Katalog

26 HAZİRAN 1982 *•** Cumhuriyet 11 Israil'in, Beyrut'a bombardımanı yoğunlastı Solcu lider Velid Cunbalt: FKÖ'nün artık sonu geldi BEYRUT Dün saat 12'de (TSÎ 13) Falanjistlerin radyo su yayınını keserek «Beyrut savaşı başladı» diye anons yap tı. Galiba gerçekten de yolun so nu gözuktü. Dün sabah 9.30'dan başlayarak Israil savaş u çaklan Beyrut'un güney banlı yölerini ve güney mahallelerin deki hedeflerini eşine ender raslanan bir şiddette bombala dılar. Eğer, Beyrut savaşı'nın başlaması ile de Batı Beyrut so kaklarında Israil askerleri ve Israil tanklarının görülmesi de mekse, îsraü daha Eeyrut'a sal dırmadı. Ama tam tiç saat bir kentin koca bir bölümünün ha vadan bombalanması o kente saldınldığım ifade ediyorsa, c zanıan, dün, İsrail Beyrut'a saı dmya gsçti. Batı Beyrut'un Gu ney banliyöleri zaten günlerdir yer yer yoğunlaşan topçu ate şi, yer yer hava bombardımanı ve bazı bölümleri ise denizden hava bombardımanı altında, kentin bazı diğer bölümleri ise denizden dövülmekte idi. Ancak, dünkü saldırı, hem biçırn hem de zamanlama ve hem de yol açtığı sonuçlar bakımından öncekilerden farklı nitelikteydl. NASIL BAŞLADI? Dramatik biçimde yeni bir yön alışı önceki gün başladı. Perşembe günü, tsrail kuvvetlerı iki günlük saldırılan sonucun da Beyrut'un doğusunda, Lüb nan dağının en stratejik nokta sındaki Bhamdun kasabasmı ele geçirdiler. Böylece: Bekaa vadisindeki Suriye birlikleriyle Beyrut yamaçların daki Suriye birlikleri arasında kı bağlantıyı ve ikmal yolları nı kestiler. ŞAM • BEYRUT KARAYOLUNU KONTROL ALTINA ALDILAR Beyrut'un doğu çıkışında Baabda ve Hazmiye'de bulunan kuvvetlerinin arkasını güvence altına aldılar. Bu gelışmaye pa ralel olarak İsrail savaş gemı leri bütün bir batı Beyrut sahilini yoğun top ateşj altında tutarak, kenti savunan kuvvet leri denizden baskı altına sok tular. Daha önemlısi önceki ak şamüstü yoğun bir biçimde PÖK merkezlermın bulunduğu Fakhanl semtiyle Mazraa bulva rı arasında kalan Abu Şakir sem tini havadan öylesine bombala dılar ki, bugün, Abu Şakir'ın yerinde bir harabe yığını bulu güt merkezleri, cephanelikler, nıevziler bomba yagmuru altın da kaidı. ABD'nin Hanoi bom bardımanından bu yana son 10 yıldır hiçbir ülke başkentinin bu denli yoğun bombalandığını hatırlamıyoruz.Tıpkı dalğalı bır deniz kenannda dalğa uğultusu nu dinlemek ya da bır çegiayan kenarında suyun gümbürtüsüniı dinlemek gibi, tıpkı bu seslerı andırırcasına, önceki geceden dün öğleden sonranın ilk saat lerine dek Beyrut göklerinden jet uğultusu eksik olmadı. Güneş doğana dek de, Beyrut un iki kesimıni ayıran hattın ü zerine aydınlatma fişekleri atıl dı. Batı Beyrut'un kuzey ve do ğu ufku sabaha dek portakal renğine büründü. Bu satırlann yazıldığı dün ak şamUstü saatlerinde uçak sesle ri tümüyle uzaklaşmadıysa da yoğunluğunu kaybetmişti. Dün kü tsrai] bombardımanının yo gunlaştığı nuntıka açıkça İsra ıl'in şehre girmek istediği tak dirde geleceği yönde bulunan mahalleler. Bombardımanın he def aldığı bölge kadar, yogunlu ğu, yahudl ordusunun şehre gir mek üzere olduğu izlenimini u yandırdı. Aslında, herhalde şehre glrer lerse ve şehirde cereyan edecek çarpışmalar nedeniyle ortaya çı kacak zarar, hava bombardımanının yol açmış olduğu ınan zaradan daha fazla olmayacak. Dünkü bombardımandan sonra Beyrut'un bir kesimi kent gö rüntüsünden çıktı. ZAMANLAMA Bu yogun hava saldırısı, birı öğleden sonra diğeri akşamüs tü, İsrail hükümetinin iki ola ğanüstü toplantısmm ardından geldi. Toplantılardan sonra hiç bir açıklama yapılmamıştı. Sa dece israil hükümet sözcüsü ilk toplantıdan sonra, toplantının «Tarihi» olduğunu söylemekle yetmmıştj. israil hükümetinin iki olagan üstü toplantısının da Begın'iıı Washington ziyaretinden dönu şünden hemen sonra yapıldığı natırlanır ve bombardımanm bu toplantıların ardından baş ladığına dıV.kat edilirse, ABD1nın FKÖ'nün tumüyle tasfiyesı için Begin'e yeşil ışık yaktıgı sonucuna varılabilîr. StYASt