Katalog

2 Cumhuriyet CiUSYlAR ve GÛRÜŞLER 21 NİSAN 1981 İREYSEL olarak kleololl; MftMn <J0nya Oöaışunun, genel felsefesinln. •istemloşmis v« bütunloşmiş blr blçimldlr. Bu si«emleşme ve bütünleşme, çoâu kez Hreyln lclnle bulunduğu nesnsl koşullar tarafındon be« Irienlr. iıtson kafasında bellrlenen tütoplk» blr deolojlden de söz edilebillrse de (Mannheım')a olduğu glbl); bu Insanin fkafası» da. nesne) > somut blr cevre beliriemesl Içlnde dağü e nfdir? ideolo|l evleme dönük olursa, buno «dokDoç. Dr. Toktamış ATEŞ rin» adını verlyoruz. Yanl, Weolo|l genel bfr I.Ü. İktısot Fakultesı Sıyasst llml KursüsO elsef] cerceveyi, doklrln ise bu cercevenln uylulama yol ve yöntemlerinl ortaya koyar. Bu >ağlam Içindo eie almdığında Kemallzm, hern de, sörektl blr ıcepheieşme» gozlemekteylz. tafa Kemal'i destek'emlş o!on Batı Anooom jlr ldeolo|l ve hem de bir doktrtn nltelığlnl Bu cepheieşmekte taraflardan b'rl, çağdo» uyeşrafı da Mustafa Kemal'den uzaklaşmaya gariığı hedef clan «ileriı; öbürü Ise bu gelişbaşladı. fMazlum mılletlenn kurtuluşundan», Gunümözde böyleslne schlp çıkılmak Iste rneyi engel'emeye çabalayan «gerl» biclminde «ekonomık, siyasal ve kultürel coılardan tam len Kemalızmln elbette tarihsel süreç Içmde karşımıza cıkmaktadır. Elbette bu olgu böylebağımsız!ıktan> soz eden ve merkezı blr deslr geiışiml olmuştur. Günümüzü doğru bir şe sine kabataslak bir bıcimde ele alınamaz. doğnetımin kesın savunucusu olon Mustafa Kemai olde çözümleyebılmek Içln önce «ormamiz ve rusuyonlışı kolay değerlendirılemez. Ama ikı bu grupların çıkarları ocısından tehlkelı olmaranıtlamamız gereken birkoç temel soru varya başlamıştı. Terakkıperver Fırkanın da, SerII bir cepheleşme olgusunu yadsımak da mümiır. ıKemallzm klmlerln Ideolopsl olarak, ne kün değıldır. best Fırkanın da kuruluşlarını izleyen Mrkac :aman ve hangt ldeolo|Here aiternattf olarak ay ,cmde buyuk guc kazanmalan, elbette açıkBu bağlam lcinde düşünüldüğü zaman, hlç srtaya cıkmıştır?» lanması gereken bır olgudur. Fethl Beyi kurkuşkusuz Kemalizm «ılerı»nln ideolo|isidlr. TopFazla aynntıya glrmeden önceltkle şunu lumda dayandığı temel güc asker ve slvll bütancı olarak karşılayan İzmır halkını bu denll unutkanlığa iten neydi acaba. <Kurtar bizo ıdyleyebillrlz kl. Kemallzm 19. yüzyılın son do rokrasıdir. Ayrıca uiusal bağımsızhk savaşı sıyazılı pankartlar hıc kuşkusuz tüm Egelllerln nemlerınd© tlmporatorluğu kurtarmak» duşün rasında, tum uiusal güç ve unsurtarın da desgörüş ve duygularını yansıtmıyordu. Ama ococesi etrofında blrleşen asker ve slvil bürok teğınl sağlayabılmlştir. ba tkım. kım , kımden» kurtaracaktı. rotların uloştıklan son ldeolo|lk oşamadır. Ancak unutulrraması gereken blr olgıc Gercekten Osmanlı Imparatorluğunun son dönemlerlnde yaygın dört düşünce okımı gö Mustafa Kemal'ln ışln daha ilk aşamalannda Mustafa K9mal sınıf gercegırH bilmeyen "üyoruz. Bunlar •Islamcılık», «Osmanhcılık», Iken bile cıddi ckarşıtları» olduğudur. Padlşoh bır önder değıld! Ama «Imtiyazsız, aınıfsız, «Batıcılık» ve «Türkcülük» akımlarıdır. Işte Ke ve çevresı b:r yona, Osmanlı İmparatorluğu kaynaşmış bır kıtietnln âzleml içlndeydl. Toplumaüzm, bu d6rt okımdan tBatıcılık» ve tTürk ıcinde «ittihatcılora» karşı billnçlenmis ve örmu bu yone doğru değiştırme cabasmdaydı culük» akımlonnın o gunOn pratlğl lcinde sen gütlenmiş ne kadar güc varsa, daha savaşım Ama bu değışım elbette