Katalog

2 Cumhurıyet ve GÖFOŞLER 18 MART 1981 •Cenç hufağm tfife almaya v« içine »inütrmeye elvenşlı kafasuu, yormadan, ccrçegm ızlerıyle besleyıp »üslemeh en ogru yol olacakîır • MUSTAFA KEMAL. TBugunün Dülyle Atatürk'ün Söylevleri a. 145} Q mart 1915tafcaitnTninnÇanakkal» ZaJe^Jrı'nın bugün 66. vıldöntVmu. Somürgeci emperyalistlerın, ekonomite, polıtık çıkar çabşmalanndan ve yansrnalanndan 1914 yazında çıkan Bırıncı Dünya Savaşm<la, Almanlar Turkler"ı, savaşa soKmak için ür«at kolladılar ve başardüar. Tanhlen boyunca Dogulu Batüı emperjalistıere uşaklüc yapmayj dıs pollükalarmın te> mel ılkesi sayan Yunanlılar; 19.8 1914'de, kuvvetlerını Ingıltere*nm, cmrlne vermek sureüyle, Çanakkale sefennln açılmasmı önerdiler. Ingıltere ve Fransa 5 kasım 19141e Osmanlı împaratorluğuna ssv&s açtılar Onblr »""TTrrKla, Osmarüıiar da, Rusya, înğutere ve Fransa'ya, sava» tıan ettüeı 3u tarlhte, Canakkale Gelibolu bölgestode, 3 Kor. ile Çanakkale, Müstahkem Mevki Ko mutanlığı bulunuyordu. Oç alayh blr Topçu Tugayı, Obüs Topçu Alayı, Ud lstıhkam taburu, mania, muhabere, projektor bölüklerl, denu uça* mofrezesı, donanmadan venlrrus lkisl eskl zırah, ınayın gemisı, bırkaç torpido muhrf. binden ıbaret karakol geırusi idl Burlıkler eski araç ve gereçlerle dooaülmıs, tODlarm çofu adi ateşü idı. Uçaklar ve gemller (daha sonra 5. ordu emrine verümis kara uçaklan dahıl), TUrk Alman subaylan tarafmdan kullanıhyorlardı. Bırllklenn Iojlsük durunıu tyl değıldı Fakat askeriertn morali yüksekti. Denis cepnesınde, Cevat Paşa, Yzb. Hakkı, Grup Ko. Nazıru, (Mayın Grubu), kara cephesınde Yarbay Mustafa Kemal (Atatürk) ve benzen kahraman vatanseverler ve mehmetçikler, Yahya çavusl&r, Mehmet çavuşlar vardı Ajrıca buna muharebe bakımmdaa, 8. Kor.'m, 9 tumenl fle iki .«ndarma alayı (6 adet seyyar jandarma taburu) verilmlştı. 19 Tümen (Mustafe Kemal 1n tOmeni), Müstahkem mevkl bölgesinde bulunmasından ötürü, taktık b&kımdan onunla lsblrliğl yapması emlr edılmişti. 19. Tümen. Bigalı köyünde ve çevreslnde IÛ Çanakkale'deki kuvvetlertn ıçtnde, toplam Olarak 500 kadar Alman tekrusyenl İle, baa alay ve tümen komutanlan kl; General Weber, Amiral Ussdom, Amlral Marten glbi müsavır ve rn'Jfetişler vardı. (Daha «onra 5. Ordu kurulduxtan sonra, Liman Von Sanders, Kanenklsser, vb. btmlara dahll degıldır ) Müstahkem Mevkı Komutanlığının görevl: Boğaz bblgesıyle, onun (gtriş meanaD'e, etlrili guney kıvılannın savunulması Idi. Boğa7 S3vanına Bolgesı ise; Nara bumu Eceabat çızglsı (dahıl) batısmda kalan, Çanakkale BoğazTmn lkl kıyısiyle bu kıyılann çevrelecLğı deniz sahnesl ve Bogazm önündeld adalam bulunduğu sular ldi. Bu sahne «dış», «orta», «ç» savunma bölgelenne aynlmıştı. Bu oölgeler, çeşltll süah araç ve gereçlerie peklştlrümlş, berkıtümışü 19 Tümen Komutanı Yarbay M. Kemal (Ataturk), bu bölge içındeki Maydos (Eceabat) bolgesinln de Komutanı ıdl Kendl b'rlıklermden başka 9 tümene aıt bu bolgeoe bulunan, 25 , 27 Pıyade Alayxnna ve bazı topçu baıaryalarma da komuta edıyordu. Bu nedenle bu sananın savunulması gbrevi de, dolaylı olarak Yarbay M. Kemal'e verilmlşü. Bu bakımdan, Yarbay M. Kemal (Atatürk) takük yönden hem 3. Kor'a, ve hem de Çanakkale Müstahkem Mevkl KotnuMhg bagh ldi. 18 Mart Zaferi M. Fazıl KARLIDAĞ An&dota Ryı Ssrunma BOlgesl: Müstahkem Mevkı Birlflüeriyle Jandarma Alayı ve daha aonra gelen 5 Kor. birlıklenne verümiştı. îtüâf devletlerlnln Çanakkale Boğan öntodeki donanmalan: 18 mart denlz muharebesmden once, îngüız ve Fransız devletlenne aıt Mondros Limanında, Bozcaada ve Gokçeada açık lannda olmak üzere 18 zırhlı, 16 kruvazör ve destroyer, 6 uçaklı bir uçak gemlsl, 7 denızalb, gemisi, 21 mayın gemisi, yüzlerce yardıma gemiden oluşturulmuş modem donatımlı, emrıne birkaç kara uçağı venlrmş çok üstün ftteş hareket, manevra olanaklı donanmalar bulunuyordu. Bu donanmalann hareket UssU, T.