Katalog

Cumhuriyet 8 28 MAYIS 1982 19askal Törenll. Atpazarı'nda kırk yılı aşkın bir süreden berl tiftik ve yapaftı ticareti yapıyor. At paznnnda esklden beri ticaret merkezliği eden dört han var. Bunlar Çengel Han, Çukur Han. Safran Han. Pllavnğlu Han... Bir Ağazade Hanı vardı. Koyunpazarı'nda. yıkılmış, ye rine Güven Çarşısı yapılmış. Çengel Han'da tiftik ve yapağıcılar bulunuyor. Bun lar. şlmdt bir yandan tlftlk. yapağı bir yandan tuzianmış deri de satıyorlar. Handakl gençlerln «Paskal Amca» dedikleri Paskal Aga, Katollk Ermenilerinden... «Bizi otekl Ermenller kendilerlnden saymazlar, sevmezler de...» dlyor. «BIz evde Tflrkce konuşuruz. Ermeniceyl de bilmeylz. ötekl Ermenllerle kıaî alıp vermeylz.» «Killsfinlz var mıydı?» «Hergele meydamna yakın, Tlcaret Llseslnln bitlşi&lnde bir klll.se vardı, hatırlar mısın?» «Çocukluğumda hatırlarım» dedim. «Gümrük Tekel Bakanlığınm ardına düşen yerde bir klllse vardı. Hatta bir yam da mezarlıktı.» «Tamam o klllseye bafrh Idlk.» Daha sonra Kınacı Şaklr Bey'e ve oğlu Zlya'ya alt bir öykü anlattı. P Atpaz 60yıl öncesi durumuııu hâlâ koruyor ANKARA KALESt Gençlik Parkı nın bulunduğu yer bataklık ve otluktu nl kansı, ve ondan olma blr çocugu olnyor. Paskal Ağa ve allest esklden Hisariçl'nde otururlarmış. Şimdl çehre inmişler. yenl kurulan mahallelerde oturuyorlar. Hisariçi'nde hiç Ermeni yok. «Nereye gittiler?> diye so ruyorum. «Oturulacak gibl defcil bnrası artık. Ankara ilçelerlnden göç edenler gelip oturuyorlar. Evlerini klml sattı, klml de klraya verdl.» Bu bölgenln muhtarı olan ve derl ticareti lle uğraşan Zeki Mermercl (Mermerzadelerden) de böyle olduğunu pekiştirlyor. «Blzlm evimiz var, satmadık duruyor. Ama kiraya verdlk.» «Evler, kiralar kıymetll ml?» «Değll. Hatta arsa flyatları şehirden çok ncnzj» Ali Dlnçer zamamnda bu radakl bazı eskl evlerl belediyece satın almış, restore edlp değerlendirmek lstemiş. AU Dinçer'e soruyorum: «Hangl evlerdi?» Hepstnt gösteriyor. Bir tane saat kulesinin bltişlğinde var, lki tane de lçerde... Onanlmadığı lçln cam lan kınlmış, sıvalan dökülmflg, mahzun mahzun bakıyorlar. «Eger,» dedl, «Restore edebilseydlm, sanatçılar lçin bir kulüp yapacaktım.» Bu evden bakıldığı zaman bütün Ankara ayaklar altmda... Görkemli bir man zara var. Hisar önündeki Atpazan, bundan 5060 yıl önceki durumunu hâlâ koruyor. Bazı malların toptancıları burada... Kasabalardan, 11çelerden, köylerden mal almaya gelen tüccarlar alış veriş edlyorlar. Yalnız yerler taş değll. asfalt... Değlçiklik bu kadar! Bir toptancıya soruyo«Başka yerden mal almazlar mı?> «Alışmışlar, gellp boradan alırlar.» Çocukluğumda atlann, eşeklerin avlusuna bağlandığı, gelenlerin üst katlarda yattığı hanlar vardı. Onlar kalmamış... Çünkü ne atlar var, ne eşekler... Bunlann yerlni motorlu araçlar almış... Köylüler, esklden kente bir günde gelir, gece yatıya kalırlar, satacaklannı satarlar, alacaklarını alırlar, ertesi gün gene köylerine dönerlerdi. Şimdi öyle değll, sabah gellp akşama blle kalmadan gldlyorlar. Eski sanatlar da kalmamış... Kavaflar, yemenleller, bakırcılar, semerciler yok ...