yavaşladı. Buna rağmen dolann TL karşısında 2.5 lira glbi önemli bir artış kaydettiği gözlendi. Dünya piyasalannda geçen hafta başını rekor değerlerle açan dolar, hafta içinde mark ve Isvtçre frangına karşı değer kaydetti. Pazartesl gunü 2.48 mark ve 2.14 Isviçre frangından işlem gören dolar, cuma günü 2.48 mark ve 2.12 frank düzeylne düştü. Dolann artış hızmda önümüzdeki hafta içinde de azalma olması bekleniyor. TOrkiye'de lse dolar 161.90 llradan 164.50 liraya ulaşırken sterlindeki artıs da hemen hemen aynı düzeyde oldu. Hisse senetleri işlerlik kazanmazsa sermaye piyasası ağır darbe yer Selim YALÇINER Banker Kastelli'nin yuıt dışına kaçışından sonra serma ye piyasasmda oluşan panlk, ellerinde mevduat sertifikaları ve tahvil bulunan yurttaşlarla bu menkul değerleri satm al mak durumundaki kuruluşla n etkilemeye devam ederken «Hisse senetlerine Islerllk ka zandırılmaması halinde sermaye piyasasının a&ır darbe yiyeceğl» belirtildi ve «Sermaye Piyasası Kanununnn, (Yeni den Değerlendirme Kanunu) lle güçlendirilmeslnln EereğU vurgulandı. Sermaye piyasasının lçinde bulunduğu durumdan çıkış yolunda son gUnlerde tartışma ve önerilerin yoğunlaştığı dik kat çekiyor. Son olarak îstan bul Ticaret Odası Başkanı Nuh Kuşçulu «en garantili menkul kıymetler büyük sirketlerin tahvil ve hisse senetleridir. Bunlar da sermaye piyasasını canlandıracak tedbirlerle yaygınlaşır» derken banker kuru luşlanndan da paralel önertler geliyor. Meban (Menkul Değer ler Bankerlik ve Finansman A.Ş.) yönetıcisi Faruk Suren, «Zor günler yaşandıgım ve ta sarrul sahibini rahatlatmak için elden gelen herşeyin ya pıldığını» bellrterek mevcut koşulların sermaye piyasasının geleceği açısmdan umutsuzluk yaratmamakla birllkte bazı Cnlemlerl de zorunlu kıl dığım öne sürdü. HtSSE SENEDİ Süren, sermaye piyasasının normai olarak hlsse senetlerl temeline dayalı olması gereği nl anımsatarak «Billndiğl gibi, sermaye piyasası denince akla hisse senetleriyle ilp;ili lşlemler geliyor. Oysa Türkiye'nln koşullan sermaye piyasasının mevduat serüfikası ve tahvil satışı yoluyla sanayive kaynak aktarmak ve dolayısıyla öretimi arttırmak amacıyla çalısac bir mekanizma olma sına neden oldu. Şimdi, piya sanın başına gelenlerl dikka te alarak, sermaye piyasasının normai kosullanna dönebtlmesi ve temel araçlanyla lş lem yapabılmesinin sağlanmaSJ gerekir..» dedl. YASAL nüZENLEME Sürdürülmekte olan ekonomi politikanın sonucu olarak bankerlik kuruluşlannın faali yete geçtığini ve bu kuruluşla rın çalısmalarına devamlarının engörüldüğüntl kaydeden Süren, yapılmas: gerekli yasal düzenlemelere ilişkln görüşle rini şöyle belirtti: «Sermaye piyasasının normai işlerlığine kavusturulması ıçin hisse senedi esasına dönülmesl şarttır. Hisse senetle rinin tekrar etkin kılınması da, Yeniden Değerlendirme Yasası ile mümkün olabilir. Eğer Sermaye Piyasası Vasası, Yentden Değerlendirme Yasa sı ile güçlendirilmezse, mali ortam önemli bir aracından voksun olacaktır. Yıllarca ön cesinin parasal kosullarma gö re alınmış ya da satılmış bir değerin bugün de o koşullarla degerlendirllmesi sözkonusu edilemeyeceğine gbre, Yeniden Değerlendirme Yasası'nın bir an önce uygulamaya konulma sı ve Sermaye Piyasası Yasa sı'nı güçlendirmesi zorunludur.» SON DURUM Yurttaşlann Banker Kastelli nın kaçısından sonra ellerindeki menkul değerleri paraya çevırme eğtlimmi surdUrduk lerinj söyleyen Süren, Meban' ın gerı alışlannın paniğin ılk gününde 180 milyon lira, ikin ci günunde 180 milyon