<TWTIJ fmHaH «Mondros» limanı ldi. îngillz donannıasının Komutam Amlral den, Fransız Donanmasının Komutanı İse, Amlral Guepratte idi. Daha sonra Fransız ve Ingilizlere ait «36u kara uçağı da bunlara ektendi. Çanakkale Boğazı'nın ilk bombardımanııv dan blr gün sonrs (4 kasım), Eus donanması ua, tstanbul Bogazı'nm, 12 mil açıgına 460 maytn dökmüs, Zonguldak"ı bombardıman etmlştl, aynca îstanbul Bogazı kıyılanna çıkanlmak tizere, Ruslar, Odesa ve civannda bir Kor. yıgv naklandırdılar. 13 arahk 1914'te, Çanakkale Boğazı Sansığlar koyundakl Mesudıye m blr tngiiin denızaltısı batırdı. 1921915te, ttllaf donanmaianna mensup 13 atrhlı uzak mesaieden ve kıyı bataryalannın kendjlerıne ates edemıyeceklerl ronlerden, Bogaz'm, Anadolu kıyısındaki, Kumka'e, Orhanıye aet bataryalannı, Rumell yakasındakl, Seddülbahlr, ErtuğnU bataryalarım ateş altma aldılar. Bunlardan bazılannı tahrip ettikten sonra oraya küçük süahendazlar çıkardüar. Fakat bun lar buradan Mehmetçıklerln karsı saldırüanyla atüdılar. Bu tarthten «onra Yarbay Mustafa Kemal (Atatürk), Mavdos bolgesüıln Komutanı da olarak, SeddUlbahlr'e, çıkan 50 kisıhk dUsman birligınln atümasını 26. P. A. Komutanma emretmışler ve kendileri, bu alay karargahınm bulunduğu Kirte (Alçıtepe) köyune gltznis, alayın komutanıyla birlıkte Seddülbahir'de, revirde yaralı olarak yatan «Bigalı Mehmet Çavuşu», kahramanlığından ötüru nısanla taltıf etmlşler. 25.21915te ttilaf donanmaianna mensup sa•as gemileri, Bogaz'dakı TUrk bataryalanna bombardur.anı vıneledıler Boğaz'ın grış kesımındeki tabyalara tahnp mufrezeıen çıkardılar 26 21915te ise, atıldılar Türk topçulannm atıs uzaklıfma girmiş olan arhıılardakj düşmaa erlerteden 2530 kadarı imha edıldıler. ttilaf nrhlılan, 1 marttan sonra, Boğaz'ın orta keslmındeki torpü sahalarmı koruyan Soğanlı, Baykus, Dardanos (Hasan Mevsuf) bataryalarıyle tntepe (Erenkoy) sırtlan gerisinde kapalı mevzilere tabya edılmis seyvar obüs bataryalannı ates altma aldıîar. GUnlerce süren, aralıklı bombardıman'ardan sonra, Bogaz'dakJ mayınlann çogunu temızledıler (10 hat) Aımral Carden hasfa'anmış, yenne yardıma » Amiral De Robeck geçmiştl (17 mart 1915). Son yapılan plaa gereğuıce bundan 66 yü önoe (18 mart 1915) sabahı, ttilat «ırhlılan, Bogaz"ı forsalayacak, önde arama tarama gemileri, orta v« lç savunma bdlgelertndeki mayınlan temlzlerken, 18 crîılı, TUrk ağır toplannm buhmdugu Istüıkamlarma tahrip Btıçı jrspaeak, leepez bumundan itıbaren kuzeye dogru, 900 mt., genislıkte bir bolge maymdan temızlenecek, gemıler buradan Boğaz'a gtreoeklerdi. Bu denizden yapılacak hücum İçin, ttilaf aavaş gemileri 3 tümene, aynlacaktı: I. Tümen; tngillz AmiraU De Robeckin komutasmda, 4 nrhlıdan oluşturulacak. II. Tümen; tngiliz Deıüs Albayı HeiysTn ko mutasında, 8 îngüiz nrhUsmdan kurulacak. III. Tümen; Fransus Amirali Guepratte"în komutastnda, 411 Fransızlara 2'sl togillzlere ait Oimak Uzere, 6 arhlıyı kapsıyacaktı. 