Katalog

17 TEMMÜZ 1981 EKONOMİK YABAM Cumhuriyet 5 EKONOMİDE Kamu kesiminde yatırım, üretim îşci dövizleri fon yetersizliğinden aksıyor girisi arttı Kenan MORTAN İZMIR Enftasyonun onlenmesı ıcın kaldırılmış bulunan «Otomatık ton»lann yokluğj nedenıyie bazı ıveui kamu yatınmiarında darboğazlar oluşuyor Bu nedenle Malı/e Bakan iığı bütcesmde yer alan «Yatırımlorı Hızlandırma Fo"u»na etkınlık kazondmlması kaçı nılmaz gözukuyor Gecenlerde Eskışehir Sanay Odasi'nda Sanoyı ve Teknolop Bakam Dr Şahap Kocatopcu yo verılen brıfıngde Turkıye nın tek dızel lokomotıf uretlcısi ELMS yonetıcllermin ağlamakiı bır bıcımde yakınd'klan bır konu vardı Kuruluş 7 8 milyon dolarlık bır par Ca aksammın yokluğu nedenıyle bu yılkı ure tımı büyuk oranda kısmıştı 1982 yılında ıse üretımını durdurmok zorundo kalocaktı Gercekte bu bır çok yatırımcı kuruiuşunun acmazına bır ornekti ELMS gectığırruz yıi yer II kullanım oranlorını yürdâ 80'e vardırmış ve bu arada üretımınl 65 adete kadar cıkarmıştı Uretlm de^eri 6 5 milyor llrayo varıyordu Ancak oluşon blr dövız gereğınln karşılanmamosı nedenlyle blnlerce elemanın Istıhdam edildığl boylesl blr kuruluş, uretımini büyük aronda durdurmuştu Blr bcşka alondan vereceğımlz örnek. Dövtı Satı? 114 95 13162 6 76 47 63 251 15 20 20 06 42 81 22 33 9 55 49 85 95 44 406 48 18 99 216 23 33 71 Etektlf Alış 112 70 122.59 663 46 70 2 71 14 90 19 67 4197 21 R9 8 89 46 43 88 89 378 58 17 69 21199 3140 LJ İSCİNİN EVRENINDEN Şukran KETBNCi Bugünkü döviz kurlorı DSvizln Onsl 1 ABD Dolan 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şılınl 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı Döviz Alı? 112 70 129 04 663 46 70 285 14 90 19 67 4197 21 P9 9^6 48 87 93 57 Efekttf Satış 116 08 132 91 6.83 48.10 254 15.35 20 26 4353 23 55 964 50 34 96 38 410 47 19 18 218 35 34 04 henüz yatınm aşamasmda olan blr kuruluşa aıt Tekel ın çıkardığı yenı haber bültenınde yer olan küçuk bir habere gore SEKA Kastamonu Sıgara Kağıdı Fabrıkosına yeterll fon lar verılmedığı icın bu kuruluş. 1981 yılındo üa üretıme gecemeyecek Oysa üretlme gecıi mesı halmde Tekel ın gereksınımi olan 5400 bobın sıgara kağıdı tümüvie yurt lcınden kar şı'onacak bunun sonucu yakloşık 15 milyon dolor tosorruf sağlanacoktı. Bu örneklen artırmok olosı Ancak önemlı olon uygulamanın özunu verebılmemız Gecmış yıllarda Malıye Bakanlığı butcesının bcğlanmasından sonro komu kuruluşiarının gereksınımi ıcın Otomatık Fon yetkisıni kullonıyordu Ancak bu durum aynı zamanda büyuk bır enflasyon kaynağı ıdi Bu nedenle 1980 yılından sonra bu uygulamo durduru'du Arc n k bu kez boylesl hayatl öncelıkleri olan kamu kuruluşlorındo rahatsızlıklar bcşladı Bu kuruluşların uretime gecmesl lse bır dızl sektöre canlılık vermesi acısından apayrı blr önem toşımakta Bu nedenle 1981 yılı bütcesl lcınde ver alon ıVatuımlon Hıılandırma Fonu»na etkinhk Vazandırmak gereklyor Ancak konunun gecmıs yıllardo olduğu gıbt enflas yon kaynoğı