Marksist onlamda bir tezlnin yapılması ve onurlu blr bağımsızltk sa lclndeyken bıie Mustafa Kemol'l safdışı edl!değışim de değildl. mesi gereken bir düşman o'arak göruyortardı. voşı sonrasında uyguiama cabasıdır. Musatfa Kemal'e karşı tepklnln genelllkle Tanzlmatla blrlikte başlayan bu savoşımdo isîanbul basınının önemlj bır bölumü karşısın«ımtıya7İıtardan» gelmesl doğaldır. Ancak daydı. Hele Izmır'lr gerl atmmasım izleyen ovhle kuşkıısuz alternatlf Ideolo)l1er de vardı. PQtoplumda Mustafa Kemal'e karşı olan öğeler lardan sonra Is'.anbul basını neredeyse tümüydışohın yetkılerinln kısıtlanması ve meşrutı blr Terakkıperver FırKa ve Serbest Fırka deneyler: rejlme geclltıeslnl savunan tüm muhallflerln ls Mustafa Kemal'e karsı tavır olacakfi, dışında b>r örgütlenmeye de gırişemedıler aynı görüşlerl paylaştıklarını söylemek de möm Ylne aynı günlerde, yazgı bırllği yoptigı Mustafa Kemal' n önderliğındekl fdevrımcl kün değildlr. Aralannda ayrıntı farklılıklan ol kiml arkadaşiarıyla da yolları aynldı. Bunlarkadro», eserınl koruma konusunda ödünsOzdü duğu glbl, padişaha karşı olmalannın dışında. don kımılerı Saltanat'a duygusal olarak, klmiMustafa Kemal'in ölümünden sonra Ise, arayo fcöklO forklıhklor da vardı. Ayrıca padişaha kar leri de mıdelerlyle bağlıydılar. TDm bunlann Ikinci Ounya Savaşı'nın girmesl, bu kan>ı 6rsı olmalan da, podlşahın yetkllerfne sınır ge dısında Mustafa Kemal blr de esk| ittlhatcı gütlenmelerl 1946'ya dek erteledl. tlrmek dlleğlnden baska blr sey üderlerle kacınılmaz blr hesaplaşmaya gltmek Demokrat Partl'nln kuruculonndon h4r )tmzorunda kaldı. mının AtatürkcüluğO tartıştlamaz. Ancak, cher Yokm torthlmteln yCz yılı asan dönemtnO günlerde, Yunan Işgall sOreelnoe Mu»mahallede blr mllyoner yaratmak» Isteyen Ad B Atatürkçüler ve Karşıtları nan Menderesin Serbest Fırka kurucukjnndan olduğu gerçeğı de yadsmamaz. Zaten DemoK rot Partl, toplumda Cumhuriyet Halk Parttel ne karşı olan tüm güclert kanalize etmek Ist:yordu kı; bu guclerln önemll bır bölümü geleneksel olarak Antl Atatürkçüydü ve bunun •avaşım» iclndeydiler. 27 Mayts devrimi aslında, Merlcf ve AtotOrkcu «asker sıvıl bürokrcsmın» ıktıdarı gerl oimasından başka bırşey değ:ldır, Ulus egemenliğınl, coğunluk tahakkümune donuşturen Demckrat Partl. on yıi ıcnde ülkenın ekonomık yiKimının temellenni atmasının yanısıra, temel hak ve özgürlüklere de el ctmok ısteyince ve bu konuda engel tanımaz duruma gehnce, darbe kocınılmaz olmuştu. Mustafa Kemal'in sağlığında «uyuyan yılan», bu dönemde yenıden başkaldırmıştı. Bılıncsız bır hınc ıcınde, kompr ador tekelcı burjuvazımn kıtle gücü ve dayond:ğı temel unsur oluyordu. Oylesıne iigınc şeyler yaşandı ki, halk mızm önderı ve dev'etimlzın kurucusu Atatürk «ozel yasalarla» korunacak duruma sokuldu. Yakın tarıhımızın boylesıne anahatlarıyla gözden gecınlmesı bıie, toplumumuzda köklü bır blcimde Atatürkçüler ve Atatürk karşıtları olması gereğını ortayc koyar. Zlra hıc bır toplumsol kalıt (mıras) kendılığınden ortadan kaybolmaz, hele bu kalıt b.r «düşmanlık kalıtıı ıse. Bu kalıtm kımlerden kımlere kaldığını, devrediîdığınl onlamak lcın, yokın tarıhlmızln anahatlarıyla gozden gecıriimesl yeterlıdır. Bugünün Türklyesınde klmler Atatürkcudür? Bizce, bireysel huzur, mutluluk ve kurtuluşunu, toplumumuzun mutluluk ve kurtuluşunda gören kışıler Atatürkcudürter, Atatürk'ün yolundadırlar. «Gemısinl kurtaran