SONÜÇLAR1 Batı Beyrut'a dünkü yoğun hava saldırıları önemii sıyasi gelişmeleri de bsraberincU getirdi. LUbnan hükümeti istifa ettl. HUkümetin istifasım Cum hurbaşkanı Elias Sartds'e sunan Başbakan Şefik \azzan, «Lübnan'ın uhıslarar. M bir komploya kurban edildiğini, bu durumda yapacak bir «eyi kal madığını» söyledi. . Bu gelisme kadar önemii bir eij/aai «elişmed® solcu örgütler koalisyonu «Ulusal hareket»in lideri Vclfd Cunbalt'ın «Uîasal Selamet Kcmitesi»nden çekildiğini ilan etmeslydl. Velid Cunbalt dün düzenlediği basın toplanusmda «komıtemn göre vmin Lübnan ve Pilistm haıkla rının ölüsünü deînetmek haline dönuştüğünü); bildirdi ve istiia gerekçesini bu anlayışına dayandırdı. Velid Cunbalt ayrıca «Filistin mukavemeti'nin şeref ii bir teslime razı olduğunu, an cak Israil'in kayıtsız şartsız tes linı istediğini, buna da aracılık yapmayacağını» sözlerine ekledi. Aym Velid Cunbait, önceki gece geç saatlerds bomba etkı si yaratan bir demeç verdi. Ve lid Cunbaltki FKÖ'nün Lübnanlı müttefiklerinin lideridir, şöyle konuştu: «FKÜ Lübnan'ı terketmeüdir. FKÖ artık bittl. Liderlerin gerçeklerl gönneleri gerclt. 1976 yılında değiliz. Bu gün durum değişik. Abu Amınar (Yasir Arafat) hâlâ laman kazanmay» ve bu kazanacağı za man zarfında da Arap ttlkelerinden birinin devreye girmesiyle bir mucizeyi umuyor. Böyle birşey olmayacak FKÖ yönetlmi de artık değigmelidlr.» ŞİMDİ NE OLACAK? Şu anda olaylar son derece kritik bir noktaya dayanmış bu lunuyor. FKÖ ile ABD arasın da bir iletişim kanalı olarak çalışan Lübnanlı yetkili kanal lar felce uğradı. FKÖ, en yakın müttefikleri tarafmdan yal nız birakıldı. Suriye ysnik ve etkisizleştirilmiş durumda, Ya sir Arafat, falanjist lider Beşir Cemayel ile şürekli telefon temasında. Bu durumda bir mu cize olmazsa, önümüzdeki saat ler şu ihtimallerden birine tamk olabilir: FKÖ'nün Beyrut'u ve Lüb nan'ı terketmeyi ve sadece si yası bir hareket olarak Lübnan dışında varolmayı kabul ettığı nın ilanı. Bu ihtimal geçersiz değiise de şu dakikalarda en kuvvetli ihtimal değıl gibi. Ay rıca, bu dahj İsrail'in ve ABD nin kabulüne bağlı. İsrail'in bombardımanı ta zelemesi ve hatta zırhhlarıyla 'uney ve Güneydoğu yönünden Batı Beyrut'un bir bölümüne fe.rır.oji. Bu ikinci ihtimal ger ç;kleşjrse, FKÖ liderlerine as keri intihar ya da siyasi harakı ri yolu kaİEcak. Bir de Mitter rand'ın girişimiyle BM Güven lık Konseyi'nin toplamp eğer ABD vetosunu kullanmazsa Fransız karar tasarısmı kabul etmesi ihtimali var. O zaman, Fransız önerisinin Güvenlik Konseyi kararı haline dönüşme si de îsrnil'in buna kulak asıp asmayfeağına bsğlı. Hatta, îsrail, Güvenlik Konseyi toplanrsadan bir de F?,cto durum \a ratmak amacıyla askeri faallye ti olaganüstü boyutlara tırman dırabilir. Haig istifa Kastellizedelere fürk, çalışmalarımn ılk bölü rıünün tamamlanmış olduğunu ıfade ederek şöyle konuştu: «Banker Kastelli sermaye piyasamızın ve bankerlik ınüessesc lerimizin en önde geîen kurulu'j larındandır, bu za'en 109 milyar liraya varan mevduat toplanr ile kendi kendini ispatlamakt.ı dır. Böyle bir son ne Krn » ı nin ne Kastelli müjterUcrinin ne de bfzlertn beklediği bir g" l'smeydi. Sermaye plyasamiîin öncülerinden olan bu kuruluşun belgelerine baktığımız zaman herseyin düzenli ve mnntazam tutulduğu ve banka ve sanavi kuruluşlarcnın. teminatı nltiiıda his.se senedi, tabvi), mevduat sertiflkaM satışı yapıldığı göriii mektedir. Çalışmalanmiz halen devam ediyor. Ankara'dan gelen tetkik neyeti ile birüktc Kastelli kuruluşunun rİHieticIic riyle bu akşam Ankara'va gide ceğiz. Yarın (bugün) Merkez Bankası'nda konu ile üçili ola rak kapsam'ı hir toplantı yapı lacak, ve tasfire ile Ilgili oiarak çalışmalar yür'.iiülecektir. Bilin diği gibi Kastelli Olayı İle vakından ilgilf bulunan bazı ban kalar vatandaşa ödeme konusun da hirinci derccede muhatap bu lunmaktadırlar. Bu nedenle bu ödeme planmın nasıl yapılaca ğı konusunda Ankara'da yapaca şrımız topintıda bir progranı