Çarşılarm adı kavaflar. yemenlciler, bakırcılar blle olsa! «Nereye gitti bu esnaf?» «Bir yere gltmedller. Mes lek öldu, onlar da bir daha bn işl yapmıyorlar.» Çıkrıkçüar Yokuşu 61ü! Esklden çıkrıklar, tezgâhlar kuruluymuş. Ankara tlftlğlnden soflar dokunurmuş. Istanoz köyünde, örekelerle, iğlerle iplik dokunur buraya gönderllirmlş. Istanoz köylülerinin çoğunluğu Ermeni imlş. Bir tane Ermeni yok, bu köylerde. derlrdl. En lyi sarapları da onun çektiğl söylenirdi. Hamparsun Ustaya blz, ayrılık gayrılık gütmeden «Hamparsun Amca» derdlk. şimdl tıpkı Atpazarı esnafının Paskal Ağa'ya, «Paskal Amca» dedlklerl gibi... Hamparsun ustanın çocukları ile Müslümanlık Hıristlyanlık gütmeden oynar dık. Hacıdoğan mahalleslnl, gelmişken, bir gezeyim istedlm. Hergele meydanmın biraz üst başındakl bu mahalle. nerdeyse araba parkı olmıış. Girllmiyor, gezilmlyor. Eskl ahşap Ankara evleri olduğu gibl duruyor. Köşedekl blr bakkal dükkânına girdim, sordum: «Buralarda hiç Ermenl var mı?» 9 • Ziya Ermeni kızına aşık oldu aklr Bey'in ogln Zlya, çok güzel bir dellkanh idl. TUzUne bir bakan kız, bir daha bakardı. Avrnpa'da okuttular. Dönüp geldlkten sonra bir Ermeni kızına aşık oldu. Onunla evlenmek Istedi. Fakat anası bir tflrlil razı olmadı. Zlya da başkası lle evlemnedl. Günler greçlyor, Zlya saranp soluyordn. Sonnnda ve' remden fildtt. Ondan sonra ne oldn billyor musun? Şakir Bey tstanbul'a tlcaret lçln gidlp gelirken blr Ermenf kızına âşık oluyor. Kız, nlkah kıytnazsan senin olmam, diyor. Sonunda Şaklr Bey nlkah kıyıyor. O zamanlar birkac kadın alma da, birkac nikâh kıyma da vardı. Şaklr Bey'in Ermeni kızından blr çocuğu oluyor. Üstüne greçlriyor. Derken Şaklr Bey öittyor. Tam mal bnluşiilecek, tstanbul'dan Ermeni kansı çocuguyla blr likte çıkageliyorlar. Ben, dlyor Şaklr Beyln kansıyım, bu delikanlı da onıın oğlu... Şu da evll oiduğumuzn grösteren belgedlr. Şaşırıp kalıyorlar. Safra danışıyorlar, sola danıışıyorlar, maldan pay vermek zornnda olduklarını anlıyorlar. Vallahi o zamanm parasıyla btiyUk blr para verlp sorunn çttztimlüyorlar. Şunu demek Istiyorum, ana oğluna Ermeni gelinlnt almamakta ayak dlrlyor, fakat kocasınm blr Erme Ş Çıkrıkçılar yokuşunda bir tek çıkrık yok ıkrıkçılar Yokuşunda bir çıkrığa raslayamazsmız. Çoktan kökü kurumuş. Paskal Ağa diyor ki: «Benlm çocukluğumda, Istanozlular Ipllk dokorlardı, örekeleri vardı.» Paskal Ağa altmışını aş Papaz Istalyos'un yargılanması.. apaz. 44 yaşındakl Çopuroğlu IstalyM'u. kilise önünde güneşlenirken temmuz 1922 Künü tutuklayıp. Topçu İhsan Buşkanhğındaki tstiklal Mahkemesi önüne çıkardılar. ilk sorgusunda şöyle dedi: •Rurnca okur, yazarım. Türkçeyi yalnız konuşurum. Metropolidln buyruğu üzerine bu kihseye atandım. Bu süre, bir kez çütan büyiık yangından sonra memleketim olan Akdağmadeni'nin Gülık