18 mart muharebesinın akısı BugUnün aabahı, saat lOJO'da, bu 3 tümen planlanan düaen da ve bordo hattıada; I. Tümen önde, ötekileri birbirl peşlnde, Boğaz'dan Içeri gırdıler 1. TUmenln, aol basında, Queen Ellzabeth» •ırhlısı, sağında «Agamemnonıt zırhlısı bunun »agında «Lord Nelson, bu bordo hattmın ea aağmda «tnflerlble» zırhlısı olduklan balde, Boğazın orta savunma sahasında daireler çizerek üerliyorlardı. Sesslzligi, Queen Elizabethin, 881ü toplan bozdu. Bunu gbren ve işıten bbür nralılar, Türk tabyalanm ates tufamna tuttular. Türk topçulan blrer lkiser şehit vermey» hasiftrtılnr. Ban bataryalar görev yapamas durumda tahrip edildi. Merkez kesbnlndeki ağır topçular, düsmas aırhlîlannın etkül menrülerine girmesml bekllyorlardı. Bu sırada dUsman denlz topçusunun birkaç mermisi, Dardanos Tabyasmdaki «Hasan Mevsuf» bataryasma lsabet etti. Genç batarya komutanı Topçu Üstegmenl «Hasan» ve Tatarn Komutanı Yedek Topçu Ostegmeni «Mevsuf» ve «Mehmetçikler», askerligin en Tüksftk rütbe ve asaması olan seiütlige yOealdHer. Bu arada öltim tOccarl&rmta, ates, alev saçan nrhhlan da, merkez kesimındeki ağır topçulann etlcli menzılme girmislerdi ki; Fatlhin tarlhl kaleleri dola> lannda, mevzllenen Türk topçuJan: «Topçuyuz, dalma şimseğe eşla / Cepheyi aydmlatan birer güneşız!» kükremelerlyle, atısa basladılar Türk topçu mermllerlnm yanardağlan andıran patlamalan ve cehenneml alevlen lçınde kalan düşman nrhlılannm komuta kuleleri parçalanıyor, güverteleri yanıyor, taret ve bordolarmda derin yaraîar açüıyordu. Türk topçulannm muharebe alanına egemen olan imha ve tahnp atışlan karşısuıda, en öndekı zırhîılann dızb^sîı çozulmüs ilerhyemea olmuşlard:. Fransız aTiırall Gueoratte, Itüaf donanmalarmın Eaşkomutanı, îngılız Amiralı De Robeckten aldığı emlr üzenne, daha gerlde bulunan Fransız larhJıIanndan ikisinl sağdan, Itasini soldan llerleterek, tngilız 1. TUmenlnin önüne geçti. Bu nrhlüar henüz yerlertnl almışlardı ki, Türk topçulannm aynı ateslertyle karsılastılar. Fransızlann «Bouvet». tnpılizlerin, «îrresıstible» ve «Ocean» zu'hhlan mayın ve too mermilenyle batmldılar tstanbul Bogazı Uk Kılifbahı (Kavakiar a7^?!) İçin sovierıml1! söz burada gerçekleşmıştı tneüızlerın «Infiexıble», Fransa lanc «Gaulols», «Sufren» nrhlılan da, TUrk topçalanrun atışlanyle savas dısı edildıler. ttilaf donanmalan, 18 zırhhdan, 6'smı henlls Bogazm lç savunma bolgesine gırmeden savas dışı edllmelen Amiral De Fobeck'l, sasırttı Queen Elizabeth'l de, felmllk elbisesiyle B o I fazas tularma gfimmemek, kalan srnhlan, batanlann akıbetıaden kurtarmak amaciyla gerı çekilnıe emrlni verdi. tuiaf donanmalannın ka çısını gören, Türk topçulan ateşi kestıler. DUsman agır topçu bakımından Uç, orta ve haftf topçu bakunından 6 kez çok her bakım dan modern araç ve gereçlerle donatılmıs ol masına karşılık muharebe vıtıgi pek fazla ol muştu. Türklenn 25 ş,ehıt, 79 yaralı vemelen ne karşılık, onlar «1000» ölü, 6 zırhlı yitırmışlerdı ve Bogaz'ı geçememışlerdi Türkler'e, bu zaferi saglayanlar, onun topçulariyle, denlzcılerl olmuştur Özellikle îtılaf donanmalannın saldınlanndan önce «Nusret mayın gemisı» komutanı, Yuzbaşı «Hakkı» ile Mayın Grup Komutanı «Xazml»nin bu utkunun saglanmasında paylannın büyük olduğudur. Bu kahramanlar üstün ozveri ve yığıtlık göstermeîî suretıyle, Erenkoyü koyuna doktükleri 30 mayının bu zafenn kazanılmasmda buvuk etkilerl olduğu bir gerçektır. Nitekim Ingilız Deniz Bakanı W Churchıll « 7 mılyon askerin ölmeslne, savasın ağır masraflara malohna sma, demzlerde 5000 tlcaret gemlsmin ve bir bu kadar harp gemisınin batmasına başlıca neden Türkler tarafından Çanakkale"nin karanlık su lanna atılan ve bir lnce tel çelik halat üzerlnde sallanan «20» maymdır, sözlerlyle bunu dogru lamasıdır. 18 martta ttüaf donanmalan, ÇanakkalP Bogazmı forsalarken, «Ruslar» da, 5 nrhlı, 3 kruvazör, 9 muhrip. 