çı karacağunızı umuyorum. Arrıca Kastelli burıılıışu bünyesîn de bir de Kastel Înşaat yer a)maktadır. Kastel Insaatın diğer kaynaklarla btrllkte bir çok gayrimenkulu btılunmaktadır. Bu kaynakların da üdeme pla nı fçinde değerlendiriunesf mümkündür. Yürüttüğümüz çs> lışmalar hadisenin kapatılması ve örtbas edilmcsi şekllnde de ğil, doğrudan vatandaşın alaca ğının zamanında tabsll edilebil mesl içlndlr. Maalesef basınımızda Almanya'd.iki işçilerimizle ilgiii dövizlerin carçur edildiği ve sarfedildiği yolunda bazı yazılar yer almışiır. Almaıı va'daM vatand.i?lanmızın endi şeye kapılmalanna neden yok tur, Kastelli topladığı dövizlere hiç el sürmemiştir. Orada top ı.i:ian dövizlerin karşılıgı hura da Türk parası olarak mevdu at sertîfikası, hisse senedi ve tah\illere yatırılmıştır. Bu nedenle Aimanva'dan toplanan pa ralar da Türkiye'dekiler kadar saranti ve teminat allındadır.» Bankar Kastelli Genel Koordı ratörü Yılmaz Karakoyunîu da soru üzerine Aktürk'ün söz'<» rine ekleyeceği bir sey olmadı *:nı belirterek tasarruf ?ah ı nin endişesinı gerektirecek bır konu bu'urarofüğırı vurguladı. H4KSIZ BİR SORU etti Dı? Haberler Servisi BBC Başkan Reagan dün akşatn Be yaz Saray'den yaptığı kısa açık lamada Dışişleri Bakanı Alexander Haig'in istifa ettiğini bil dirdi. Eeagan, Haig'in yerine 61 yaşındaki eski Malıye Bakanı George Schultz'un atandığını açıklamasma ekledi. Reagan, Beyaz Saray'da basına yaptığı açıklamada Haıg'jn istifa nedenine iliskin hiçbir bilgi vermedi. Başkan ayrıca bu konuda gazetecilerin sorulannı yanıtlamayacağmı da beürtti. Haberi veren BBC radyosu ise, Başkan Reagan 'MI yardımcıları ile Haîg arasında dış politika ve özellikle Lübnan bunalımı konusunda görüş aynlıkları olduğunu bildirdi. WEtNBERGER İLE SÜRTÜŞME Haig ile Savunma Bakanı Caspar Weinberger arasında öteden beri bir dizl konuda görüş ayrılığının bulunduğu bıliniyordu. Lübnan bunalımı iki Bakan arasında yeni bir görüş ayrılığma yol açtı. Savunma Bakanı Caspar Weinberger, îsrail'in Lübnan saldirısı yüzünden ABD'nin Arap ülkelerl arasında presti] kaybettiğinl belirterek, İsrail'in bu ülkeden çekilmesini istiyor. Alexander Haig ise, Lübnan'da güçlü bir merkezi hükümet kuruluncaya kadar İsrail'in bu ül kede kalmasınm gerektiğini sa vunuyor. Başkan Reagan, Lüb nan bunahmmm başlangıcından bu yana, Haig'in etkisi altmda kaldığı izlenimini verdi ve Israil'i sert biçimde kmamaktan kaçındı. tkl Bakan arasında. Lübnan ın yam sıra Avrupa konusunda da derin görüş ayrıîığı var. NATO Komutanlığı yapmış olan Alesander Haig, Avrupa'mn sorunlanna karşı daha anlayı;?lı bir tutum takınmaktau yana. Caspar Weinberger ise, ABD'nin Batı Avrupa ile olan sorunlarmda faîla yumusak davrandığına inanıyor. Weinberger' in genelde dış politika görüşü, Haig'e kıyasla daha sert ve ka tı. Savunma Bekanı, ABD'de sertlik yanlılarıntn «nderleri arasında kabul ediliyor. nuyor. Geceyarısmdan başlayarak Siin sabaha kadar Beyrut sema sını bir uğultu kapladı. îsrail savaş uçakları gece boyunca. hava aydınlanana dek uçtu lar. Ve sabah 9'da da muazzarr> bombardıman başladı. Bombardıman bu kez oldukça geniş bir alanı hedof aldı. Tank ElCedid, Kola, Mazraa, Abu Şakir, Uzai, Fakhanı ve,TÜr klye Büyükelçiliğinin de bulün duğu B)r Hasan mıntıkaîan üç aaat aralıksız bombalandı. Bu bölgelerdeki Filistin Or Haigie, Weinbcrg'?r prasınrta diğer bir görüş aynlıjı da Sibirya'dan Batt Avrupa'ya doğal gaz boru hattînm inşası konusunda patlak verdi. Bliindigi •gibi, Reagsn yönetimi bu hatSonuç olarak, eğer Isaretter tın inşası için gerekll malzeme bizi yanıltmıyorsa, iki buçuk yi satmayacağmı açıkladı. Bu haftadır süren savaşın son aşa ttıtun», CBspar Weinberg»r'in masma ya girmek üzereyiz ya görüşüne uygun. Alexander Haig ise, bu konuda daha «emek» da girdik bile... sonraki böİUmürcKî KRraV.oyu.