olmamcsı lcln honql yatınm proje'ennin önem taşıdığının belirlenmesı blr başka deyışle. sektorel öncelıklerln saptanması gereklyor 1 Hollanda Flortnl 1 tsveç Kronu 100 Italyan Lıreü 100 Japon Yenl 1 Kanada Dolan 1 Kuveyt Dtaan 1 Norveç Kronu 1 Sterlln 1 Suudl Arabistan RlyaU 393 51 18 62 21199 33 05 ANKARA (THA) Yurt dı îinda çalışan işçi'ertn ocak mayıs donemını kapsayan 5 ay Uk surede yurda gtınderdıkleri dovız toplamı Reçen vıla göre yuzde 25 8 oramnda artış gos terdi Merkez Bankasınca he<satıla nan ocak mavıs donçmmdP 'Wi mıHon dolar olan «^a dövızı srel'r^eri totılamı bu •nlm avnı ddnerpmde v\lzde 25 8 lık bır artışla 738 tn^yon dola ra u!a«tı. mans s çl dovızl rv!e "sovie eım'erı avlar itıba e' srtAYHR MİLYON r»OT \R OCAK n«i 0 SUBAT M\BT 1400 N'tSAN 159 2 TOPLAM 738 0 Gecis Dönemi 6 Altın fiyatları CtnVmütU x &L REŞAT 24 AYAR 8TANDART 900 AYAB GÜMÜŞ GR. 10 350 10 450 11000 11500 1595 1600 35 36 ÎZMtR (Cnmhnrtv*t F « Bflrosu) Türklve t s Bankası' nın Berlln'de ?ube açmak için Federal Alman makamlanna resmen ba<îvuruda bvıIıındııSiı oSremMt Bakanın baçnınısu na olumlu yanıt veriltnesi bek leniyor. ls Bankası Berlin'de sube acmak istiyor ! . . Kısasürede. Yapı Kredi'de vadeli hesaplarm vadesi kısaldı, geliri daha da çoğaldı! Yapı Kredi'de, şimdi, yeni faız oranları üç ay ve altı ay vadeli tasarruflara da yuksek gelir kazandırıyor... ...Ve Yapı Kredi'nin kazandırdığı güvenli yuksek gelir, Yapı Kredı'nm gücünden kaynaklanıyor. Gelin Yapı Kredi'ye, tasarruflarmız az surede daha çok kazansm. Hak ettiği ödülü alsm. rev yasağı ve sendıkal faalıyetlerln askıda olduğu donem ıcın işcılere avans odeme'eri lle ücret artışı getınlmesı sakıncalı goru muş, 2354 soyılı yasa ıle sozleşme erı yenıleme gorevı tarafsız bır kurumo Yuksek Hakem Kuruluna venlmıştır Bılım d i nde adı «Zorunlu tahkıms olan blr 818temle, toplu sozleşmelerın yenılenmesınde, YHK'lu, tarotsızak adına önce bazı ılke kararları saptama gereğ nı duymuştur Ancok ılke kararlarına gore bağıtlanan yenl sczlesTeîerdeki ücret artıştan aynı tarıhler ıcm daha once bağıtlanmış sozleşmelerın çok altında kalmış. ışcıler arasında eşıtsızlık yaratılmıştır Yın'i aynı uygulaaıanıo bır başka sonucu sendıkalar orasında ayırımlaro neden olmuş, faalıyetlerl tümu ıle askıda olan DISK e uye sendıkalorın üyesi ışcller lle sendıkal faalıyetlerın bır bolumu Içın acık olan Turkls e bağlı send kalar ışcılen arasında önemlı ücret farklılıkları doğmustur Farkhlık oynı sendıka iscıleri lc'n de olr^uş. orneğın buaüna kadar aynı öcret'erl alan aynı b nada cal'şan aynı kapıdan korta basarok Isbaşı yapan Tek Gıda Iş Sendıkasının Tekel ve CoyKur kadrosundo calışan ışcılerınln saat ücretlerınde Tekel'de orîalama 150 160 lıra ÇayKur'da ortalama 100 110 lıra gıbı cok önemll bır fark meydana geİTiıştır Sosyal haklar ve calışma koşulları ıle llgıll düzenlerrelerde ise uygulamanın, yılların deneyımının kazandırdıklorı toplu sozleşmelerle