kaptandın, «Her koyun kendi bacağmdan asılır» gıbıslnden sapık deyişlerle yola cıkanlar; «Koşeyl dönmeyeı cabalayanlar, dıllerıne sakız da etseler, günde yüz kez heykellerlne de yüz surseler, en yüksek seslerle nutuklar da atsalar, Atatörfcçü olamazlar. Toplumumuzdakl son gelişmeler, yıllordır aksıne sürdürülen tüm propagandalara YaT~ çm Atatürkculüğün toplumda ne denll flüclu yaşadığını ve belkl ona Inanmayanlann blle »ahlplenmeye calışmalannı göstermesl acısından sevlnc ve övünc verıcldır. Konut Politikası ve Sanayileşme ... aımji devrlmini gerçekleştirememls btr lumda yatırvm öncelıkleri nasü hesaplanmobdır? Yaşadığımız dünyada ekanomlden anlamayan. ya da ücüsat uTJnanı olmayan kişdler d* bu sorunun yanıtını büiyorlar. Önce altyapı yatınmlan dir, sonra doğal kaynaklar ustOne yukselen yı uretimirıiıı fabrikalan kurulmalıdır. Eğer işin aynntüanna girecek olursanız sorular çoğalabilir. Soz gelımı, •fabTİka yapan fabriitatara»mı öncelik tarumnalı, yoksa doğai kaynaJcIan dunya piyasasında değerlendirecek bir yatınm plqnlarn a « i n A ' mı a^ırhk venlrceli? Bu sorular heı üikeye özgu değişik çözüm yollannı gündenne ge Urir. Ancak dunya genelinde kaliınınaya konm yatınmlanyla başlamak olasıdır. Hele Türkıye'de otuz yıldan beri ızlediğımız gibi yeni sayüabilecek yapılan yıkıp yerine luks konut yapmak salgını, sanayileşmeyi baltalayan bir çügınlıktır. Arsa apartman spekülasyonunu ekonomik yaşarcda Itdd guç olarak kullanan bu çılgınlık, bir ömur boyu «piyosayı carüandırmıt' ama gerçek kalkmmaya eogellemiştir. Uiusal birikinüer buyıik kentlerin göbeğtndeM luks ve pahalı konutlara yonelirken şehirlerrn çevresinde yığtnlaşan gecekondular, bu tur konut pohtikasının sosyal adalete aykın bjr düzenl de içepdıgini gostermektedir. Toplumsal anarşiye sürüklenmemıztn başlıca nedenlerinden bınsım «çarpıfe hentleşme olgusunda bulabillrlz. S • * * • • * HESAPLAŞMA.. C Burhan ARPAD Politikacı Istanbul îstaatral şehlrcnflc »çîsmaan W5yl« »asam dummdüştu? Sonınun kesin T« kua oermbı: PoiltEcaeuat eüyle. Kmoi aynntılar ve ömskıer. 194r,Tann tstanbul'ımu y<rc«tta Eeledlj» BaflEanı, »ynı mmanda Tall de old'Jtundan, Içlşlert Baiomlı^ı buyrufctındaydı. îstanbullu deglHi. O döasnj^ >apılmış ianu gozlemler, dUzeyde l>ır yargıyla, IJJIMUCI baç kan» gtıtoüşüne yolaçmıştır. Oyîa yapüanUuıl» ttK par ti MiUi Şef'inın edııu jrüce'tnıeıî içm ginşımlar \i gbstenşıer agir basar. Dolmabahçe Sarayı*nın eaae Irötu ne •> btntal sütdyum yerle? inUr. Inbr.U geaj*. Takslm Cumîıunyet anıtma tepeden bakacak bır InOnO. heykeU ıle başlatılmak lstenllır. O güıüena gırişlml olau ve uzun jiliar yapüışı 8ürtincîm.»<ıe kalan oper», yeterslz ve f8Cü* bir taslakla başlactur. *stanbyl"ua nercli ikllnü 7e çabuk değışen hava akımin, tekruk açi'lan duramu iuç düşunülmeden yarılan açık hava tlyatrosu, kısa sl're sonra, ışlemea oiar. 1920'dea bu fvn. halkjn sur^ltll yakınmalan konusu Kuruçeşme kooıür depolan, derrârden tesislerle daha bu sağlama 032 8»*. 