6 mayın tarayıcısı İle «îstanbul BoŞazını» bombardıman edeceklerdi Onlar bunu 10 gün sonra (28 mart) yaptıîar 29 martta, 2 nlsanda ve 9 mayısta ylneledıler. ra kat bir başan sağlayamadüar «Türk Alman» havacılarmm, «mırlı uçak •ayısına karsm, bunlar bu muharebede görevlerlnl yapmak suretivle utkuva büyuk katkıda bulundular. Daha Bnce, aralarmda kararlastırdıklan Ozere, Ruslar 17 500 askeri «îstanbul Bogazma», îngtlls ve Fransızlar 38 500 askeri Çanakkale Bogazma ve dolavlanna nkaracakîar ve 25 "1 san 1915te 220 bin klşllık çıkartma gOcünür karçısına Musraia Kemal ditalecektir Karada yapılan muharebeler, Bogaa kıvı smda yapılanlardan çofc korkunç. kanlı ve ateşH ldi. öieHıkle: Kerevizdere, Zıgındere, Kanlısır' Bombasırtı Anburnu, Conkbavın. Anafartalar r SOVUÇ: Bundan 66 vıl Bnce (18 mart 1915" de>, Çanakkale'de, Türk'ün, hak ve iman kalka nına çarpan, emperyallstlerln zulüm kılıcı, par çalandL Bu kılıcm sahlplerl Bogaa gegemedl diler. Bu geçeıneylş Blrlnd DUnva Savasmın 4 yıl uzamasına, Bulgarlann, Türkler'lri safında savasa katılmalanna Rus ÇarlıŞının yıkılması na, îtilaf üevletierının. bu muharebede, 9 nrhlı 8 den'zaltı, 250 bin asker mılyarlar deger<nde araç ve gereç yıtırmelenne, vanl Churchlirin bellrttf»i zararlara neden oldular. TUrkler, Canakkale'de yurtlanm, baSımsızlıklannı. baskentlen t«fT.nbur« «;avımmak <ein silah, araç ve gereçlennın eksikliklertni «250 bin» ?eicin '•îanivlo fyifdiler Çanakkale Ge'bolu savas alanmı bayraklastıran Mehrretçiklerin temls kanlan, Anadolu'da. «Mİ1I1 MUcadele» ruhunu veserttl. Kurtu!uş "îava'i, «îaTnsm'd^ C*ımhurlvetin kuralmasıi ı saSladı Bu utkunun KiıManTiası re seh^lerlnın anı'mas! dola'.isıvle ş*jnu da beltrtmek ve!ndp oîur ı ^tatürlr' in burada komutan bulunduSu dönemln sonlanna dogru yaptınlmı? ve lşeralde vıktırlmıs olan îkl <*hl* asker anıtlarmtn veni den yapılmasıdır. Bu de»erbllırlik, Atatürk"ü, OYruni şehit silah Brkadaslarmı ve tOm TUrlc T J lusrmTi gev'ndirlr. kanısındayıa. SelAm olsun onlara. savgüarla. Güler misin, Ağlar mısın ? n gün kadar önce bu köşede Tercüman gazetesinm küruluş oykusCne degınmıs Bay Kemal IIICJv':ş adamlığı becerısinden o'uru ovmuştum Bıimeaen zoyıf öir noktasına dokunmuş olacoğım kı Bay llıcak uzun bir yazı dızısıyle kendısını sovunmaya calıştı Doğrusu şaşırdım Ben Boy Kemal llıcak'ı akıliı ve kurncz bir adam sanırdım; yozdıklarmı okuyunco duroksadım. sırosı mıy dı conım, şımdi ortalığa dokulmenın... O Tercüman 1954 yılında kurulmuştur; Bay llıcak'ın ellne 1962'de gecmlştlr. Nasıl olmuş bu iş'... Bay llıcak'ın llgınc yazı dızısınde anlattığma göre 27 Mayıs devrlmının yarattığı ortonda Tercüman'da col'şonîar (oylıklan ödenmedıği Icın) gazeîeye el koyuyorlar Ama ışi yürütemıyorlar ve Bay llıcak'ı yönetitne getırıvorlar Bay llıcak «bu yaptıgınız Is komünlstllktlr arkadaşlar, başkasının gazetesıne zorla el kormaz» demıyor; Tercumanı sahıp|eni',or O sıroda gazetenın ger çek sahıbl Ragıp Kutman «gasp» davası oc.yor ve kazanıyor Bay llıcak bu durumdo ne yapsın9... O günün akşamı saat 8 sularında ellerınl acıp dua edıyor « Allahım, bu gece bana blrşeyler ılham et. » Ve sabaha karsı saat 5'te (demek kl 9 saat sonra) Ragıp Kutman Bey slzlere ömür... Ancak Bay ll'cok etkıiı bedduasının ürününü alacakken ne görsun'7... Ragıp Bey «Bütün mallarının satılması ve son kunısunun harcanması pahasına» da olsa Tercuman'ın kendi odına varlslerl ellyle cıkarılmasını vasiyet etmemiş mı'... Bay llıcak yaTian bir ısadamı olduğundan «llerl gelen din adamlarıyla» :sb rlığıne gırıp bu engeü de aşıyor. gazeteye sahıp oluyor.. Evet böyle