ı lu ve Aktti'k basm mers«:i; ı tarafından kendilerine sorulan sorulan yanıtladılar. Sorular ve yanıtlar özefle şöylp: Sis Kastelli Genel Koordinatöruydünüz, böyle bir du rum un olacağını büıyor muydu nuz? Hayır efendim, bu sualin anlamı yoktur. Aktürk aıaya gırerek, «Haksız bir soru olduğunu» belirttı. Bu haksız bir sııaidir. şöy le bazı karşılıksız çckler oldu gu söyleniyor. Bu kadar güniük nakit akunında bir çekin karşılıgı olmaması bııranın ba tak olduğu anlamına geimez. Rugiin hangi kuruluşu alırsanız alın niyetiniz bu kurulusu batır maksa mutlaka küçük bir ayrın tı yakalayabilirsiniz. Büyük ha ciuılere ulaşmış kuruluşlarda bu tür mazeretleri bulmak çok daha kolayciır. Bir senede öde rae yapamayabiiirsiniz ama öy le telaşa kapılıp bütün mües seseyi bir çıkmaza sokmayabi lirsiniz. Cevher Ozcicn biraz he yetana kapılmış gibi gorünüyor. Bu gereksiz bir heyecan dı. Eldekı mal varlığı ana pa ra ve faizlenn ne kadarım kar şılayab:îecoktir? KASTELLİ BtİYUK BİR KURULLŞTUR Yıldırım Aktürk: Şimdiden böyle bir tahminde bulunmak doğru dcğil. dlr. Kastelli büyük bir kuruluş tur. Cevher Bey yurt dışına çı karken kasadan nakit para aldı mı? Yıldırım Aktürk: Kas.ida nakit olarak olması frereken bası icıvmellere karşılsk menkul değerler vardır. Bunun kesin doğru olup oimadığını arastırmalarımız so nucunda ortaya çıkarabileceğiz. HA0İSENIN ÎLK HIZI Kastelli'den sonra sıranın bankalara geldıği söylenîyor, ne dersmiz? Bu soruyu hafta başında sorsaydınız gelişmeleri bekleye lim derdim. Ama bu bir hafta yı o kadar ölçülii bir şekilde geçirmlş bulunuyoruz ki, devle tln vc hükiimetln aldığı tedbir lerle verebildiği güvenin ve ban ka müesspsesiniıı bir noktada lem'nat altında olduğunu, banknlara yönelecek höcıiTM'n Cö ğüslenebllcceğini gösteriyor, ha disenin ilk hızı geçmlştir. Ksstslli yöneticileri gözaltında mı? Arkp'Iaşların göz3!tınd» bu lunması sö/konusu değîldir. Çocuklarıyla burada görü şebiîi"orlar mı? Ben çocuğumla görüşemı vorum dani. Ben de mi pcıal tındayır".? Şu snd^ mü.nki'n ol duğu kadar çalışmak gorek. Dİ ğer konuda da, Cevher E.yln burada olnıası önsmli. Kf.idi saiisi şeyleri vardır. 3i!gileri vardır. ser.ct sepe'leri vardır. Türkiye'ye d3rurp''sfl hazı ala caklarını tshsil edemez. Garga raya ?'6T. .'•»ri'Ji n"dcli zararı olur. B>3Î:.; Cevher Beyi ds ra hBtlstîc; hir durum ortaya çık mjştır. H'^'se kontrol altıca alındı. Devlet ve hükümet büyıiic bir anJayışla konuya eğildiler. (Baştarafı 1. Sayfada) Çölaşan, bu akılalmaz yanıta karşı kendisini tutamayıp, soruyor: Niçln müdahale etmediniz?.. Yanıt gerçekten tarihe geçecek kadar görkemlidîr: Müdahale edemezdik. müdahale edilmesi de uygun değildi. Çünkü batabilirlerdi... Bu mantığı neresinden tutup eleştireceksiniz? Bir: Devletin görevi yasaları uygulamaktır. Eğer, banker kuruluşları, yasalara aykırı biçimde çahşmışlarsa. bu doğrudan doğruya devlete sorumluluk yükler. İki: Elektrik Yülc. Möhcndısi Özal, «müdahale etseydik batarlardı» diyor, müdahale edilmemiş, bankerler yire batmıştır! Bu arada yüzbinlerce yurttaşm parası çarçur oknuş; sanayl kuruluşları batmış, küçük ve orta işletîneler yokolmuştur. Daha önce müdahale edilseydi ne olurdu, şimdi ne oldu? Bunun sosyal ve ekonomik sışfeiyetinl çıkarmak gereklr. Ama çıkarsak ne olacajs? özal'm sinirleri çok sağlam, bunlara hiç aldırdiğı yok. Bütün bu yıkıntmın tozbulutu içinie Elektrik Yüksek Mühendisi Özal şu ilginç yoranjuyapıyor: Bu iş şuna benzer: Bazen balainu şişlrirken bazı yerlerde fazlalıklar ortaya çıjcar. Şimdi de bu fazlalıklar iniyor. İs normale geîiyor... Balon çeşit çeşittir. Yerli balon var. yabancı balon var. Renkli balon var," renksis baldn var, düdüklü balon var. düdüksü?; balnn var. Bayram balonları. düğiln balonları var. Elektrik Yüfcsek Mühendisi Özal. aca"ba hangi cins balondan ömek verlyor. bilemiyoruz. Hadi dlyelim. 