1950'dea sonra îsuLnbul*un şehlrcilık açısından ele iimışında, gürJük politika rüzgârlan agır basar yine. Bıluıçlı yığınlann oylanyla yönetimı ele geçlrmls çjiarcı politıkacüar, Tanniaştınlınış ve şımank çittlik ai^'jın, Doğu Roma ve Osmanlı kültürierinin başşehn Istaabuî'un gorunUınünü ve yapısını, rata sofnsı beğenısiyie altüst ederler. Sabahın erken saatlerinde »ehrı doîasmağa başlayan «Beyefendinnin parmak ucuyla bır işaretl, blr semtin, çok değerli blr anrtyapınm yok eaılmesıyle sonuçlanır. Şehircilikten sorumlu olması gereken kiml mımarlar, «Eeyelendi»nin önünde yerlere eğılirler: «Başüstüne!» diye. öylesine yerlere eğüirler kı, «Beyefendi» bır duraksayıp da görüy lstedağinds: «Aman efendira, sız doğuştan mimarsııuz!» dıye tek sesle cevap vertrler. Dolmabahçe Karaköy arası bilglslzce •« boy» rat^a tahrıbedılir. Dolmabahçe sebüi'nin köşestada b * lunan ve Osmanlı sivıl mlmarlığıhın en güzel ömeklerınden biri olan o güzelım ahşapyapı acımaeısca yıktırüır. Kabataş tayısında yeni yaptınlmıs görkemli Tekel Genel Müdürlüğü de yerle bır edılir. Topbane os?mesi toprağa gömulU bir duruma zorlamr. Tophane Dolmabahçe arası gibi, Tlirk Osmanlı mimarlık üsluounun güzel ömekleriyle bezenmış blr mekâna, gümrulc antrepolan oturtulur. Araçlann gidiş gelişi lyice suuş tınlarak, Beyazıt alamnda günıimüze değın süren çirKiriukier, Istanbul'un politikacılar ellyle yitirdigl pek çok guzellıtın en aoklısıdır, 1950'de yoneümı oy çogwüuguyla ele geçiren parü, ekonomık bır toplum sorunu dıye başgöstermis gecekonducuiuğu çarpıtarak bır «oy deposu» gıbi sömürür. Ulkenın ötekl buyiık partisl de bu çirkin sömürüye katüır. Hele seçim dönetnlerinde bütiîn partüer «îstanbul'un taşı ve topragmı tek tek oylar karşüıgı yagmaya venrler. Tapular da dagıtırlar. Bu davranışlar, oy avcılığından öteye bir anlam taşır. Bilinçsia yıgınlar sır.ıf tırmanmağa itilmektedır. Politikacüarm îstanbui'u tahrıbme uzaktan bakan tstanbul ınsanlannın, ya ds, katılan kımi şehir mımarlanran sorumlulugunu ve gunarunı belırtmeden geçemeyeceğlm. Zira, tkincı Dün ya Savaşından gunumüze politikacılann Istanbul'a etr .klerı, yazık kı, süruyor. Işportacılığı ve Gecekonduculugu «Istanbul'un renkli bır yanı ve toplum sorunlarının ınsancıl bir çozümu» diye tanımlayan bir politikacı bunu açıkça savunujor: «Başka bir ülkede devlet zoruyla ve efitimle bfle Raf lanamayan bir toplumsal dayanışma örneğl vererek konu komşu eüyle kendi evinı devletten bir arsa yardımı bfle eönnekslzin. bir kııruş kredl almakstnn. dağa taşa saçlam vapüar kurabüen insanlar.* Yazırar, buttrnunde tlen surulen görüş, yülarca or.ce Zaytırburr.u gecekonduculan arasında yaşayarak mcelemelenru Turkçe yayınlayan Amenkalı profesör Kart'jı ıien sürduklenne çok benzlyor. Hart da, bah şehırleşme sonınu için uygun ç3zitm görmüştü, ^ecekonduculugu' Yine o politikacı, lşportaaügın olum lu yanlanrj ve büyük şehırler ıçin vazgeçümezliğini savunurken: «Nice büyük ış adamı sokakta limon portaKal satarak. mutfak eşyası satarak iş bayatına anlmısnr Unlü sanayıcilerden ve tVcarlardan bir çoğu, bzgpçmışlerinı ar.latırken ışportacılık gtinlerlnl kıvançla anarlar » dıye yazıyor Latm AmenkaYun «PavBlaırlan ve Akdents Olkeleri'nin »Bıdon Vüley»lerini bizım apartman kondulanmızla bır tutabılen politıkacüar îstanbul'u nasıi lcorur? ağdaşlaşma yolundakl AUtiırlc Türkiye'stnde halkçılık <iirg«tntn öneminl daha iyi anlamaya başladık. Ancak, ulusun bu ilke etrafında bUtuolesmesinin klşilerden çok de»leün uygulamasıyla başanldığım da unutmamamız gerekır. Insanlann birbırini ayınm gözetmeden sevznesi, her şeyden önce birbirini ezmemesl önkoşuluna baglıdır. Bu nedenle, toplumun değişik kesimleri »• rasmda çatı?ma bulunan Ulkelerde yapılacak halkçüık çagnlan, düsmanm bile sevümesinl Isteyen dinsel ögütlerden dahs etkili