yazıyor Bay llıcak.,. Güler mislnız, ağlar mısınız?... * Bay llıcak'ın uzun yazı dlzislrıln bazı bölumleri 10 yil önce de yaymlanmıştı. O zaman Babıöli'de Şeriatcılık eğılımındeki gazeteler Tercuman'ı kendılerine rakıp sayarak eleştirıyorlardı Yazı dızıs! gercekte onlaro vanıttır; ve o dönem gerıde kalmıştır; ayrıntılara gırecek değılım Ancak Bay llıcak'ın yazısında aradığ'm bazı güncel sorulara vanıt bulamadığımı da so/l'/eyırp Sö7gelırn: Ba/ llıcak «Tanmsan, Morsu, Sabo Otokırklar şırketlennlnı sarmaş dolaş ılışkılerınden hıc soz açmcnıştır Mıgırclıc Şellefyan'la ılışkılennı de anlatmomışt r O/sa Bay llıcak'ın rratbaa makınelerını getırten Sellefyan' dır ŞellefyanYahyo Demırel ortaklığı g bı Şellrf/anü cck illşknerının resmı belgelen (tanh ve numaralanyla) arkadaşımız Uğur Mumcu'nun arşıvındedir Evet, Kemal llıcak bu konuları es gecerek Yahudl ve Hrıstıyan yurttaslanmızla ortaklık'arını ve Işbirlığınl yadsıyor Neden'' Böyle bir Ihşkıyı ayıp mı sayıyor7 . Tüm Yahudı ve Hrıstı/an yurttaslaımz (Şelıefvan ccn flayrısı) TUTK toplumun değerlı bıreylendır. Bay liıcaı' ou gerceğl özümsemell... Her neyse... Şımdılık bu konuyu bir yana bırakıyor; Tercüman go»tesınln Atctürk'e hakaret eden ve Abdülhamıt'i goktora cıkaran yazılarının yanına, çekmeceye koyuyorumBay llıcak'ın yazı dlzıslnl okurken hem güldüm, hem de (ters duşecek amaı üzüldüm GuldümCünkü Boy llıcak tam yedl gün. kendısinln ne fedakflr. ne vatansever, ne lyıliksever, ne namuslu, ne ohlaklı. ne dınl butün blr kı$l olduğunu ballandıro bollandıra onlatmava çalıstt Meğer no pırlantaymış Bay llıcak... Ancak blr kimsenln namustan ve ohlâktan bun ca dem vurmosı kötö blr yöntemdlr, kuşku uyandırır. Bir Insanın sahıbl bulunduğu gazetede blr yazı dızısıyle kendlsinl günleree övmesl de gülünecek bırşeydlr. OzöldumÇünku Bay llıcak kendlsinl acındırarak dlyor kı: , Nedlr bunlann Kemal llıcak'ton Istedlklerl?... Ondon lenglnl, ondan kapltalisti, ondan burjuvası yok mu?... Kırksekl'll All Cavus'un 6. yaşında yetım kalmı» oğlu llıcak'a neden butun zehırlı oklar çevrılmlştır?...» Vah zavallı vetımı KırkseKl... Vah sana Cavuşoğlu'nun damodı... Vah sana Çovuş oğlu... Pekl ama sen de djrmadan sağa sola saldıracadıno uslu uslu otursana Bay llıcak... llıcak olmak dururken no var kızgınlaşacak?... • ftrcıckı Bir Sanat Öksüzü Anadolu Vedat Nedim TÖR dil Blret Wr gazetey» verdigi daaıeçta, Anadolu'da konserler vennek ıstediğini söylemia. Ne asıl. ne flnlarnlı üir dılek Evet bütun güzel sanatlar âdetA tstanbul Ankara, tzmır gıbl birkaç büyuk şehmnizin tekelındeBir zamanlar Anadolu'nun dört bucajmda (Halkevlen) vardı Bu Evlerde konferanslar. konserler venhr piyesler oynanır, sergiler açılırdı Zengın kltaphklan da vardı Onlar bir kultur cinayeü olarak hoyratça kapatıldı Şımdi tdıl bu dileğini nasü gerçekleştırebilecek'' Nerede kuyruklu piyano. akort<ru bulabilecek? tnşallah bulur da sanatın yılceltıa etklsmden Anadolu Kalinmn da yararlanmasını sağlar. ( tstanbul daki (Atatürk Kultflr MerkezHnde v»nlen konserlen hiç kaçırmam. O gorkemll salon her konserde hıncahınç doluyor. Hatta blr çoklan ayakta. duvarlara dayanarak, yerlere çomelerek dmhyorlar Niçın bu konserler Radyo ve Televizyon aracılıgıyla bütun yurduri yararma sunulmuyor, bir türlü anlamıyorum Radyo ve Televizyon programlannda «kalıteli muzık» çokluk blr sı^ıntı gibl Mınık KonserIer halmde venliyor •Hafıf Batı Müzıgı ise programlarda bol bol yer alıyor Devlotin Radyo ve Televizyonlan sanki gazinolarla rekabet halindeL Turkiye'nln ihtlyacj bugun her tnmanHan daha da büyük