24 Ocak kararlan balona benzer. Bu balonu şisiren de mesleği elektrik yüksek mühendisliği olan Özal'dır. Balon, iki yıl içinde çok kez patlamıştır Patlamış ve bu patlaklar yama yapılmak yoluyla kapatılmı?tır. Balonda fazlalıklar değil, patlaklar bellrmiştir. Bu patlaklar yarın daha da artacaktır. Bu banker Iflaslan. banker firarları ekonomide tahribat yapmaz mı? Yanıt: Tahribat yaratmaz. Tam terslne mall sistemi yerine oturtuyor... O zaman balonu şlgirmek değil bir an önce patîatmak gerekir. Gerekir ki. bugüne kadar. oturacak yer bulamadığı için ortalıklarda ayakta duran ekonorci, şöyle rahatça ve erkenden kendlsine yer bulsun ve otursun! Olmaz mı? Ekonomi yerine oturur mu, balonlar patlar mı, bilemeyiz, ama önce «baaı bankalar batabilir» diye demeçler veren, sonra Kastelli olaymın dumanı üzerindeyken. bankerlerin «yasaîara aykırı biçimde çalıştığim» söyleyen bir Başbakan Yardımcısmm bu sözlerînden sonra da sandaîyesinde oturabilmesi gerçekten büyük bir başarıdır. Türkiye'nin bunca ekonomisti. bunca maliyecisi varken, ekonominin niçin bir elektrik yüksek rr.ühendisinin ellerine terl'm edildi^ini hep merık eder dururduk. «Herhalde» derdik, Özal, bir «mncfeaeyi gferçekîe?<Irecck. onun için kendisin* hn kadar rürenüSyor!» Mucizeyi her gün görüyornz. Mucisse her gün kanıtlamyor. Muciselerden biri de herhalde sayın özal'ın bunca olaya karşm yine koltuğunu koruyabilmesidir. Evet. sorun özal'ın dediği gibi gerçekten bir balon sorunudur. GÖZLEM Maliye Bakanı (Baştorofı 1. Sayfada) n kolaylıklarm ku'îanım L'ı^rîi lerinı açıklamas! da beklemyor. Toplantıda ayrıca, mevdu a' ssrtiflkalaruîi banksr kuruluşlan aracılğı i!e pazarlayan bankalann, «mevduat sertiflka lan satış toplamları. ve kasa durnmları* beîirlsnecek. Öte vandn ı Malive Bakanı Kaya Erdem'in« bankalann salı triinünrien huyana sa^lanan n\ kit kolaylığinin hanRİ amaçlarla kuUanıldığı nasıl kullanüdıgıtun deneîlenmMını fsıediği» üeurteıılı. Bu çalışnıulüruan aünacak sonuçlann bugünkU toplanuya geurılerek degerien oi.iıu.es»! ogrenıiaı. Bugunkü topıantıda ayrıca Maliye Bakanı Kaya Erdem'in Danica yonetıcilenııe «Merkez Bankası desteğinin sağlunma yöntemi» konusunda ayrıntılı bilgi vermesı de beklenıyor. kROt. I'İJRK: SONLıÇLAR İLK TKUttBEDEKİ GIBI OLAIAİAC4İV Öte yandau dermaye Pıyasası Kuruiu Başkanı Proi. İsmaıl Türk, son gelışmelere ılişkın Cuınhunyet'ın sorularını yanıtlarken tahvil ve mevduat sertıfikalarının vadesınde karşı lıklarının alınabileceğinı söyleyerek dzetle şoyle dedi: «Tahvil ıhraç eden şirketler vadesi geldiğinde karşuığını ödeyecekierdir. Bu lehte ve önemli bir puandır. Anonim »ir ketler itibarları üzerinde hassastırlar. Olunısuz bir sonuçla karşılasılacağııu ummuyorum. Vadesi gelince tabvilin anapara ve faizi alınacaktır.» Prot. Turk, yairuzca yuzde 45 faizll tahvillerin bu kuruluşlarca yüzde 56 faızle pazariandığmı, aradakı l ı puanın kaybedileceğıru behrtti. AU1 l'ECKUBELKK Her acı tecrubeden bır ders almması gerektiğine ışaret eden Sermaye Piyasası Kuruiu Başkanı Prof. Ismail Türk, l>u gibi kuruluşlarla, bu kuruluşlara glden vatandaşiann sorumluluk "duygusu ıçınde buluamaları gerektigiru ifade ile şunları söyledi: «Bu olay bu biUncin verlesmesine katkıda bulunursa olumlu bir yan etkisi olabilir. Bireyler umduklarını elde edememislerdir. Voksa, birşey kaybetmiyorlar.» Bankalann nakit sıkıntısınm giderilmesı için Merkez Bankasında bir dizi önlemler almdığı öğrenıldi. Merkez Ban kasınm, «ıpevduat sertiflkası geri ödenıelerlnin sağlanabilıne si Içiır'açacağı kredinin toplamı. Merkez Bankası kredi limitlerini aşmaması için reesknntabl kredilerln kısılmasını» ılk önlem olarak uygulamava koyacağı öğreniidi. Ayrıca Merkez Bankası'nın «bankalann kendi kaynakları dışında yeni kredi vermeyi bir süre durdurması» yöntemini uygulayacağı da belirlendi. Merkez Bankasının bankalarm mıınzam karşılıklannın yannlması konusunda daha llkelı davranması bekleniyor. öte yandan Merkez Bankasıiın Maliye Bakanlığı ile birlik te alması beklenen bir başka önlemin de «kamu keslminin kredi kullanımlarının mnırlandırüması» olacağı blldiriliyor. EVETHAYIR (Baştarafı 2. Sayfada) y* lamndır... Gazetetorden korkmamak