olamaz. Toplumun blr kesiminin öbürlerlnl ezmesinl önlemek de kuşkusua bir devlet görerldlr. Tasarıdaki Halkçıhk Halk tasarruflannın devlet tarafından korunması gereklidir. Sermaye piyasası tasansında buna yer verilmelidir. lay olduğu zaman, Maliye Bakanlığı haîka açık şirketlere 1 zin verirken, Ticaret Bakanlıgı*nm halka kapalı şirketlerl gen çevireceği ortadadır? Eğer sermaye plyasasının Maliye Ba kanlığı'na verilmesi kesin bir istek ise, halka açık ya da kapalı ayınmı yapılmadan bütunü ile venlmesi gerekir. Cezalar Tasannm bazı eylemkere gettrdıgi hapls ve para cezalan ise. kanımıza göre fazla önemsenmemelldir Zira, milyarlann döndügü bir piyasanm birkaç kışıye verllecek hapıs ya da para cezası ile düzene girecegl hayal bile edilemez. Kaldı kl, yürürlükteki Ticaret Kanununun bdyle durumlarda uygulanmasını istediği çok daha haflı (geçersizlik) cezası bile bugüne kadar uygulanmamıstır. Durumu bır omekle anlatmaya çalışalım. Ticaret Kanununun 460. maddesl taşınmaz mallAnn en çok maliyet fiyatı İle büançoya yazılmasım emrettiği halde, bir bankamız bilançosunda kayıtlı taşınmaz mallannın değerini açıkça yükseltti. Bankanın gazetelere de konu olan bu işlemi karşısında, denetim organlarmın mahkemeye başvurarak, yasaya aykın bilançormn geçersız olduğuna karar verilmesinı istemesi gerekiyordu. Oîay gazetelerde yazıldı durdu ama, ne ilgili banka bi^ançosunu düzelrü, ne de mahkemeden geçersizlik karan alındı. Buna benzer daha çok örnek verilebülr. Ülkemizin aynı yasalar İle 12 eylülden önce ve sonra ne kadar farklı yönetildiğini hepimiz görmüs bulunuyoruz. Şimdiye kadar büyük kuruluşlann yasaya aykın 1^lemlerine geçersizlik cezası bile uygulamayanlara, para v» hapis cezalan lçtn başan dilekleri sunara. Son günlerde ekonomiyi r«Tiİjı.nHiTTru»v ortaya atılan çarelerden birisi konut tasansı ya da konut proiesi diye adlandırüıyor. Tasarlanan plana göre devlet elindeki olanaklarla konut yapmak ısteyenlere kolayhklar gösterecektır Şımdılık böyte bir gırişimin aynntüanna gırnıek gereksizdır. Çunku ülkemizde arsa duzeninı bilmeyen yok. K ra bedelleri ortadadır. Çogu bayuk kentte otuı j 'acak bir küçuk konutun kırası geçenlerde devlet çe saptanan en az ücretin iki ya da uç katıdır. Bo zuk düzende devleün iyi niyetiyle konut yapanJara sağhyacagı destek şimdiye dek pıyasayı ceklp çe^rmiş açLtcgözlenn elinde çarçur e<ülnıiyecek mıdir? Bu tur sorulan bır vana bırakarak konut kesımine devlet kaynaklanmn seferber ediimesindeki ekonomik anJamı kavramaya çalışalım Konut yapımı canlandırıhrsa kuşkusuz üstüne olü toprağı serpllmış piyasa kıpırdayabılır Konut demek cimento demektir. tuğla demektir. demır demektir, kiremit demektir, badana boya demektir. dograma demektir, mutfak. banyo gereçleri demektir. elektrtk kablosu, anahtarı demektir, perde, hak, mobilya demektir. Şimdi boşlukta sallanan yapımcılar, ustalar, kalfalar, işcıler, konut kesımi etkiniige kavuştugu zaman çahşmaya başlıyacaklardır. Geçmis yıllarda başlı başına bdr piyasa oluşturaa «yap »at'çuıh» bu kez başka kıhklarda dın lecekmldtr? KimbHlr? Önemll olaa nasü ve hangi biçimlerde olursa olsuö 'Diyatornn canlandırılması» değil mi? * Konuy» ba tur yaklaşım »piyasamn conlond*rüman» ile *gerçeh kalkınma* surecı arasmdaU ıhşkiierl tanımJamaya yardımcı olur. TurJdye olaoaklan kıt btr ülkedir. İkinci Dunya Savaşından bu yana 35 yıl geçmesine karşın, endüstriyı kuramadık. Şimdi de yine «piyosayı canlandırma» kaygısıyla ekonomik sorurüara yaklaşım zorunlugu agır basmaktadır. Evet belli «piyaâayı canlandırma» politikası da onemlidir. ama bu işin gerçek kalkınma. yanı sanayileşme yolunda bır kıymeti harbiyesi olamayacağmı da bilmenüa yararlan açıktır. Yılmaz CORUM' olmayacaktiT. Kaidı k t •ynı >asa maddesinin İkl bakanlık tarafından ne kadar degişık anlaşüabildiğınln blr Brnegl a şagıda gorülecektlr. 