kazanılmış haklor blr yana otılmış sadece vosalann getırdığl taban hak'ar olcö alınmıştır Bağımsız bır kurumun. masa başında hazırianan llkelerle, tarafsızlık adına getırebıldıklerı, send ka enflasyonuna, san sendıkalara, çarpık sendıkal gelışmeye rağmen, ozgur pazarlık düzenının getlrebıldıklerlnln gensınde olmuştur Atna bu geclş doneml, 7 aylık YHK uygulaması cok onemlı blr gerceğl ortayo koymuşturişverenlerın başarılı kamuoyu calışmalan lle, nerede ıse yerleşmış bır yaniış yargıyı tişçüerin ekonomlnin gelişmesının başlıca engell olduğu yargısını» cürutmuştur Işcl haklarında en gelışmlş Işkollarındon bin olan metal ışko'.unda ışveren sendıkası MESS'ın yaptığı ve gecen hafta yayınlanon araştırma cok ilg nctır 9 buyuk ışletmede son beş yıl ıcınde gercek ışcl ücretleri yüzde 15 oranında gerllemıştır Işcı ücretlerının malıyet lcındekı payı. dünya ortalamasının cok oltında yüzde 12 5 olarak belırlenmıştır Şımdi aynı anlamda bir araştırma YHK'nun bağıiladığı yenı sözteşmelere göre yapılsa ve bütun işkollarına yaygınlaştırılsa hem gercek Ocret artışları, hem de malıyet Içındekı paylarının cok daha 6nemlı olcülerde duştüğu görü'ecektır Kısacası «Sanoviin gelışmesıne işçl haklcnnın engel olduğu, sonayım uyuşmazlıklar, grevler yuzunden gelişemedlği» tezı Iflas etmıştır 7 aydır sözleşmelerln ekonomık programlara uygun boöıtlanması 10 aylık grevslz sorunsuz blr calışma düzenl carpık geiışmış sanayıın cıkmazdan kurtarılabılmesınde hıc dö blr lşe yaramamışttr Aksine pazarlanm lc tuketlme ayarlamış bu kuruluşlar, halkın. Işcllerln, sotın almo guclerl düşunce ellerındeki malları satamaz olTuşlcrdır Ş mdl Konsey'ln Işcl cıkarması yasağının kaldırılması, tenslkatlar, üretim daraltması lle stok zararlarından kurtulmayı düşlemektedirler Bu arada zaman gectıkce, YHK nun bağıtlaması gereken sözleşme sayısı arttıkca toplu sozleşmelerın, «Ilke kararlan ve masa başından tek elden bağıtlanması» lle llgıl> sorunlar da büyümektedır Herşeyden once sözleşmeler kılitlenen uyuşmazlıklardan da daha cok gecıkmeye başlamıştır Hâlâ yetkl sorunlan yuzünden 1979'dan bıle bekleyen sözleşmeler vardır 1980 sözleşmelerinden tamamlanması gerekll daha cok sözlesme vordır Ûstelik ilke korarlan da artık uygulanamaz olmuştur E|pzı lşkollarındo Hke kararlannm getlrdiğl koşullara ışverenler bıle ısyan etmış «Bu kosullarda Işcl calıştıramayız. Şu, ?u haklardo, llkelerin aşılmasını Istlvoruz» demlşlerdlr Bu Işkollarında Isverenlerln Istedığl ölcude ilke kararlon aşılmıştır Bazı Işkollarında lse âze'lıkle sosya) haklardo. llko kararlannın. kazanılmış hoklann gerlslne gldllmlştlr Toplu sözleşme düzenlnln tek elden, özgur pazaıiık duzenl dışında vOrötülmesmin sorunlan her gecen gun buvumektedır Gecış döneminln kısaltılabllmes! yolundo atılocak her adım özgür toplu pazarlık düzenlne en kısa ve sağlıklt gecis Iş barışı lcln, cok büyuk önem ve anlam kazanmıştır OYAKRenault: Devlet otomobil sanayiine destek olmah Bkonoml