İcap eder... Gaceteciier Târkiya dabiUnde milletin efkârını tenvir ve efkarı umumiyeyi bariz bir surette tecelli ettirecek mesailerinde tamamen serbest olmalıdırlar»; •Osmaniı tarihinj tetkik edersek görürüz ki, bu. bir millet tarihi değîldir. Miiletimizin mazideki halini ifade eden bir şey degildir. Belki milletin başma geçen bir takım insanlann hayatlarına, ihtiraslarına, teşebbüslerine ait bir bikâyedir». «Bu kadar acı tecrübeler geçlren milletin, ki artık namus ve hayatını muhafazaya karar vermiştir, bundan sonra hakimiyetlni bir şahsa vermesi katiyen mümkün olmayacaktır.» Mustafa Kemal Paşa'run 1617 ocak 1923 günIeri Izmit'te tanınmış gazetecilerle yaptığı görüşmeyi, karşılıkh konuşma ve tartışmayı da ılgiyle okumak gerek. Adnan Adıvar, Halide Edip, Ahmet Emin, Velid Ebuziya, Suphi Nuri, Yakup Kadri, îsmail Müştak, Falih Rıfkı, Kılıçzade Hakkı ile yaptığı bu konuşmalarda Mustafa Kemal her türlü gorüşünü, düşüncesini, ileriye yönelik planlarını açıkça ortaya koymaktadır... Ga2etecilerm bir sorusuna verdiği bir yanıt Atatürk'ün düşünce özgürlügüne ne denli önem verdiğini göstermeye yeter: «Hükümetin düşündü^ü gibi hiç kimsenin düşünmeye mecburiyetı yoktur. Gerçek hürriyetin bulunduğu bir memiekette vicdan hürriyeti ya vardır, ya yoktur. Olduktan sonra bunu düşünmek doğru degildir. Vicdanının gereğini söyler»; «Münakaşa edilmelidir. Hatta kitap ve gazcte vasıtasıyle münakaşa edilmelidir*,.. Ahmet Emin'in gericilik karşısında duyduğu korkuyu belirten sözlerine verdiği şu yanıt bugün bile geçerlidir, bugün bile bizlere yol göstencidir: «Taassuba kıymet ve ehemmiyet veriyorsunuz Taassup bilgisizlige dayanır. Demek ki taassubu olan kişi, bilgisizdir. Bilim. bilgisizliğl kesinlikle alt eder, O halde halkı aydmlatmak gerekmektedr.» Mücevherlerim (Baftarafı 1. Sayfado) mıştı. Kolundaki bilezlkleri bu defa üç taneydi. Galiba gözüm onlara takıldı kl ön ce o konuyu açtı: tsviçre*ye mücevherlerle geldi demişler. tşte gö ruyorsunuz hepsi bu.. llcuz şeyler değfl, oldukça paha lı ama, Ben de Banker Kas telll'nin eşlyim. Hele onun kuvvetli olduğu zamanlar da mücevherlerim az değil di. Pahalıydı. Doğrusu da bu. Banker Kastelli'nin eşi olarak birşeylerimin olma sı gerekirdi. Fakat işimdi bunlar hariç, hepsi Türkiye'de. Birden hatırlamış gibi, kocasmı da tedirgin edeno <kaçma» sözüne geldi: Bakm işte şu duruma. tnsan kaçma kararı ile yo la çıkmış olsa, nıücevherle rlnl bırakır mı? Hepsi yatak odamdaki konsolda du ruyor. Açsınlar baksınlar. yalan mı, dogru mu? Neylm varsa orada. Söyledim pahalı şeyler tabl. Ama ka çacak Insan onları bavuhı nun Içine sıgdıramaz mı? Hepsi duruyor.. Biraz durdu: Tardınısevenlerin, Kızilay'm altın madalyaları da orada duruyor.. diye de ram etti. Bagışlar karşılıgı mı?: Evet Bagıs dediniz de.. Bu konuda acı bir ha tıram var. Yardımsevenlere bir bağış yapmıstım. Bir era «etede şöyle dedim diye çıktı: «Bu benim ceo harclıfeım dır» demîsim. Vallahi böy le bir şey denıedim, ama yazılrmş iste. Sonra telefon tistüne, telefon geldi. Bana kızmıslardı. Dedikodular yaptılar. Halbuki böyle bir şey demedim. Demem. Be ni tanıyanlar bilir, biz da ha bir yıl öncesine kadar gtinü döndiim. Buraya pa zar gtinii geldik. Kaeacnk olsak. Cevher beni getirtir miydi. Burada kal derdi, Kendisi arkadan eellrdi. Bu sefer Mukadder hanım konuşurken, Cevher özden susuyor. baktşları ile onaylıyor. Ama sözün burasında o da iki cümle söy ledi: «Tabi. Size dün anlattrm her şeye o cumayı cıımarte siye bağlayan gece karar verdik.» Mukadder özden'ln 7 ço cuğundan başka üç de torunu varmış. Türkiye'de bu lunan oğlu Cemirin bir, 140150 metrekarelik bir ev de kalırdık, 7 çocuğumuz var. Onlar daha kiiçükken hepsi ranzada yatardı, bir tanesine odada yer kalmaz dı. Kanepede yatardı. Zaten ben öyle davet falanda hoşlanmam. Aşırı bir mas rafımız yoktur. Evde bir tek yardımcı kız vardır: Pembe.. Bir de ben. Evin işini Iklmiz çeviririz. Yalnız gazetelerde yat resimleri