1979 günU yıpüin genel korulu hamillne hisse seaedi çıkanlması karannı almıştı. llgilı Banka, yasak konulduğu halde iki yıllık sure venldiğıni llen sürerek, hamillne hisse çıkar masma Ticaret Bakanlığı'nın izın vermesini lstedı. Tlcaret Eakanlığı ise, bir yasa çıktıkrian sonra buna aykın işlem yapılmasına lzin verilemeyeceginl, yasadakl iki yıllık sürenin de ancak, mevcut hamiline hisselenn ad'a yazılı hale çe\r rilmesl için kıillanılabileceğin: büdirerek bankanın isteginı reddetti. Banka bu defa Maliye Bakanhgı'na başvurarak, ha miline hisse çıkarmasında bir sakınca gorülınediginl açıklayan bır yazı almayı başardı. Sermaye Piyasası Tasansı yasalsştıktan sonra böyle bir o Sennaye Piyasası Sermay» ptyasasındA uzun su redlr ezüen halk tasamrflannı korumak amacıyla bazırlanan bır yasa tasana Mllll GUvenlik Konseyıne sunulmus bulunmak tadır. Hisse senedi satan şirketler üe halk tasarruflarmı ayrı taraf şeklınde dılşünürsek, yasa tasansı yürürlükteki Ticaret Kanunu gibl tarafsızlık ilkesine uyularak hazırlannfişUr. Başlca bir söyleyişîe denetim organı, şimdi olduğu glbl halka doğru bilgiier venlmesini sağlamak ila yetinecektrr. Bu bıleılerin değerlendinlmeslni re şirket yoneticileri hakkcıda ge rekıyorsa dava açılmasmı, bugun olduğu gibi halk kendi basuıa yapacaktır. Anımsadıgımız kadanyla geçmışi 15 yüı aşan bu tasannm son şekli açıklanmamış bulunmakla beraber, basına sızan bilgilerden anlaşıldığına göre başlangıçtakl tarafsızlık ilkesinde ısrar edilmiş ve yürürlükteki yasalarda bu fconuda bir deglşiklil: yapılmamıştır. Sennaye pıyasasma glren halk tasarruflan ikl önemli so run ile karşılaşırlar. önce, de g i s * mesleklerde çalısan bu insanlann ekonomik olaylan dıizenleyen yasalar ve pıyasa durumu hakkında fazla bügllerl yoktur. I&nci olarak, kendlne haksızlık yapanlan dava etmesı gerektiginde. küçük hı»sesı zorunlu büyuk gıderleri tarsılayacak püç^e değüdir. Bu nedenlerle halk tasarruflan şımdiye kadar hem kolay kandınlmıs, heın kolay atlatümış bulunmaktachr. Bu konuda kuş kusu olanlar. binlerce ortağın haklı görüldüSü halde »orunlannuı çozülemedığıne dair brnekleri Ticaret Bakanhguıda bolabılirler. Bilgisı ve gücü yetersiz olan halk tasarruflan blr de kimsesiz kalmca. her bakundan üstün şırket vönetid Ierl karşısında yerülflden baska sonuc alaiKazlardı zaten. Ovsa, halk tasarmflannın devlet tarafından korunmasına, eelişmlş bazı Eatı ülkelerlnde bile rastlanır. Ülkemizde yasanan haksızlıklan da düşünür sek, tasanvı hazırlayanlanTi âevlete daha koruyucu vetkîler verilmesıne neden itibar etmedıklerını an'imak zordur. Ancak. halk tasarrufian sermaye mvasasmda ezilırken, tarafsız oldugunu söyîeyerek kıyı^ çefcüecek bir yönetimin, rialkmlık ilkesini uygu!adı*ma Inanılması da. her halde kolay oîmayacaktır. Kaldı ki. güçlüler zanflan ezerken bunu önlevebilecek olanlar taraf"!;7!;ğı seçerse. serçekte güçltiden vana davrandıklan da üeri sürülebilir. Sermaye piyasası bütünüyle