lira ve üçüncü gününde de 150 mil yon lira dolayında oldugunu bellrtti. Panik ortamınm ya vas yavas dagılmaya yüz tuttu ğunu öne süren Meban yöne ticisi gelecekten «umutlu» ol duklannı da sözlerine ekledl. Bakanlar Kurulu'nun bankerlerin tasfiye istemlerine ilişkin süreyi 21 temmuz 1983 tarihine kadar uzatmasınm ba zı çevreleri «Artık tüm banker kuruluşlannm laaliyetlerine son vermelerinin zamam gel diği» kanısına sevkettiğinl ifade eden Süren, «Bu tür bek lentllerin gerçeklik tasımadıftını» söyledi. I EKOHOni NOTLA R I 24 Ocak'm îflâsı mı? Kastelli olayı 24 Ocak'm iflâsını mı sergiliyor? Kimilerine göre evet. Bu olay dostadüsmana 24 Ocak kararlarıyla girilen yolun bir çıkmaz oldugunu bütün çıplakhğıyla sergileyen bir örnek. Kimilerine göre hayır. Bu olay sadece bir «yol kazası». Yani girilen yol doğru ama arada böyle kazalar oluyor, parçaları toplayıp da arabayı değiştirip yola devam etmek gerek. Kimileri ise daha geniş kapsamlı bir yol tercihini gündeme getirerek, Türkiye'nin böyle olumsuz olaylardan etkilenip «hür tesebbtts yolu»ndan çıkması için neden bulunmadıgmı belirtiyorlar. Bu tartışmayı netliğe kavuşturmak için öncellkle şunu belirtmek gerek: Türkiye'nin «hür tesebbüs yolu»na mı yoksa başka bir anayola mı glgireceğini belirlemek, 24 Ocak mimarlarma kalmadığı gibi başka mimarlara kalacak, herhangl bir tarihte herhangl bir kararlar dizisiyle belirlenecek bir şey değil. Bu, tarlhsel süreç içinde belirlenen stratejik bir karar, hiç kimsenin kendi başma yapamayacağı bir tercih. Pek tabıi ki 24 Ocak kararlan da böyle bir anayol tercihini gündeme getiren kararlar değil. Bunlar sadece zaten girilmiş bulunan anayolda tökezlemeye başlayan arabayı de§iştirmeye yönellk kararlar. Dolayısıyla bugünkü «vol kazası» olayı karşısmda tartışılması gereken de arabayla ya dabu ekonomi politikalarıyla yola devam etmenin mümkün olup olmadığı. Bu polltikalarm son olaydan yara alıp almadığı ya da ne derecede yara aldıg». 24 Ocak'm gündeme getirdiği ekonomi politlkası anlayışmın İki temel ögesi var. Birinci 6ge devletin makro düzeyde parakredi politikalarıyla yetlnerek ekonomidekl diğer kararları «serbest plyasa mekanlzmaaı»na bırakmak istemesl. tkinci öge. bu mekanizmanm işleyişi lçinde ekonomiyl ice dönük yapısından dışa dönük vapıya kavuşturacak bir yapı degişiminta gerçekleşmeslni amaçlaması. 24 Ocak'm bu iki ana ögeye dayanan çöztim senaryosu ise kabaca şöyle: Sıkı parakredl politikası iç pazarı daraltarak entlâsyonu önleyecek: iç pazarda sıkışan firmalar bir yandan dısa açılmaya diğer yandan sermaye artırmaya yönelecek. Ücretler ve taban fiyat artıgları sınırlı tutulacak. Bu arada yükselen faizler tasarrufları mali sisteme çekecek ve kredilere kaynak oluşıurarak finansman sorununu cözeoek Dışa açılamayan sermaye artıramavan ve finans kaynaklarına erişemeyen şirketlerle hesabını doğru yapamayan bankalar ya da bankerler kendi kaderlerine terkedilecek. Bunların yükü kalkınca da ekonomi btitünüyle daha rahat nefes alma. daha rasyonel ça hşma olanaklanna kavuşacak. Bu sflreç içinde heı kes devletin destegini artık belrteyemeyeceğinl, kendi ayaklan üzerinde durmak zorunda olduğunu yaşayarak öğrenecek ya da öğrenemeden ölecek. Şlmdl bu senaryonun çeşitli noktalarda aksadığı. pek çok flrmanın ve bazı bankalann bu lkln ci seçenekle burun buruna geldikleri, yani ölümkahm savaşımı verdikleri bir ortamda gündeme getirilen «Kastelli çözümü» acaba bu senarvoya uygun, bu senaryoyla tutarlı bir çözüm