de çıkıyor?. O yat'a da doğru dürüst binmek nasip olmadı. Yalnız bir işe yarardı. TÜr kiye'ye Vogue mecmuasının gazeteclleri geldi, onları o yatla gezdirdik ve bakın göstereyim. işte son sayısı yeni çıktı. Türkiye için bun dan gilzei nasıl propaganda olur. Mukadder özden Vogue' un Hazirantemmuz sayısı nı gösterdi. Ben görmemiş tim îstanbul'a ve özden' lerle llgili 10 sayfalık renk 11 bir röportaj. Reslmlerde Cevher ve Mukadder özden, yatta Dolmabahçe Sa rayı önünde. antika eşyalar la süslü evlerlnde. lokanta larda camilerin önlerinde Körülüyorlar. Ve metlnde Istanbul'u öven pasajlar gö ze çarpıyor. PROPAGANDA Mukadder özden: Böyle bir reklam mil yonlarca lirayla yapılır mı? Vatın buna faydası oldu. Ben de srünlprre uğrastım. Türk biçimi elbtselerimi Rİy dim. Onlarla dolastım. Es ki eserleri eösterdîm. resim leriml çektfler. Daha onun Kibi bir çok yerde ikimiz hakkında yayın yapıl'dı. Cevher kaç defa yabancı teievizyonlara çıktı. Daha sonra gene «kaema» sözti: Sade tnücpvherlerirn de&il. bütün elbiselerim. kürklerim, hensi Türkiye'de, evimi/de. Kaçacak însan buraya gelir mi? Üzeri mizde sade yazhk elbisele rimiz var. Hava biraz sogiı yunca donuyoruz. Cevher coruk'arın kazaklarını giyl vor. Ben de bazen giyiyorum. Zaten ben persernbe srü niine kadar buradaydım tsvieredeydim. Cocuklar haf fnlanmıştı. Bir haftahğına «relmiştim. Sonra Perşembe Mecdet'in iki çocuğu varmış. Bir de gene Türklye*de Hakan adlı askerden ye nl gelen bekar bir oğlu var. Onlarm durumuna çok üzüldüğünü söylüyor. Oğlu'nun evi kapalıymjş. Acaba gelinim şimdi ne yapıyor diyor. TtRKİYEYE DÖNMEK Mukadder Özden'in tekrar tekrar söylediği bir söz de: «An blran ö'nce dönsek, burada yaşamamıza lmkan yok. Bakın çocuklar da çı kıp çıkıp gidiyorlar. Tabi arkadaşları var. Biz ikimiz yanlız ne yaparız. Bu durumda dostlarda azalıyor tabi. Sinemaya gitsek lisan bilmiyoruz, anlayamayız. te Ievizyon öyle. Bir an önce dönsek.» bir tutum önermlştl. Eski NATO Ba?komu(anı olcn Alexander HaİK, Başkan Nixon döneminde de bir süre Beyaz Saray Danışmanhğı yapmışfı. YENt DTŞİŞLERİ BAKANI SCHÜLTZ îstlfa eden Alexander Haig'in yerine ABD Başkanı Reagan te rafından Dışîsleri Pakanlığına atanan George Schultz, eski Başkan Richard Nixon hükümetinde 19721974 vılları arasında Maliye Bakanlığı yapnuştı] 61 yaşındaki Schultz halen merkezi Kaliforniya'da buîunan ve yöneticileri arasında Savunma Bakanı Caspar Weinberper'in de yer aldıftı Bechtel Corp înşaat Şirketinin Başkan Iığım yapıyor. Schultz, Nixon hükümetinde 1969'dan 1974 yılına dek sırasıyla Çalışma Bakanlığı, Bütçe Genel MUdürlüğU. Maliye Ba kanlığı ve Başkanhk Ekonomi Danışmanhğı görevlerinde bulunmuştu. TEPKİLER İsrail Dışişleri Baksnlığı sözcüsü dün gece ABD Dışişleri Bakanı Alesander Haig'in istifa etmesinden sonra İsrail hükümetinin duyduğu «iiziintüyii» dile getirdi. SözcU, «Haig İsrail'in sadık bir dostu idi» dedi. Öte yandan NATO Genel Sek reteri Joseph Luns, dün gece Früksel'de yaptığı açıklamada Haig'in istifa ettiğini öğrendıği zaman «çok şaşırdıihnı» tfade etti. Büyük bankalardarı büyük bankalara doğru giderek kaydığı gözleniyor. Konuyla ilgiii olarak görüşüne başvurduğumuz bir Ziraat Bankası şube müdürü. günlük ortalama 2 milyon dolayındaki mevduat girişinln, hafta başından bu yana yaklaşık 10 kat ar tarak 20 milyona yükseldiğini söylerken, Akbank ve İş Bankası şube müdürleri de, günlük mevduat girlşin de % 50'lerl aşan bir artış la karşılaştıklarmı öne sür düler. Bu arada Eminönü çevresinde görüş aldığımız şube müdürleri. kendllerlndeki günlük mevduat artışının % lO'lan aşmadığını kaydettller. Üç büyük bankanın çeşlt 11 şube yetküilerlnden aldığımı?; bllgiye göre, Kastelli olayının patlak verdigi ilk gün, ellerindelcl vade st gelmemls mevduat sertlfikalarını llgili bankalarda paraya çevirmek lsteyen ve bunu basaramayan küçük birikimciler. güven faktörü nü ön plana çıkararak. söz konusu bankalardakl yadeüvadeslz hesaplannı