sevgılerdir Atatürk böyle anıteal bir sevgının sembolüdür Onun o büyük sevglsi. büyük imanL büyük heyecanı olmasaydı. bugun ne Türk mılletı, ne de Türk vatanı vardı.. Sevmek nasıl öğrenılır? Güzclllk egitimlyle. güzellikler karşısuıda heyecan duyma yetenegıni işleye ışleye guzel resimler göre göre güzel eserler okuya okuya güzel tnüzık dınleye dınleye guzellıkler karşısmda hayranlık duyma çücünü bileyip çogaltacagız Bir tnılletın en büyuk serveti bu sevme gucu sevme potansıyehdır Insanı hayvandan ayırd eden ana nltelik de guzelhk yaratma ve guzelhk aramadır Oysa ki çağımızda çocuklara. gençlere sunulan vurucu ku^cı gangster filmleri re çızgl yayınlan Prof Chauchard'ın dedıği prıbı ınsanı hayvanlaştınvor ve hoyratlaştınyor tnsanlanmınn nıh sağhğını korumak içm «eniş çapta bir güzelllk kampanyasma ihtivaç var Çünkü «Sanat hayatı olmayan blr ulusun can damaplanndan bın kopmug demektlr.» ATATÜHK Urkiye, çesim darbogazlardan geçıp bir dbnemecin basına gelmıs bulunuyor. Kendi Insan gucü, dogam ve teknolojısi ile bu bunalımlı tiönemi asmak aorundadır. Tan bın çeşıtli donemlerinde daha zor durumlarda kalan tUkemiz, turo güçlükleri aşmasmı basarmış, derleniD toplanarak kendlne gelmesıni bilmistır. Bunun en açık, en somut örneğıru de 1923ten sonra baslayan Cumhuriyet dönemınde ver mlşür Bugün dogumunun 100. Yü Donümunü büjük bir coşku İle kutlamağa çauştıgımıs YUce Atatürk ve arkadaşlan, Cumhunyeti kurduktan hemen sonra soylu bir kaltanma devimmi başlatmış, kısa zamanda ülkemizi çağdaş uygarlık düzeyine ulaştırmayı amaçlamışlardı. Genç Cumhuriyetin gelisip yerleşmesi İçin nelerin yapümast gerektiğinl Atatürk ve O"nunla birUkte yola çıkanlar çok iyl biliyorlardı. Savaştan yenl çıiniT"» ve yurdun çok yörelerl yaküıp yıkümıstı. Çoğu çevrelere göre yorgun bir toplumun yapabileceği, ya da başarabileoeği birsey de yoktu. Ama genç Gumhuriyetçiler öyle düşünmüyorlardı. Karamsar da deglllerdl. Bu ulus, yokluklar ve güçlükler içerisinde zorlu bir bagunsızhk savaşı vermlşti. Şimdi ikinci savas baslayacaktı Atatürk devrimlerinın yerleşmesi ve Ulkenin toparlamp kalkmması savasıydı bu. Bunun yolu da üd olgudan geçiyordu Biri egitim, öbürü ise üretlmdl Ulusal yapıya uygun bir eğıtim seferberliğıyle, yeraltı ve yer üstü kaynaklanmızı yeterince oegerlendıren bir üretim kalkmmasma gidıîirse ulkenin için da bulunduğu bunalımlı durumdan kurtulmaması ıçln bır neden yoktur. T AKCIĞER HASTALIKLARI Prof. Or. Kuddusi GAZİOĞLU 2 dlt 1063 sayfa Kuse kag*t resimlenyle 1200 sayfa Flyaö 1 600 IX Ödemeli gönderilir. Murat Kitabevi P K 20 ET1LER ÎSTANBUL ÖNCE EGtTtM Düşünen ve işleyen kafalar, ülkenuı kalînnmasmm kbkltı blr eğıtunden geçmeye bağlı olduğunu hemen kavramıslardı. Blrınci Dunya Savası'nâan yenilmis olarak çıkan, topraklan parçalanan Avusturya împarstorluğu da tek kurtulus yolu olarak egıtıml gorrnüş, Unlü Vi vana Okulu gerçeği öyle başlatümıştı Bir Ulkenın en büyük varhğı lnsan ögesl ldi însanlarm, hele hele genç kusaklarm egitflmesi, ülkeye en büyük yaran sağlayacakn Bu gerçekten hareket edılerek yepyenl bir egitim seferberliği baslatılmı?, Ata türk bu isın basına geçerek ge rekli bncülügü yapmıştır. Bu arada Unlü yabancı eglttmcfler de ülkeye çagnlrmş ve onl&nn da görüsleri ahnmıstır Bunlardan biri de 1925Terde ülkeye çagnlan ünlü Amerikan Egltim cısı Con Dul (Jhon Dewey)'dir özellikle venı Türk harflerlwn kabulünden sonra başlatı lan ve «BtLEN BÎLMEYENE ÖĞRETECEKTtR» parolasıyle sürdürülen eğitlm seferberliğlnm Cumhunyet Tarihi'nde ayn bir veri ve önemi vardır Bu dönemde GECE OKULLARI açıl mıs, 0ç yıla yakm bir samanda birbuçuk milyon vatandas bo okullarda okur yazar duruma getirllmiştır Atatürkçü eğitimm bas koçolu, üretken msan yeüşürmek. manda çok ödunler vertldl ve gencilık alabıldigıne hortlatıldı. Otuz yüda Uç askerl müdaha!e oldu bu yüzden. Demokrssinin, demokratlk yaşarmn erdemllğini, yüceliğinl Iyice sindıremedık içımize. ÇIKIS YOLU ELBET VARDIR 12 eylül harekaU, basuunuaıo da belırttiğı gibi ulustan güvenoyu almış ve kısa stirede kendıni kabul ettirmısür. 