köyüne gittim. İki yıl kaldıktan sonra Ankara'ya döndüm. Ankara'da oturuyorum. Yangından sunra burada çok az hıristiyan kalmıştı. Biz. kiliseye gelenlerin verdikleri para ile geçimimizi sağlarız* Fakat dinlenen tanıklar başka türlü konuşuyordu. Tanıklardan Doğu Cephesi Sahra Müfettisi Sır rı Bey tanıklık ederkon diyordu kl: •Rıtstor Trabzon'u işgal ettihleri zaman göçtneğe zorladıklan halkın yağma ettikleri eşyaların bir bölüğünü sakhyorlardı. Hükümete ihbar ettim. Polis arama yaparken bu papazı da orada gördüm.» Sahra postaları genel müdürü, tanık. Nacn Beyin söyledikleri de başkaydi: «... Binbafi Celâl Beyle Kuğulu Kahvede oturuyorduk. Bu papaz önümüzden geçiyordu. Celal Bey bu papazı İstanbul'da Koşuyolu'nda gördüğünü. Rumlar arasında propaganda yaptığını söyledi.» Celal Beyin görgüsüne başvuruldu: «... Ben Haydarpaşa Koşuyolu'nda iken bu papaz oraya gelmiş, orada hahçıvanhh etmiş. Pontusculara da yardım etmiştir* Tanıklann bu sözlerl karşısmda herkes papazm idam edileceğini beklerken, mahkeme. mahhum etmediği gtbi sadece Erzurum'da iki yıl zorunin olarak kalmasına karar vermiştir. Mahkemeden sonra Topçu İhsan Bey. «Gavurcı öldürmektense korkutmak daha iyidir demiçtlr. P Ç rum: SÎ:::Î::::!:::"Î:"":Î:"""Î""Î"ÎÎÎ;ÎÎ*ÎλÎ*Î:Î:::: Atpazan'nda Çengel Han'dan blr görüntü. ;;:HP::::::!::H::iî::i:;:i::i:i!:!::;;::!!::!;::i:!:i:i:îi:i:ii:::::;:::ii::i:i::::i.::!:!:::::!::i:!::: Hacıdoğan mahallesinde Ermeniler otururdu. Babamın Hampar sun usta admda bir arkadaşı vardı. Üzümden rakı çeker, babama da gönderirdi. Hayvanların bağlandığı ahırlar ko nut sıkınhsı çekildiğindcn onarıldı, birer kiralık ev oldu. «Ankara'nm ahırlan bile para etti» derler ya, işte bunun için derler. kın. en eski Ankaralılardan biri. Türkçeyi Ankaralılar gibl. K'ları G olarak söylüyor. Admın Paskal olduğunu bilmeseniz, tlpik, blr eskl Ankaralı sanırsmız. «Senden yaşlı olanlar var mı?» diye soruyorum. «Vardı,» dedl. «Ama öldliler, şlmdi en yaşlı benim.» «Çoluk çocuk?» «Ogullarım var, kızım var. Kızım Fransa'da evli. Bcni davet ettiler, geçen yıl gittim. yanlannda bir siire eylendim. tyiler, ho.şlar.» Bentm çocukluğumda Ha cıdoğan mahallesinde Ermeniler otururdu. Babamın Hamparsun usta dlye blr arkadaşı vardı. Üzümden rakı çeker, babama da gön PASKAL TÖRENLÎ «Tek tUk vardır ama, seçemczsin» dedl. Hamparsun ustayı sordum, hiç kimse bllmlyor. Kurşunlu Caminin altında. Denizcller caddesinln üst başında, Şengül hamamına yakın yerde Yahudi mahallesi vardı. Havra duruyor. Fakat hiç Yahudt kalmamış. Çoğunun Sağlık Bakanlığı yöreslndekl, Etlbank'a bitişik sokağa taşındıgını söylediler. Yahudi mahallesinde bir de Fransızca okutan özel okul vardı. Onu da yerinde bulamadım. Rumların oturduğu Yegenbey mahallest, zaten bü yük yangında yanmış. Rum ların hemen hemen ttlmü bu yangmdan sonra göçetmlşler. ankara,. ankara,, anhara.. anhara.. anka.. Müserref HEKİMOĞLU Cevdet Sunay'ı 27 Mayıs 1960 dönemlnde tanıdım. O zaman