çekmeye başlamış bulunuyorlar. Hatta güven faktörü ve kamuoyunda ağızdan ağıza dolaşarak çığ gibi büyüyen bir bölümü de asılsız söylentiler, Kastellizede lerln eşdostlarını da bankalardaki paralarını kendi ölçülerine göre güven altına almaya yöneltmiş görünüyor. Bu arada bir banka yetkilisi, tasarruf mevduatlan nm yanı sıra, ticari mevduatlarda da Kastelli İle is yapan iki bankadan kendi lerine büyük çaplı bir kayma görüldüğünü belirterek şöyle konuştu: «Tfcari mev duatlarda bankalararası el değiştirme bence daha önemlf. Çünkii tasarruf mev duatları yüzbinler ya da birkaç milyonlarla îfade edilirken, ticari mevdtıatlarm çapı yünnilyonlar düaegindediı* (Baştarafı 1. Sayfada) Özden (Bastarsfı 1. Sayfada) rıca, îsvlçre yetkililerinin Cevher özden'in varhğından habersiz olduklarmı ve Ulkede şimdi nerede olduğunu bilmediklerini de sözlerine ekledl. Cevher özden ise, «Cnmhurlyet»te Interpol yazısıyla llgili olarak: Benim ne tutuklanmam İçin, ne de tnterpol yoluyla gerl istenmem için bir sebep vsr dır. Böyle bir şeyin gerçeklesecefrine Inanmıyonım» dedi. Cevher özden ayrıca bugün TUrkiye'den kendisini arayan ve gelmesini telkin eden arkadaşlanna: Ben hemen gelmeye hannm. Yalnız tutuklanmayacağımdan emln olmak istlyorum. Bir suçum yok. Tutuklanmaya dayanamam. Tutuklanırsam der hal fntihar ederim. İlk fırsatta kendimî asarun» dedî. Kendisinin kimsenin parasını dolandırmadığmı, bütün borç lannm hesabınm belli ve garan tisînin var olduğunu söyleyen Cevher özden, bugün kendisinin yerini bulan bazı İsviçreb gazeteciler ile de görüşmek du rumunda kaldı. Ve Türkiye'de Kastelli firmasıyla ilgili gelis meleri anlatmaya çalısarak, ken disinîn 1960'tan beri başarıyla çalışan bir kurulusu yönettiği ni, son sırada işlerinin kötü eitmesi sonucunda tasflye iste cüğini, iflas etmediğini, varlığı nm bütün borçlarını karşıla maya yeteceğini söyledi. Ancak İsviçreli gazeteciler rürkiye'de para piyasasının iş Işviştarzını ve faiz oranlanniT düze'yini anlamakta güçlük çek tiler ve devamlı sorular sora rak, Türkiye'deki bankalar sis temi ve bankerlik sistemi üze rinde temel bilgi istediler. tsviçreli gazetecilerin, haylı yabancı olduklan bu konuda nasıl bir değerlendîrme yapa Yargıtay (Baştarafı 1. Sayfada) Dunya Gazetesı, Briling Dergısi ve gazetemız aleyhine kişılık haklarına saldırıda bulunuJ duğu gerekçesiyle 1 milyon hra manevi tazminat ıstemiyle dava açılmıştı. Yapılan yargıla ma sonunda Ankara 8. Asliye Hukuk Mahkemesi 24 Aralık 1980 tarihinae Brifing Dergisi' nde yayınlanan, «Şaşırtıcı Açık lamalar: Askeri girişim bir kan gölünü önledi» baslıklı ya zının kaynak alınarak, Dünya Ga3»tesi'nde ve gazetemizde ya ymlanan tıaberler nedeniyle, tıer 3 yayın organmm 100 bin üra tazminat cezasına mahüum edılmesini kararlaştırmıştı. Sözkonusu haberde, Alparslan Türkeş'in «...Neo • façist viilliyetçi Hareket Partisinln II «leri olarak. o günlerde (12 Ey lül'den ö'nce), demokratik faziletlerden söz etmeyi ve kendi izleyicilerini her türlü suçlama nin dışında tutraayı adet baline getirdiği... Ve Türkeş ve adamlannın, Türkiye'de, Hitler' in Almanya'da gerçpkleştirdifeine benser bir biçimde gerçekIfştîrilecek bir darbeyle iktida ra el koyma planlan yapmak BUYAZÇOCUKLARSN KAHKAHALARINDAN ZEKA FIŞKIRIYOR! Türkiye'de Çocuklar 21. Yüzyıla Başlıyor! ÇAGlMIZIN HARIKA BİLGİSAYAR! SEVİMLİ BİZİ • Çocuklararası Biigi ve Zeka Eğlencesi'rri başlstıyor MERKEZ BANKASI CEPHESt • Her mektubu ile çocukları bilginin zirvssine g • Bu yaz 4. ve 5. sınıf öğrencileri ile tanışıyor BİZİ "Bılgısayardan gelen mekiup" ^« Adres: ^ mtm m m Temel Bılgiler Propramlama vc Uygulamo Merkozı Şair N'igar Sk. 22/3, Nişantasi. Istanbul. Tel: 48 12 25 BAŞVURUFORMU: Okulu ve sınıfı: Adresi: . tel: UNUTMAYIN . . . . . . . . BIZI i!e 5imd) tanışrnak UCRETSİZDİR! câklan, yazılar çıktıktan sonra belli olacak.. I» »oçlandıklan denilmiştL Sgrenüdi...» # Abdi Ipekçi Yurdu depozitomu kaybettim. Hükümsüzdür. AM KAKPARGI