T. Ticaret Kanur.unda düz^n lendiği için yalnız halka açümalan konu alan yenl tasanmn sonuna «Bu kanunda açık lık olmayan hallerde T. Tica ret Kamınu uygulanır» şekllnde bir madde eMenmesi gerekecektir. Oysa, her veslla İle arJatmava çalıştığrmız gib) halk tasarruflan, yasal durumu iyi bilmedifi için ezilmektedir. Şimdiye kadar Ticaret Kaiîtrmınu çözmekte gflçlük çeken halkın, bundan sonra iki kanunu karşılaştırarak anlam nVannaTa CAİlCTnsuCT AA lcrtîftV İki Bakanlık Yenl yasa., halka açık şlrketlerin denetiml için Maliye Bakanlığına bağlı özel bir örgüt kurmakta, öbür şirketlerln denetlmıni ise Ticaret Bakanlığına bırakmaktadır. Ail iT|f| a bir butün olan sennaye piyasasının ikl ayrı bakanlık tarafındau denetlenmesinİTı yaratabıle <*eği sorunu bir bmekle anlatmaya çalışacağız. 31 agus'oi 1979 tanhinde yayınlanan kanun hıikmündekı karamanıe bankaîann hamillne hisse senedl çıkarmalannı yasakladıkdan sonra bir bankanm 6 eylül Halk Tasarruflan T.C. DZ. K, K. TASKÎZAK TERSANESİ DÖNER SERMAYE GENEL MÜDÜRLÜGÜ HASKÖY ISTANBUL ONAY NO: SS3 Toşkızok Tersones! DSner Sermaye Genei Müdürlüğünce, aşağıda belirtılen maızemeler ııgılı Idarl ve Tekn'k şartnamesıne göre kapolı zarf usulü üe satın altnacaktır. Malzemenln cinsi: Mlktam Muhtellf polletılen mlslne hatat 11 kalem 1 Molzemenin tahminl bedeli 2.315.000. TU geclcl temmatı Ise 83.200. Tl dır. 2 Tekllfler, İdari Şartnamede bellrtiidıdl gibl v«rilecektir. 3 Satın alınacak (11) kalem malzemeye aıt Idort ve Teknık Şartnameler, Satına ma Komısyonu Başkanlığı Ofısınden 500. TU Donanma Vakfına Yardım Makbuzu karşılığında temın edılir. 4 Posta İle şartname gonderilmez, bu husustaki müracaatiar cevaplandırılmaz. 5 Genel Müdürlüğümuz, 2490 Savrtı kanuna tobı değildır.. 6 Genel Müdürlugümüzce herhangl btr teklıfin seci'mesl ve üzerınde muameleye gecilmesi, Genel Mudurluk ıle satıcı orasında bağıantı garantısl yuklemez.. 7 ihaleye iştırak etmek Isteyen fırmalar geçıcı temmat olarak, memleket parası. Devlet İc İstikraz Tahviil veya Vadeslz Banka Temınat mektubunu. Löner Sermaye Muhasebe Müdürluğü veznesıne yatırarak alacakla rı makbuzu, tekPf zarflarmın harıcinde koyacaklan dıâer evraklarkı biriıkte a/rı bır zarfın lc'me koyarak Doner Sermaye Satınalma Ofisine kayıt ettırlp vereceklerdır. 8 Teklıfler engec 13 Mayıs 1981 carşamba günü saat 14 00'e kadar verilecek, aynı gün saat 14.30'da Saîinalma Komlsvonu Başkan'ığınca acılacaktır. BÜLMACA SOLDAN SAĞA: I Tazsta taj» pejntrden, nl«wtm ve plrtoç nruı kooAn k japılra tatlı. a Büyük crksk fc&rde», »gabey. Acmacak. «cıklı. 3 GOoierce v» pefc seyrek olar&k aylarea, h»tU jılUre» »üren ve ujrtıulma^an derin uyko hıJl. * Yapm*, l*leme Çaliîm» komuu olan taer şey. a Defa, «eter, fca. Terö btr erkek adı ym da Mkl dilde oıug totan, onıçiu. 8 Tertt konaklam ı yerlerlııd«sı. Tersl to•an taruntLı bell( ba^lı v» »UrekU çeîlüsrlnden taer btıt ? Asalak boceklerden. Kirli 8 Geml tefenerfntn su içlrıd» k&lan hsmı. 8 Gümüj parlaklıgında va d » mir »ertU8ir.de kolay 1?1»aen bir maden. Sanı. YCKARID4JJ AŞAĞITA: ! Duvar örülürken büyOk taşlana arasıns Sonan ulak ta^&r. Budalaca, aî. 2 De$eri poetaneye (Mecdikten sonra alıaya verllecek olan. 3 Eskı dılde eevisç, «enlık, nef* « Ho» görOlmeren bir tw ysrdımes ^eya araa oimayı kabul edea ktaıse. Tersl llave. S Hidrsüı «llis cİBslnâen Je8erU b t taç 6 Bır d e ^ leün belli bsşlı Ukelerl