tnu? Voksa bu senaryodan artık vazgeçilmesi gerektlğini savunanlann ilk taktik başansı mı? «Kastelli cöztimü»nün öğelerlne bakıldıgında bunlann 24 Ocak'ın temel ögeleriyle çellştiğl görülüyor. Bir kere Merkez Bankası sıkıntıdakt bankalara yardım elinl uzatmak zorunda kalıyor; böy lece hem para polltlkasındaki katılık eriyor. hem de «bankalar da batabilir» görüşünün şlmdilik geçerll olamadığı anlaşılıyor. Bu operasyon içinde. ihracata sağlanan kredilerin İç plyasanın lhtlyaçları doğrultusunda kullanılması gündeme geliyor. Reel faizl taşıyamayan sanayi ve finans kesimindekl tıkanıklık, firmaların ve bazı bankalann batmasına izin verllmeden sadece KasteJITntn ba tışı hızlandınlarak aşılmak ya da ertelenmek isteniyor. Ve «serbest plyasa güçlerisnin kendi sorunlarmı kendi lçlerinde kendi yöntemlerlyle çözmelerlne seyirci kalınamayarak devletin kapsamlı müdahalesi zorunlu hale geliyor. 24 Ocak'ın lflâs ettiğini söylemek İçin belki biraz erken ama Kastelli «kazası»ndan yara almadan çıktığını söylemek de galiba olanaksız. lOsman III AftAY Altm 10 dolar yükseldi Ekonomi Servisi Geç tiğimiz hafta başında son üç yılm en düşük dü zeylne inerek 297 dolardan işlem gören 1 ons al tın hafta İçinde 10 dolar blrden yükselerek haftayı 306.5 dolardan kapadı. Türkiye'de de hafta başında 11.600 lira olan Cumhuriyet altı nının satış fiyatı hafta sonunda 11.675 liraya çık tı. Reşat kulpsuz lse haf ta boyunca bir değlşlkllk göstermeyerek 12.000 12.500 liradan lslem gör dü. Uzmanlar altının dünya piyasalannda gös terdiği değişimlerln doların değerindeki değişlmlerden kaynaklandıgmı öne sürüyorlar. Dolarla adeta köşe kapma ca oynayan altm dolar değer kaybettlkçe yükseldi, doların değer kazanmasıyla da düştü. Iki Türk taahhüt firması için organize edilmiş ilk uluslararası kredi konsorsiyumuna •dünyanm sayılı bankalarımn yanısırayalnızca iki Türk bankası dahil edilmiştir. Bunlardan biri Uluslararası'dır. ULUSLARARASI bir dünya bankasıdır. Güney Turizm Antaîya'da 800 yataklı tatil köyü kuruyor Ekonomi Servisl Antalya yolu Kızıltepe mevkiinde, Güney Antalya Tu rizm Gelişme Bölgesi'nde 800 yataklı bir tatil köyü kurulması çalışmaları tamamlandı. 172 bln m2'lilc arazl üzerine kurulacak olan tatil köyü inşaatma Turizm Bakanı tlhan Evliyaoğlu, Ulas tırma Bakam Mustafa Ay san ve Turizm Bankası Ge nel Müdürü Cafer Canlı'nın katılacağı bir törenle yarın başlanacak. Yatırım tu tarı 750 milyon TL olan ve 2,5 yılda tamamlanacak tatil köyünün proie sahıpligini Yılma2 Ttirkeri'nln or tak olduğu Güney Turizm A.Ş.. Turizm Bankası ve Unit International S A. ad lı Belçlka firması yapıyor. Geleneksel Türk yapı özel likleri dikkate alınarak hazırlanan projenln lnşaat te sls ve tefriginl anahtar tes limi nlteliğinde ARTTEK Yapı Endüstrisi Ltd.Ş. yapacak. Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğünden 1 Kurumumuz ihtiyacı olan Dlzel leneratörlerde kullanılmak üzere çeşitli filitreler kapalı zarf usulü teklif almak suretlyle satm alınacaktır. 2 Bu işe ait şartname TRT Kurumu Genel Müdürlüğü Alım Ikmal Dairesl Başkanlıgı Atatürk Bulv. No: 181 ANKARA adreslnden temtn edilir. (Şartnameler posta ile gönderijmez) 3 Teklifler en geç 5.71982 gilnü saat HOO'e kadar «TRT Genel Müdürlügü Genel Evrak Müdürlügü Paris cd. No: 15 Kavaklıderp (ANKARA» adresine makbuz mukabıli teslim edilmesl veya iadeli taahhütlü olarafe posta lle gönderilmesi gereklidir. 4 Postadaki gecikmeler dikkata alınmaz. 5 Kurumumuz 2490 sayılı kanuna tabl değüdlr. \M