Servisl Otomobil üretımınde ve satışlanndaîü tıkanıklıklar, bir zamanlar ozellüde iç pıvasaya yönelık büyuk umutlarla kttrulan sanaj'il gıderek daha kdttl efdlerken üretıcl kuruluşlar çıkış }olu aramajra ve onerüerl getırmeye başladilaT. Geçtlgımız gtlnlerde 10 lcuruluş yıldonümünü kutlayan Oj*ak Renault. bu amaçla yayınladığı bır raporda 1977'den sonra petrol ve enerii alanındaki bunalunlarla enllasyon ve doviî darboğazlanrun otomobü sanayilnl gıttlkçe daha fazla etkıledığıni vurguladı ve «aşırı enflasyon ve mal darlıklatı, spekfilatif faaliyetlerl ve sunl blr pazann jaratüışım da beraberlnde getirmlştlr» gorüşüne vardı 1980 yılına glrıldığuıde, TUrk otomooıl sanayimin «aşın t». lep, üretlm yetersizliğı \e mallyet yüksekliği gibl uç ana sorun arasında süaşıp kalrtiğim. da belırten Oyak Benault, 1980 yılj başlannda alınan enflasyonu durdurmaya yonehk bır dızı kararla «sadece 1 talebln daraldığuu» da vurguladı. Bu durumun bır fınansnıan Mtanhsını da bırlıkte »etırdıgı, bojlehkle üretımın daha la duşmesırnn onlenemedıgı ds raporda ver aldı D1Ş SATIM SORLNV Raporda ıç pıyasadakı daral ma karşısmda, dıs pıvasalara açümanın gereklihgoiclen de soz edıldı. Ancak, sık sık yapılan devaluasyonlaru rr>lr stler uzerındekı olumsvı' e'.c:lan ana hammaddeîere aaılan zarrlar hızla gelışen enflas\on dusu« kapa^ıte kııllaı>mı ve fnuns e man rw»flsnnır vuks khg1 gıbl nec"pnierle «dıssatım mali vetlerinin olrtukça vuksek oldıı &u» belırtıidı Ovzk Perajlt'un raporunda dış«atımın çehştirümesi lçln devlaü riı^a^tm^ı^ »lrketlere vergi ladesi yapması, resml içlemlenn en düşük noktaya lndırgenmesı, İç talebın arttırüması, hammadue ve malzeme fıyatlanmn ındınlmesl, yurt ıçırde de ddvızll satıçlara lzia \enlmesı ve güraruk vergüertnde duzealemelere gıdümesl glbi konularda onenler getırıldi. «Sonuç» boluaıündeysa «De» let etkinliğinin olmadıçı ülkelerde bir başka sanayi kollan lle sıta bağları bulunan bu san»yl koluna destek oluumaktadır. Bu nedenle, Tiitk ekonomlsinin Içinde SnemJi yeri olan otomobil endustrisine knıU dö. nemden geçişte yardım ediln»' si gereğine inamyoruz» demldl. Insaatiarın metrekaresi 11 bin lırayı astı ANKARA (ANKA) Bu yu ocak şubat aylannda yapı kul lanma ızm verılen ınşaatlard» orta'ana metrekare malıyeüennın 11 bin lırayı aştığı beüj> lendı DIE venlerine dayamlarak ANKA tarafından yapılan Yesapıamalara gore, geçsn yılın ılk ıkı aylık donemmde ya. pı kullanma 12311 verılen ixışaatltrda ortalam» metrekarede mahyetlerı 1 bm 694 lıra d\l zeyınde lken bu yıl yüzde 48 oranındası artışla 11 b^n 239 lı raya ulaştı. Bu arada, ruhsat verüen inşaatlarda da geçen 51I 7 bm 722 !ıra olan bunm malıyetlerm yozde 35 oranında artış kaydederek 10 bin 394 lıraya jTikseldıjı belırlendı tnşaat laalıyetlerıne ılıştan şubat ayı ver lerıne gore 5 bm 213 ınşaata yapı kullaııma ırnl verildı, 3 bin 524 mşaat içın da ruhsatn&me duzenlendL ,YAPI ve KREDI BANKASI \ i Tıizmette sınır yoktur* />•>„