27 Mayıs Devrimi'nden sonra llk beş ) EĞİTİM VE OĞRETÎMIN ATATÜRKyıllık planda öngbrülen teknik oğretime kaydırma ilkesi yenıÇÜ BİR RUHLA PLANLI BİÇİMDE den eıe alınur, ea az yuzde altELE ALINMASI, DOĞA KAYNAKrmş oranmda bu gerçekleştirilmeğe çalışüırsa ülke için en LARIMIZIN AKILLICA KULLAMLbüyük hızmet venlmis olur Ye MASI BİZİ DÜZLÜĞE CKARACAKdeksubaylüc için sıra bekleyenTIR. leri kısa bir egıtünden geçırdikten sonra, başta okulsuz köylenmiz olmak üzere tüm Anadolu koylenne göndersek, herŞükru KACARbalde zarardan çok yarar sağlamıs oîuruz O donemde bazı sakat yanlan oldu bunun. Belkl böylece TOrk ekonomlsine ka»cie uygulamayı yanlıs yaptık. Memleket yenl blr teknoloji dötıda bulunacak büinçü ve inang Ama yedeksubay ögretmenler, Tv»TT|)r|i» girlyordu. Arka arkaya lı bir kalkınma ordusu yaratber^eyden once kby gerçegınl, bacalan tüttUrUlen fabrikalar roakü. Basöğretmenın öncülüTürcye gerçeğıni gorüp oğrenteknik eleman, hastaneler dokgünde herkes kendlnl bu kutsal dıler Coklan da yararta hıztor, canlanmağa yuz tutan ekosavaşa adıyor, kalemle kalkınmetler verdl îsrall'de bile 18 nomi ise, ekonomiste gereksınmanın mutlu ve kıvançlı yolu yaşma değm evlenemeyen genç me duyuyordu. Eğitimln verlmaranıyordu. ÇUnkU «Kalem k> kızlar, bu yaşa gelınce hemen 11 ve üretken olması bu bakımüçtan keskindlr» diye blr buyaskere alınıyor, gecelert kışladan önemliydl. Daha sonra Köy ruk vardı ortada. Atatürk buyda, gündüzleri kbylerde eğıtim Egitmen Kurslan ve Köy Enstiruguydu bu. Kalemln ulaştıgı nızmetinde çalıştınuyor. Bix tüleri bu amaca yönelik olarak yere kılıç ulaşamazdı. Devrimneden yüksek öğrenım yapmış açümışlardı. Bir tanm ülkesi ler ve ilkeler, kalemle islenebu kadar gencı boyle krvançh olan ve nUfusunun büyük çocekti genç dimagl&ra. Çağdaş ve zevkli bir hızmette kullanmığunluğu kırsal alanda bulunan düştmce, kalemle, eğitbnle yarayalım? TUrkiye lçln köy kalkmması bü ülacaktı. Akıl ve bilini yolu İle yük sorundu. Kalkınma kövden ÜRETtM gidilecekti kalkınmaya. Atatürkbaslayacaktı Köy kaUonırsa, çülük, blr anlamda akılcılık, blTürkıye'de toplumsal oluşu ülke de kalkınmış olacaktı. limsellik demekti. «Yasamda mun, ekonomık oluşmanm önün Böylece yabancı ülkelere el açen gerçek yol göstericl bilimde gıttığınl ve çogu olaylann mayacak, kapitülasyonlan, düdir» demışti. Atatürk. Gerçek de bu yüzden mejdana geldiğıni yunu umumıyeyı yenıden canbuydu. Özgür düşünce bagımkımse görmezlıkten gelemez landırmıyacaktık. sızlıgı, eğitım de özgür düşünYülardır bu gerçegl vurgulaceyi yaratacaktı Kdy Enstıtülerınin fcurulusuv yanlara hak vermek zorundayız Ülke gıderek bir ekonomik Eğıtim, bnce ulusallık esasv la, on yılda kırk bin köy okula bunalımm içerisine itilmiştir na dayanacak, sonra da üretkavuşacak, kısa zamanda ükbğYasam pahalüığı, «stilste gelen kenlik nitelığini tasıyacaktı. renun seferberliği gerçekleşm's zamlar Turk toplumunda onvüAmaçsıa ve Uretıme dbnük ololacaktı. Ama yapüamadı bu. maz yaralar açmıştır. Ne var mayan bir eğıtınun yaran da Çok partili ddnera, bağnazlığı, kı toplum, devlete