Genelkurmay Iktncl Başkanı idi. Gazeteciliğimin hızlı yılları. Başkent bulvarlarında şarkılar söylenirken Genelkurmay Başkanlığında blr konuşmarmz var. Neler sorduk, ne ler söyledl ammsamıyorum şimdl. ama onu dinlerken yıllarca sonra yine bir 27 Mayıs günü cenaze törenine katılacağımı düşünmemlştim hiç. Insan yaşıyarak neler görüybr, neler öğreniyor. Ben de neler gördüm.., Cevdet Sunay Genelkurmay Başkanı, arkadan Devlet Başkanı oldu. Ankara'da çalkantılı günler olaylı yıllar yaşadık hep birllkte. Bir 22 şubat olayı. bir 21 mayıs olayı.. Kurucu Meclls'in açılması, seçinıler, parlamentonun açılması.. Şimdi katafalkın durduğu merdlvenlerde. Mllli Birlik Grubu üyelerinin Genelkurmay Başkanı ile birlikte çektirdiği resimler. Yasama görevine başlamadan önce üniformalarıyla son blr anı saptamak lstiyorlardı belkl de.. Sunay'ın Devlet Başkanı olarak Paris'e gldişlni anımsıyorum. General de Gaulle lle yanyana duruşlan canlanıyor gözümde. Elysee Sarayı'nda bir akşam. Paris Operasında Notr Dame'ln Kamburu balesini seyrediyoruz. Parls ElçlUfitnde bir Ermeni vatandagımıza Sunay'ın Agzmda... plaket verdl Sunay. O zaman Ermeni terörizml yok henüz, Türklye ve Fransa arasında sıcak blr hava var.. Derken 1970'lere geliyoruz, muh tıralar verillyor, bir 12 Mart günü yaşıyoruz Ankara'da. Sonra baş ka darboğazlar başlıyor. Bir Gürler olayı yaşıyoruz. Bir gün o dönemi yazmak isterlm, ama bir yararı var mı acaba? Yaşayarak öğrendlklerimizi bile unutablliyoruz, hiç ders almıyoruz, yazmaya ne gerok var o zaman!. O yıllarda gözümüz, kulagımız, eleştirilerimiz Çankaya'ya dönüktü. Çankaya tepesinde neler ya şanıyor dlye merak ederdik. Çankaya Köşkü'nün Saray polltlkasın dan, Bizans havasından uzak kalmasını özlerdik. Devlet Başkanı ne söyledl, ne yaptı? Kimi kontenjan senatörlüğüne atadı, o klşl hangi çevrelerin sözcülüğünü yapacak? Devlet Başkanı hangl yasayı onayladı ya da geri çevirdi. hangi kararnameyl lmzaladı? Yanıtlannı bulmak, gerekçelerlnl öğrenmek lsterdik. Çankaya'yı etklleyen çevrelerl tanımaya çalışır dık, klmler hangl nedenlerle o tepelere tırmamyor, Köşk'ün kapısı kimlere kapalı. klmlere açık, kimlerin danışmanlığı daha etkin diye düşünürdük. Düşünmemiz lçln nedenler de vardı, o nedenleri ortaya koymak, eleştirimlzl yapmak da doğal görevimlzdi. Saygıyla bellrtmek gereklr, Su nay bu görevl güçleştirmedi hiç bir zaman. Hoşgörüden hiç gerl kalmadı. Onun lçin neler yazıldı, neler çlzlldl, ne öyküler üretlldl! Ancak o duyarlık, o titizlik, o mlzah gücü Sunay'm klşillğlne dönük değildi. Görevine, yüklendiği sorumluluklara, davranışlanna, dlrenişlerine yönellktl. Sonra hepsl unutuldu gittl. Şlmdi düşünüyorum, biraz hak sızlık etmişiz gallba. Her olayda. her yorumda Çankaya'ya dönmek. her şeyi Çankaya'ya tırmandırmak neden? Olayların boyutlarını sapia yabllsek sorunlanmıza gerçek çözümleri bulabilsek, Çankaya'dan sihlrbazlık bekler mlydik? özeleştiriden yoksun kalmasak Çankaya'yı öylesine