bayönetimde tuttufu Gerçek Durnm T. Ticaret Kanunu nnonftm ştrketlerin hepsini halka kolay açılabüecek şeküde düzenlediginden, halka açık ya da kapalı diye yeniden ikiye ayınp, denetiml yalna birl üzerinde yogunlaştırmak yanlıs ve boşu na blr gayrettir. ömegin, halka kapalı olarak kurulan bir aile şırketi hisselerini sonradan elden çıkanp, zamanla çok büyük bir halk kitlesinl kendine ortak edebiür. Ya da, halka açılarak kurulan başka bir şirket hisselenni zamanla toplayarak, aile şirketi haline dönüşebılir. Bu nedenle, şirketlerl halka açık ya da kapalı diye ikiye ayırmak. su üzerine çizgi çizince balıklan ıkiTO ayırdıgını zannetmekten fazla farklı değildir. önemll olan, ekonomiye etkilerl giderek artan anonlra sirketleri toplu olarak denetleyebılmektir. Üst düzeyde ekonomi:,e zarar veren yaHnmlann, alt düzeyde de halk tasarruflanna zarar veren eylemlerin kesmlikle önlenmesl geretoı. Halk tasarruflannın etkih şekilde korunması içm de, şlr ketm türü ve sorumlulara ceza venlmesi gıbi konular yertne, vasaya aykın her türlU davranışın üzeıinde durulması T* haksız sağlanan çıfcarlar halk tasamıflanna gerl vertlinceye kadar kovuşturmanm surdürulmesi zorunludur. Ömeğln, şlrket yönetıcilennin halk tasarnulanna zarar veren karar ve eylemlenne karşı Ticaret Kanununun 341 ve 381. maddelerlne göre açüması gereken fakat uygulamadaki engeller dolayısıyla halkın bır türlü açamadığı lptal ve tazmtnat davalannm, cteneöm organı tar»fmdan açılması düşünüleblllr. Ancak, Ticaret Kanununun ikl maddesine böyle iki fıkra eklemek, halkı daha çok ferahlatacağı halde, Sermaye Piyasası Krnununu çıkarmalrtan daha zordur. Anaerika gibl sonmlan bizden çok değişik ömeklerden vazgeçilerek, ülkemizde yaşanmış sıkmrılarm lncelenmeslnl ve çare Dulunmasını diliyorua. 23456789 yol, Iridyurmıa sinıgesl. T Hiç blr yer» veya çey» bagU bulunmayaa, kayıtsn. 8 Bir nota Ctarur.a, otanc duyma. Eodyumun Eirngesl. 9 Çok lyl *• cıns eşek. DVNKU BÜLMACANIN ÇÖZÜMf: SOLDAN SAĞ A: 1 Kdprücüi. 2 Âü». t Pey. Klapa 4 Ok«liptus. 5 Zar. aA. 6 Tıılumcuk. 7 Asil 0». 8 m Ali. 8 Adam. Ok. YUKAKIDA> AŞAĞITA: 1 Kaporta 2 Öbsk. İa 3 Piyazlama. 4 TS lauS. 5 Klrman. t Celp. a 7 At Ak. 8 Püskffl. 0 Sfcn. Cumhuriyet Sahfbi: Cumrnrrtyet Matbaacüıi ve Gazetecıhk TJİ.Ş. adına NADtR NADÎ Genel Yayın Müdürü ...„ HASAN CEMAL Müessese Müdürü EMİNE LŞAKLIGÎL Yazı tşlert MUdürü „ ÜKAY GÖNENSİN Basao ve Taran: Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecilik T.AŞ. Ca»aloğlu, Türkocagı Caa : 39 41. Posta Kutusu: 248 tSTANBUL TEL.: 20 9103 BÜROLAR: • ANKARA: Konur SokaK 24/4. YENİŞEHÎR. Tel.: 17 5825 175866 îdare. 183335. • lZMtR: Halit Zıya Buivan No.: 65 Kat: S. TeL: 25 47 09 1312 30. • ADANA: Atatürk Caddesl. TUrk Hava Kurumu î#hanı Kat: 2, No.: 13 Tei. • 14 550 19 73L TAK V 1M 21 NİSAN 1981 tmssk Gflncj Ögle tklndi Aksam Fatsı 425 «41 13.13 16.59 1954 21.34 İki Yasa ÎLAN ETİBANK ISTANBUL ALIM SATIM MÜDÜRLÜĞÜ'NDEN 1 îşletmelertnuzin Cıtlyacı bulunan 4606 kgr emaye ve 212 kgr. Pamuklu bobın telleri satınaünacaktır. 2 Bu ışle ügüı şartname Müdürlüğümuz (Meşrutiyet Cad. No: 241 Tepebaşı/ÎST.) temin edüir. % Son teklif günü 14.5.1981 saat 18'e kadar. 4 Bankamız 2490 sayılı kanuna tabii dfiğüdir. KİRALIK DAİRE Bostana, ijenesenevier, Mlmoza sokak, Onalan apt. No: 12. daıre 23 2 oda, genış t, saloa, tatnnler, asansör, denız manzarası, (15 Din. 4 ay peein) Müracaat sapıay»