ve ülkeye olamazdı. Olke gerçekleTme vaAtatürk devrimlerlne karşılıgıybaglılıgını herşeyin başmda tut nıt veren ve Tasama vansıyan la geldi o^ardu ülkeve Kısa za muş, boylece tüm yokluklara, zorluklara gogus germesini bilm'ştır TuKıF'tımı, Uretımınden 'azla olan bir Ulkede dururmın boyle sürdüruîmesl b!r noktada ozverüık duygusunu da zayıflanr Zamanla toplu patlama 1ar da olabılır O nedenle, yer IMMOB HAEtTA VE K.4D4STRO MÜHENDtSLERI ODAS1 altı ve yenıstü kaynaklan sen37. Olagan Genel Kurulu 28 mart 1981 cumartesı pti gın oîan b'r ulkeda üretime önnü saat îOOO'da TMMOB toplanö salonunda (Konur celik vermek, çağdaş vöntemlerSokak Ko 4 Kızı'ay Ankara) toplanacakt. le bunu gelıstınrek, ekonomiSayın Üyelenmıze duyurulur. mizm çehresmı değiştirmek MERKEZ YÖ!>rETtM zorurdayız «Tuk, ögun, çalış güven» sozü boşuna soylenmemlştir Atatürk döneminde, bu(Cumhunret: 1T11) btmkü gibi yetışmiş teknik eleman, ekonomist de yoktu Ayra ruh ve avm dinamizmle ise koyulur ve kendi tavamızda kendi yağımızla kavrulma vöntemmi uvgularsak, samyorua ta sa sürede düzlüge çıkma yolu nu buluruz. Eğitım ve üreti mm bılinçh ve planlı blçinıde ele alınması zenpm doğa kay ÖREN naklanmızîn akıllıca kullaml ması, kuşkusuz bunu sağhayaDevomlı kalorlfer sıook »uyu bulunan TOrklye'nln en caktır bize. Atatürk yılında buekonomık motei restouranı jzmlr Istanbul yotetıludunu bekliyor yenl bir uyamşm nuzda duraklama konajı. BURHANİYE • ÖREN T«U 343 tatU düşlerini kurmak istıyorua. Yeni bir atüım, yenl büruh, atolcı bir davranışla, bu 1714) nu her ?aman başarmak olasüıgı vardır. Düzlüğe Çıkış Yolu BULMACA 6OLDA.N SAĞA: 1 El l?lert lçln Kullanılan •aynk dokunmu« k«ten bezl 3 En kısa saman parçası Aynı dnsten an Ud parçsdan olu«aa takım 3 Su vejt> ba? ka uvılan casımaTa yaıaı büyük flşe 4 Mersis'ıc bu 11=ı Tesı rey S Kı?i edlartr» getlri'en saygı veja belirt m» sözü, unvan Ödün 6 Tersl irasına katık sonularsk Bzel maimesijle iozarblmış ekmek düımi EsB dı'de su 1 lersi agacm boıümıeılııcıen. Göstertş, gostenşlllik » Yabancı cüde doğu Ue Bglll. 9 Blrleşüt Amerifca nın uzay çaıısmalarmı yürüten kurulugeılr YUKARIDAN AŞ\ClTA l Her çeşit n mülkıertn y»rlnl, fci«tunı, u u n n ve detenrn bellrtlp plana baglama Isı 3 Sıcak ülKelerde vetiten tadı ve Kokusu Kilzel bir tneyve Eadoouo clmgesl 3 Y&.praUan a^naşıt, tii ve parlai yeşü renkte blr süs •gao 4 Ertcek fcış Ter^ • blı «aman trtrtml 5 Göv1 de Tersl GOnev Amerita'o» blr »TBdaS 3 Tersj eskl dilde bastalıkls UgiU. 7 Aaya'da bır lLj>.e Ybban Sedlsln) andran K^laklpn sıvrl. JLJ3 tıs» vsrılıjı Kszanç 123456789 dlşlsrl ve bmailan keskln yutıcı br kurK hayvanı 8 Fazla bdn, »isnas Kanjık renili. 9 Esklden halk »alrlejıe verüen ad ÜIVKÜ BLTUmCANIN ÇOZVMt: SOLDAN SAĞA: 1 Vo tmstre 2 El». A» l t J J&pcng(LU 4 An&rşizm 3 Ta Meal 6 Aka Zeane 8 Iskandü 9 N<k,t Ak YXKARID4N AŞ4ĞITA: 1 Veıan'alın 2 Olaaak. «A a Lapa Arka 4 Org At 5 M33Ş Zan 8 E'gime Do 7 CzergS 8 Rıılman. La 9 erO Le DUYURU Cumhuriyet Sahibi: Cumhuriyet Matbaacılık ve, Gazetecüık T. A. Ş adına N4DÎR NADİ Genel Yaym Müdürü OKTAY KURTEÖKK MUessese Müdurü EMÎNE tŞ\KUGIL Yazı tşleri Mudürü ORR\N ERtNÇ Easan ve Yayan: Cumhuriyet Matbaacüık ve Gazetectlık T.AŞ Cağaloglu, Turkocafı Cad 39 41 Posta Kutusu. 246 tSTANBUL Tel. 20 97 03 BÜROLUl • AATCARA: Konur Sokak 24/4 YENÎŞEHÎR Tel 17 58 25 17 58 66 tdare 18 33 35 • tZMÎR: Halit Ziya Bulvan No: 65 Kat: 3 Tel 25 47 09 13 12 30 • ADANA: Atatürk Caddesi Türk Hava Kurumu tşrjaai T AKVt M tmsak 5.30 GOnef 7.06 VİLLA Lâle 18 MAKT 1981 le tktndl !3 16 43 19 18 Tataı SOJO