eleştirtr mtydik acaba? Demokrasinln lşlerliği lçln tüm demokratik kurulusların işlerligi gerekmlyor mu? 27 Mayıs gunu Sunay'ın katatalkı önünden geçen kişller, kuruluşlar bu soruları nasıl yanıtladılar acaba? ler çarşısı oldu. Bitpazan dediğimlz eskller çarşısı... Geçerken. hâlâ esklcller bu lunduğunu gördüm. Amerikan eşyasmın rağbette olduğu dönemde burası, blr süre de Amerlkan pazarlığı etmlşti. Sonradan Amerlkan pazarı, Yenlşehlr'de Uçar sokağa taşmdı. Hergele Meydanmda top ocukluğumda. her lanan hayvanlar nerede ml evln koyun. keçl. 1 otlardı? diye soracak olurnek. at btrer hay sanız. söyllyeylm, Gençlik vanı vardı. Bunlar Parkı'nm bulunduğu yer ba sabahleyin evlerin altında taklık ve otluktu, orada yaki ahırlardan çıkarılır, Her yılırlardı. gele meydamna sürülürdü. Hayvanların bağlandıgı Bundan ötürü, ştmdi îtfaahırlar ise. konut sıkıntısı lye denilen meydana «Hergele Meydanı» denirdi. U çekildiğinden onarıldı, bizun yıllar bııranın adı «Her rer kiralık ev oldu. «Ankagole Meydanı» olarak anıl ra'nın ahırlan bile para etdı: sonradan ayıp olmasın ti» derler ya. işte bunun 1diye «ttfalye IMevdanı» den çln derler. meye başlandı. Ankara ttfaivpsi de buradaydı. YARIN: KÜRT Sehlr gellşlp. artık hay ÇEMALİ'NİN van beslenmez olunca, bu meydan Ankara'nın esklcl ÖLDÜRÜLÜŞÜ... Itfaiye Meydamna Hergele Meydanı denirdi Ç TEŞEKKÜR Kızımız EVREN ÖZÇELİK'in rahatsızhguıı bir operasyon sonucu gideren, dost lnsan Kulak Boğaz Hastalıklon Müstehassısı Dr. CAN KOCA ile Kadıköy Şifa Yurdu Başhekimi Dr. Opt. AHMET EMİNOĞLU ve Anestezist Dr. HİLMİ SABUNCU, Dr. SEMİHA GÜNER vo ameliyathane başhemşiresi AYŞEGÜL BAŞTÜRK'e candan ilgi ve yardımlann dan ötürü teşekkür ederiz. GÜLAY. ve METÎN ÖZÇEÜK TESISATÇI YARDIMCİSI ALINACAKTIR Boşmüdürlöğümüz Telekomünikasyon servlslerlndeki 50 adet boş ve ileride boçalacak Tesisatcı Yardımcısı kadrolarınm doldurulmasım tominen 14. 6. 1982 günü 14G0 de yopılacak sınavda kazananlar arasından veterl kadar eleman ulınacoktır Aşağıdaki şoıtları taşıyanlonn engec 7. 6. 1982 tarıhine kadar Saşmüdürlüğümüz Personel Müdürlüğü ne şarmen müracatları llân olunur. İSTANOUL TELEFON BAŞMÜDÜRLÜĞÜ 8INAVA KATILACAKLARDA ARANILAN ŞARTLAR: 1 Enaz Ortaokul mezunu olmak. 2 3C yaşından büyük olmamok. 3 Askerllğinl yapmış olmak. SINAVA KATILACAKLARDAN İSTENECEK BELGELER: 1 Nüfus Cüzdanı (Aslı). 2 Diplomo (Aslı). 3 1 odot fotoğraf. Basın: 162611 İMZA GÜNÜ UĞUR MUMCU Kemal BILBASAR 15.00 • 18.00 arası YAZKO Yayın Pazan'ndal tstanbul Reklam Siteai CagalogliL ANTALYA'da «Silah Kaçakçılığı ve Terör» adlı kitabı ile öteki yapıtiannı imzalıyor. YER: Akdeniz Kltapevl. tarih: 28 ve 20 mayıs gflnlatl 1519 araau 1 LAN KADIKÖY İKİNCİ SULH HUKUK HAKtMLİĞİNDEN 1982/280 Vesayet Kadıköy Kızıltoprak. Melahat Şefizade Sokak 2/2 sayılı adreste lkamet eden Cevval Karpal, aynı adreste ikamet eden kardeşi Bahri Karpat'a hastalığı nedeni ile vasi tayin edilmiştir. Keyfiyet ilan olunur. (Bamn: 5690) •